Dane szczegółowe książki

Od Redakcji ................................... 5
Temperament 7
Początki badań nad temperamentem ....................... 8
Konstytucjonalne typologie temperamentu .................... 11
Typologia E. Kretschmera ................................. 11
Typologia W. H. Sheldona ............... ...............
Genetyczna typologia temperamentu K Conrada . .... . . . .
Krytyka typologii konstytucjonalnych . ........ ....
Podsumowanie ............................... ......
Typologia Pawłowa i neopawłowowska koncepcja podstawowych właści¬
wości układu nerwowego 22
Typologia układu nerwowego według l. P, Pawiowa ... . . . . . . . . 22
Wkład neopawłowistów do badań nad podstawowymi cechami układu nerwo¬wego ............................................ 26
Cechy układu nerwowego wyodrębnione przez następców Pawłowa ...... 26
Związek cech układu nerwowego z działalnością człowieka ............ 29
Podsumowanie ....................................... 32
Właściwości temperamentu nawiązujące do teorii aktywacji 32
Ekstrawersja-introwersja ................................... 34
Neurotyczność ...................... ................. 38
Lęk ............................................... 39
Impulsywność ..................................... 42
Poszukiwanie doznań ...................... ............. 44
Wymiar wzmacniania-tłumiema stymulacji .................. 46
Podsumowanie . . . ............ . . ..... 49
Opisowe teorie temperamentu -O
Heymans i Wiersma -- inicjatorzy badań kwestionariuszowych nad tempera mentem ............................................. 51
Czynnikowe teorie temperamentu na przykładzie koncepcji J. P. Guilforda ...... 53
161

Interakcyjna teoria temperamentu w świetle badań podłużnych .......... 57
Podsumowanie ........................................ 60
Regulacyjna teoria temperamentu. ................... 61
Definicja temperamentu .................................. 62
Podstawowe cechy temperamentu ............................. 64
Reaktywność ...................................... 64
Aktywność ......................................... 65
Charakterystyka czasowa zachowania ........................... 67
Reaktywność jako wspóldeterminanta odporności na stres ............. 69
Cechy temperamentu a styl działania .......................... 71
Temperament a osobowość ................................. 74
Podsumowanie ....................................... 78
Literatura zalecana .................................... 79
Słowniczek .......................................... 80
Inteligencja 33
Pojęcie inteligencji ........................... 84
Przegląd podstawowych stanowisk dotyczących rozumienia inteligencji ...... 84
Własna definicja pojęcia inteligencji ........................... 87
Podsumowanie ........................................ 89
Teorie inteligencji ....................................... 90
Teorie strukturalne ...................................... 90
Hierarchiczne teorie inteligencji ........................ . . . 91
Teorie inteligencji oparte na czymkach równorzędnych ....... ...... 94
Uwagi krytyczne dotyczące strukturalnych teorii inteligencji ............. 97
Rozwojowa teoria inteligencji Piageta ........................... 98
Teorie zdolności oparte na koncepcji działania .................... 100
Działalność jako warunek niezbędny powstania zdolności ............. 100
Zdolności ludzkie jako produkt przyswojenia doświadczeń spoleczno-historycz nych ........................ ....... . . . ....... 101
Uwagi krytyczne ................................... . . 102
Nowe trendy w badaniach nad inteligencją ........................ 103
Triarchiczna teoria inteligencji człowieka ....................... 104
O triarchicznej teorii inteligencji kilka uwag krytycznych .............. 108
Podsumowanie ....................................... 109
Pomiar inteligencji .................................. . . . 111
Iloraz inteligencji jako miara różnic indywidualnych w poziomie inteligencji . ..... 111
Wybrane testy inteligencji ...................... . . ....... 11 PJ
Indywidualne testy inteligencji .......................... 11 6
Grupowe testy inteligencji ...... . ... .... ... . . . 118
Krytyka testów inteligencji .......... ..... .......... , .121
Argumenty przeciwko trafności testów inteligencji ............... . 121
Społeczne konsekwencje wynikające z pomiaru inteligencji . 122
Podsumowanie ... ......... .......... ........ . 12 E".
Podstawowe czynniki determinujące różnice indywidualne w inteligencji . . 1 26
Badania nad rolą czynnika genetycznego we współdeterminowamu różnic indywi¬dualnych w poziomie inteligencji ............................. 128

Zbieżność w charakterystyce inteligencji jako funkcja stopnia pokrewieństwa genetycznego .................................. 129
Wskaźnik h2 jako miara wkładu genotypu w wariancję inteligencji ....... 131
50% dziedziczność — 50% środowisko ........................ 132
Badania nad wpływem czynnika środowiskowego na różnice indywidualne w inte¬ligencji ............................................. 136
Zmiany w poziomie inteligencji u osób poddanych silnej deprywacji środowiska społecznego ......................................... 1 36
Rola kontrolowanych elementów środowiska społecznego w determinowaniu wariancji // ......................................... 1 33
Podsumowanie ........................................ 141
Wybitne zdolności umysłowe a talent......................... 143
Wybitne zdolności umysłowe jako kategoria inteligencji wynikająca ze statystycz¬nego rozkładu //........................................ 143
Wyniki badań nad osobami o wybitnych zdolnościach umysłowych ......... 145
Talent jako wyraz wybitnych zdolności ogólnych i specjalnych urzeczywistniających
się w działalności człowieka ................................. 148
Podsumowanie ........................................ 151
Literatura zalecana ...................................... 152
Słowniczek ........................................... 152
Bibliografia ........................................... 155