Dane szczegółowe książki
Historia zdrowia i choroby: od średniowiecza do współczesności / Vigarello, Georges (1941-); Szymańska, Małgorzata
Tytuł
Historia zdrowia i choroby: od średniowiecza do współczesności
Tytuł oryginału
Le sain et le malsain
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: "Volumen"; Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1997
ISBN
8386857153; 8370541119
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Część pierwsza Słuchać kosmosu (XIII-XVI wiek)
1. Siła styczności.......................................... 11
a. Choroba wzorcowa..................................... 11
Od choroby rozpoznawalnej do choroby tajemnej ............ 12
Analogia z trupem .................................... 13
Ciało składa się z humorów............................. 15
b. Klejnoty zdrowia...................................... 17
Kontakt ochronny..................................... 18
Sproszkowane perły i napoje na złocie..................... 21
c. Przyprawy i aromaty .....................^'O.^^.i^lPJ&J-^M
Przyprawy a oczyszczanie .............................. '22
Wydźwięk mityczny................................... 25
Siła smaku.......................................... 27
Nadzwyczajny napój .................................. 28
Przyprawy i zhierarchizowanie społeczeństwa .............. 30
2. Porządek świata......................................... 33
a. Dieta i gwiazdy ...................-wtw IAH............ 33
Umiar i wybór pożywienia.............................. 34
Odniesienia kosmiczne................................. 36
Zalety obżarstwa ..............................>$W.%W" 38
Dwa bieguny obronne: nasycenie i oczyszczenie............. 41
b. Plagi i otwarte ciała.................................... 43
Trucizna w powietrzu.................................. 43
Ciała porowate....................................... 46
3. Przeciwko kosmosowi, dieta ............................... 49
a. Powietrze czy zarażenie? ................................ 49
Pierwsza zasada zakażenia............................... 50
Wybór powietrza...................................... 53
b. Głód złagodzony? ..................................... 55
Nie przybierać zbytnio na wadze.......................... 55
Pożywienie traci na znaczeniu............................ 57
c. Umiar i miłość życia ................................... 58
Niepokój i przemijanie.................................. 59
Wstrzemięźliwość świecka ..•.-*.•'...*>»*..................... 60
Obecność diety jako wzoru .............................. 62
Leczenie się samemu................................... 64
d. Dieta ubogich?........................................ 67
Wizerunek biedaka..................................... 67
Odrażające pokarmy.................................... 68
e. Drogi wyzwolenia ..................................... 70
Podważanie mocy klejnotów ............................. 70
Wyswobodzenie z kosmosu.............................. 73
f. Analogie „mechaniczne" ................................ 74
Alembik i destylacja.................................... 75
„Republika" ciała...................................... 76
Mechanika ciała i usuwanie humorów........................ 81
a. Regulacja mechaniczna ................................. 82
Dieta czy wydalanie?................................... 82
Siła a upuszczanie krwi ................................. 84
Maszyna i jej regulowanie............................... 87
b. Przepływy bardziej różnorodne i mniej uchwytne ............. 89
Różnorodność przepływów ..............inuwiu.......... 89
Niewidzialne wydaliny.................................. 91
Od eliksirów do białej bielizny............................ 93
c. Skala chorób ......................................... 97
Epidemia i jej „nieruchomy" obraz .........\*»J«V........... 97
Różne składy powietrza................................. 100
Wapory ............................................. 101
d. Oczyszczanie się ubogich................................ 104
Zdrowie w almanachach................................. 104
Model myślenia....................................... 107
Ciężar życia.......................................... 108
Rośliny oczyszczające i używki............................. 111
a. „Słabsze" aromaty ..................................... 111
Kompoty i syropy ..................................i/at-io, łI2
Rozmaitość zapachów .................................. 114
b. Rośliny duchowe...................................... 115
Ziarno Lewantu ....................................... 116
Tytoń — palenie i „zażywanie"...................&JZV+*. .. 118
Skutek ważniejszy niż smak.............................. 121
c. Od lekarstwa do przyjemności ............................ 123
Konsumpcja zorganizowana.............................. 123
Środek pobudzający i towarzyskość........................ 124
Część trzecia
Odporność i zahartowanie (XVIII wiek)
6. Siła włókien...............................SHJ^J . i'iX<;
a. Potrzebna odwaga .....................................
Wizerunek choroby ....................................
Spór o zaszczepianie i prozelityzm...............ujviv9ifŁ •
Czyn-symbol .........................................
b. Ciało zbudowane z włókien..............................
Włókno i humory...........
Nerwowe postaci niepokoju
7. Hartowanie
a. Wzmacnianie się i postęp Wydalanie i osłabianie się Przyroda i zimno Zwyrodnienie i postęp . . .
Ćwiczenia i włókna ...................,
b. Proste pożywienie ...........................:.........
Roślinożercy i mięsożercy ...............................
Rośliny mączne dla biednych
c. Pedagogika reaktywna Stopniowe wzmacnianie ciała Lata i życie
8. Zasoby powietrza
a. Odnawianie powietrza „Wygody"
Oddech tłumów
b. Zapobiec chorobie płucnej
129
130
131
132
134
136
136
139
143
144
144
145
147
149
151
151
153
155
156
157
161
161
162
163
165
c.
d. Niepokojąca budowa ciała........................4 u...... 166
Powietrze chroniące przed suchotami....................... 167
Triumf przestrzeni i powietrza............................ 168
Zróżnicowanie miejsc ............................{nąru . 169
Medycyna profilaktyczna................................ 171
Medycyna społeczna ................................... 173
Powietrze, które „przedłuża życie"......................... 175
Zabezpieczenia i przewidywania .......................... 176
Obliczyć ryzyko....................................... 176
Ubezpieczenie i robotnik ................................ 177
Część czwarta -i
Siła własna, siła innych
(XIX wiek)
9. Przestrzeń prywatna i przestrzeń publiczna ................... 181
a. „Państwo przemysłowe" i inicjatywa publiczna.............. 181
Decyzje rządowe ..................................... 182
Szczepionka ospowa i sieć.............................. 184
b. Siła witalna i praca ................................... 187
Siła mieszkańców miast................................ 188
„Siła organizmu" ..................................... 190
c. Pierwsze oznaki komfortu .............................. 191
Pierwsze przedmioty znamionujące „komfort"..........JVA>. 192
Cywilizacja i „siła" z pożywienia......................... 193
Zdrowie romantyczne.................................. 195
10. Wynalezienie energii .....................%;,*< : iryycwn. 199
a. Widmo zwyrodnienia.................................. 200
Obciążenia dziedziczne ................................ 201
Plagi degenerujące i moralność zapobiegawcza.............. 203
Qł Ochrona własna, ochrona państwa........................ 206
Od moralizowania do wychowywania ..................... 208
b. Chroniąca energia .................................... 211
Pożywienie, płuca, energia................».. „v.^> *..*,,«<. <.««; 212
Praca i mięso końskie.................................'. 214
Metamorfozy oddechu ................................. 217
Zasada „totalna".................................>y> .1.^220
c. Energia, miasto, praca ................................. 221
Drenowanie miasta.................................... 221
Od pracy zregenerowanej do pracy „chronionej"......../Vu»'.*v224
d. Archaizm eliksiru .................................... 226
Reklamowane napoje.................................. 227
Dwuznaczność napojów wzmacniających .................. 228
11. Od higieny miejsc do higieny umysłowej..................... 231
a. „Choroby, których można uniknąć"....................... 232
Niewidzialne niebezpieczeństwo ......................... 232
Inwazja?............................................ 235
Drobnoustroje i obyczaje............................... 237
b. Przestrzeń sanitarna................................... 239
„Inżynieria sanitarna".................................. 239
Mieszkanie i inicjatywy publiczne........................ 242
c. „Cherlak" i „grubas" .................................. 245
Szczupłość i obnażanie ciała ............................ 245
„Szczyty zdrowia" .................................... 248
Pomoc i słabeusz ..................................... 251
d. Konkurencja i solidarność, psychologia schyłku wieku........ 253
Ubezpieczenie od choroby.............................. 254
Zacieśnianie się sieci .................................. 257
Konkurencja i profilaktyka psychologiczna ................. 259
Część piąta
Lepsze samopoczucie
(XX wiek)
12. Lepsze samopoczucie?................................... 265
a. AIDS, zapobieganie, odpowiedzialność.................... 266
Scenariusz wielkiej plagi ............................... 266
„Uczynić ludzi odpowiedzialnymi" ....................... 269
Wychowywać........................................ 271
Strefy cienia......................................... 272
b. Zdrowie „nieokreślone"................................ 275
„Poddaj się samokontroli" .............................. 276
Od czynników ryzyka do indywidualizacji genetycznej ........ 277
„Konsumowanie" zdrowia.............................. 279
Wymagania „lepszego samopoczucia"..................... 281
Połączenie wzorów ................................... 284
c. Wyzwanie polityczne.................................. 287
Konflikt wolności..................................... 287
Odnawianie się zagrożeń i odpowiedzialność................ 290
Konflikt solidarności .................................. 292
Zakończenie............................... 295
1. Siła styczności.......................................... 11
a. Choroba wzorcowa..................................... 11
Od choroby rozpoznawalnej do choroby tajemnej ............ 12
Analogia z trupem .................................... 13
Ciało składa się z humorów............................. 15
b. Klejnoty zdrowia...................................... 17
Kontakt ochronny..................................... 18
Sproszkowane perły i napoje na złocie..................... 21
c. Przyprawy i aromaty .....................^'O.^^.i^lPJ&J-^M
Przyprawy a oczyszczanie .............................. '22
Wydźwięk mityczny................................... 25
Siła smaku.......................................... 27
Nadzwyczajny napój .................................. 28
Przyprawy i zhierarchizowanie społeczeństwa .............. 30
2. Porządek świata......................................... 33
a. Dieta i gwiazdy ...................-wtw IAH............ 33
Umiar i wybór pożywienia.............................. 34
Odniesienia kosmiczne................................. 36
Zalety obżarstwa ..............................>$W.%W" 38
Dwa bieguny obronne: nasycenie i oczyszczenie............. 41
b. Plagi i otwarte ciała.................................... 43
Trucizna w powietrzu.................................. 43
Ciała porowate....................................... 46
3. Przeciwko kosmosowi, dieta ............................... 49
a. Powietrze czy zarażenie? ................................ 49
Pierwsza zasada zakażenia............................... 50
Wybór powietrza...................................... 53
b. Głód złagodzony? ..................................... 55
Nie przybierać zbytnio na wadze.......................... 55
Pożywienie traci na znaczeniu............................ 57
c. Umiar i miłość życia ................................... 58
Niepokój i przemijanie.................................. 59
Wstrzemięźliwość świecka ..•.-*.•'...*>»*..................... 60
Obecność diety jako wzoru .............................. 62
Leczenie się samemu................................... 64
d. Dieta ubogich?........................................ 67
Wizerunek biedaka..................................... 67
Odrażające pokarmy.................................... 68
e. Drogi wyzwolenia ..................................... 70
Podważanie mocy klejnotów ............................. 70
Wyswobodzenie z kosmosu.............................. 73
f. Analogie „mechaniczne" ................................ 74
Alembik i destylacja.................................... 75
„Republika" ciała...................................... 76
Mechanika ciała i usuwanie humorów........................ 81
a. Regulacja mechaniczna ................................. 82
Dieta czy wydalanie?................................... 82
Siła a upuszczanie krwi ................................. 84
Maszyna i jej regulowanie............................... 87
b. Przepływy bardziej różnorodne i mniej uchwytne ............. 89
Różnorodność przepływów ..............inuwiu.......... 89
Niewidzialne wydaliny.................................. 91
Od eliksirów do białej bielizny............................ 93
c. Skala chorób ......................................... 97
Epidemia i jej „nieruchomy" obraz .........\*»J«V........... 97
Różne składy powietrza................................. 100
Wapory ............................................. 101
d. Oczyszczanie się ubogich................................ 104
Zdrowie w almanachach................................. 104
Model myślenia....................................... 107
Ciężar życia.......................................... 108
Rośliny oczyszczające i używki............................. 111
a. „Słabsze" aromaty ..................................... 111
Kompoty i syropy ..................................i/at-io, łI2
Rozmaitość zapachów .................................. 114
b. Rośliny duchowe...................................... 115
Ziarno Lewantu ....................................... 116
Tytoń — palenie i „zażywanie"...................&JZV+*. .. 118
Skutek ważniejszy niż smak.............................. 121
c. Od lekarstwa do przyjemności ............................ 123
Konsumpcja zorganizowana.............................. 123
Środek pobudzający i towarzyskość........................ 124
Część trzecia
Odporność i zahartowanie (XVIII wiek)
6. Siła włókien...............................SHJ^J . i'iX<;
a. Potrzebna odwaga .....................................
Wizerunek choroby ....................................
Spór o zaszczepianie i prozelityzm...............ujviv9ifŁ •
Czyn-symbol .........................................
b. Ciało zbudowane z włókien..............................
Włókno i humory...........
Nerwowe postaci niepokoju
7. Hartowanie
a. Wzmacnianie się i postęp Wydalanie i osłabianie się Przyroda i zimno Zwyrodnienie i postęp . . .
Ćwiczenia i włókna ...................,
Roślinożercy i mięsożercy ...............................
Rośliny mączne dla biednych
c. Pedagogika reaktywna Stopniowe wzmacnianie ciała Lata i życie
8. Zasoby powietrza
a. Odnawianie powietrza „Wygody"
Oddech tłumów
b. Zapobiec chorobie płucnej
129
130
131
132
134
136
136
139
143
144
144
145
147
149
151
151
153
155
156
157
161
161
162
163
165
c.
d. Niepokojąca budowa ciała........................4 u...... 166
Powietrze chroniące przed suchotami....................... 167
Triumf przestrzeni i powietrza............................ 168
Zróżnicowanie miejsc ............................{nąru . 169
Medycyna profilaktyczna................................ 171
Medycyna społeczna ................................... 173
Powietrze, które „przedłuża życie"......................... 175
Zabezpieczenia i przewidywania .......................... 176
Obliczyć ryzyko....................................... 176
Ubezpieczenie i robotnik ................................ 177
Część czwarta -i
Siła własna, siła innych
(XIX wiek)
9. Przestrzeń prywatna i przestrzeń publiczna ................... 181
a. „Państwo przemysłowe" i inicjatywa publiczna.............. 181
Decyzje rządowe ..................................... 182
Szczepionka ospowa i sieć.............................. 184
b. Siła witalna i praca ................................... 187
Siła mieszkańców miast................................ 188
„Siła organizmu" ..................................... 190
c. Pierwsze oznaki komfortu .............................. 191
Pierwsze przedmioty znamionujące „komfort"..........JVA>. 192
Cywilizacja i „siła" z pożywienia......................... 193
Zdrowie romantyczne.................................. 195
10. Wynalezienie energii .....................%;,*< : iryycwn. 199
a. Widmo zwyrodnienia.................................. 200
Obciążenia dziedziczne ................................ 201
Plagi degenerujące i moralność zapobiegawcza.............. 203
Qł Ochrona własna, ochrona państwa........................ 206
Od moralizowania do wychowywania ..................... 208
b. Chroniąca energia .................................... 211
Pożywienie, płuca, energia................».. „v.^> *..*,,«<. <.««; 212
Praca i mięso końskie.................................'. 214
Metamorfozy oddechu ................................. 217
Zasada „totalna".................................>y> .1.^220
c. Energia, miasto, praca ................................. 221
Drenowanie miasta.................................... 221
Od pracy zregenerowanej do pracy „chronionej"......../Vu»'.*v224
d. Archaizm eliksiru .................................... 226
Reklamowane napoje.................................. 227
Dwuznaczność napojów wzmacniających .................. 228
11. Od higieny miejsc do higieny umysłowej..................... 231
a. „Choroby, których można uniknąć"....................... 232
Niewidzialne niebezpieczeństwo ......................... 232
Inwazja?............................................ 235
Drobnoustroje i obyczaje............................... 237
b. Przestrzeń sanitarna................................... 239
„Inżynieria sanitarna".................................. 239
Mieszkanie i inicjatywy publiczne........................ 242
c. „Cherlak" i „grubas" .................................. 245
Szczupłość i obnażanie ciała ............................ 245
„Szczyty zdrowia" .................................... 248
Pomoc i słabeusz ..................................... 251
d. Konkurencja i solidarność, psychologia schyłku wieku........ 253
Ubezpieczenie od choroby.............................. 254
Zacieśnianie się sieci .................................. 257
Konkurencja i profilaktyka psychologiczna ................. 259
Część piąta
Lepsze samopoczucie
(XX wiek)
12. Lepsze samopoczucie?................................... 265
a. AIDS, zapobieganie, odpowiedzialność.................... 266
Scenariusz wielkiej plagi ............................... 266
„Uczynić ludzi odpowiedzialnymi" ....................... 269
Wychowywać........................................ 271
Strefy cienia......................................... 272
b. Zdrowie „nieokreślone"................................ 275
„Poddaj się samokontroli" .............................. 276
Od czynników ryzyka do indywidualizacji genetycznej ........ 277
„Konsumowanie" zdrowia.............................. 279
Wymagania „lepszego samopoczucia"..................... 281
Połączenie wzorów ................................... 284
c. Wyzwanie polityczne.................................. 287
Konflikt wolności..................................... 287
Odnawianie się zagrożeń i odpowiedzialność................ 290
Konflikt solidarności .................................. 292
Zakończenie............................... 295