Dane szczegółowe książki
Psychologia twórczości / Nęcka, Edward (1953-)
Autorzy
Tytuł
Psychologia twórczości
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2001
ISBN
838795750X
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
WPROWADZENIE.......................................................9
1. POJĘCIA I KRYTERIA TWÓRCZOŚCI...................................... 11
1.1. Pojęcie twórczości....................................................11
1.1.1. Twórczość jako cecha wytworu ......................................12
1.1.1.1. Twórcze jest to, co nowe i wartościowe ............................13
1.1.1.2. Rodzaje wartości i domeny twórczości.............................14
1.1.1.3. Definicja Morrisa I. Steina.......................................17
1.1.2. Twórczość jako cecha osoby.........................................19
1.1.2.1. Twórczość przez małe „t".......................................19
1.1.2.2. Twórczość bez dzieł...........................................23
1.2. Kryteria twórczości ...................................................24
1.2.1. Kryteria jawne....................................................25
1.2.1.1. Kryteria wybitnych osiągnięć twórczych ...........................25
1.2.1.2. Podejście Joya P. Guilforda......................................26
1.2.1.3. Skale ocen ..................................................29
1.2.2. Kryteria ukryte....................................................30
1.2.2.1. Technika oceny konsensualnej...................................30
1.2.2.2. Kryteria emocjonalne..........................................31
1.2.3. Ujęcie triadowe...................................................32
1.3. Podsumowanie ......................................................W
2. STRUKTURA PROCESU TWÓRCZEGO.....................................33
2.1. Klasyczne teorie procesu twórczego......................................35
2.1.1. Podejście asocjacyjne..............................................35
2.1.2. Podejście postaciowe (Gestalt) .......................................$fl
2.1.3. Podejście psychodynamiczne........................................JĄ
2.1.4. Podejście behawiorystyczne.........................................#3
PSYCHOLOGIA TWÓRCZO
2.2. Współczesne teorie procesu twórczego..........
2.2.1. Koncepcje „rewizjonistyczne"..............
2.2.2. Koncepcja interakcji twórczej ..............
2.2.3. Model genploracji .......................
2.3. Podsumowanie.............................
3. POZNAWCZE SKŁADNIKI PROCESU TWÓRCZEGO .
3.1. Uwaga...................................
3.2. Percepcja.................................
3.3. Wyobraźnia i wyobrażenia ...................
3.4. Kategoryzowanie i wiedza pojęciowa ...........
3.5. Pamięć...................................
3.6. Myślenie .................................
3.7. Czynniki metapoznawcze ....................
3.8. Podsumowanie ............................
4. EMOCJE I MOTYWACJE W TWÓRCZOŚCI........
4.1. Emocje w procesie twórczym.................
4.1.1. Dane z introspekcji .....................
4.1.2. Emocje sprzyjające twórczości.............
4.1.3. Emocje kierujące procesem twórczym.......
4.1.4. Emocjonalne koszty twórczości ............
4.2. Motywacja a procesy twórcze ................
4.2.1. Czy należy nagradzać za aktywność twórczą? .
4.2.2. Motywacja samoistna....................
4.2.3. Jeden czy wiele motywów? ...............
4.3. Podsumowanie............................
5. WGLĄD....................................
5.1 Cechy wglądu..............................
5.1.1. Nagłość...............................
5.1.2. Przerwa inkubacyjna.....................
5.1.3. Zmiana struktury problemu ................
5.2. Poznawczy mechanizm wglądu................
5.2.1. Wybiórczość ...........................
5.2.2. Upraszczanie problemu...................
5.2.3. Korzystanie z okazji......................
5.3. Podsumowanie ............................
6. INDYWIDUALNE CECHY TWÓRCÓW...........
6.1. Intelekt...................................
SPIS TREŚCI
6.1.1. Inteligencja ....................................................121
6.1.2. Style poznawcze.................................................125
6.2. Osobowość.......................................................128
6.2.1. Osobowość twórcza czy osobowość twórców?.........................129
6.2.2. Otwartość .....................................................132
6.2.3. Niezależność...................................................134
6.2.4. Wytrwałość....................................................137
6.3. Zaburzenia zachowania..............................................138
6.3.1. Zaburzenia afektywne............................................139
6.3.2. Schizofrenia i schizotypia .........................................141
6.4. Podsumowanie ....................................................143
7. SPOŁECZNY KONTEKST TWÓRCZOŚCI..................................145
7.1. Twórczość a środowisko.............................................145
7.1.1. Środowisko rodzinne.............................................145
7.1.2. Twórczość w szkole..............................................149
7.1.3. Twórczość w miejscu pracy........................................151
7.1.4. Osoby znaczące ................................................153
7.1.5. „Kreatogenne" społeczeństwo......................................157
7.2. Społeczny odbiór twórczości..........................................159
7.2.1. Ocena i krytyka................................................M 59
7.2.2. Pośrednicy.....................................................162
7.2.3. Spostrzeganie społeczne ..........................................165
7.3. Wpływ społeczny ..................................................167
7.3.1. Facylitacja czy inhibicja?..........................................167
7.3.2. Twórczość grupowa..............................................169
7.4. Podsumowanie ....................................................170
8. SYSTEMOWE KONCEPCJE TWÓRCZOŚCI.................................173
8.1. Twórczość jako transgresja (koncepcja Kozieleckiego).......................173
8.2. Twórcze „inwestowanie" (koncepcja Sternberga i Lubarta) ...................176
8.3. Przypadek i konfiguracja (koncepcja Simontona)..........................180
8.4. Jednostka, pole i domena (koncepcja Csikszentmihalyi) .....................T84
8.5. Podsumowanie....................................................187
9. STOSOWANA PSYCHOLOGIA TWÓRCZOŚCI.............................189
9.1. Pomiar twórczości..................................................189
9.1.1. Testy twórczego myślenia .........................................190
9.1.2. Kwestionariusze samooceny .......................................194
9.1.3. Badanie kreatywności instytucji.....................................196
9.2. Edukacja dla twórczości .............................................199
9.2.1. Usuwanie przeszkód.............................................199
8
PSYCHOLOGIA TWÓRCZO
9.2.2. Nauczanie twórczości.................
9.3. Trening twórczości.......................
9.3.1. Trenowanie intelektu..................
9.3.2. Trenowanie innych sprawności..........
9.3.3. Skuteczność treningu..................
9.4. Techniki twórczego rozwiązywania problemów
9.4.1. Podejście analityczne .................
9.4.2. Podejście intuicyjne...................
9.5. Podsumowanie .........................
10. PRÓBA SYNTEZY........................
10.1. Poziomy twórczości.....................
10.2. Czas jako wymiar twórczości..............
10.3. Podsumowanie ........................
SPIS LITERATURY...........................
SPIS TABEL I RYCIN .........................
INDEKS RZECZOWY.........................
INDEKS NAZWISK...........................
1. POJĘCIA I KRYTERIA TWÓRCZOŚCI...................................... 11
1.1. Pojęcie twórczości....................................................11
1.1.1. Twórczość jako cecha wytworu ......................................12
1.1.1.1. Twórcze jest to, co nowe i wartościowe ............................13
1.1.1.2. Rodzaje wartości i domeny twórczości.............................14
1.1.1.3. Definicja Morrisa I. Steina.......................................17
1.1.2. Twórczość jako cecha osoby.........................................19
1.1.2.1. Twórczość przez małe „t".......................................19
1.1.2.2. Twórczość bez dzieł...........................................23
1.2. Kryteria twórczości ...................................................24
1.2.1. Kryteria jawne....................................................25
1.2.1.1. Kryteria wybitnych osiągnięć twórczych ...........................25
1.2.1.2. Podejście Joya P. Guilforda......................................26
1.2.1.3. Skale ocen ..................................................29
1.2.2. Kryteria ukryte....................................................30
1.2.2.1. Technika oceny konsensualnej...................................30
1.2.2.2. Kryteria emocjonalne..........................................31
1.2.3. Ujęcie triadowe...................................................32
1.3. Podsumowanie ......................................................W
2. STRUKTURA PROCESU TWÓRCZEGO.....................................33
2.1. Klasyczne teorie procesu twórczego......................................35
2.1.1. Podejście asocjacyjne..............................................35
2.1.2. Podejście postaciowe (Gestalt) .......................................$fl
2.1.3. Podejście psychodynamiczne........................................JĄ
2.1.4. Podejście behawiorystyczne.........................................#3
PSYCHOLOGIA TWÓRCZO
2.2. Współczesne teorie procesu twórczego..........
2.2.1. Koncepcje „rewizjonistyczne"..............
2.2.2. Koncepcja interakcji twórczej ..............
2.2.3. Model genploracji .......................
2.3. Podsumowanie.............................
3. POZNAWCZE SKŁADNIKI PROCESU TWÓRCZEGO .
3.1. Uwaga...................................
3.2. Percepcja.................................
3.3. Wyobraźnia i wyobrażenia ...................
3.4. Kategoryzowanie i wiedza pojęciowa ...........
3.5. Pamięć...................................
3.6. Myślenie .................................
3.7. Czynniki metapoznawcze ....................
3.8. Podsumowanie ............................
4. EMOCJE I MOTYWACJE W TWÓRCZOŚCI........
4.1. Emocje w procesie twórczym.................
4.1.1. Dane z introspekcji .....................
4.1.2. Emocje sprzyjające twórczości.............
4.1.3. Emocje kierujące procesem twórczym.......
4.1.4. Emocjonalne koszty twórczości ............
4.2. Motywacja a procesy twórcze ................
4.2.1. Czy należy nagradzać za aktywność twórczą? .
4.2.2. Motywacja samoistna....................
4.2.3. Jeden czy wiele motywów? ...............
4.3. Podsumowanie............................
5. WGLĄD....................................
5.1 Cechy wglądu..............................
5.1.1. Nagłość...............................
5.1.2. Przerwa inkubacyjna.....................
5.1.3. Zmiana struktury problemu ................
5.2. Poznawczy mechanizm wglądu................
5.2.1. Wybiórczość ...........................
5.2.2. Upraszczanie problemu...................
5.2.3. Korzystanie z okazji......................
5.3. Podsumowanie ............................
6. INDYWIDUALNE CECHY TWÓRCÓW...........
6.1. Intelekt...................................
SPIS TREŚCI
6.1.1. Inteligencja ....................................................121
6.1.2. Style poznawcze.................................................125
6.2. Osobowość.......................................................128
6.2.1. Osobowość twórcza czy osobowość twórców?.........................129
6.2.2. Otwartość .....................................................132
6.2.3. Niezależność...................................................134
6.2.4. Wytrwałość....................................................137
6.3. Zaburzenia zachowania..............................................138
6.3.1. Zaburzenia afektywne............................................139
6.3.2. Schizofrenia i schizotypia .........................................141
6.4. Podsumowanie ....................................................143
7. SPOŁECZNY KONTEKST TWÓRCZOŚCI..................................145
7.1. Twórczość a środowisko.............................................145
7.1.1. Środowisko rodzinne.............................................145
7.1.2. Twórczość w szkole..............................................149
7.1.3. Twórczość w miejscu pracy........................................151
7.1.4. Osoby znaczące ................................................153
7.1.5. „Kreatogenne" społeczeństwo......................................157
7.2. Społeczny odbiór twórczości..........................................159
7.2.1. Ocena i krytyka................................................M 59
7.2.2. Pośrednicy.....................................................162
7.2.3. Spostrzeganie społeczne ..........................................165
7.3. Wpływ społeczny ..................................................167
7.3.1. Facylitacja czy inhibicja?..........................................167
7.3.2. Twórczość grupowa..............................................169
7.4. Podsumowanie ....................................................170
8. SYSTEMOWE KONCEPCJE TWÓRCZOŚCI.................................173
8.1. Twórczość jako transgresja (koncepcja Kozieleckiego).......................173
8.2. Twórcze „inwestowanie" (koncepcja Sternberga i Lubarta) ...................176
8.3. Przypadek i konfiguracja (koncepcja Simontona)..........................180
8.4. Jednostka, pole i domena (koncepcja Csikszentmihalyi) .....................T84
8.5. Podsumowanie....................................................187
9. STOSOWANA PSYCHOLOGIA TWÓRCZOŚCI.............................189
9.1. Pomiar twórczości..................................................189
9.1.1. Testy twórczego myślenia .........................................190
9.1.2. Kwestionariusze samooceny .......................................194
9.1.3. Badanie kreatywności instytucji.....................................196
9.2. Edukacja dla twórczości .............................................199
9.2.1. Usuwanie przeszkód.............................................199
8
PSYCHOLOGIA TWÓRCZO
9.2.2. Nauczanie twórczości.................
9.3. Trening twórczości.......................
9.3.1. Trenowanie intelektu..................
9.3.2. Trenowanie innych sprawności..........
9.3.3. Skuteczność treningu..................
9.4. Techniki twórczego rozwiązywania problemów
9.4.1. Podejście analityczne .................
9.4.2. Podejście intuicyjne...................
9.5. Podsumowanie .........................
10. PRÓBA SYNTEZY........................
10.1. Poziomy twórczości.....................
10.2. Czas jako wymiar twórczości..............
10.3. Podsumowanie ........................
SPIS LITERATURY...........................
SPIS TABEL I RYCIN .........................
INDEKS RZECZOWY.........................
INDEKS NAZWISK...........................