Dane szczegółowe książki
Współczesne metody myślenia / Bocheński, Józef Maria (1902-1995)
Tytuł
Współczesne metody myślenia
Tytuł oryginału
Die zeitgenössischen Denkmethoden
Wydawnictwo
Poznań: "W Drodze", 1988
ISBN
83-7033-121-1
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Uwaga tłumacza 6
Przedmowa 7
I. WPROWADZENIE
1. Terminologia 8
Terminologia ontologiczna - Terminologia psychologiczna – Terminologia semiotyczna - Terminologia teoriopoznawcza
2. Logika, metodologia i nauka 12
Logika - Metodologia - Nauka - Nauka i logika - Plan książki
II. METODA FENOMENOLOGICZNA
3. Uwagi ogólne 16
Historyczne uwagi wstępne - Metodologiczne uwagi wstępne – Istotne rysy fenomenologii - Uprawomocnienie metody fenomenologicznej
4. Z powrotem do rzeczy samych! 18
Ogląd istoty - Obiektywizm - Subiektywne myślenie Kierkegaarda – Wyłączenie teorii i tradycji - Pozytywne reguły oglądu istoty
5. Przedmiot badań fenomenologicznych 21
Fenomen - Wyłączenie istnienia - Istota - Istota a znaczenie słowa – Fenomenologia egzystencji - O nowszej i “głębszej” fenomenologii
III. METODY SEMIOTYCZNE
6. Uwagi ogólne 26
Metodologiczne uwagi wstępne - Historyczne uwagi wstępne – Ogólne uprawomocnienie analizy języka - Trzy wymiary znaku – Semiotyczne pojęcie słowa
7. Formalizm 29
Orientacja wstępna – Liczenie - Zastosowanie liczenia do przedmiotów nie-matematycznych - Sens ejdetyczny i operacyjny – Model - Istota formalizmu - Uprawomocnienie formalizmu – Sztuczny język
8. Syntaktyczne reguły sensu 34
Budowa języka - Pojęcie kategorii syntaktycznej - Funktory i argumenty – Przykłady syntaktycznego nonsensu
9. Funkcje i stopnie semantyczne 37
Dwie semantyczne funkcje znaku - Mówienie o tym, co nie wypowiedzialne – Oznaczanie i znaczenie - Stopnie semantyczne - O użyciu cudzysłowu
10. Sens semantyczny i weryfikowalność 41
Metodologiczne znaczenie problemu - Zasada weryfikowalności – Co to znaczy “weryfikowalny?” - Zasada intersubiektywności – Weryfikowalność zdań ogólnych
11. Przykład zastosowania metod semantycznych 45
A. Tarski: Pojęcie zdania prawdziwego w języku potocznym
IV. METODA AKSJOMATYCZNA
12. Uwagi ogólne 49
Struktura poznawania pośredniego - Prawo i reguła - Dwie podstawowe formy wnioskowania - Niezawodne i zawodne reguły wnioskowania – Historyczne uwagi wstępne - Plan prezentacji
13. System aksjomatyczny 52
Wstępne pojęcie systemu aksjomatycznego - Budowa aksjomatycznego systemu zdań – Wymagania dotyczące systemu aksjomatycznego - System konstytucyjny – Dedukcja progresywna i regresywna
14. Logika matematyczna 55
Znaczenie metodologiczne - Historia logiki matematycznej - Istotne rysy logiki matematycznej - Udział logiki matematycznej w pozalogicznych systemach aksjomatycznych - Względność systemów logicznych - Implikacja i wyprowadzalność
15. Definicja i tworzenie pojęć 59
Podstawowe typy definicji - Typy definicji syntaktycznych - Definicja za pomocą systemu aksjomatycznego - Definicje semantyczne - Definicje realne
16. Przykład zastosowania metody aksjomatycznej 63
Aksjomatyzacja logiki zdań Hilberta-Ackermanna
V. METODY REDUKCYJNE
17. Uwagi ogólne 67
Historyczne uwagi wstępne - Pojęcie i podział redukcji - Redukcja regresywna i pojęcie wyjaśniania - Weryfikacja - Nauki redukcyjne
18. Struktura nauk przyrodniczych 70
Zdania obserwacyjne - Postęp w naukach przyrodniczych - Weryfikacja – Doświadczenie i myślenie - Schematyczna ilustracja - Teoria Kopernika – Przykłady weryfikacji
19. Typy zdań wyjaśniających 74
Wprowadzenie - Typy warunków - Wyjaśnianie kauzalne i teleologiczne – Prawa funkcjonalne - Prawa statystyczne
20. Indukcja 77
Indukcja autentyczna i nieautentyczna - Podział indukcji - Metody Milla – Założenia metod Milla - Indukcja i system - Reguła prostoty - Streszczenie. Interpretacje filozoficzne
21. Prawdopodobieństwo i statystyka 82
Dwa znaczenia słowa “prawdopodobieństwo” - Statystyka - Wzajemna zależność fenomenów - Tablice korelacyjne - Korelacja i prawdopodobieństwo
22. Metoda historyczna 85
Nauki przyrodnicze i historia - Punkt wyjścia - Wybór - Interpretacja - Krytyka historyczna - Wyjaśnianie historyczne - Uwagi końcowe
Posłowie 90
Współczesna filozofia nauk przyrodniczych (Uzupełnienie 1986) 92
Wskazówki dotyczące literatury 95
Posłowie do przekładu polskiego 96
Bibliografia 97
Przedmowa 7
I. WPROWADZENIE
1. Terminologia 8
Terminologia ontologiczna - Terminologia psychologiczna – Terminologia semiotyczna - Terminologia teoriopoznawcza
2. Logika, metodologia i nauka 12
Logika - Metodologia - Nauka - Nauka i logika - Plan książki
II. METODA FENOMENOLOGICZNA
3. Uwagi ogólne 16
Historyczne uwagi wstępne - Metodologiczne uwagi wstępne – Istotne rysy fenomenologii - Uprawomocnienie metody fenomenologicznej
4. Z powrotem do rzeczy samych! 18
Ogląd istoty - Obiektywizm - Subiektywne myślenie Kierkegaarda – Wyłączenie teorii i tradycji - Pozytywne reguły oglądu istoty
5. Przedmiot badań fenomenologicznych 21
Fenomen - Wyłączenie istnienia - Istota - Istota a znaczenie słowa – Fenomenologia egzystencji - O nowszej i “głębszej” fenomenologii
III. METODY SEMIOTYCZNE
6. Uwagi ogólne 26
Metodologiczne uwagi wstępne - Historyczne uwagi wstępne – Ogólne uprawomocnienie analizy języka - Trzy wymiary znaku – Semiotyczne pojęcie słowa
7. Formalizm 29
Orientacja wstępna – Liczenie - Zastosowanie liczenia do przedmiotów nie-matematycznych - Sens ejdetyczny i operacyjny – Model - Istota formalizmu - Uprawomocnienie formalizmu – Sztuczny język
8. Syntaktyczne reguły sensu 34
Budowa języka - Pojęcie kategorii syntaktycznej - Funktory i argumenty – Przykłady syntaktycznego nonsensu
9. Funkcje i stopnie semantyczne 37
Dwie semantyczne funkcje znaku - Mówienie o tym, co nie wypowiedzialne – Oznaczanie i znaczenie - Stopnie semantyczne - O użyciu cudzysłowu
10. Sens semantyczny i weryfikowalność 41
Metodologiczne znaczenie problemu - Zasada weryfikowalności – Co to znaczy “weryfikowalny?” - Zasada intersubiektywności – Weryfikowalność zdań ogólnych
11. Przykład zastosowania metod semantycznych 45
A. Tarski: Pojęcie zdania prawdziwego w języku potocznym
IV. METODA AKSJOMATYCZNA
12. Uwagi ogólne 49
Struktura poznawania pośredniego - Prawo i reguła - Dwie podstawowe formy wnioskowania - Niezawodne i zawodne reguły wnioskowania – Historyczne uwagi wstępne - Plan prezentacji
13. System aksjomatyczny 52
Wstępne pojęcie systemu aksjomatycznego - Budowa aksjomatycznego systemu zdań – Wymagania dotyczące systemu aksjomatycznego - System konstytucyjny – Dedukcja progresywna i regresywna
14. Logika matematyczna 55
Znaczenie metodologiczne - Historia logiki matematycznej - Istotne rysy logiki matematycznej - Udział logiki matematycznej w pozalogicznych systemach aksjomatycznych - Względność systemów logicznych - Implikacja i wyprowadzalność
15. Definicja i tworzenie pojęć 59
Podstawowe typy definicji - Typy definicji syntaktycznych - Definicja za pomocą systemu aksjomatycznego - Definicje semantyczne - Definicje realne
16. Przykład zastosowania metody aksjomatycznej 63
Aksjomatyzacja logiki zdań Hilberta-Ackermanna
V. METODY REDUKCYJNE
17. Uwagi ogólne 67
Historyczne uwagi wstępne - Pojęcie i podział redukcji - Redukcja regresywna i pojęcie wyjaśniania - Weryfikacja - Nauki redukcyjne
18. Struktura nauk przyrodniczych 70
Zdania obserwacyjne - Postęp w naukach przyrodniczych - Weryfikacja – Doświadczenie i myślenie - Schematyczna ilustracja - Teoria Kopernika – Przykłady weryfikacji
19. Typy zdań wyjaśniających 74
Wprowadzenie - Typy warunków - Wyjaśnianie kauzalne i teleologiczne – Prawa funkcjonalne - Prawa statystyczne
20. Indukcja 77
Indukcja autentyczna i nieautentyczna - Podział indukcji - Metody Milla – Założenia metod Milla - Indukcja i system - Reguła prostoty - Streszczenie. Interpretacje filozoficzne
21. Prawdopodobieństwo i statystyka 82
Dwa znaczenia słowa “prawdopodobieństwo” - Statystyka - Wzajemna zależność fenomenów - Tablice korelacyjne - Korelacja i prawdopodobieństwo
22. Metoda historyczna 85
Nauki przyrodnicze i historia - Punkt wyjścia - Wybór - Interpretacja - Krytyka historyczna - Wyjaśnianie historyczne - Uwagi końcowe
Posłowie 90
Współczesna filozofia nauk przyrodniczych (Uzupełnienie 1986) 92
Wskazówki dotyczące literatury 95
Posłowie do przekładu polskiego 96
Bibliografia 97