Dane szczegółowe książki

łowo wstępne............................................................................................................. 9
Pasterze ludu Bożego.................................................................................................
Narodziny Kościoła biskupów - Rola biskupa w chrześcijańskich społecznościach - Wybory biskupów - Sławne elekcje: Damazego i Ambrożego - Pochodzenie społeczne biskupów - Małżeństwo mistyczne biskupa z Kościołem
- Prezbiterzy i diakoni - Niższy kler - Cechy specyficzne kleru antycznego
- Cursus honorum członków kleru - Kwestia małżeństw kleru — Relacje między Kościołami - Narodziny sieci metropolii - Korespondencja między Kościołami - Zgromadzenia biskupów - Symonia: trudności z definicją
14
50
Wielkie stolice kościelnego świata..........................................................................
Podział chrześcijańskiego świata na wschodni i zachodni - Struktury ponad-metropolitarne w imperium - Miejsce biskupa Rzymu w Kościele starożytnym:
- Honorowy prymat Rzymu - Pozycja biskupa Rzymu za czasów Konstantyna Wielkiego - Wzrost prestiżu biskupa Rzymu - Początek historii papiestwa
- Aleksandria - Antiochia - Jerozolima - Konstantynopol: początki przyszłej świetności - Konstantynopol staje się Nowym Rzymem
Nawrócenia.................................................................................................................. 73
Przyczyny powolności chrystianizacji imperium - Liczba chrześcijan w połowie III w. - Drogi wiodące ku chrześcijaństwu - Droga pogańskiego intelektualisty do Kościoła - Konflikty między małżonkami różnej wiary - Religia po- • ! '* gańska po przełomie konstantyńskim - Rola przemocy w chrystianizacji imperium - Nawrócenie kaukaskich Iberów - Nawrócenie Etiopów - Dlaczego ** Kościół nie organizował misji ? - Bariery kulturalne
Prześladowania............................................................................................................ 93
Chrześcijaństwo w oczach pogan - Chrześcijaństwo religią nową i zbrodniczą
- Cesarz Trajan o taktyce represji - Prześladowania w III w. - Ilu chrześcijan zginęło w czasie prześladowań? - Kto padał ofiarą prześladowań? - Prześladowania Dioklecjana - Prześladowania Dioklecjana w Afryce - Piękne czasy Małego Pokoju - Ilu chrześcijan upadło w czasie prześladowań? - Taktyka przeciętnych chrześcijan w czasie prześladowań
Spis treści
Zwyczajna gmina, zwyczajny biskup w III wieku.....................................................
Chrześcijanin na ulicy i w łaźni - Wybór biskupa - Porządek w czasie mszy
- Prześladowania z perspektywy autora Didaskalii - Co chrześcijanin czytać powinien?
Cesarze a Kościół........................................................................................................
Interesujący temat - Podstawy religijne władzy cesarskiej w świecie pogańskim - Relacje między Konstantynem Wielkim a Kościołami - Konstantyn Wielki na Soborze Nicejskim - Spory między donatystami a katolikami - Konstantyn Wielki wobec arianizmu - Schizma melicjańska w Egipcie - Konstantyn Wielki i Atanazy - gwa^Z-biskupia natura władzy Konstantyna Wielkiego
- Konstancjusz: tyran prześladujący Kościół - Teodozjusz Wielki: odwołanie do siły - Spalona synagoga i ukarane miasto - Co ma cesarz do Kościoła?
Kontrowersje doktrynalne na Wschodzie (1): arianizm.............................................
Zaczyna się kontrowersja ariańska - Potrzeba teologicznej poprawności - Grecka filozofia jako źródło doktrynalnych kontrowersji - Cechy biblijnej egzege-zy w starożytności - Prehistoria kontrowersji ariańskiej - Biblijne podstawy arianizmu - Bitwy na biblijne cytaty - Szermujące pustym dźwiękiem słów oszustwo - Zasięg arianizmu - Styl kontrowersji doktrynalnych w starożytności - Jeśli nie szatan, to przynajmniej paskudny charakter - Terminologiczne meandry kontrowersji - Walki (w sensie dosłownym) między stronami - Falowanie opinii publicznej
Kontrowersje doktrynalne na Wschodzie (2): pierwsza faza sporów
chrystologicznych........................................................................................................
Przedmiot sporów chrystologicznych - Tradycja antiocheńska, tradycja aleksandryjska - Theotokos czy anthropotokosl - Cyryl: jego charakter i wiara
- Głębokie przyczyny kontrowersji chrystologicznych - Sobór efeski: pierwsza faza - Potępienie Nestoriusza - Konflikt między Cyrylem a delegacją antiocheńską- „Niech cieszy się niebo i ziemia raduje" - Narodziny monofizyty-zmu - Rola Dioskorosa w Kościele połowy V w. - „Rozbój" w Efezie (449 r.)
- Przebieg obrad - Dioskoros stosuje siłę
Kontrowersje doktrynalne na Wschodzie (3): sobór w Chalcedonie.........................
Apel do papieża Leona - Cesarz zwolennikiem „rozboju" efeskiego — Zmiana w sposobie prowadzenia dysput - Zwołanie nowego soboru: Chalcedon (451 r.)
- Przebieg soboru chalcedońskiego - Proces Dioskorosa - Ocena zachowań , biskupów w Efezie i Chalcedonie - Kanony soboru chalcedońskiego - Skutki soboru chalcedońskiego - Pyrrusowe zwycięstwo papieża
Małżeństwo i seks w kościelnej teorii i w praktyce..................................................
Biskup zwykłych ludzi - „Żonę pojmuje się nie dla rozkoszy, lecz dla rodzenia dzieci" - Trwanie pogaństwa - Walka z pijaństwem - Moralność małżeńska wedle Bazylego z Cezarei — Cudzołóstwo czy nierząd? - Trzydzieści lat pokuty za sodomię i homoseksualizm - Grzech bigamii - Ustawodawstwo cesarskie w sprawie rozwodów - Rozwody w praktyce późnej starożytności - „Zdzicza-
119
130
169
194
219
243
Spis treści
7
ła" obyczajowość pogan - Czy poganie czasów cesarstwa rzymskiego byli szczególnie rozpustni? - Autorzy niemal chrześcijańscy: Plutarch i Musoniusz Ru-fus - Antyerotyczna agresja chrześcijan
Kościół a kobiety......................................................................................................... 269
Listy korpusu Pawiowego o roli kobiet w Kościele - Apostoł Paweł wrogi kobietom? - Miejsce kobiet w społecznościach żydowskich i pogańskich czasów cesarstwa - Reakcja kobiet na List do Galatów - Rola kobiet w grupach hete-rodoksyjnych - Czas wdów - Diakonisy - Kobiety wobec rozwoju ruchu monastycznego - Wielkie damy w życiu Kościoła - Wrażliwość kobiet na posłanie religii Chrystusowej
Cuda............................................................................................................................. 287
Racjonaliści nic nie potrafią wyjaśnić - Chrześcijaństwo bez cudów? - Cuda w oczach starożytnych - Typologia cudów - Cuda pogańskiego uzdrowiciela - Cuda karzące - Cuda jako znak woli Bożej - Cuda: znaki Bożej mocy - Cuda i cudowność
Kult świętych............................................................................................................... 304
Próba definicji świętości - Początki kultu świętych - Kości cenniejsze od rzadkich gemm - Różnica między adoracją Boga a kultem męczenników - Kult świętych przejawem religijności ludowej? - Miejsce kultu świętych w Kościele katolickim naszych czasów - Początek badań nad kultem świętych - Bollan-dyści - Wojna między karmelitami a bollandystami - Niech żyje kult świętych!
Zamiast bibliografii..................................................................................................... 323
Tablice chronologiczne................................................................................................ 342
Indeks osób.................................................................................................................. 366
Indeks nazw geograficznych i etnicznych.................................................................. 377