Dane szczegółowe książki
Prawo spadkowe / Skowrońska-Bocian, Elżbieta (1948-)
Tytuł
Prawo spadkowe
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: C. H. Beck, 2003
Numer wydania
3. wyd. rozsz. i zaktualiz.
ISBN
8373871934
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Str. Nb.
Przedmowa do trzeciego wydania................................................................. V
Wykaz skrótów............................................................................................... XXI
Wykaz literatury....................................................................................;.:......XXIII
Rozdział I. Uwagi wprowadzające.............................................................. 1 1
§ 1. Podstawowe pojęcia.......................................................................... 1 1
§ 2. Ewolucja prawa spadkowego w okresie po II wojnie światowej.. 2 6
§ 3. Źródła i systematyka obowiązującego prawa spadkowego............ 4 7
§ 4. Literatura polskiego prawa spadkowego......................................... 7 10 J
Rozdział II. Pojęcie i skład spadku............................................................. 10 11
§ 5. Spadek w ogólności.......................................................................... 10 11
§ 6. Prawa wchodzące w skład spadku.................................................. 17 28
§ 7. Obowiązki wchodzące w skład spadku........................................... 20 32
§ 8. Gospodarstwo rolne oraz wkład gruntowy w rolniczej
spółdzielni produkcyjnej jako element spadku.............................., 26 41
Rozdział III. Dziedziczenie. Zagadnienia ogólne...................................... 28 43
§ 9. Pojęcie dziedziczenia........................................................................ 28 43
§ 10. Podmiotowe prawo do dziedziczenia............................................ 29 44
§ 11. Powołanie do spadku...................................................................... 32 45
§ 12. Otwarcie i nabycie spadku............................................................. 33 46
§ 13. Zdolność do dziedziczenia............................................................. 36 49
§ 14. Niegodność dziedziczenia............................................................... 40 53
§ 15. Zrzeczenie się dziedziczenia.......................................................... 47 61
Rozdział IV. Dziedziczenie ustawowe......................................................... 49 62
§ 16. Uwagi ogólne.................................................................................. 49 62
§ 17. Porządek dziedziczenia................................................................... 54 67
§ 18. Ustawowe dziedziczenie gospodarstwa rolnego i wkładu
gruntowego w rolniczej spółdzielni produkcyjnej.......................... 60 72
Rozdział V. Testament jako podstawa dziedziczenia................................ 67 77
§ 19. Testament jako szczególna czynność prawna............................... 67 77
§ 20. Sporządzenie testamentu................................................................. 70 81
§ 21. Odwołanie testamentu.................................................................... 74 89
VIII
Przegląd treści
Str. Nb.
§ 22. Wykładnia testamentu..................................................................... 77 95
§ 23. Nieważność i bezskuteczność testamentu...................................... 78 96
§ 24. Otwarcie i ogłoszenie testamentu.................................................. 82 100
Rozdział VI. Forma testamentu.................................................................. 83 101
§ 25. Uwagi ogólne.................................................................................. 83 101
§ 26. Testamenty zwykłe......................................................................... 85 103
§ 27. Testamenty szczególne................................................................... 90 112
§28. Świadkowie testamentu.................................................................. 96 120
Rozdział VII. Treść testamentu................................................................... 99 125
§ 29. Zagadnienia ogólne......................................................................... 99 125
§ 30. Ustanowienie spadkobiercy............................................................ 102 128
§ 31. Inne rozrządzenia testamentowe.................................................... 108 138
Rozdział VIII. Stanowisko prawne spadkobiercy..................................... 119 155
§ 32. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku........................ 119 155
( § 33. Stwierdzenie nabycia spadku......................................................... 129 169
§ 34. Ochrona dziedziczenia.................................................................... 134 177
§ 35. Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe................. 138 182
§ 36. Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadku, w którego
skład wchodzi gospodarstwo rolne................................................. 149 199
Rozdział IX. Zachowek................................................................................ 152 201
§ 37. Ochrona interesów najbliższych krewnych zmarłego................... 152 201
§ 38. Podmioty uprawnione do zachowku.............................................. 153 203
§ 39. Zobowiązani z tytułu zachowku.................................................... 155 207
§ 40. Wysokość zachowku....................................................................... 157 209
§ 41. Szczegółowe zagadnienia dotyczące zachowku............................ 160 213
§ 42. Ustalanie zachowku, gdy w skład spadku wchodzi
gospodarstwo rolne.......................................................................... 164 218
Rozdział X. Wspólność majątku spadkowego i dział spadku.................. 166 219
§ 43. Wspólność majątku spadkowego................................................... 166 219
§ 44. Dział spadku................................................................................... 170 224
Rozdział XI. Umowy dotyczące spadku..................................................... 187 253
§ 45. Zagadnienia ogólne......................................................................... 187 253
§ 46. Umowa o zbycie spadku lub udziału w spadku........................... 188 255
Rozdział XII. Zagadnienia szczegółowe..................................................... 194 262
§ 47. Międzyczasowe prawo spadkowe.................................................. 194 262
§ 48. Dziedziczenie cudzoziemców......................................................... 196 265
Indeks ........................................................................................................... 199
Spis treści
Str. Nb.
Przedmowa do trzeciego wydania................................................................. V
Wykaz skrótów............................................................................................... XXI
Wykaz literatury............................................................................................. XXIII
Rozdział I. Uwagi wprowadzające....................................................J........ 1 1
§ 1. Podstawowe pojęcia.......................................................................... 1 1
§ 2. Ewolucja prawa spadkowego w okresie po II wojnie światowej.. 2 6
§ 3. Źródła i systematyka obowiązującego prawa spadkowego............ 4 7
1. Uwagi ogólne........................................................................... 4 7
II. Systematyka księgi IV KC....................................................... 4 8.
III. Dziedziczenie gospodarstw rolnych........................................ 5 9
§ 4. Literatura polskiego prawa spadkowego......................................... 7 10
Rozdział II. Pojęcie i skład spadku............................................................. 10 11
§ 5. Spadek w ogólności.......................................................................... 10 11
I. Spadek - określenie ogólne..................................................... 10 11
II. Prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku....................... 11 12
III. Prawa i obowiązki wyłączone ze spadku................................. 11 13
ł. Prawa i obowiązki nie mające charakteru
cywilnoprawnego................................................................ 11 13
2. Prawa i obowiązki o charakterze niemajątkowym.......... 12 14
3. Prawa i obowiązki ściśle związane z osobą
spadkodawcy....................................................................... 12 15
4. Prawa i obowiązki przechodzące na określone osoby niezależnie od tego czy są one spadkobiercami.................. 15 23
§ 6. Prawa wchodzące w skład spadku.................................................. 17 28
I. Uwagi ogólne........................................................................... 18 28
II. Prawa rzeczowe....................................................................... 18 29
1. Podmiotowe prawa rzeczowe.......................................... 18 29
2. Posiadanie........................................................................ 19 29
III. Prawa z zakresu zobowiązań................................................... 19 30
1. Zasada ogólna.................................................................. 19 30
2. Roszczenia odszkodowawcze......................................... 19 30
3. Prawa wynikające z umów.............................................. 19 30
IV. Ekspektatywa........................................................................... 20 31
§ 7. Obowiązki wchodzące w skład spadku........................................... 20 32
I. Uwagi ogólne........................................................................... 20 32
X
Spis treści
Str. Nb.
II. Obowiązki, których podmiotem był spadkodawca.................. 21 33
1. Zasada ogólna.................................................................. 21 33
2. Obowiązki prawnorzeczowe........................................... 21 33
3. Zobowiązania.................................................................. 21 33
4. Obowiązki prawnorodzinne............................................ 22 33
III. Obowiązki, które nie ciążyły na spadkodawcy........................ 22 34
IV. Obowiązki związane z otwarciem spadku............................... 22 35
1. Uwagi ogólne.................................................................. 22 35
2. Koszty postępowania spadkowego.................................. 23 36
3. Koszty pogrzebu oraz koszty związane z chorobą spadkodawcy....................................................................... 23 37
4. Pozostałe długi spadkowe............................................... 24 38
§ 8. Gospodarstwo rolne oraz wkład gruntowy w rolniczej
spółdzielni produkcyjnej jako element spadku............................... 26 41
Rozdział III. Dziedziczenie. Zagadnienia ogólne...................................... 28 43
§ 9. Pojęcie dziedziczenia........................................................................ 28 43
§ 10. Podmiotowe prawo do dziedziczenia............................................ 29 44
§ 11. Powołanie do spadku...................................................................... 32 45
§ 12. Otwarcie i nabycie spadku............................................................. 33 46
1. Otwarcie spadku....................................................................... 33 46
1. Śmierć spadkodawcy....................................................... 33 46
2. Uznanie za zmarłego....................................................... 34 46
3. Akt zgonu. Sądowe stwierdzenie zgonu......................... 34 46
II. Nabycie spadku........................................................................ 35 47
1. Nabycie ex legę............................................................... 35 47
2. Sukcesja generalna.......................................................... 35 48
§ 13. Zdolność do dziedziczenia............................................................. 36 49
I. Uwagi ogólne........................................................................... 36 49
1. A zdolność prawna.......................................................... 36 49
2. Niezdolność względna i bezwzględna............................. 36 49
II. Zdolność do dziedziczenia - kategorie podmiotów................. 38 50
1. Dziecko poczęte.............................................................. 38 50
2. Osoba prawna.................................................................. 38 51
3. Chwila decydująca dla zdolności dziedziczenia............. 39 52
§ 14. Niegodność dziedziczenia............................................................... 40 53
I. Uwagi ogólne........................................................................... 40 53
1. Pojęcie............................................................................. 40 53
2. Konstrukcja prawna niegodności.................................... 40 53
3. Krąg podmiotowy............................................................ 40 53
(I. Stwierdzenie niegodności........................................................ 41 54
1. Proces.............................................................................. 41 54
.v . 2. Osoby uprawnione do wystąpienia z powództwem........ 41 54
¦.V 3. Termin............................................................................. 41 54
4. Skutki.............................................................................. 42 55
III. Przyczyny niegodności............................................................ 42 56
1. Wyliczenie....................................................................... 42 56
Spis treści AI
Str. Nb.
2. Umyślne, ciężkie przestępstwo przeciwko
spadkodawcy....................................................................... 42 57
3. Naruszenie swobody testowania..................................... 43 58
4. Działania przeciwko testamentowi.................................. 44 59
IV. Przebaczenie............................................................................ 45 60
1. Funkcje............................................................................ 45 60
2. Charakter prawny............................................................ 46 60
3. Forma.............................................................................. 46 60
§ 15. Zrzeczenie się dziedziczenia.......................................................... 47 61
I. Umowa..................................................................................... 47 61
II. Podmioty.................................................................................. 47 61
III. Przedmiot................................................................................. 47 61
IV. Skutki....................................................................................... 48 61
Rozdział IV. Dziedziczenie ustawowe.
49 62
§ 16. Uwagi ogólne........................................................'..........................
I. Pierwszeństwo testamentu.......................................................
II. Krąg spadkobierców................................................................
1. Określenie........................................................................
2. Zstępni; osoby przysposobione.......................................
3. Małżonek.........................................................................
4. Kolejność dziedziczenia..................................................
§ 17. Porządek dziedziczenia..................................................................
1. Dziedziczenie spadkobierców grupy pierwszej.......................
1. Małżonek i dzieci............................................................
2. Dzieci i dalsi zstępni......................................................
II. Dziedziczenie spadkobierców grupy drugiej...........................
1. Określenie kręgu spadkobierców.....;.............................
2. Małżonek........................................................................
3. Rodzice i rodzeństwo.....................................................
4. Małżonek jako jedyny spadkobierca...............................
III. Dziedziczenie Skarbu Państwa................................................
IV. Sytuacja dziadków spadkodawcy...........................................
§ 18. Ustawowe dziedziczenie gospodarstwa rolnego i wkładu
gruntowego w rolniczej spółdzielni produkcyjnej.........................
1. Uwagi ogólne..........................................................................
II. Przesłanki dziedziczenia..........................................................
1. Wyliczenie......................................................................
2. Stała praca przy produkcji rolnej...................................
3. Przygotowanie zawodowe..............................................
4. Małoletniość, pobieranie nauki zawodu i uczęszczanie do szkół..............................................................................
5. Niezdolność do pracy.....................................................
III. Porządek dziedziczenia...........................................................
1. Małżonek i dzieci...........................................................
2. Rodzeństwo....................................................................
3. Rodzice...........................................................................
4. Skarb Państwa................................................................
49 49 50 50 50 51 53 54 54 54 55 56 56 56 56 58 59 60
60 60 62 62 62 62
63 63 63 63 64 64 64
62 62 63 63 64 65 66 67 67 67 67 68 68 68 69 69 70 71
72 72 73 73 73 73
73 73 74 74 74 74 74
XII Spis treści
Str. Nb.
IV. Ocena istniejącego uregulowania............................................ 65 75
V. Dziedziczenie wkładu gruntowego.......................................... 65 76
Rozdział V. Testament jako podstawa dziedziczenia................................ 67 77
§ 19. Testament jako szczególna czynność prawna............................... 67 77
I. Uwagi ogólne........................................................................... 67 77
II. Cechy testamentu..................................................................... 68 78
III. Wyłączność testamentu............................................................ 69 79
§ 20. Sporządzenie testamentu................................................................. 70 81
I. Zdolność testowania................................................................. 70 81
U. Wola testowania....................................................................... 71 82
1. Pojęcie............................................................................. 71 82
2. Wady oświadczenia woli................................................. 71 83
, • 3. Brak świadomości lub swobody...................................... 72 84
4. Błąd................................................................................. 72 85
' 5. Groźba............................................................................. 73 86
6. Nieważność testamentu................................................... 73 87
.'" III. Zakaz testamentów wspólnych................................................ 73 88
§ 21. Odwołanie testamentu.................................................................... 74 89
I. Uwagi ogólne........................................................................... 74 89
II. Sposoby odwołania.................................................................. 74 89
1. Wyliczenie....................................................................... 74 89
2. Sporządzenie nowego testamentu................................... 75 90
3. Zniszczenie testamentu................................................... 76 91
4. Dokonanie zmian............................................................. 76 92
III. Skutki odwołania..................................................................... 76 93
§ 22. Wykładnia testamentu..................................................................... 77 95
§ 23. Nieważność i bezskuteczność testamentu...................................... 78 96
I. Nieważność testamentu............................................................ 78 96
1. Przyczyny........................................................................ 78 96
2.Nieważność żart. 945 KC............................................... 78 96
II. Bezskuteczność testamentu...................................................... 79 97
III. Konwersja testamentu.............................................................. 80 98
1. Pojęcie............................................................................. 80 98
2. Konwersja testamentu..................................................... 80 98
IV. Stwierdzenie nieważności testamentu...................................... 81 99
§ 24. Otwarcie i ogłoszenie testamentu.................................................. 82 100
Rozdział VI. Forma testamentu.................................................................. 83 101
§ 25. Uwagi ogólne.................................................................................. 83 101
I. Formalizm testamentu.............................................................. 83 101
II. Testamenty zwykłe i szczególne.............................................. 84 102
§ 26. Testamenty zwykłe......................................................................... 85 103
1. Testament holograficzny (własnoręczny)................................ 85 103
1. Przesłanki ważności........................................................ 85 103
2. Pismo............................................................................... 85 103
3. Podpis.............................................................................. 86 104
Spis treści
Str. Nb.
4. Data................................................................................. 86 105
II. Testament notarialny................................................................ 87 106
III. Testament allograficzny........................................................... 88 107
1. Przesłanki ważności........................................................ 88 107
2. Ustne oświadczenia woli................................................. 88 108
3. Osoba przyjmująca oświadczenie................................... 89 109
4. Protokół........................................................................... 89 110
5. Świadkowie..................................................................... 90 111
§ 27. Testamenty szczególne................................................................... 90 112
1. Testament ustny....................................................................... 90 112
1. Przesłanki ważności........................................................ 90 112
2. Obawa rychłej śmierci..................................................... 90 113
3. Okoliczności szczególne................................................. 91 114
4. Oświadczenie spadkodawcy............................................: 92 115
5. Świadkowie..............................................................,..../ 92 116
6. Stwierdzenie treści testamentu........................................ 92 117
7. Pismo............................................................................... 93 117
8. Zeznania świadków......................................................... 93 117
9. Relacja pomiędzy sposobami stwierdzenia treści
testamentu............................................................................ 94 117
II. Testament na polskim statku morskim lub powietrznym........ 94 118
III. Testament wojskowy................................................................ 95 119
§ 28. Świadkowie testamentu.................................................................. 96 120
1. Rola świadków......................................................................... 96 120
II. Zdolność pełnienia roli świadka.............................................. 96 121
1. Uwagi ogólne.................................................................. 96 121
2. Niezdolność bezwzględna............................................... 97 122
3. Niezdolność względna..................................................... 97 123
III. Świadkowie kwalifikowani...................................................... 98 124
Rozdział VII. Treść testamentu................................................................... 99 125
§ 29. Zagadnienia ogólne......................................................................... 99 125
I. Konieczna treść testamentu...................................................... 99 125
II. Swoboda testowania................................................................. 101 126
1. Pojęcie............................................................................. 101 126
2. Ograniczenia.................................................................... 101 127
§ 30. Ustanowienie spadkobiercy............................................................ 102 128
1. Powołanie do dziedziczenia..................................................... 102 128
1. Określenie osoby spadkobiercy....................................... 102 128
2. Zakaz powołania warunkowego i terminowego.............. 102 129
3. Przeznaczenie oznaczonej osobie poszczególnych
; przedmiotów........................................................................ 103 130
: 4. Wielkość udziałów.......................................................... 104 131
II. Testament negatywny. Wydziedziczenie.................................. 105 132
1. Testament negatywny...................................................... 105 132
2. Wydziedziczenie.............................................................. 105 133
6. Powołanie się na ograniczenie odpowiedzialności......... 144 190
7. Granice odpowiedzialności............................................. 144 191
8. Powrót do odpowiedzialności nieograniczonej............... 145 192
9. „Podstępne" działanie spadkobiercy............................... 145 192
. 10. Spłata długów.................................................................. 145 193
11. Ustawowe określenie granic odpowiedzialności............. 147 194
. 12. Solidarna odpowiedzialność współspadkobierców......... 147 195
13. Ograniczona odpowiedzialność współspadkobierców.... 147 196
14. Ograniczona i nieograniczona odpowiedzialność współspadkobierców........................................................... 148 197
TV. Odpowiedzialność po dziale spadku........................................ 149 198
§ 36. Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadku, w którego
skład wchodzi gospodarstwo rolne................................................. 149 199
I. Uregulowania szczególne........................................................ 149 199
II. Zastosowanie reguł ogólnych.................................................. 150 200
1. Odpowiedzialność przed przyjęciem spadku.................. 150 200
2. Odpowiedzialność po przyjęciu spadku.......................... 151 200
3. Odpowiedzialność po dziale spadku............................... 151 200
4. Odpowiedzialność za inne długi..................................... 151 200
Rozdział IX. Zachowek................................................................................ 152 201
§ 37. Ochrona interesów najbliższych krewnych zmarłego................... 152 201
I. Możliwe uregulowania prawne................................................ 152 201
1. Cele instytucji.................................................................. 152 201
2. Rezerwa i zachowek........................................................ 152 202
3. Porównanie...................................................................... 153 202
§ 38. Podmioty uprawnione do zachowku.............................................. 153 203
I. Podmioty uprawnione.............................................................. 153 203
II. Wyłączenia............................................................................... 154 204
III. Spadkobiercy uprawnieni do zachowku.................................. 154 205
IV. Powstanie roszczenia............................................................... 155 206
§ 39. Zobowiązani z tytułu zachowku.................................................... 155 207
I. Spadkobiercy............................................................................ 155 207
II. Obdarowani.............................................................................. 156 208
1. Zasada ogólna.................................................................. 156 208
2. Zróżnicowana sytuacja obdarowanych........................... 156 208
3. Zaliczenie darowizny na poczet zachowku..................... 157 208
4. Odpowiedzialność kilku obdarowanych......................... 157 208
5. Upoważnienie przemienne.............................................. 157 208
§ 40. Wysokość zachowku....................................................................... 157 209
I. Udział stanowiący podstawę obliczenia zachowku................. 157 209
II. Substrat zachowku................................................................... 158 210
III. Doliczanie darowizn................................................................ 159 211
1. Zasada.............................................................................. 159 211
2. Wyłączenia...................................................................... 159 211
IV. Obliczenie zachowku............................................................... 159 212
§ 41. Szczegółowe zagadnienia dotyczące zachowku............................ 160 213
Spis treści XVII
Str. Nb.
I. Odpowiedzialność uprawnionego do zachowku...................... 160 213
1. Za zachowek.................................................................... 160 213
2. Za zapisy i polecenia....................................................... 160 214
II. Zmniejszenie zapisów i poleceń.............................................. 161 215
1. Uprzywilejowanie zachowku.......................................... 161 215 '~^-\
¦ 2. Sposób zmniejszenia....................................................... 161 215 j
1 3. Dalszy zapis i polecenie.................................................. 162 215 -^
4. Uprawniony do zachowku............................................... 162 215
5. Rzecz niepodzielna, jako przedmiot zapisu.................... 162 215
III. Przedawnienie roszczenia o zachowek.................................... 162 216
1. Przy dziedziczeniu testamentowym................................ 162 216
2. Przy dziedziczeniu ustawowym...................................... 163 216
3. Charakter prawny terminu............................................... 163 216
IV. Dziedziczenie roszczenia o zachowek..................................... 163 217
§ 42. Ustalanie zachowku, gdy w skład spadku wchodzi
gospodarstwo rolne.......................................................................... 164 218
Rozdział X. Wspólność majątku spadkowego i dział spadku.................. 166 219
§43. Wspólność majątku spadkowego................................................... 166 219
1. Sytuacja prawna współspadkobierców.................................... 166 219
1. Stosowanie przepisów o współwłasności ułamkowej..... 166 219
2. Współposiadanie i współkorzystanie.............................. 167 220
3. Ochrona praw współspadkobierców............................... 167 221
4. Wspólność wierzytelności............................................... 168 222
II. Zbycie udziału w przedmiocie należącym do spadku.............. 169 223
1. Wymóg zgody współspadkobierców............................... 169 223
2. Skutki braku zgody.......................................................... 169 223
3. Skutki rozporządzenia..................................................... 169 223
§ 44. Dział spadku................................................................................... 170 224
I. Ogólne zasady działu spadku................................................... 170 224
1. Tymczasowy charakter wspólności................................. 170 224
2. Istota działu spadku......................................................... 170 225
3. Skutki działu.................................................................... 171 225
4. Sposoby podziału............................................................ 171 226
5. Przedmiot działu.............................................................. 172 227
II. Umowny dział spadku.............................................................. 172 228
1. Zgodna wola spadkobierców........................................... 172 228
2. Strony umowy................................................................. 172 229
3. Forma umowy................................................................. 173 229
4. Treść umowy................................................................... 173 229
5. Zaliczenie darowizn........................................................ 173 229
6. Wady oświadczenia woli................................................. 174 230
7. Dział częściowy............................................................... 174 231
III. Sądowy dział spadku................................................................ 174 232
1. Uwagi ogólne.................................................................. 174 232
2. Podmiot legitymowany................................................... 175 233
3. Termin............................................................................. 175 233
XVIII Spis treści
Str. Nb.
4. Ustalenie składu i wartości spadku................................. 176 234
5. Zakres kognicji sądu........................................................ 176 234
6. Podział fizyczny.............................................................. 177 235
7. Podział cywilny............................................................... 177 236
8. Wybór sposobu podziału................................................. 177 237
9. Spłaty i dopłaty................................................................ 178 238
10. Podział całego spadku................................................... 178 239
IV. Zaliczanie darowizn................................................................. 179 240
1. Uwagi ogólne.................................................................. 179 240
2. Wola spadkodawcy.......................................................... 179 241
3. Skutki zaliczenia............................................................. 180 242
4. Osoby zobowiązane do zaliczenia................................... 180 243
5. Darowizny podlegające zaliczeniu.................................. 180 244
6. Zagadnienia szczegółowe................................................ 181 245
7. Chwila określająca wartość darowizny........................... 181 245
8. Wartość darowizny wyższa od schedy spadkowej.......... 182 245
9. Zaliczanie darowizn, gdy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne............................................................. 182 246
10. Koszty wychowania i wykształcenia............................... 182 246
V. Dział spadku, w skład którego wchodzi gospodarstwo rolne.. 183 247
1. Zasady ogólne................................................................. 183 247
2. Dział fizyczny................................................................. 183 248
3. Dział cywilny.................................................................. 183 248
4. Spłaty i dopłaty................................................................ 184 248
5. Uprawnienie do dalszego zamieszkiwania...................... 184 249
6. Zaliczanie udziałów w gospodarstwie rolnym................ 184 250
VI. Skutki działu spadku................................................................ 185 251
1. Ustalenie wspólności....................................................... 185 251
2. Rękojmia za wady........................................................... 185 252
Rozdział XI. Umowy dotyczące spadku..................................................... 187 253
§ 45. Zagadnienia ogólne......................................................................... 187 253
I. Umowy dotyczące spadku....................................................... 187 253
II. Zakaz zawierania umów o spadek po osobie żyjącej............... 187 254
§ 46. Umowa o zbycie spadku lub udziału w spadku........................... 188 255
I. Ogólna charakterystyka........................................................... 188 255
II. Zagadnienia szczegółowe........................................................ 189 256
1. Forma.............................................................................. 189 256
'"'-¦¦ ' 2. Strony.............................................................................. 189 256
".'"- 3. Przedmiot........................................................................ 189 256
III. Skutki....................................................................................... 190 257
1. Sytuacja nabywcy............................................................ 190 257
2. Powiększenie się udziału spadkowego zbywcy.............. 190 257
3. Rozliczenie między zbywcą a nabywcą.......................... 191 258
4. Surogacja......................................................................... 191 258
5. Zwrot nakładów i wydatków........................................... 192 258
6. Rękojmia za wady........................................................... 192 259
Spis treści XIX
Str. Nb.
7. Przejście korzyści i ciężarów.......................................... 192 260
8. Odpowiedzialność za długi............................................. 193 261
Rozdział XII. Zagadnienia szczegółowe..................................................... 194 262
§ 47. Międzyczasowe prawo spadkowe.................................................. 194 262
I. Zasada ogólna.......................................................................... 194 262
II. Wyjątki..................................................................................... 195 263
III. Dziedziczenie gospodarstw rolnych........................................ 195 264
§ 48. Dziedziczenie cudzoziemców......................................................... 196 265
I. Zasada ogólna.......................................................................... 196 265
II. Dziedziczenie gospodarstw rolnych........................................ 196 266
1. Ustawowe........................................................................ 196 266
2. Testamentowe.................................................................. 196 267
Indeks........................................................................................................... 199
Przedmowa do trzeciego wydania................................................................. V
Wykaz skrótów............................................................................................... XXI
Wykaz literatury....................................................................................;.:......XXIII
Rozdział I. Uwagi wprowadzające.............................................................. 1 1
§ 1. Podstawowe pojęcia.......................................................................... 1 1
§ 2. Ewolucja prawa spadkowego w okresie po II wojnie światowej.. 2 6
§ 3. Źródła i systematyka obowiązującego prawa spadkowego............ 4 7
§ 4. Literatura polskiego prawa spadkowego......................................... 7 10 J
Rozdział II. Pojęcie i skład spadku............................................................. 10 11
§ 5. Spadek w ogólności.......................................................................... 10 11
§ 6. Prawa wchodzące w skład spadku.................................................. 17 28
§ 7. Obowiązki wchodzące w skład spadku........................................... 20 32
§ 8. Gospodarstwo rolne oraz wkład gruntowy w rolniczej
spółdzielni produkcyjnej jako element spadku.............................., 26 41
Rozdział III. Dziedziczenie. Zagadnienia ogólne...................................... 28 43
§ 9. Pojęcie dziedziczenia........................................................................ 28 43
§ 10. Podmiotowe prawo do dziedziczenia............................................ 29 44
§ 11. Powołanie do spadku...................................................................... 32 45
§ 12. Otwarcie i nabycie spadku............................................................. 33 46
§ 13. Zdolność do dziedziczenia............................................................. 36 49
§ 14. Niegodność dziedziczenia............................................................... 40 53
§ 15. Zrzeczenie się dziedziczenia.......................................................... 47 61
Rozdział IV. Dziedziczenie ustawowe......................................................... 49 62
§ 16. Uwagi ogólne.................................................................................. 49 62
§ 17. Porządek dziedziczenia................................................................... 54 67
§ 18. Ustawowe dziedziczenie gospodarstwa rolnego i wkładu
gruntowego w rolniczej spółdzielni produkcyjnej.......................... 60 72
Rozdział V. Testament jako podstawa dziedziczenia................................ 67 77
§ 19. Testament jako szczególna czynność prawna............................... 67 77
§ 20. Sporządzenie testamentu................................................................. 70 81
§ 21. Odwołanie testamentu.................................................................... 74 89
VIII
Przegląd treści
Str. Nb.
§ 22. Wykładnia testamentu..................................................................... 77 95
§ 23. Nieważność i bezskuteczność testamentu...................................... 78 96
§ 24. Otwarcie i ogłoszenie testamentu.................................................. 82 100
Rozdział VI. Forma testamentu.................................................................. 83 101
§ 25. Uwagi ogólne.................................................................................. 83 101
§ 26. Testamenty zwykłe......................................................................... 85 103
§ 27. Testamenty szczególne................................................................... 90 112
§28. Świadkowie testamentu.................................................................. 96 120
Rozdział VII. Treść testamentu................................................................... 99 125
§ 29. Zagadnienia ogólne......................................................................... 99 125
§ 30. Ustanowienie spadkobiercy............................................................ 102 128
§ 31. Inne rozrządzenia testamentowe.................................................... 108 138
Rozdział VIII. Stanowisko prawne spadkobiercy..................................... 119 155
§ 32. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku........................ 119 155
( § 33. Stwierdzenie nabycia spadku......................................................... 129 169
§ 34. Ochrona dziedziczenia.................................................................... 134 177
§ 35. Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe................. 138 182
§ 36. Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadku, w którego
skład wchodzi gospodarstwo rolne................................................. 149 199
Rozdział IX. Zachowek................................................................................ 152 201
§ 37. Ochrona interesów najbliższych krewnych zmarłego................... 152 201
§ 38. Podmioty uprawnione do zachowku.............................................. 153 203
§ 39. Zobowiązani z tytułu zachowku.................................................... 155 207
§ 40. Wysokość zachowku....................................................................... 157 209
§ 41. Szczegółowe zagadnienia dotyczące zachowku............................ 160 213
§ 42. Ustalanie zachowku, gdy w skład spadku wchodzi
gospodarstwo rolne.......................................................................... 164 218
Rozdział X. Wspólność majątku spadkowego i dział spadku.................. 166 219
§ 43. Wspólność majątku spadkowego................................................... 166 219
§ 44. Dział spadku................................................................................... 170 224
Rozdział XI. Umowy dotyczące spadku..................................................... 187 253
§ 45. Zagadnienia ogólne......................................................................... 187 253
§ 46. Umowa o zbycie spadku lub udziału w spadku........................... 188 255
Rozdział XII. Zagadnienia szczegółowe..................................................... 194 262
§ 47. Międzyczasowe prawo spadkowe.................................................. 194 262
§ 48. Dziedziczenie cudzoziemców......................................................... 196 265
Indeks ........................................................................................................... 199
Spis treści
Str. Nb.
Przedmowa do trzeciego wydania................................................................. V
Wykaz skrótów............................................................................................... XXI
Wykaz literatury............................................................................................. XXIII
Rozdział I. Uwagi wprowadzające....................................................J........ 1 1
§ 1. Podstawowe pojęcia.......................................................................... 1 1
§ 2. Ewolucja prawa spadkowego w okresie po II wojnie światowej.. 2 6
§ 3. Źródła i systematyka obowiązującego prawa spadkowego............ 4 7
1. Uwagi ogólne........................................................................... 4 7
II. Systematyka księgi IV KC....................................................... 4 8.
III. Dziedziczenie gospodarstw rolnych........................................ 5 9
§ 4. Literatura polskiego prawa spadkowego......................................... 7 10
Rozdział II. Pojęcie i skład spadku............................................................. 10 11
§ 5. Spadek w ogólności.......................................................................... 10 11
I. Spadek - określenie ogólne..................................................... 10 11
II. Prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku....................... 11 12
III. Prawa i obowiązki wyłączone ze spadku................................. 11 13
ł. Prawa i obowiązki nie mające charakteru
cywilnoprawnego................................................................ 11 13
2. Prawa i obowiązki o charakterze niemajątkowym.......... 12 14
3. Prawa i obowiązki ściśle związane z osobą
spadkodawcy....................................................................... 12 15
4. Prawa i obowiązki przechodzące na określone osoby niezależnie od tego czy są one spadkobiercami.................. 15 23
§ 6. Prawa wchodzące w skład spadku.................................................. 17 28
I. Uwagi ogólne........................................................................... 18 28
II. Prawa rzeczowe....................................................................... 18 29
1. Podmiotowe prawa rzeczowe.......................................... 18 29
2. Posiadanie........................................................................ 19 29
III. Prawa z zakresu zobowiązań................................................... 19 30
1. Zasada ogólna.................................................................. 19 30
2. Roszczenia odszkodowawcze......................................... 19 30
3. Prawa wynikające z umów.............................................. 19 30
IV. Ekspektatywa........................................................................... 20 31
§ 7. Obowiązki wchodzące w skład spadku........................................... 20 32
I. Uwagi ogólne........................................................................... 20 32
X
Spis treści
Str. Nb.
II. Obowiązki, których podmiotem był spadkodawca.................. 21 33
1. Zasada ogólna.................................................................. 21 33
2. Obowiązki prawnorzeczowe........................................... 21 33
3. Zobowiązania.................................................................. 21 33
4. Obowiązki prawnorodzinne............................................ 22 33
III. Obowiązki, które nie ciążyły na spadkodawcy........................ 22 34
IV. Obowiązki związane z otwarciem spadku............................... 22 35
1. Uwagi ogólne.................................................................. 22 35
2. Koszty postępowania spadkowego.................................. 23 36
3. Koszty pogrzebu oraz koszty związane z chorobą spadkodawcy....................................................................... 23 37
4. Pozostałe długi spadkowe............................................... 24 38
§ 8. Gospodarstwo rolne oraz wkład gruntowy w rolniczej
spółdzielni produkcyjnej jako element spadku............................... 26 41
Rozdział III. Dziedziczenie. Zagadnienia ogólne...................................... 28 43
§ 9. Pojęcie dziedziczenia........................................................................ 28 43
§ 10. Podmiotowe prawo do dziedziczenia............................................ 29 44
§ 11. Powołanie do spadku...................................................................... 32 45
§ 12. Otwarcie i nabycie spadku............................................................. 33 46
1. Otwarcie spadku....................................................................... 33 46
1. Śmierć spadkodawcy....................................................... 33 46
2. Uznanie za zmarłego....................................................... 34 46
3. Akt zgonu. Sądowe stwierdzenie zgonu......................... 34 46
II. Nabycie spadku........................................................................ 35 47
1. Nabycie ex legę............................................................... 35 47
2. Sukcesja generalna.......................................................... 35 48
§ 13. Zdolność do dziedziczenia............................................................. 36 49
I. Uwagi ogólne........................................................................... 36 49
1. A zdolność prawna.......................................................... 36 49
2. Niezdolność względna i bezwzględna............................. 36 49
II. Zdolność do dziedziczenia - kategorie podmiotów................. 38 50
1. Dziecko poczęte.............................................................. 38 50
2. Osoba prawna.................................................................. 38 51
3. Chwila decydująca dla zdolności dziedziczenia............. 39 52
§ 14. Niegodność dziedziczenia............................................................... 40 53
I. Uwagi ogólne........................................................................... 40 53
1. Pojęcie............................................................................. 40 53
2. Konstrukcja prawna niegodności.................................... 40 53
3. Krąg podmiotowy............................................................ 40 53
(I. Stwierdzenie niegodności........................................................ 41 54
1. Proces.............................................................................. 41 54
.v . 2. Osoby uprawnione do wystąpienia z powództwem........ 41 54
¦.V 3. Termin............................................................................. 41 54
4. Skutki.............................................................................. 42 55
III. Przyczyny niegodności............................................................ 42 56
1. Wyliczenie....................................................................... 42 56
Spis treści AI
Str. Nb.
2. Umyślne, ciężkie przestępstwo przeciwko
spadkodawcy....................................................................... 42 57
3. Naruszenie swobody testowania..................................... 43 58
4. Działania przeciwko testamentowi.................................. 44 59
IV. Przebaczenie............................................................................ 45 60
1. Funkcje............................................................................ 45 60
2. Charakter prawny............................................................ 46 60
3. Forma.............................................................................. 46 60
§ 15. Zrzeczenie się dziedziczenia.......................................................... 47 61
I. Umowa..................................................................................... 47 61
II. Podmioty.................................................................................. 47 61
III. Przedmiot................................................................................. 47 61
IV. Skutki....................................................................................... 48 61
Rozdział IV. Dziedziczenie ustawowe.
49 62
§ 16. Uwagi ogólne........................................................'..........................
I. Pierwszeństwo testamentu.......................................................
II. Krąg spadkobierców................................................................
1. Określenie........................................................................
2. Zstępni; osoby przysposobione.......................................
3. Małżonek.........................................................................
4. Kolejność dziedziczenia..................................................
§ 17. Porządek dziedziczenia..................................................................
1. Dziedziczenie spadkobierców grupy pierwszej.......................
1. Małżonek i dzieci............................................................
2. Dzieci i dalsi zstępni......................................................
II. Dziedziczenie spadkobierców grupy drugiej...........................
1. Określenie kręgu spadkobierców.....;.............................
2. Małżonek........................................................................
3. Rodzice i rodzeństwo.....................................................
4. Małżonek jako jedyny spadkobierca...............................
III. Dziedziczenie Skarbu Państwa................................................
IV. Sytuacja dziadków spadkodawcy...........................................
§ 18. Ustawowe dziedziczenie gospodarstwa rolnego i wkładu
gruntowego w rolniczej spółdzielni produkcyjnej.........................
1. Uwagi ogólne..........................................................................
II. Przesłanki dziedziczenia..........................................................
1. Wyliczenie......................................................................
2. Stała praca przy produkcji rolnej...................................
3. Przygotowanie zawodowe..............................................
4. Małoletniość, pobieranie nauki zawodu i uczęszczanie do szkół..............................................................................
5. Niezdolność do pracy.....................................................
III. Porządek dziedziczenia...........................................................
1. Małżonek i dzieci...........................................................
2. Rodzeństwo....................................................................
3. Rodzice...........................................................................
4. Skarb Państwa................................................................
49 49 50 50 50 51 53 54 54 54 55 56 56 56 56 58 59 60
60 60 62 62 62 62
63 63 63 63 64 64 64
62 62 63 63 64 65 66 67 67 67 67 68 68 68 69 69 70 71
72 72 73 73 73 73
73 73 74 74 74 74 74
XII Spis treści
Str. Nb.
IV. Ocena istniejącego uregulowania............................................ 65 75
V. Dziedziczenie wkładu gruntowego.......................................... 65 76
Rozdział V. Testament jako podstawa dziedziczenia................................ 67 77
§ 19. Testament jako szczególna czynność prawna............................... 67 77
I. Uwagi ogólne........................................................................... 67 77
II. Cechy testamentu..................................................................... 68 78
III. Wyłączność testamentu............................................................ 69 79
§ 20. Sporządzenie testamentu................................................................. 70 81
I. Zdolność testowania................................................................. 70 81
U. Wola testowania....................................................................... 71 82
1. Pojęcie............................................................................. 71 82
2. Wady oświadczenia woli................................................. 71 83
, • 3. Brak świadomości lub swobody...................................... 72 84
4. Błąd................................................................................. 72 85
' 5. Groźba............................................................................. 73 86
6. Nieważność testamentu................................................... 73 87
.'" III. Zakaz testamentów wspólnych................................................ 73 88
§ 21. Odwołanie testamentu.................................................................... 74 89
I. Uwagi ogólne........................................................................... 74 89
II. Sposoby odwołania.................................................................. 74 89
1. Wyliczenie....................................................................... 74 89
2. Sporządzenie nowego testamentu................................... 75 90
3. Zniszczenie testamentu................................................... 76 91
4. Dokonanie zmian............................................................. 76 92
III. Skutki odwołania..................................................................... 76 93
§ 22. Wykładnia testamentu..................................................................... 77 95
§ 23. Nieważność i bezskuteczność testamentu...................................... 78 96
I. Nieważność testamentu............................................................ 78 96
1. Przyczyny........................................................................ 78 96
2.Nieważność żart. 945 KC............................................... 78 96
II. Bezskuteczność testamentu...................................................... 79 97
III. Konwersja testamentu.............................................................. 80 98
1. Pojęcie............................................................................. 80 98
2. Konwersja testamentu..................................................... 80 98
IV. Stwierdzenie nieważności testamentu...................................... 81 99
§ 24. Otwarcie i ogłoszenie testamentu.................................................. 82 100
Rozdział VI. Forma testamentu.................................................................. 83 101
§ 25. Uwagi ogólne.................................................................................. 83 101
I. Formalizm testamentu.............................................................. 83 101
II. Testamenty zwykłe i szczególne.............................................. 84 102
§ 26. Testamenty zwykłe......................................................................... 85 103
1. Testament holograficzny (własnoręczny)................................ 85 103
1. Przesłanki ważności........................................................ 85 103
2. Pismo............................................................................... 85 103
3. Podpis.............................................................................. 86 104
Spis treści
Str. Nb.
4. Data................................................................................. 86 105
II. Testament notarialny................................................................ 87 106
III. Testament allograficzny........................................................... 88 107
1. Przesłanki ważności........................................................ 88 107
2. Ustne oświadczenia woli................................................. 88 108
3. Osoba przyjmująca oświadczenie................................... 89 109
4. Protokół........................................................................... 89 110
5. Świadkowie..................................................................... 90 111
§ 27. Testamenty szczególne................................................................... 90 112
1. Testament ustny....................................................................... 90 112
1. Przesłanki ważności........................................................ 90 112
2. Obawa rychłej śmierci..................................................... 90 113
3. Okoliczności szczególne................................................. 91 114
4. Oświadczenie spadkodawcy............................................: 92 115
5. Świadkowie..............................................................,..../ 92 116
6. Stwierdzenie treści testamentu........................................ 92 117
7. Pismo............................................................................... 93 117
8. Zeznania świadków......................................................... 93 117
9. Relacja pomiędzy sposobami stwierdzenia treści
testamentu............................................................................ 94 117
II. Testament na polskim statku morskim lub powietrznym........ 94 118
III. Testament wojskowy................................................................ 95 119
§ 28. Świadkowie testamentu.................................................................. 96 120
1. Rola świadków......................................................................... 96 120
II. Zdolność pełnienia roli świadka.............................................. 96 121
1. Uwagi ogólne.................................................................. 96 121
2. Niezdolność bezwzględna............................................... 97 122
3. Niezdolność względna..................................................... 97 123
III. Świadkowie kwalifikowani...................................................... 98 124
Rozdział VII. Treść testamentu................................................................... 99 125
§ 29. Zagadnienia ogólne......................................................................... 99 125
I. Konieczna treść testamentu...................................................... 99 125
II. Swoboda testowania................................................................. 101 126
1. Pojęcie............................................................................. 101 126
2. Ograniczenia.................................................................... 101 127
§ 30. Ustanowienie spadkobiercy............................................................ 102 128
1. Powołanie do dziedziczenia..................................................... 102 128
1. Określenie osoby spadkobiercy....................................... 102 128
2. Zakaz powołania warunkowego i terminowego.............. 102 129
3. Przeznaczenie oznaczonej osobie poszczególnych
; przedmiotów........................................................................ 103 130
: 4. Wielkość udziałów.......................................................... 104 131
II. Testament negatywny. Wydziedziczenie.................................. 105 132
1. Testament negatywny...................................................... 105 132
2. Wydziedziczenie.............................................................. 105 133
6. Powołanie się na ograniczenie odpowiedzialności......... 144 190
7. Granice odpowiedzialności............................................. 144 191
8. Powrót do odpowiedzialności nieograniczonej............... 145 192
9. „Podstępne" działanie spadkobiercy............................... 145 192
. 10. Spłata długów.................................................................. 145 193
11. Ustawowe określenie granic odpowiedzialności............. 147 194
. 12. Solidarna odpowiedzialność współspadkobierców......... 147 195
13. Ograniczona odpowiedzialność współspadkobierców.... 147 196
14. Ograniczona i nieograniczona odpowiedzialność współspadkobierców........................................................... 148 197
TV. Odpowiedzialność po dziale spadku........................................ 149 198
§ 36. Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadku, w którego
skład wchodzi gospodarstwo rolne................................................. 149 199
I. Uregulowania szczególne........................................................ 149 199
II. Zastosowanie reguł ogólnych.................................................. 150 200
1. Odpowiedzialność przed przyjęciem spadku.................. 150 200
2. Odpowiedzialność po przyjęciu spadku.......................... 151 200
3. Odpowiedzialność po dziale spadku............................... 151 200
4. Odpowiedzialność za inne długi..................................... 151 200
Rozdział IX. Zachowek................................................................................ 152 201
§ 37. Ochrona interesów najbliższych krewnych zmarłego................... 152 201
I. Możliwe uregulowania prawne................................................ 152 201
1. Cele instytucji.................................................................. 152 201
2. Rezerwa i zachowek........................................................ 152 202
3. Porównanie...................................................................... 153 202
§ 38. Podmioty uprawnione do zachowku.............................................. 153 203
I. Podmioty uprawnione.............................................................. 153 203
II. Wyłączenia............................................................................... 154 204
III. Spadkobiercy uprawnieni do zachowku.................................. 154 205
IV. Powstanie roszczenia............................................................... 155 206
§ 39. Zobowiązani z tytułu zachowku.................................................... 155 207
I. Spadkobiercy............................................................................ 155 207
II. Obdarowani.............................................................................. 156 208
1. Zasada ogólna.................................................................. 156 208
2. Zróżnicowana sytuacja obdarowanych........................... 156 208
3. Zaliczenie darowizny na poczet zachowku..................... 157 208
4. Odpowiedzialność kilku obdarowanych......................... 157 208
5. Upoważnienie przemienne.............................................. 157 208
§ 40. Wysokość zachowku....................................................................... 157 209
I. Udział stanowiący podstawę obliczenia zachowku................. 157 209
II. Substrat zachowku................................................................... 158 210
III. Doliczanie darowizn................................................................ 159 211
1. Zasada.............................................................................. 159 211
2. Wyłączenia...................................................................... 159 211
IV. Obliczenie zachowku............................................................... 159 212
§ 41. Szczegółowe zagadnienia dotyczące zachowku............................ 160 213
Spis treści XVII
Str. Nb.
I. Odpowiedzialność uprawnionego do zachowku...................... 160 213
1. Za zachowek.................................................................... 160 213
2. Za zapisy i polecenia....................................................... 160 214
II. Zmniejszenie zapisów i poleceń.............................................. 161 215
1. Uprzywilejowanie zachowku.......................................... 161 215 '~^-\
¦ 2. Sposób zmniejszenia....................................................... 161 215 j
1 3. Dalszy zapis i polecenie.................................................. 162 215 -^
4. Uprawniony do zachowku............................................... 162 215
5. Rzecz niepodzielna, jako przedmiot zapisu.................... 162 215
III. Przedawnienie roszczenia o zachowek.................................... 162 216
1. Przy dziedziczeniu testamentowym................................ 162 216
2. Przy dziedziczeniu ustawowym...................................... 163 216
3. Charakter prawny terminu............................................... 163 216
IV. Dziedziczenie roszczenia o zachowek..................................... 163 217
§ 42. Ustalanie zachowku, gdy w skład spadku wchodzi
gospodarstwo rolne.......................................................................... 164 218
Rozdział X. Wspólność majątku spadkowego i dział spadku.................. 166 219
§43. Wspólność majątku spadkowego................................................... 166 219
1. Sytuacja prawna współspadkobierców.................................... 166 219
1. Stosowanie przepisów o współwłasności ułamkowej..... 166 219
2. Współposiadanie i współkorzystanie.............................. 167 220
3. Ochrona praw współspadkobierców............................... 167 221
4. Wspólność wierzytelności............................................... 168 222
II. Zbycie udziału w przedmiocie należącym do spadku.............. 169 223
1. Wymóg zgody współspadkobierców............................... 169 223
2. Skutki braku zgody.......................................................... 169 223
3. Skutki rozporządzenia..................................................... 169 223
§ 44. Dział spadku................................................................................... 170 224
I. Ogólne zasady działu spadku................................................... 170 224
1. Tymczasowy charakter wspólności................................. 170 224
2. Istota działu spadku......................................................... 170 225
3. Skutki działu.................................................................... 171 225
4. Sposoby podziału............................................................ 171 226
5. Przedmiot działu.............................................................. 172 227
II. Umowny dział spadku.............................................................. 172 228
1. Zgodna wola spadkobierców........................................... 172 228
2. Strony umowy................................................................. 172 229
3. Forma umowy................................................................. 173 229
4. Treść umowy................................................................... 173 229
5. Zaliczenie darowizn........................................................ 173 229
6. Wady oświadczenia woli................................................. 174 230
7. Dział częściowy............................................................... 174 231
III. Sądowy dział spadku................................................................ 174 232
1. Uwagi ogólne.................................................................. 174 232
2. Podmiot legitymowany................................................... 175 233
3. Termin............................................................................. 175 233
XVIII Spis treści
Str. Nb.
4. Ustalenie składu i wartości spadku................................. 176 234
5. Zakres kognicji sądu........................................................ 176 234
6. Podział fizyczny.............................................................. 177 235
7. Podział cywilny............................................................... 177 236
8. Wybór sposobu podziału................................................. 177 237
9. Spłaty i dopłaty................................................................ 178 238
10. Podział całego spadku................................................... 178 239
IV. Zaliczanie darowizn................................................................. 179 240
1. Uwagi ogólne.................................................................. 179 240
2. Wola spadkodawcy.......................................................... 179 241
3. Skutki zaliczenia............................................................. 180 242
4. Osoby zobowiązane do zaliczenia................................... 180 243
5. Darowizny podlegające zaliczeniu.................................. 180 244
6. Zagadnienia szczegółowe................................................ 181 245
7. Chwila określająca wartość darowizny........................... 181 245
8. Wartość darowizny wyższa od schedy spadkowej.......... 182 245
9. Zaliczanie darowizn, gdy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne............................................................. 182 246
10. Koszty wychowania i wykształcenia............................... 182 246
V. Dział spadku, w skład którego wchodzi gospodarstwo rolne.. 183 247
1. Zasady ogólne................................................................. 183 247
2. Dział fizyczny................................................................. 183 248
3. Dział cywilny.................................................................. 183 248
4. Spłaty i dopłaty................................................................ 184 248
5. Uprawnienie do dalszego zamieszkiwania...................... 184 249
6. Zaliczanie udziałów w gospodarstwie rolnym................ 184 250
VI. Skutki działu spadku................................................................ 185 251
1. Ustalenie wspólności....................................................... 185 251
2. Rękojmia za wady........................................................... 185 252
Rozdział XI. Umowy dotyczące spadku..................................................... 187 253
§ 45. Zagadnienia ogólne......................................................................... 187 253
I. Umowy dotyczące spadku....................................................... 187 253
II. Zakaz zawierania umów o spadek po osobie żyjącej............... 187 254
§ 46. Umowa o zbycie spadku lub udziału w spadku........................... 188 255
I. Ogólna charakterystyka........................................................... 188 255
II. Zagadnienia szczegółowe........................................................ 189 256
1. Forma.............................................................................. 189 256
'"'-¦¦ ' 2. Strony.............................................................................. 189 256
".'"- 3. Przedmiot........................................................................ 189 256
III. Skutki....................................................................................... 190 257
1. Sytuacja nabywcy............................................................ 190 257
2. Powiększenie się udziału spadkowego zbywcy.............. 190 257
3. Rozliczenie między zbywcą a nabywcą.......................... 191 258
4. Surogacja......................................................................... 191 258
5. Zwrot nakładów i wydatków........................................... 192 258
6. Rękojmia za wady........................................................... 192 259
Spis treści XIX
Str. Nb.
7. Przejście korzyści i ciężarów.......................................... 192 260
8. Odpowiedzialność za długi............................................. 193 261
Rozdział XII. Zagadnienia szczegółowe..................................................... 194 262
§ 47. Międzyczasowe prawo spadkowe.................................................. 194 262
I. Zasada ogólna.......................................................................... 194 262
II. Wyjątki..................................................................................... 195 263
III. Dziedziczenie gospodarstw rolnych........................................ 195 264
§ 48. Dziedziczenie cudzoziemców......................................................... 196 265
I. Zasada ogólna.......................................................................... 196 265
II. Dziedziczenie gospodarstw rolnych........................................ 196 266
1. Ustawowe........................................................................ 196 266
2. Testamentowe.................................................................. 196 267
Indeks........................................................................................................... 199