Dane szczegółowe książki
Elementy nauki o przedsiębiorstwie: praca zbiorowa / Marek, Stanisław; Białasiewicz, Maria
Tytuł
Elementy nauki o przedsiębiorstwie: praca zbiorowa
Wydawnictwo
Szczecin: Fundacja na Rzecz Uniwersytetu Szczecińskiego, 2001
Numer wydania
2 popr.
ISBN
839147884X
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp............................................................................................................ 9
Tadeusz Buczkowski, Stanisław Marek
Rozdział l
Teoretyczne i praktyczne podstawy
funkcjonowania przedsiębiorstw............................................................... 11
Powstanie i uwarunkowania rozwoju przedsiębiorstw............................ 11
Teoria przedsiębiorcy oraz jego funkcje ................................................. 17
Charakterystyczne atrybuty przedsiębiorstwa ......................................... 23
Podstawowe zasady działania przedsiębiorstwa...................................... 26
Zasada gospodarności.......................................................................... 26
Zasada przedsiębiorczości................................................................... 27
Zasada rentowności ............................................................................ 30
Zasada rachunku ekonomicznego ....................................................... 30
Misja i cele przedsiębiorstwa .................................................................. 31
Maria Bialasiewicz, Tadeusz Buczkowski
Rozdział 2
Formy przedsiębiorstw oraz ich przekształcenia..................................... 39
Organizacyjno-prawne formy przedsiębiorstw........................................ 39
Kryteria wyboru formy organizacyjno-prawnej działalności przed¬siębiorstw ............................................................................................ 46
Niektóre problemy restrukturyzacji przedsiębiorstw .............................. 48
Prywatyzacja jako element restrukturyzacji własnościowej przed¬siębiorstw ............................................................................................ 54
Postępowanie naprawcze, układowe, upadłościowe i likwidacja
jako elementy restrukturyzacji naprawczej ........................................ 62
Joanna Brózda, Stanisław Marek
Rozdział 3
Otoczenie przedsiębiorstwa ....................................................................... 69
Przedsiębiorstwo jako system otwarty na otoczenie ............................... 69
Ewolucja roli i miejsca otoczenia w teorii organizacji ...................... 71
Elementy otoczenia przedsiębiorstwa...................................................... 75
Tradycyjna przestrzeń rynkowa .............................................................. 75
Otoczenie zewnętrzne przedsiębiorstwa............................................. 78
Otoczenie ogólne organizacji (makrootoczenie) ................................ 79
Internetowa przestrzeń rynkowa.............................................................. 82
Typy otoczenia......................................................................................... 89
Analiza otoczenia przedsiębiorstwa ................................................... 92
Analiza otoczenia wewnętrznego przedsiębiorstwa........................... 95
Analiza otoczenia zewnętrznego przedsiębiorstwa ............................ 98
Otoczenie przyszłości .............................................................................. 101
Bliższa przyszłość przedsiębiorstw .................................................... 101
Dalsza przyszłość przedsiębiorstw ..................................................... 103
Stanisław Marek
Rozdział 4
Stosunki przedsiębiorstwa z innymi podmiotami gospodarczymi ......... 107
Ewolucja stosunków przedsiębiorstwa z innymi podmiotami................. 107
Stosunki przedsiębiorstwa z gospodarstwem domowym ........................ 109
Stosunki między przedsiębiorstwami ...................................................... 112
Stosunki przedsiębiorstwa z władzami krajowymi, międzynarodo¬wymi i lokalnymi................................................................................ 121
Stosunki przedsiębiorstwa z instytucjami finansowymi (krajowymi
i międzynarodowymi) ......................................................................... 127
Stosunki przedsiębiorstwa z podmiotami demokracji gospodarczej ....... 129
Dorota Kornacka
Rozdział 5
Przedsiębiorstwo na rynku globalnym ..................................................... 133
Istota i koncepcje procesu globalizacji.................................................... 133
Korporacje globalne i ich rola we współczesnej gospodarce .................. 138
Czynniki przyspieszające rozwój firm globalnych .................................. 144
Strategia globalizacji przedsiębiorstwa ................................................... 145
Nowe relacje pomiędzy korporacjami a władzami krajowymi ............... 149
Tendencje w kooperacji i koncentracji.................................................... 152
Maria Białasiewicz, Barbara Czerniachowicz
Rozdział 6
Zarządzanie przedsiębiorstwem ................................................................ 165
Pojęcie i ewolucja zarządzania................................................................ 165
Nowe tendencje w gospodarce i zarządzaniu .......................................... 169
75
75
78
79
82
89
92
95
98
101
101
103
Zarządzanie strategiczne przedsiębiorstwem .......................................... 172
Istota i zasady strategicznego zarządzania ......................................... 172
Koncepcja strategii ............................................................................. 176
Proces zarządzania strategicznego........................................................... 181
Analiza strategiczna............................................................................ 182
Wybór strategii ................................................................................... 182
Wdrażanie strategii............................................................................. 190
Współczesne koncepcje i metody zarządzania przedsiębiorstwem......... 192
Zarządzanie przyszłości ........................................................................... 208
Maria Białasiewicz
Rozdział 7
Organizowanie działalności przedsiębiorstwa ......................................... 211
Ewolucja koncepcji organizacji............................................................... 211
Struktura organizacyjna i czynniki ją determinujące .............................. 216
Kształtowanie struktury organizacyjnej - elementy i zasady.................. 224
Projektowanie stanowisk pracy .......................................................... 224
Grupowanie stanowisk pracy.............................................................. 226
Hierarchia służbowa ........................................................................... 229
Podział władzy.................................................................................... 231
Koordynacja ....................................................................................... 232
Różnicowanie stanowisk .................................................................... 234
Proces zmian organizacyjnych a doskonalenie organizacji..................... 235
Doskonalenie organizacji ................................................................... 240
Maria Białasiewicz, Joanna Brózda
Rozdział 8
Działalność marketingowa przedsiębiorstwa........................................... 245
Istota i ewolucja marketingu.................................................................... 245
Pojęcie marketingu ............................................................................. 245
Marketing w ujęciu tradycyjnym........................................................ 246
Marketing w ujęciu współczesnym .................................................... 250
Badania marketingowe ............................................................................ 255
Istota badań marketingowych ............................................................. 255
Źródła danych oraz metody zbierania informacji pierwotnej ............. 256
Istota i kryteria segmentacji rynku ..................................................... 257
Marketing-mix „4P" ................................................................................ 259
Koncepcja marketingu-mix „4P"........................................................ 259
Produkt................................................................................................ 260
Cykl życia produktu............................................................................ 261
Cena ... ...................... 263
Dystrybucja......................................................................................... 265
Promocja............................................................................................. 267
Marketing strategiczny i strategie marketingowe.................................... 271
Marketing strategiczny, taktyczny i operacyjny................................. 271
Istota strategii marketingowej ............................................................ 272
Dorota Kornacka, Stanisław Marek
Rozdział 9
Zasoby i ich rola w przedsiębiorstwie....................................................... 275
Tradycyjne ujęcie zasobów ..................................................................... 275
Zasoby w ujęciu nowoczesnym ............................................................... 277
Charakterystyka zasobów ........................................................................ 279
Zasoby naturalne................................................................................. 279
Zasoby ludzkie.................................................................................... 282
Zasoby kapitałowe .............................................................................. 287
Zasoby niematerialne (nienamacalne) ................................................ 290
Patenty, prawa autorskie, tajemnice przedsiębiorstwa ....................... 293
Reputacja ............................................................................................ 294
Wiedza ................................................................................................ 296
Kultura................................................................................................ 300
Informacja........................................................................................... 305
Alokacja zasobów.................................................................................... 309
Wyznaczniki lokalizacji współczesnych przedsiębiorstw ....................... 311
Władysław Janasz
Rozdział 10
Gospodarowanie majątkiem trwałym ...................................................... 313
Istota i funkcje kapitału trwałego ............................................................ 313
Kształtowanie struktury kapitału............................................................. 319
Strategie kapitałowe przedsiębiorstwa .................................................... 326
Zużycie środków trwałych....................................................................... 329
Produktywność środków trwałych........................................................... 332
Badanie wykorzystania maszyn i urządzeń ............................................. 336
Strategie obsługi eksploatacyjnej wyposażenia produkcyjnego.............. 342
Efektywność inwestycji rzeczowych w procesie regulowania
zasobów kapitału trwałego ................................................................. 346
Amortyzacja środków trwałych ............................................................... 353
Reprodukcja majątku trwałego ................................................................ 362
265 267 271
271 272
275
275 277 279 279 282 287 290 293 294 296 300 305 309 311
Joanna Brózda, Mirela Jurek
Rozdział 11
Gospodarowanie majątkiem obrotowym ................................................. 369
Majątek trwały a majątek obrotowy ........................................................ 369
Zarządzanie zapasami .............................................................................. 371
Optymalny rozmiar zakupu ................................................................ 372
Poziom odnowy zapasu ...................................................................... 374
Just in time.......................................................................................... 374
Ocena efektywności gospodarowania zapasami................................. 376
Zarządzanie należnościami ...........................................,.......................... 377
Polityka kredytowa przedsiębiorstwa................................................. 377
Ocena efektywności zarządzania należnościami ................................ 380
Zarządzanie środkami pieniężnymi ......................................................... 381
Zarządzanie gotówką.......................................................................... 383
Finansowanie majątku obrotowego ......................................................... 385
Maria Bialasiewicz, Barbara Czerniachowicz
Rozdział 12
Zarządzanie kapitałem ludzkim ................................................................ 387
Istota i ewolucja funkcji personalnej ....................................................... 387
Marketing kadrowy............................................................................. 391
Polityka personalna w zarządzaniu strategicznym .................................. 396
Modele polityki personalnej i ich związek ze strategią firmy ................. 398
Elementy zarządzania kapitałem ludzkim w przedsiębiorstwie .............. 399
Planowanie zatrudnienia..................................................................... 399
Fluktuacja zatrudnienia ...................................................................... 407
Rekrutacja i selekcja kadr................................................................... 410
System ocen pracowników ...................................................................... 417
Kształcenie i rozwój zawodowy pracowników ....................................... 420
Maria Bialasiewicz, Tadeusz Buczkowski
Rozdział 13
System motywacyjny w przedsiębiorstwie ............................................... 425
Potrzeby ludzkie, ich struktura i znaczenie ............................................. 425
Rodzaje bodźców..................................................................................... 428
Formy i funkcje wynagrodzeń ................................................................. 432
Formy płac ............................................................................................... 437
Wewnętrzne uwarunkowania efektywności wyceny płac ....................... 439
Elastyczne formy wynagrodzeń............................................................... 445
Mirela Jurek
Rozdział 14
Wynik finansowy przedsiębiorstwa .......................................................... 447
Pomiar wyniku finansowego ................................................................... 447
Czynniki kształtujące wynik finansowy .................................................. 455
Podatki i dotacje ...................................................................................... 462
Władysław Janasz
Rozdział 15
Metody i mierniki oceny działalności przedsiębiorstwa ......................... 469
Pojęcie oceny........................................................................................... 469
Rodzaje oceny.......................................................................................... 471
Mierniki oceny - pojęcia i cechy podstawowe........................................ 472
Metody dokonywania ocen...................................................................... 475
Mierniki stosowane w ocenie działalności przedsiębiorstwa.................. 478
Wskaźniki rentowności....................................................................... 486
Oceny zsyntetyzowane i prospektywne ................................................... 490
Dorota Kornacka
Rozdział 16
Społeczno-strategiczny wymiar sukcesu przedsiębiorstwa..................... 493
Neoklasyczna teoria funkcji celu............................................................. 493
Alternatywne teorie funkcji celu ............................................................. 496
Współczesne teorie celu przedsiębiorstwa .............................................. 498
Koncepcja shareholder value ............................................................. 499
Koncepcja stakeholders...................................................................... 500
Społeczno-strategiczny wymiar sukcesu przedsiębiorstwa ..................... 505
Bibliografia.................................................................................................. 513
Spis rysunków ............................................................................................. 537
Spis tabel...................................................................................................... 539
Tadeusz Buczkowski, Stanisław Marek
Rozdział l
Teoretyczne i praktyczne podstawy
funkcjonowania przedsiębiorstw............................................................... 11
Powstanie i uwarunkowania rozwoju przedsiębiorstw............................ 11
Teoria przedsiębiorcy oraz jego funkcje ................................................. 17
Charakterystyczne atrybuty przedsiębiorstwa ......................................... 23
Podstawowe zasady działania przedsiębiorstwa...................................... 26
Zasada gospodarności.......................................................................... 26
Zasada przedsiębiorczości................................................................... 27
Zasada rentowności ............................................................................ 30
Zasada rachunku ekonomicznego ....................................................... 30
Misja i cele przedsiębiorstwa .................................................................. 31
Maria Bialasiewicz, Tadeusz Buczkowski
Rozdział 2
Formy przedsiębiorstw oraz ich przekształcenia..................................... 39
Organizacyjno-prawne formy przedsiębiorstw........................................ 39
Kryteria wyboru formy organizacyjno-prawnej działalności przed¬siębiorstw ............................................................................................ 46
Niektóre problemy restrukturyzacji przedsiębiorstw .............................. 48
Prywatyzacja jako element restrukturyzacji własnościowej przed¬siębiorstw ............................................................................................ 54
Postępowanie naprawcze, układowe, upadłościowe i likwidacja
jako elementy restrukturyzacji naprawczej ........................................ 62
Joanna Brózda, Stanisław Marek
Rozdział 3
Otoczenie przedsiębiorstwa ....................................................................... 69
Przedsiębiorstwo jako system otwarty na otoczenie ............................... 69
Ewolucja roli i miejsca otoczenia w teorii organizacji ...................... 71
Elementy otoczenia przedsiębiorstwa...................................................... 75
Tradycyjna przestrzeń rynkowa .............................................................. 75
Otoczenie zewnętrzne przedsiębiorstwa............................................. 78
Otoczenie ogólne organizacji (makrootoczenie) ................................ 79
Internetowa przestrzeń rynkowa.............................................................. 82
Typy otoczenia......................................................................................... 89
Analiza otoczenia przedsiębiorstwa ................................................... 92
Analiza otoczenia wewnętrznego przedsiębiorstwa........................... 95
Analiza otoczenia zewnętrznego przedsiębiorstwa ............................ 98
Otoczenie przyszłości .............................................................................. 101
Bliższa przyszłość przedsiębiorstw .................................................... 101
Dalsza przyszłość przedsiębiorstw ..................................................... 103
Stanisław Marek
Rozdział 4
Stosunki przedsiębiorstwa z innymi podmiotami gospodarczymi ......... 107
Ewolucja stosunków przedsiębiorstwa z innymi podmiotami................. 107
Stosunki przedsiębiorstwa z gospodarstwem domowym ........................ 109
Stosunki między przedsiębiorstwami ...................................................... 112
Stosunki przedsiębiorstwa z władzami krajowymi, międzynarodo¬wymi i lokalnymi................................................................................ 121
Stosunki przedsiębiorstwa z instytucjami finansowymi (krajowymi
i międzynarodowymi) ......................................................................... 127
Stosunki przedsiębiorstwa z podmiotami demokracji gospodarczej ....... 129
Dorota Kornacka
Rozdział 5
Przedsiębiorstwo na rynku globalnym ..................................................... 133
Istota i koncepcje procesu globalizacji.................................................... 133
Korporacje globalne i ich rola we współczesnej gospodarce .................. 138
Czynniki przyspieszające rozwój firm globalnych .................................. 144
Strategia globalizacji przedsiębiorstwa ................................................... 145
Nowe relacje pomiędzy korporacjami a władzami krajowymi ............... 149
Tendencje w kooperacji i koncentracji.................................................... 152
Maria Białasiewicz, Barbara Czerniachowicz
Rozdział 6
Zarządzanie przedsiębiorstwem ................................................................ 165
Pojęcie i ewolucja zarządzania................................................................ 165
Nowe tendencje w gospodarce i zarządzaniu .......................................... 169
75
75
78
79
82
89
92
95
98
101
101
103
Zarządzanie strategiczne przedsiębiorstwem .......................................... 172
Istota i zasady strategicznego zarządzania ......................................... 172
Koncepcja strategii ............................................................................. 176
Proces zarządzania strategicznego........................................................... 181
Analiza strategiczna............................................................................ 182
Wybór strategii ................................................................................... 182
Wdrażanie strategii............................................................................. 190
Współczesne koncepcje i metody zarządzania przedsiębiorstwem......... 192
Zarządzanie przyszłości ........................................................................... 208
Maria Białasiewicz
Rozdział 7
Organizowanie działalności przedsiębiorstwa ......................................... 211
Ewolucja koncepcji organizacji............................................................... 211
Struktura organizacyjna i czynniki ją determinujące .............................. 216
Kształtowanie struktury organizacyjnej - elementy i zasady.................. 224
Projektowanie stanowisk pracy .......................................................... 224
Grupowanie stanowisk pracy.............................................................. 226
Hierarchia służbowa ........................................................................... 229
Podział władzy.................................................................................... 231
Koordynacja ....................................................................................... 232
Różnicowanie stanowisk .................................................................... 234
Proces zmian organizacyjnych a doskonalenie organizacji..................... 235
Doskonalenie organizacji ................................................................... 240
Maria Białasiewicz, Joanna Brózda
Rozdział 8
Działalność marketingowa przedsiębiorstwa........................................... 245
Istota i ewolucja marketingu.................................................................... 245
Pojęcie marketingu ............................................................................. 245
Marketing w ujęciu tradycyjnym........................................................ 246
Marketing w ujęciu współczesnym .................................................... 250
Badania marketingowe ............................................................................ 255
Istota badań marketingowych ............................................................. 255
Źródła danych oraz metody zbierania informacji pierwotnej ............. 256
Istota i kryteria segmentacji rynku ..................................................... 257
Marketing-mix „4P" ................................................................................ 259
Koncepcja marketingu-mix „4P"........................................................ 259
Produkt................................................................................................ 260
Cykl życia produktu............................................................................ 261
Cena ... ...................... 263
Dystrybucja......................................................................................... 265
Promocja............................................................................................. 267
Marketing strategiczny i strategie marketingowe.................................... 271
Marketing strategiczny, taktyczny i operacyjny................................. 271
Istota strategii marketingowej ............................................................ 272
Dorota Kornacka, Stanisław Marek
Rozdział 9
Zasoby i ich rola w przedsiębiorstwie....................................................... 275
Tradycyjne ujęcie zasobów ..................................................................... 275
Zasoby w ujęciu nowoczesnym ............................................................... 277
Charakterystyka zasobów ........................................................................ 279
Zasoby naturalne................................................................................. 279
Zasoby ludzkie.................................................................................... 282
Zasoby kapitałowe .............................................................................. 287
Zasoby niematerialne (nienamacalne) ................................................ 290
Patenty, prawa autorskie, tajemnice przedsiębiorstwa ....................... 293
Reputacja ............................................................................................ 294
Wiedza ................................................................................................ 296
Kultura................................................................................................ 300
Informacja........................................................................................... 305
Alokacja zasobów.................................................................................... 309
Wyznaczniki lokalizacji współczesnych przedsiębiorstw ....................... 311
Władysław Janasz
Rozdział 10
Gospodarowanie majątkiem trwałym ...................................................... 313
Istota i funkcje kapitału trwałego ............................................................ 313
Kształtowanie struktury kapitału............................................................. 319
Strategie kapitałowe przedsiębiorstwa .................................................... 326
Zużycie środków trwałych....................................................................... 329
Produktywność środków trwałych........................................................... 332
Badanie wykorzystania maszyn i urządzeń ............................................. 336
Strategie obsługi eksploatacyjnej wyposażenia produkcyjnego.............. 342
Efektywność inwestycji rzeczowych w procesie regulowania
zasobów kapitału trwałego ................................................................. 346
Amortyzacja środków trwałych ............................................................... 353
Reprodukcja majątku trwałego ................................................................ 362
265 267 271
271 272
275
275 277 279 279 282 287 290 293 294 296 300 305 309 311
Joanna Brózda, Mirela Jurek
Rozdział 11
Gospodarowanie majątkiem obrotowym ................................................. 369
Majątek trwały a majątek obrotowy ........................................................ 369
Zarządzanie zapasami .............................................................................. 371
Optymalny rozmiar zakupu ................................................................ 372
Poziom odnowy zapasu ...................................................................... 374
Just in time.......................................................................................... 374
Ocena efektywności gospodarowania zapasami................................. 376
Zarządzanie należnościami ...........................................,.......................... 377
Polityka kredytowa przedsiębiorstwa................................................. 377
Ocena efektywności zarządzania należnościami ................................ 380
Zarządzanie środkami pieniężnymi ......................................................... 381
Zarządzanie gotówką.......................................................................... 383
Finansowanie majątku obrotowego ......................................................... 385
Maria Bialasiewicz, Barbara Czerniachowicz
Rozdział 12
Zarządzanie kapitałem ludzkim ................................................................ 387
Istota i ewolucja funkcji personalnej ....................................................... 387
Marketing kadrowy............................................................................. 391
Polityka personalna w zarządzaniu strategicznym .................................. 396
Modele polityki personalnej i ich związek ze strategią firmy ................. 398
Elementy zarządzania kapitałem ludzkim w przedsiębiorstwie .............. 399
Planowanie zatrudnienia..................................................................... 399
Fluktuacja zatrudnienia ...................................................................... 407
Rekrutacja i selekcja kadr................................................................... 410
System ocen pracowników ...................................................................... 417
Kształcenie i rozwój zawodowy pracowników ....................................... 420
Maria Bialasiewicz, Tadeusz Buczkowski
Rozdział 13
System motywacyjny w przedsiębiorstwie ............................................... 425
Potrzeby ludzkie, ich struktura i znaczenie ............................................. 425
Rodzaje bodźców..................................................................................... 428
Formy i funkcje wynagrodzeń ................................................................. 432
Formy płac ............................................................................................... 437
Wewnętrzne uwarunkowania efektywności wyceny płac ....................... 439
Elastyczne formy wynagrodzeń............................................................... 445
Mirela Jurek
Rozdział 14
Wynik finansowy przedsiębiorstwa .......................................................... 447
Pomiar wyniku finansowego ................................................................... 447
Czynniki kształtujące wynik finansowy .................................................. 455
Podatki i dotacje ...................................................................................... 462
Władysław Janasz
Rozdział 15
Metody i mierniki oceny działalności przedsiębiorstwa ......................... 469
Pojęcie oceny........................................................................................... 469
Rodzaje oceny.......................................................................................... 471
Mierniki oceny - pojęcia i cechy podstawowe........................................ 472
Metody dokonywania ocen...................................................................... 475
Mierniki stosowane w ocenie działalności przedsiębiorstwa.................. 478
Wskaźniki rentowności....................................................................... 486
Oceny zsyntetyzowane i prospektywne ................................................... 490
Dorota Kornacka
Rozdział 16
Społeczno-strategiczny wymiar sukcesu przedsiębiorstwa..................... 493
Neoklasyczna teoria funkcji celu............................................................. 493
Alternatywne teorie funkcji celu ............................................................. 496
Współczesne teorie celu przedsiębiorstwa .............................................. 498
Koncepcja shareholder value ............................................................. 499
Koncepcja stakeholders...................................................................... 500
Społeczno-strategiczny wymiar sukcesu przedsiębiorstwa ..................... 505
Bibliografia.................................................................................................. 513
Spis rysunków ............................................................................................. 537
Spis tabel...................................................................................................... 539