Dane szczegółowe książki

Część pierwsza
Antropologia jako nauka
Rozdział pierwszy. Przedmiot antropologii 16
1. Różnorodność kultur 16
2. Społeczeństwo pierwotne 20
3. Subiektywny sens zjawisk kulturowych 28
4. Całościowe podejście do człowieka i kultury 32
Rozdział drugi. Miejsce antropologii wśród nauk o człowieku 38
1. Poddyscypliny antropologii 38
Antropologia fizyczna 39
Antropologia kulturowa i jej działy 40
Antropologia społeczna 43
Etnografia i etnologia 45
Antropologia społeczności pierwotnych 45
Antropologia społeczności chłopskich 45
Antropologia społeczności miejskich 46
Antropologia historyczna 47
2. Dyscypliny naukowe splatające się z antropologią 48
Archeologia 48
Lingwistyka 50
Religioznawstwo 50
Antropologia filozoficzna 50

3. Nauki pokrewne antropologii 51
Antropologia a socjologia . . ., 51
Antropologia a historia 52
Rozdział trzeci. Podstawowe pojęcia antropologii 55
1. Kultura 56
Wartościujące i nie wartościujące rozumienie kultury 56
Atrybutywne i dystrybutywne rozumienie kultury 58
Definicje kultury 59
Istotne cechy zjawisk kulturowych 63
Płaszczyzny zjawisk kulturowych 66
Treść i forma w kulturze 71
2. Jednostki elementarne w badaniu kultury 73
Cechy kulturowe 74
Temat kulturowy 76
Wzór kulturowy 76
Instytucja 82
3. Systemowe podejście do kultury 88
Relacje między elementami kultury 89
Wzór kultury (geniusz kultury, konfiguracja) 91
Ethos i eidos 94
Kultury i kręgi kulturowe jako jednostki społeczne 95
N 4. Pojęcia służące do badania związku osobowości i kultury . . 98
Jednostka a kultura 98
Osobowość podstawowa 100
5. Pojęcia służące do badania dynamiki zjawisk kultury . . . . 102
Ewolucja 102
Dyfuzja 105
Akulturacja 108
Synkretyzm kulturowy 109
Rozdział czwarty. Metodologiczna charakterystyka antropologii 112
1. Spory wokół statusu teoretycznego antropologii 112
Poziom ogólności twierdzeń 113
Dwa nurty w badaniach antropologicznych 114
Podejście historyczne (partykularystyczne) 118
Nurt scjentystyczny 124
2. Analiza faktów 128
Dane antropologa 128
Metoda porównawcza 131
Wyjaśnianie i rozumienie w antropologii 136





3. Problemy wynikające z badania obcych kultur 143
Dystans kulturowy 143
Kulturowy solipsyzm - zasada uczestnika 147
Wspólnota natury ludzkiej 148
Wspólnota kulturowej natury człowieka 151
Przenoszenie kategorii kultury badacza na kulturę badaną 152
Dylematy psychologiczne badacza obcych kultur 155
4. Problemy związane z badaniem własnej kultury 157
5. Techniki badań 159
Metoda terenowa 159
Badanie kultury poprzez jednostki 165
Element subiektywny w badaniach antropologicznych 170
Rozdział piąty. Problemy praktyki badawczej i zastosowanie
wyników badań 175
1. Etyczne problemy antropologii 175
Wybór przedmiotu badań 176
Procedura badawcza 181
Problemy moralne związane z zastosowaniem wyników badań ... 183
2. Kulturowe i społeczne uwikłania antropologa 185
Antropolog jako badacz i jako działacz 185
Wybór hierarchii wartości w działaniu 187
Kultura badacza w praktyce antropologicznej 189
Antropolog a ideologie 1 92
3. Polityczne uwikłania antropologa 193
Uzależnienie instytucjonalne antropologa 194
Praktyczne efekty badań antropologicznych 198
Antropologia radykalna 198
Część druga. SPOŁECZEŃSTWO PIERWOTNE 201
Rozdział szósty. GENEZA KULTURY 203
1. Człowiek w świecie zwierząt 203
Wstępna definicja człowieka 204
Systematyczna pozycja człowieka w świecie zwierząt 204
Cechy typowo ludzkie a biologiczna wspólnota rzędu naczelnych . . 206
2. Rozwój cech typowo ludzkich 215
Rodzina Hominidae (człowiekowate) 215
Ramapithecus - hipotetyczny najwcześniejszy rodzaj rodziny Homini¬
dae 216
Australopithecus (australopitek) 217


Homo habilis 222
Homo erectus 224
Homo sapiens 231
Homo sapiens sapiens (człowiek współczesny) 235
3. Punkty zwrotne procesu hominizacji 237
Sekwencja rozwoju cech typowo ludzkich 237
Pojęcie ludzkości 243
4. Człowiek jako istota biologiczna . 244
Pojęcie rasy 245
Rasy ludzkie 248
Rozdział siódmy. NAJWCZEŚNIEJSZE OKRESY ROZWOJU KULTURY
LUDZKIEJ 251
1. Kultura myśliwych górnego paleolitu 251
Jedność i różnorodność w kulturze górnopaleolitycznej 252
Rozprzestrzenianie się kultur górnego paleolitu oraz migracje współ¬
czesnego człowieka 256
Analogie etnograficzne i ich prawomocność 257
2. Rewolucja neolityczna 259
Istota rewolucji neolitycznej 260
Proces neolityzacji i jego mechanizmy 262
Neolityzacja w Starym i Nowym Świecie 266
Problem ewolucyjnej wyższości neolitu 274
3. Pierwsze cywilizacje 276
Pojęcie cywilizacji 277
Narodziny i rozwój cywilizacji 278
Teorie powstania cywilizacji 283
Rozdział ósmy. GOSPODARKA I SPOSOBY ADAPTACJI DO ŚRODOWIS¬
KA NATURALNEGO 288
1. Człowiek i środowisko 288
Pojęcie środowiska przyrodniczego 288
Podstawowe problemy ekologii 290
Środowisko przyrodnicze a demografia 292
Środowisko ubogie i bogate 293
Środowisko a różne dziedziny kultury 296
Bezpośrednie i pośrednie wpływy środowiska na kulturę 300
Dyktat środowiska i margines swobody kulturowej 302
2. Gospodarka a środowisko 303
Definicja gospodarki 304
- Specyfika gospodarki pierwotnej i sposoby jej badania 306


Środowisko a gospodarka - aspekt technologiczny 309
Typy gospodarki pierwotnej 316
3. Dystrybucja dóbr 324
Własność 325
Dziedziczenie 331
Dar, wzajemność, wymiana 331
Handel 334
Rozdział dziewiąty. STRUKTURA SPOŁECZNA 337
1. Koncepcje struktury społecznej 338
Tradycja marksizująca 338
Tradycja socjologiczna 339
2. Elementarne formy zróżnicowania społecznego 341
Różnice związane z wiekiem 341
Status związany z płcią 346
3. Elementarne instytucje społeczne 349
Koncepcje form pokrewieństwa, małżeństwa i rodziny 349
Rodzina 351
Definicje małżeństwa 352
Kazirodztwo 354
Egzogamia i endogamia 356
Zawiązywanie i rozwiązywanie małżeństwa 361
Stosunki wzajemnego unikania się i stosunki żartobliwe 365
Przykłady organizacji małżeństwa i rodziny 367
4. Struktury społeczne związane z pokrewieństwem 370
1 Matrylinearyzm i patrylinearyzm 371
Przypadek matrylinearnej struktury Indian Hopi 373
Małżeństwo preferencyjne i nakazowe w koncepcji Claude'a Levi-
-Straussa 377
5. Inne niehierarchiczne formy organizacji społecznej .... 381
Organizacja społeczna i podziały terytorialne 381
Poziomy integracji społecznej 384
Stowarzyszenia 386
6. Struktury hierarchiczne 389
Pojęcia „status" i „ranga" 390
Statusy przypisane i osiągane 391
Specjalne pozycje społeczne 395
Typ gospodarki a hierarchiczne zróżnicowanie społeczeństwa . . . 396
Niewolnictwo 399

Organizacja polityczna 401
Pojęcie organizacji politycznej 401
Organizacja polityczna a struktura społeczna: typy struktur politycznych 404
Przywództwo polityczne 409
Kontrola społeczna: konformizm i konflikt 413
Prawo w społeczeństwie bezpaństwowym 416
Rozdział dziesiąty. SYSTEM WYOBRAŻEŃ O ŚWIECIE 420
1. Specyfika myślenia pierwotnego 421
Ogólnoludzka wspólnota myślenia 421
Typ społeczeństwa a typ myślenia: myślenie pierwotne 425
Kulturowe zróżnicowanie wyobrażeń o świecie 433
2. Podstawowe kategorie myślenia pierwotnego 435
Religia 436
Autonomia i uwarunkowanie religii 439
Magia 441
Czarownictwo 443
Rytuał 444
Sakralne role społeczne: szaman i kapłan 446
Rozdział jedenasty. PRZEMIANY SPOŁECZEŃSTW PIERWOTNYCH . . . 449
1. Typowe cechy społeczeństwa pierwotnego 449
Mała liczebność, rozproszenie, izolacja 450
Prostota technik i systemu gospodarczego 450
Bezklasowy charakter struktury społecznej 452
Typ więzi i kontroli społecznej 452
Brak pisma 453
Stabilność 454
2. Współczesne przemiany kultur pierwotnych 455
Powszechność zmiany kulturowej a specyfika ostatnich czasów . . 456
Przemiany życia gospodarczego 458
Przemiany struktury społecznej 462
3. Typy przemian kulturowych 464
Przymusowa akulturacja 464
Zmiany destrukcyjne 465
Zmiany konstruktywne 467
Nowe zjawiska w społeczeństwach pierwotnych 468