Dane szczegółowe książki
Wybrane psychologiczne aspekty aktywności sportowej / Sankowski, Tadeusz
Autorzy
Tytuł
Wybrane psychologiczne aspekty aktywności sportowej
Wydawnictwo
Poznań: AWF, 2001
ISBN
8386336943
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wprowadzenie.................................................................................................... 7
I. Psychologiczne uwarunkowania aktywności sportowej podejmowanej w okresie dzieciństwa i wczesnej młodości.............. 9
1. Aktywność jako podstawa zachowania i rozwoju człowieka ............................. 9
1.1. Aktywność j ako czynnik rozwój u ................................................................. 11
2. Miejsce aktywności sportowej wśród innych form działalności człowieka ...... 12
3. Psychologiczne problemy związane z rozwojem psychoruchowym dziecka .... 15
4. Psychologiczne aspekty wczesnego kontaktu dziecka ze sportem ................... 18
5. O potrzebie rozwijania u dzieci zamiłowania do aktywności ruchowej ........... 22
5.1. Znaczenie zabawy w życiu i rozwoju dziecka................................................. 23
5.2. Rola szkoleniowca w kształtowaniu zamiłowania do aktywności ruchowej ......... 26
6. Psychologiczne aspekty selekcji i naboru w sporcie........................................ 29
6.1. Pojęcie selekcji w sporcie ........................................................................... 30
6.2. Problemy selekcji i naboru w sporcie............................................................ 31
6.3. Zagadnienie selekcji temperamentalnej do niektórych dyscyplin sportowych ...... 34
7. Psychologiczne zasady procesu treningowego realizowanego z dziećmi
i młodzieżą.................................................................................................... 36
II. Psychologiczne uwarunkowania procesu uczenia się
i nauczania w sporcie ............................................................................... 42
1. Pojęcie procesu uczenia się i nauczania ......................................................... 43
2. Czynniki procesu uczenia się i nauczania w sporcie....................................... 46
2.1. Rodzaj opanowywanego nawyku - znaczenie powtarzania ćwiczeń .................. 46
2.2. Dostrzeganie zróżnicowania temperamentalnego ćwiczących .......................... 47
2.3. Uwzględnianie reprezentowanego poziomu zdolności i uzdolnień ćwiczących .... 49
2.4. Motywowanie do uczenia się - kształtowanie motywacji wewnętrznej.............. 52
2.5. Wykorzystywanie pokazu i objaśniania ........................................................ 54
2.6. Kształtowanie wyobrażeń ruchowych ćwiczących .......................................... 56
2.7. Wykazywanie się wyczuciem w kształtowaniu modelu technicznego -problem korygowania błędów.................................................................... 58
2.8. Zabieganie o plastyczność kształtowanych nawyków ruchowych...................... 59
2.9. Zwracanie uwagi na wzajemny wpływ ćwiczeń............................................. 61
2.10. Zadbanie o rozwój koordynacyjnych zdolności motorycznych.......................... 63
2.11. Nierezygnowanie z eksperymentowania....................................................... 67
2.11.1. O czym wypada pamiętać stosując eksperyment naturalny................................ 68
2.12. Uwzględnianie warunków zewnętrznych ćwiczeń ......................................... 71
2.13. Ocenianie postępów i stosowanie wzmocnień............................................... 72
2.14. Informowanie o uzyskiwanych wynikach ..................................................... 76
2.15. Traktowanie nauczania i wychowania jako spójnego systemu oddziaływań na podopiecznego ................................................................................... 78
III. Psychologiczne problemy związane z treningiem i udziałem
w zawodach sportowych ....................................................................... 82
1. Problem przygotowania taktycznego w sporcie ........................................... 83
1.1. Czym jest taktyka w sporcie i od czego zależy............................................. 83
1.2. Charakter rozwiązań taktycznych w zależności od uprawianej dyscypliny
sportu .................................................................................................. 85
1.3. Taktyka a poziom sportowy zawodnika...................................................... 89
2. Przygotowanie motywacyjne w procesie aktywności sportowej.................... 91
2.1. Aspekty jakościowe (treściowe) motywacji................................................. 91
2.2. Aspekty ilościowe motywacji ................................................................... 93
2.2.1. Natężenie motywacji a sprawność działania ................................................. 94
2.3. Motywacja osiągnięć i jej związki z aktywnością sportową ........................... 97
2.3.1. Charakterystyka motywacji osiągnięć ........................................................ 97
2.3.2. Implikacje motywacji osiągnięć w działalności sportowej ............................... 101
2.3.3. Kształtowanie się motywu osiągnięć a uprawianie sportu ................................ 103
3. Procesy emocjonalne towarzyszące aktywności sportowej ......................... 107
3.1. Pojęcie emocji................................................................................... 107
3.2. Emocje związane z udziałem w zawodach sportowych ...................... 108
3.2.1. Emocje przedstartowe ........................................................................ 110
3.2.2. Wystartował i co dalej........................................................................ 113
3.2.3. Psychologiczne skutki uzyskanego wyniku sportowego .................................. 116
3.3. Pojęcie i przyczyny (źródła) stresu .................................................... 119
3.3.1. Fizyczne czynniki stresu ...................................................................... 121
3.3 2. Chronobiologiczne czynniki stresu .......................................................... 122
3.3.3. Psychologiczne czynniki stresu .............................................................. 123
3.3.4. Socjologiczne czynniki stresu................................................................ 127
3.4. Odporność emocjonalna sportowca i możliwości jej kształtowania .... 128
3.4.1. Pojęcie odporności emocjonalnej ............................................................ 129
3.4.2. Kształtowanie odporności emocjonalnej sportowca ...................................... 130
3.5. Temperamentalne uwarunkowania odporności emocjonalnej sportowca ......................................................................................... 142
IV. Wybrane właściwości psychiczne a realizacja aktywności
sportowej ................................................................................................. 147
1. Samoocena i jej znaczenie w aktywności sportowej .................................. 147
1.1. Pojęcie samooceny................................................................................ 147
1.2. Struktura samooceny............................................................................. 148
1.3. Rozwój samooceny ............................................................................... 150
1.4. Aktywność ruchowa (sportowa) a kształtowanie się samooceny................... 152
2. Poczucie umiejscowienia kontroli a działalność sportowa......................... 154
2.1. Pojęcie poczucia umiejscowienia kontroli ................................................ 155
2.2. Działalność sportowa a poczucie umiejscowienia kontroli .......................... 158
3. Zagadnienie tożsamości płciowej a aktywność sportowa........................... 160
3.1. Pojęcie tożsamości płciowej ................................................................... 160
3.2. Od czego zależy kształtowanie się tożsamości płciowej .............................. 161
3.3. Związki tożsamości płciowej z aktywnością sportową................................ 164
4
V. Psychospołeczne uwarunkowania przebiegu aktywności
sportowej.................................................................................................... 166
1. Problem spójności grup sportowych............................................................. 166
1.1. Czym jest struktura nieformalna grupy i jak wpływa na zachowanie się
jej członków......................................................................................... 167
1.2. Czy i jak można oddziaływać na strukturę grupy sportowej ........................... 170
2. Wsparcie społeczne i jego zastosowanie w sytuacjach sportowych................ 172
2.1. Pojęcie wsparcia społecznego ................................................................... 172
2.2. Od czego zależy oczekiwanie na wsparcie społeczne .................................... 175
2.3. Zastosowanie wsparcia społecznego w aktywności sportowej ........................ 177
3. Psychologiczne aspekty dopingu farmakologicznego w sporcie.................... 182
3.1. Przyczyny korzystania z dopingu w sporcie................................................. 185
3.2. Opinie o skutkach stosowania dopingu ...................................................... 187
3.3. Postawy wobec dopingu i ich kształtowanie................................................ 190
3.4. Psychologiczne aspekty edukacyjnych programów walki z dopingiem............. 191
4. O zachowaniach agresywnych w sporcie...................................................... 194
4.1. Pojęcie i modele agresji........................................................................... 194
4.1.1. Model popędowy agresji i możliwości jej rozładowania przez aktywność sportową .......................... .................................................. 195
4.1.2. Frustracja jako przyczyna agresji i jej uzewnętrznienie w sporcie ........................ 196
4.1.3. Agresja jako reakcja wyuczona i jej przejawy w sporcie............ ....................... 196
4.2. Eklektyczne koncepcje agresji w sporcie .................................................... 197
4.3. Agresja sportowców a agresja publiczności sportowej .................................. 201
4.4. Możliwości w zakresie przeciwdziałania zachowaniom agresywnym
w sporcie
204
Uwagi końcowe.............................................................................................207
Piśmiennictwo.................................................................................................210
I. Psychologiczne uwarunkowania aktywności sportowej podejmowanej w okresie dzieciństwa i wczesnej młodości.............. 9
1. Aktywność jako podstawa zachowania i rozwoju człowieka ............................. 9
1.1. Aktywność j ako czynnik rozwój u ................................................................. 11
2. Miejsce aktywności sportowej wśród innych form działalności człowieka ...... 12
3. Psychologiczne problemy związane z rozwojem psychoruchowym dziecka .... 15
4. Psychologiczne aspekty wczesnego kontaktu dziecka ze sportem ................... 18
5. O potrzebie rozwijania u dzieci zamiłowania do aktywności ruchowej ........... 22
5.1. Znaczenie zabawy w życiu i rozwoju dziecka................................................. 23
5.2. Rola szkoleniowca w kształtowaniu zamiłowania do aktywności ruchowej ......... 26
6. Psychologiczne aspekty selekcji i naboru w sporcie........................................ 29
6.1. Pojęcie selekcji w sporcie ........................................................................... 30
6.2. Problemy selekcji i naboru w sporcie............................................................ 31
6.3. Zagadnienie selekcji temperamentalnej do niektórych dyscyplin sportowych ...... 34
7. Psychologiczne zasady procesu treningowego realizowanego z dziećmi
i młodzieżą.................................................................................................... 36
II. Psychologiczne uwarunkowania procesu uczenia się
i nauczania w sporcie ............................................................................... 42
1. Pojęcie procesu uczenia się i nauczania ......................................................... 43
2. Czynniki procesu uczenia się i nauczania w sporcie....................................... 46
2.1. Rodzaj opanowywanego nawyku - znaczenie powtarzania ćwiczeń .................. 46
2.2. Dostrzeganie zróżnicowania temperamentalnego ćwiczących .......................... 47
2.3. Uwzględnianie reprezentowanego poziomu zdolności i uzdolnień ćwiczących .... 49
2.4. Motywowanie do uczenia się - kształtowanie motywacji wewnętrznej.............. 52
2.5. Wykorzystywanie pokazu i objaśniania ........................................................ 54
2.6. Kształtowanie wyobrażeń ruchowych ćwiczących .......................................... 56
2.7. Wykazywanie się wyczuciem w kształtowaniu modelu technicznego -problem korygowania błędów.................................................................... 58
2.8. Zabieganie o plastyczność kształtowanych nawyków ruchowych...................... 59
2.9. Zwracanie uwagi na wzajemny wpływ ćwiczeń............................................. 61
2.10. Zadbanie o rozwój koordynacyjnych zdolności motorycznych.......................... 63
2.11. Nierezygnowanie z eksperymentowania....................................................... 67
2.11.1. O czym wypada pamiętać stosując eksperyment naturalny................................ 68
2.12. Uwzględnianie warunków zewnętrznych ćwiczeń ......................................... 71
2.13. Ocenianie postępów i stosowanie wzmocnień............................................... 72
2.14. Informowanie o uzyskiwanych wynikach ..................................................... 76
2.15. Traktowanie nauczania i wychowania jako spójnego systemu oddziaływań na podopiecznego ................................................................................... 78
III. Psychologiczne problemy związane z treningiem i udziałem
w zawodach sportowych ....................................................................... 82
1. Problem przygotowania taktycznego w sporcie ........................................... 83
1.1. Czym jest taktyka w sporcie i od czego zależy............................................. 83
1.2. Charakter rozwiązań taktycznych w zależności od uprawianej dyscypliny
sportu .................................................................................................. 85
1.3. Taktyka a poziom sportowy zawodnika...................................................... 89
2. Przygotowanie motywacyjne w procesie aktywności sportowej.................... 91
2.1. Aspekty jakościowe (treściowe) motywacji................................................. 91
2.2. Aspekty ilościowe motywacji ................................................................... 93
2.2.1. Natężenie motywacji a sprawność działania ................................................. 94
2.3. Motywacja osiągnięć i jej związki z aktywnością sportową ........................... 97
2.3.1. Charakterystyka motywacji osiągnięć ........................................................ 97
2.3.2. Implikacje motywacji osiągnięć w działalności sportowej ............................... 101
2.3.3. Kształtowanie się motywu osiągnięć a uprawianie sportu ................................ 103
3. Procesy emocjonalne towarzyszące aktywności sportowej ......................... 107
3.1. Pojęcie emocji................................................................................... 107
3.2. Emocje związane z udziałem w zawodach sportowych ...................... 108
3.2.1. Emocje przedstartowe ........................................................................ 110
3.2.2. Wystartował i co dalej........................................................................ 113
3.2.3. Psychologiczne skutki uzyskanego wyniku sportowego .................................. 116
3.3. Pojęcie i przyczyny (źródła) stresu .................................................... 119
3.3.1. Fizyczne czynniki stresu ...................................................................... 121
3.3 2. Chronobiologiczne czynniki stresu .......................................................... 122
3.3.3. Psychologiczne czynniki stresu .............................................................. 123
3.3.4. Socjologiczne czynniki stresu................................................................ 127
3.4. Odporność emocjonalna sportowca i możliwości jej kształtowania .... 128
3.4.1. Pojęcie odporności emocjonalnej ............................................................ 129
3.4.2. Kształtowanie odporności emocjonalnej sportowca ...................................... 130
3.5. Temperamentalne uwarunkowania odporności emocjonalnej sportowca ......................................................................................... 142
IV. Wybrane właściwości psychiczne a realizacja aktywności
sportowej ................................................................................................. 147
1. Samoocena i jej znaczenie w aktywności sportowej .................................. 147
1.1. Pojęcie samooceny................................................................................ 147
1.2. Struktura samooceny............................................................................. 148
1.3. Rozwój samooceny ............................................................................... 150
1.4. Aktywność ruchowa (sportowa) a kształtowanie się samooceny................... 152
2. Poczucie umiejscowienia kontroli a działalność sportowa......................... 154
2.1. Pojęcie poczucia umiejscowienia kontroli ................................................ 155
2.2. Działalność sportowa a poczucie umiejscowienia kontroli .......................... 158
3. Zagadnienie tożsamości płciowej a aktywność sportowa........................... 160
3.1. Pojęcie tożsamości płciowej ................................................................... 160
3.2. Od czego zależy kształtowanie się tożsamości płciowej .............................. 161
3.3. Związki tożsamości płciowej z aktywnością sportową................................ 164
4
V. Psychospołeczne uwarunkowania przebiegu aktywności
sportowej.................................................................................................... 166
1. Problem spójności grup sportowych............................................................. 166
1.1. Czym jest struktura nieformalna grupy i jak wpływa na zachowanie się
jej członków......................................................................................... 167
1.2. Czy i jak można oddziaływać na strukturę grupy sportowej ........................... 170
2. Wsparcie społeczne i jego zastosowanie w sytuacjach sportowych................ 172
2.1. Pojęcie wsparcia społecznego ................................................................... 172
2.2. Od czego zależy oczekiwanie na wsparcie społeczne .................................... 175
2.3. Zastosowanie wsparcia społecznego w aktywności sportowej ........................ 177
3. Psychologiczne aspekty dopingu farmakologicznego w sporcie.................... 182
3.1. Przyczyny korzystania z dopingu w sporcie................................................. 185
3.2. Opinie o skutkach stosowania dopingu ...................................................... 187
3.3. Postawy wobec dopingu i ich kształtowanie................................................ 190
3.4. Psychologiczne aspekty edukacyjnych programów walki z dopingiem............. 191
4. O zachowaniach agresywnych w sporcie...................................................... 194
4.1. Pojęcie i modele agresji........................................................................... 194
4.1.1. Model popędowy agresji i możliwości jej rozładowania przez aktywność sportową .......................... .................................................. 195
4.1.2. Frustracja jako przyczyna agresji i jej uzewnętrznienie w sporcie ........................ 196
4.1.3. Agresja jako reakcja wyuczona i jej przejawy w sporcie............ ....................... 196
4.2. Eklektyczne koncepcje agresji w sporcie .................................................... 197
4.3. Agresja sportowców a agresja publiczności sportowej .................................. 201
4.4. Możliwości w zakresie przeciwdziałania zachowaniom agresywnym
w sporcie
204
Uwagi końcowe.............................................................................................207
Piśmiennictwo.................................................................................................210