Dane szczegółowe książki
Prawo rodzinne / Ignatowicz, Jerzy (1914-1997); Nazar, Mirosław
Tytuł
Prawo rodzinne
Wydawnictwo
Warszawa: Wydaw. Prawnicze "LexisNexis", 2005
ISBN
8373344284
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Stan prawny na 15 lutego 2005 roku.
Spis treści
pokaż spis treści
OD AUTORA .................................. 13
WYKAZ SKRÓTÓW ...................................... 17
I. Źródła prawa ..................................... 17
II. Czasopisma ...................................... 18
III. Orzecznictwo ..................................... 18
Rozdział I. RODZINA I PRAWO RODZINNE ................. 21
§ 1. Rodzina i powiązania rodzinne ............................... 21
I. Rodzina ........................................ 21
II. Powiązania rodzinne ................................. 24
§ 2. Prawo rodzinne ....................................... 27
I. Najnowsza historia polskiego prawa rodzinnego .................. 27
II. Źródła obowiązującego prawa rodzinnego ...................... 33
III. Podstawowe zasady prawa rodzinnego ....................... 35
IV. Przynależność prawa rodzinnego do prawa cywilnego ............... 37
V. Literatura i orzecznictwo ............................... 38
Rozdział II. OCHRONA PRAW RODZINNYCH .................... 41
§ 3. Prawa rodzinne i ogólna charakterystyka ich ochrony ................... 42
I. Pojęcie praw rodzinnych ............................... 42
II. Ogólne uwagi o ochronie praw rodzinnych ..................... 44
III. Ochrona międzynarodowa. Europejski Trybunał Praw Człowieka ......... 45
IV. Ochrona konstytucyjna ..........................:..... 47
V. Ochrona cywilnoprawna ............................... 50
VI. Ochrona karna .................................... 52
VII. Ochrona praw dzieci przez Rzecznika Praw Dziecka ................ 52
VIII. Ochrona praw rodzinnych przez Rzecznika Praw Obywatelskich ......... 53
IX. Ochrona dziecka poczętego ............................. 54
X. Ochrona praw rodzinnych przez prokuratora .................... 55
§ 4. Dochodzenie praw stanu cywilnego. Akta stanu cywilnego ................ 55
I. Uwagi ogólne ..................................... 55
II. Proces o ustalenie i ukształtowanie stanu cywilnego ................ 56
III. Uczestnicy postępowania ............................... 57
IV. Terminy ........................................ 58
V. Zasada prawdy obiektywnej a zasady współżycia społecznego 59
VI. Udział prokuratora ........................59
VII. Akta stanu cywilnego .......................60
§ 5. Sąd opiekuńczy. Sprawy opiekuńcze małoletnich ...........62
I. Uwagi ogólne ...........................62
II. Sąd opiekuńczy ..........................63
§ 6. Sąd rodzinny. Sprawy nieletnich ....................63
I. Pojecie sądów rodzinnych ....................63
II. Sądy rodzinne w Polsce .....................64
III. Zakres kompetencji sądów rodzinnych .............65
IV. Postępowanie przed sądami rodzinnymi .............66
§ 7. Piecza zastępcza nad dzieckiem ....................67
I. Pojęcie i formy pieczy zastępczej nad dzieckiem ........67
II. Organizacja i zakres pieczy zastępczej .............69
III. Rodziny zastępcze ........................71
IV. Placówki opiekuńczo-wychowawcze ...............72
V. Ośrodki adopcyjno-opiekuńcze ..................75
Rozdział III. ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA I SKUTKI TEGO ZDARZENIA
§ 8. Ogólna charakterystyka małżeństwa ......................78
I. Pojęcie małżeństwa ............................78
II. Podstawowe zasady prawa rodzinnego odnoszące się do małżeństwa .78 III. Konkubinat ................................80
§ 9. Zawarcie małżeństwa ..............................82
I. Uwagi ogólne ...............................82
II. Zaręczyny .................................83
III. Przesłanki istnienia małżeństwa .....................84
IV. Przesłanki istnienia małżeństwa zawieranego w formie cywilnej ...86
V. Przesłanki istnienia małżeństwa zawieranego w formie konkordatowej 88
VI. Przesłanki formalno-porządkowe .....................92
VII. Przeszkody małżeńskie ..........................95
VIII. Wady oświadczenia woli .........................98
IX. Małżeństwa pozorowane ............................... 103
X. Zdolność do czynności prawnych osób wstępujących w związek małżeński ... 104
§ 10. Wzajemne prawa i obowiązki małżonków; charakterystyka ogólna ........... 104
I. Uwagi ogólne ..................................... 104
II. Ogólna charakterystyka praw i obowiązków małżeńskich ............. 104
III. Zasada równości małżonków ............................. 105
IV. Nazwisko małżonków ................................ 106
§ 11. Prawa i obowiązki małżonków; charakterystyka szczegółowa .............. 108
I. Wspólne pożycie i współdziałanie dla dobra rodziny ................ 108
II. Prawa i obowiązki majątkowe niezależne od ustroju majątkowego ........ 110
III. Przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny ................. 110
IV. Korzystanie z mieszkania i przedmiotów urządzenia domowego ......... 111
V. Wzajemna reprezentacja małżonków ........................ 112
VI. Solidarna odpowiedzialność małżonków ...................... 113
§ 12. Separacja małżonków .................................... 114
I. Uwagi ogólne ..................................... 114
II. Separacja faktyczna .................................. 116
III. Separacja sądowa ................................... 117
Rozdział IV. MAŁŻEŃSKIE USTROJE MAJĄTKOWE .............. 121
§ 13. Ogólna charakterystyka majątkowych ustrojów małżeńskich ............... 122
I. Małżeński ustrój majątkowy ............................. 122
II. Rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych .................... 122
III. Typy małżeńskich ustrojów majątkowych ...................... 125
IV. Wspólność majątkowa ................................ 127
V. Rozdzielność majątkowa ............................... 129
VI. Zagadnienia intertemporalne ............................. 130
t 14. Majątki małżonków w ustawowym ustroju majątkowym ................. 132
I. Zagadnienia ogólne .................................. 132
II. Majątek wspólny ................................... 132
III. Majątki osobiste ................................... 137
IV. Przesunięcia między majątkiem wspólnym i majątkami osobistymi ........ 146
| 15. Zarząd majątkiem wspólnym oraz korzystanie ze wspólnego majątku .......... 148
I. Uwagi ogólne ..................................... 148
II. Pojęcie zarządu .................................... 149
III. Wykonywanie zarządu; ingerencja sądu ....................... 151
IV. Korzystanie z majątku wspólnego .......................... 156
8 16. Odpowiedzialność małżonków za zobowiązania ...................... 157
I. Uwagi ogólne ..................................... 157
II. Odpowiedzialność za długi w ustroju wspólności majątkowej ........... 159
in. Odpowiedzialność za długi z okresu istnienia wspólności majątkowej
po jej ustaniu ..................................... 166
IV. Odpowiedzialność za długi niemające charakteru cywilnoprawnego ........ 167
§ 17. Ustanie wspólności majątkowej i podział majątku wspólnego .............. 168
I. Ustanie wspólności majątkowej ........................... 168
II. Ułamkowa wspólność majątku wspólnego małżonków po ustaniu wspólności
majątkowej małżeńskiej ............................... 169
III. Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym ............... 170
IV. Rozporządzanie udziałami w składnikach majątku wspólnego i w majątku
wspólnym po ustaniu wspólności majątkowej .................... 172
V. Podział majątku wspólnego ............................. 173
VI. Rozliczenie wydatków i nakładów dokonywanych z majątków małżonków .... 175
§ 18. Umowne ustroje majątkowe ................................ 177
L Ustrój umowny — pojęcie, typy i zakres swobody wyboru ............ 177
H. Pojęcie, charakter, zawarcie i treść umowy majątkowej małżeńskiej ....... 178
III. Skuteczność umów majątkowych wobec osób trzecich ............... 180
IV. Wspólność umowna rozszerzona ........................... 181
V. Wspólność umowna ograniczona .......................... 183
VI. Pełna rozdzielność umowna ............................. 184
VII. Rozdzielność umowna z wyrównaniem dorobków ................. 184
§ 18a. Ustrój przymusowy .................................... 187
I. Pojęcie ustroju przymusowego ............................ 187
II. Powstanie ustroju przymusowego .......................... 188
III. Ustanie ustroju przymusowego ............................ 190
Rozdział V. USTANIE MAŁŻEŃSTWA .................... 191
§ 19. Ogólna charakterystyka ustania małżeństwa ........................ 191
I. Przyczyny ustania małżeństwa ............................ 191
II. Uwagi ogólne o sądowym dochodzeniu ustania małżeństwa oraz ustalenia
jego nieistnienia lub istnienia ............................ 192
§ 20. Ustalenie nieistnienia i istnienia małżeństwa ....................... 194
I. Ustalenie nieistnienia małżeństwa .......................... 194
II. Unieważnienie aktu małżeństwa ........................... 196
III. Ustalenie istnienia małżeństwa ............................ 197
§ 21. Unieważnienie małżeństwa ................................. 197
I. Pojecie i przyczyny unieważnienia małżeństwa ................... 197
II. Konwalidacja małżeństwa .............................. 198
III. Legitymacja czynna i bierna w procesie o unieważnienie małżeństwa ...... 200
IV. Skutki unieważnienia małżeństwa .......................... 201
§ 22. Pojęcie rozwodu i przesłanki jego dopuszczalności .................... 203
I. Pojecie rozwodu i problem jego dopuszczalności .................. 203
II. Proces rozwodowy .................................. 205
III. Zasada trwałości małżeństwa ............................ 206
IV. Uwagi ogólne o przesłankach dopuszczalności rozwodu .............. 207
V. Przesłanka trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego ......... 208
VI. Przesłanka winy ................................... 209
VII. Przesłanka dobra wspólnych małoletnich dzieci .................. 212
VIII. Przesłanka sprzeczności rozwodu z zasadami współżycia społecznego ...... 213
§ 23. Zakres kognicji sądu rozwodowego; treść wyroku orzekającego rozwód ......... 213
I. Model polskiego procesu rozwodowego ....................... 213
II. Orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa ........................ 214
III. Orzeczenie o winie .................................. 214
IV. Orzeczenie o władzy rodzicielskiej ......................... 215
V. Orzeczenie o obowiązku alimentacyjnym względem dzieci ............ 217
VI. Orzeczenie o obowiązku alimentacyjnym względem małżonka .......... 217
VII. Orzeczenie o wspólnym mieszkaniu małżonków .................. 217
VIII. Orzeczenie o podziale majątku wspólnego ..................... 219
IX. Orzekanie przez sąd rozwodowy o sprawach rodziny w trybie zarządzeń
tymczasowych .................................... 219
X. Zasada integralności wyroku rozwodowego ..................... 220
XI. Zasada wyłączności postępowania rozwodowego .................. 221
§ 24. Skutki rozwodu oraz oddalenie powództwa o rozwód ................... 221
I. Skutki rozwodu .................................... 221
II. Ponowny proces o rozwód .............................. 223
§ 25. Śmierć małżonka i uznanie go za zmarłego ........................ 224
I. Śmierć małżonka ................................... 224
II. Uznanie małżonka za zmarłego ........................... 224
Rozdział VI. MACIERZYŃSTWO I OJCOSTWO ............ 227
§ 26. Pochodzenie dziecka; zasady ogólne ............................ 228
I. Uwagi ogólne ..................................... 228
II. Trzy sposoby ustalenia ojcostwa; wyłączność ojcostwa jednego mężczyzny . . . 229
III. Zależność ojcostwa od macierzyństwa ........................ 230
IV. Zasada równouprawnienia dzieci .......................... 231
V. Dochodzenie macierzyństwa i ojcostwa ....................... 231
VI. Dowody przyrodnicze ................................ 232
VII. Sztuczne zapłodnienie kobiety ............................ 235
§ 27. Macierzyństwo ....................................... 236
I. Uwagi ogólne ..................................... 236
II. Pochodzenie dziecka od matki ............................ 236
III. Dochodzenie macierzyństwa przed sądem ...................... 237
IV. Przesłanki zaprzeczenia i ustalenia macierzyństwa .................. 238
§ 28. Pochodzenie dziecka od męża matki ............................ 239
I. Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki ................. 239
II. Proces o zaprzeczenie ojcostwa ........................... 240
III. Przesłanki zaprzeczenia ojcostwa .......................... 241
IV. Skutki zaprzeczenia ojcostwa ............................ 243
§ 29. Uznanie dziecka ....................................... 243
I. Pojęcie i przesłanki uznania dziecka ......................... 244
II. Skutki uznania dziecka ................................ 246
III. Proces o unieważnienie uznania dziecka ...................246
IV. Przesłanki unieważnienia uznania dziecka ..................248
V. Skutki unieważnienia uznania dziecka .....................250
VI. Bezwzględna nieważność uznania dziecka ..................250
VII. Bezskuteczność uznania dziecka w następstwie zaprzeczenia macierzyństwa 251
§30. Sądowe ustalenie ojcostwa ..............................251
I. Proces o ustalenie ojcostwa ..........................251
II. Przesłanki sądowego ustalenia ojcostwa ....................253
III. Skutki ustalenia ojcostwa ............................254
§31. Przysposobienie ....................................255
I. Pojęcie i funkcja społeczna przysposobienia .................255
II. Przesłanki przysposobienia ...........................256
III. Tryb przysposobienia ..............................262
IV. Skutki i rodzaje przysposobienia — uwagi ogólne ..............263
Przysposobienie pełne .............................265
V. Przysposobienie pełne 265
VI. Przysposobienie niepełne 268 VII.Przysposobienie całkowite ....................269
VIII. Przysposobienie zagraniczne ...................270
§32 Rozwiązanie przysposobienia ......................271
I. Problem rozwiązywalności przysposobienia i inne postacie jego bezskuteczności ..........................271
II. Proces o rozwiązanie przysposobienia ..............273
III. Przesłanki rozwiązania przysposobienia .............274
IV. Skutki rozwiązania przysposobienia ...............276
Rozdział VII. WŁADZA RODZICIELSKA ........................279
§ 33. Pojęcie władzy rodzicielskiej i jej powstanie .....................280
I. Pojęcie i ogólna charakterystyka władzy rodzicielskiej .............280
II. Powstanie władzy rodzicielskiej .........................282
§ 34. Treść i wykonywanie władzy rodzicielskiej ......................283
I. Uwagi ogólne ...................................284
II. Piecza nad osobą dziecka ............................284
III. Zarząd majątkiem dziecka ............................286
IV. Reprezentacja dziecka ..............................288
V. Odpowiedzialność odszkodowawcza rodziców .................289
VI. Wykonywanie władzy rodzicielskiej .......................289
VII. Współdziałanie z rodzicami sądu opiekuńczego i innych organów państwa
oraz organizacji ..................................291
§ 35. Pozbawienie rodziców władzy rodzicielskiej, jej zawieszenie i ograniczenie oraz inne jej modyfikacje .....................................292
I. Uwagi ogólne ...................................292
II. Pozbawienie władzy rodzicielskiej ........................292
III. Interwencja w postępowaniu karnym ......................294
IV. Zawieszenie władzy rodzicielskiej ........................294
V. Ograniczenie władzy rodzicielskiej w wypadkach zagrożenia dobra dziecka .295
VI. Ingerencja sądu rodzinnego w sferę władzy rodzicielskiej na podstawie
ustawy z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich . . .297
VII. Ograniczenie władzy rodzicielskiej jednego z rodziców ze względu na ich
rozłączenie ....................................298
VIII. Inne modyfikacje władzy rodzicielskiej .....................300
§36. Ustanie władzy rodzicielskiej ..............................301
I. Uwagi ogólne ...................................301
II. Przyczyny ustania władzy rodzicielskiej .....................301
§37. Pozostałe stosunki między rodzicami a dziećmi ....................302
I. Uwagi ogólne ..................................... 303
H. Obowiązek rodziców i dzieci wzajemnego wspierania się ............. 303
III. Nazwisko dziecka ................................... 303
IV. Imię i płeć dziecka oraz inne jego dane personalne; transseksualizm ....... 305
V. Osobista styczność z dzieckiem ........................... 307
Rozdział VIII. OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY ...................... 309
§ 38. Pojęcie i zakres obowiązku alimentacyjnego ....................... 309
I. Pojęcie obowiązku alimentacyjnego ......................... 309
II. Alimenty a inne źródła utrzymania ......................... 312
III. Swoiste cechy obowiązku alimentacyjnego i prawa do alimentów ......... 313
IV. Przesłanki i zakres obowiązku alimentacyjnego ................... 316
V. Postacie obowiązku alimentacyjnego ........................ 318
§ 39. Obowiązek alimentacyjny ze względu na jego źródło ................... 319
I. Uwagi ogólne ..................................... 320
II. Obowiązek alimentacyjny wynikający z pokrewieństwa .............. 320
III. Obowiązek alimentacyjny rodziców względem nieusamodzielnionego
dziecka ........................................ 323
IV. Obowiązki alimentacyjne wynikające z przysposobienia .............. 324
V. Obowiązki alimentacyjne po rozwiązaniu przysposobienia ............. 325
VI. Obowiązek alimentacyjny między małżonkami ................... 326
VII. Obowiązek alimentacyjny między małżonkami po rozwodzie, unieważnieniu
małżeństwa i w czasie separacji orzeczonej przez sąd ............... 328
VIII. Obowiązek alimentacyjny wynikający z powinowactwa .............. 332
IX. Obowiązek alimentacyjny ojca pozamałżeńskiego dziecka względem jego
matki ......................................... 333
X. Obowiązek małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny .... 334
§ 40. Realizacja obowiązku alimentacyjnego ........................... 335
I. Uwagi ogólne ..................................... 335
II. Szczególna ochrona roszczeń alimentacyjnych ................... 336
III. Przepisy szczególne odnoszące się do roszczeń alimentacyjnych względem
ojca pozamałżeńskiego dziecka ........................... 337
IV. Umowy dotyczące obowiązku alimentacyjnego ................... 338
V. Sądowe dochodzenie roszczeń alimentacyjnych ................... 339
VI. Egzekucja świadczeń alimentacyjnych ....................... 341
VII. Fundusz alimentacyjny ................................ 342
VIII. Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego oraz zmiana wysokości alimentów . . . 343
IX. Regres; alimenty za okres przeszły ......................... 344
X. Przedawnienie roszczeń alimentacyjnych i roszczeń regresowych ......... 345
Rozdział IX. OPIEKA I KURATELA ..................... 347
§ 41. Pojęcie i organizacja opieki ................................. 347
I. Pojęcie i charakter prawny opieki .......................... 347
II. Podstawowe zasady rządzące opieką ........................ 349
III. Organy opieki ..................................... 351
§ 42. Ustanowienie opieki i powołanie opiekuna ........................ 351
I. Ustanowienie opieki ................................. 351
II. Powołanie opiekuna ................................. 352
III. Objęcie opieki .................................... 354
§ 43. Treść i sprawowanie opieki ................................. 354
I. Treść opieki ...................................... 354
II. Sprawowanie opieki ................................. 356
III. Nadzór sądu opiekuńczego nad sprawowaniem opieki ............... 357
§ 44. Ustanie opieki i wygaśnięcie funkcji opiekuna ...................... 360
I. Ustanie opieki ......................360
II. Wygaśnięcie funkcji opiekuna .............360
III. Skutki ustania opieki i wygaśnięcia funkcji opiekuna 361 § 45 Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie .......362
I. Uwagi ogólne ......................362
II. Stosowanie przepisów o opiece nad małoletnim . . .363 § 46 Kuratela ............................364
I. Pojęcie kurateli i sposób jej uregulowania ......364
II. Rodzaje kurateli ....................366
III. Instytucje zbliżone do kurateli .............370
SKOROWIDZ PRZEDMIOTOWY .......................... 371
WYKAZ SKRÓTÓW ...................................... 17
I. Źródła prawa ..................................... 17
II. Czasopisma ...................................... 18
III. Orzecznictwo ..................................... 18
Rozdział I. RODZINA I PRAWO RODZINNE ................. 21
§ 1. Rodzina i powiązania rodzinne ............................... 21
I. Rodzina ........................................ 21
II. Powiązania rodzinne ................................. 24
§ 2. Prawo rodzinne ....................................... 27
I. Najnowsza historia polskiego prawa rodzinnego .................. 27
II. Źródła obowiązującego prawa rodzinnego ...................... 33
III. Podstawowe zasady prawa rodzinnego ....................... 35
IV. Przynależność prawa rodzinnego do prawa cywilnego ............... 37
V. Literatura i orzecznictwo ............................... 38
Rozdział II. OCHRONA PRAW RODZINNYCH .................... 41
§ 3. Prawa rodzinne i ogólna charakterystyka ich ochrony ................... 42
I. Pojęcie praw rodzinnych ............................... 42
II. Ogólne uwagi o ochronie praw rodzinnych ..................... 44
III. Ochrona międzynarodowa. Europejski Trybunał Praw Człowieka ......... 45
IV. Ochrona konstytucyjna ..........................:..... 47
V. Ochrona cywilnoprawna ............................... 50
VI. Ochrona karna .................................... 52
VII. Ochrona praw dzieci przez Rzecznika Praw Dziecka ................ 52
VIII. Ochrona praw rodzinnych przez Rzecznika Praw Obywatelskich ......... 53
IX. Ochrona dziecka poczętego ............................. 54
X. Ochrona praw rodzinnych przez prokuratora .................... 55
§ 4. Dochodzenie praw stanu cywilnego. Akta stanu cywilnego ................ 55
I. Uwagi ogólne ..................................... 55
II. Proces o ustalenie i ukształtowanie stanu cywilnego ................ 56
III. Uczestnicy postępowania ............................... 57
IV. Terminy ........................................ 58
V. Zasada prawdy obiektywnej a zasady współżycia społecznego 59
VI. Udział prokuratora ........................59
VII. Akta stanu cywilnego .......................60
§ 5. Sąd opiekuńczy. Sprawy opiekuńcze małoletnich ...........62
I. Uwagi ogólne ...........................62
II. Sąd opiekuńczy ..........................63
§ 6. Sąd rodzinny. Sprawy nieletnich ....................63
I. Pojecie sądów rodzinnych ....................63
II. Sądy rodzinne w Polsce .....................64
III. Zakres kompetencji sądów rodzinnych .............65
IV. Postępowanie przed sądami rodzinnymi .............66
§ 7. Piecza zastępcza nad dzieckiem ....................67
I. Pojęcie i formy pieczy zastępczej nad dzieckiem ........67
II. Organizacja i zakres pieczy zastępczej .............69
III. Rodziny zastępcze ........................71
IV. Placówki opiekuńczo-wychowawcze ...............72
V. Ośrodki adopcyjno-opiekuńcze ..................75
Rozdział III. ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA I SKUTKI TEGO ZDARZENIA
§ 8. Ogólna charakterystyka małżeństwa ......................78
I. Pojęcie małżeństwa ............................78
II. Podstawowe zasady prawa rodzinnego odnoszące się do małżeństwa .78 III. Konkubinat ................................80
§ 9. Zawarcie małżeństwa ..............................82
I. Uwagi ogólne ...............................82
II. Zaręczyny .................................83
III. Przesłanki istnienia małżeństwa .....................84
IV. Przesłanki istnienia małżeństwa zawieranego w formie cywilnej ...86
V. Przesłanki istnienia małżeństwa zawieranego w formie konkordatowej 88
VI. Przesłanki formalno-porządkowe .....................92
VII. Przeszkody małżeńskie ..........................95
VIII. Wady oświadczenia woli .........................98
IX. Małżeństwa pozorowane ............................... 103
X. Zdolność do czynności prawnych osób wstępujących w związek małżeński ... 104
§ 10. Wzajemne prawa i obowiązki małżonków; charakterystyka ogólna ........... 104
I. Uwagi ogólne ..................................... 104
II. Ogólna charakterystyka praw i obowiązków małżeńskich ............. 104
III. Zasada równości małżonków ............................. 105
IV. Nazwisko małżonków ................................ 106
§ 11. Prawa i obowiązki małżonków; charakterystyka szczegółowa .............. 108
I. Wspólne pożycie i współdziałanie dla dobra rodziny ................ 108
II. Prawa i obowiązki majątkowe niezależne od ustroju majątkowego ........ 110
III. Przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny ................. 110
IV. Korzystanie z mieszkania i przedmiotów urządzenia domowego ......... 111
V. Wzajemna reprezentacja małżonków ........................ 112
VI. Solidarna odpowiedzialność małżonków ...................... 113
§ 12. Separacja małżonków .................................... 114
I. Uwagi ogólne ..................................... 114
II. Separacja faktyczna .................................. 116
III. Separacja sądowa ................................... 117
Rozdział IV. MAŁŻEŃSKIE USTROJE MAJĄTKOWE .............. 121
§ 13. Ogólna charakterystyka majątkowych ustrojów małżeńskich ............... 122
I. Małżeński ustrój majątkowy ............................. 122
II. Rodzaje małżeńskich ustrojów majątkowych .................... 122
III. Typy małżeńskich ustrojów majątkowych ...................... 125
IV. Wspólność majątkowa ................................ 127
V. Rozdzielność majątkowa ............................... 129
VI. Zagadnienia intertemporalne ............................. 130
t 14. Majątki małżonków w ustawowym ustroju majątkowym ................. 132
I. Zagadnienia ogólne .................................. 132
II. Majątek wspólny ................................... 132
III. Majątki osobiste ................................... 137
IV. Przesunięcia między majątkiem wspólnym i majątkami osobistymi ........ 146
| 15. Zarząd majątkiem wspólnym oraz korzystanie ze wspólnego majątku .......... 148
I. Uwagi ogólne ..................................... 148
II. Pojęcie zarządu .................................... 149
III. Wykonywanie zarządu; ingerencja sądu ....................... 151
IV. Korzystanie z majątku wspólnego .......................... 156
8 16. Odpowiedzialność małżonków za zobowiązania ...................... 157
I. Uwagi ogólne ..................................... 157
II. Odpowiedzialność za długi w ustroju wspólności majątkowej ........... 159
in. Odpowiedzialność za długi z okresu istnienia wspólności majątkowej
po jej ustaniu ..................................... 166
IV. Odpowiedzialność za długi niemające charakteru cywilnoprawnego ........ 167
§ 17. Ustanie wspólności majątkowej i podział majątku wspólnego .............. 168
I. Ustanie wspólności majątkowej ........................... 168
II. Ułamkowa wspólność majątku wspólnego małżonków po ustaniu wspólności
majątkowej małżeńskiej ............................... 169
III. Ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym ............... 170
IV. Rozporządzanie udziałami w składnikach majątku wspólnego i w majątku
wspólnym po ustaniu wspólności majątkowej .................... 172
V. Podział majątku wspólnego ............................. 173
VI. Rozliczenie wydatków i nakładów dokonywanych z majątków małżonków .... 175
§ 18. Umowne ustroje majątkowe ................................ 177
L Ustrój umowny — pojęcie, typy i zakres swobody wyboru ............ 177
H. Pojęcie, charakter, zawarcie i treść umowy majątkowej małżeńskiej ....... 178
III. Skuteczność umów majątkowych wobec osób trzecich ............... 180
IV. Wspólność umowna rozszerzona ........................... 181
V. Wspólność umowna ograniczona .......................... 183
VI. Pełna rozdzielność umowna ............................. 184
VII. Rozdzielność umowna z wyrównaniem dorobków ................. 184
§ 18a. Ustrój przymusowy .................................... 187
I. Pojęcie ustroju przymusowego ............................ 187
II. Powstanie ustroju przymusowego .......................... 188
III. Ustanie ustroju przymusowego ............................ 190
Rozdział V. USTANIE MAŁŻEŃSTWA .................... 191
§ 19. Ogólna charakterystyka ustania małżeństwa ........................ 191
I. Przyczyny ustania małżeństwa ............................ 191
II. Uwagi ogólne o sądowym dochodzeniu ustania małżeństwa oraz ustalenia
jego nieistnienia lub istnienia ............................ 192
§ 20. Ustalenie nieistnienia i istnienia małżeństwa ....................... 194
I. Ustalenie nieistnienia małżeństwa .......................... 194
II. Unieważnienie aktu małżeństwa ........................... 196
III. Ustalenie istnienia małżeństwa ............................ 197
§ 21. Unieważnienie małżeństwa ................................. 197
I. Pojecie i przyczyny unieważnienia małżeństwa ................... 197
II. Konwalidacja małżeństwa .............................. 198
III. Legitymacja czynna i bierna w procesie o unieważnienie małżeństwa ...... 200
IV. Skutki unieważnienia małżeństwa .......................... 201
§ 22. Pojęcie rozwodu i przesłanki jego dopuszczalności .................... 203
I. Pojecie rozwodu i problem jego dopuszczalności .................. 203
II. Proces rozwodowy .................................. 205
III. Zasada trwałości małżeństwa ............................ 206
IV. Uwagi ogólne o przesłankach dopuszczalności rozwodu .............. 207
V. Przesłanka trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego ......... 208
VI. Przesłanka winy ................................... 209
VII. Przesłanka dobra wspólnych małoletnich dzieci .................. 212
VIII. Przesłanka sprzeczności rozwodu z zasadami współżycia społecznego ...... 213
§ 23. Zakres kognicji sądu rozwodowego; treść wyroku orzekającego rozwód ......... 213
I. Model polskiego procesu rozwodowego ....................... 213
II. Orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa ........................ 214
III. Orzeczenie o winie .................................. 214
IV. Orzeczenie o władzy rodzicielskiej ......................... 215
V. Orzeczenie o obowiązku alimentacyjnym względem dzieci ............ 217
VI. Orzeczenie o obowiązku alimentacyjnym względem małżonka .......... 217
VII. Orzeczenie o wspólnym mieszkaniu małżonków .................. 217
VIII. Orzeczenie o podziale majątku wspólnego ..................... 219
IX. Orzekanie przez sąd rozwodowy o sprawach rodziny w trybie zarządzeń
tymczasowych .................................... 219
X. Zasada integralności wyroku rozwodowego ..................... 220
XI. Zasada wyłączności postępowania rozwodowego .................. 221
§ 24. Skutki rozwodu oraz oddalenie powództwa o rozwód ................... 221
I. Skutki rozwodu .................................... 221
II. Ponowny proces o rozwód .............................. 223
§ 25. Śmierć małżonka i uznanie go za zmarłego ........................ 224
I. Śmierć małżonka ................................... 224
II. Uznanie małżonka za zmarłego ........................... 224
Rozdział VI. MACIERZYŃSTWO I OJCOSTWO ............ 227
§ 26. Pochodzenie dziecka; zasady ogólne ............................ 228
I. Uwagi ogólne ..................................... 228
II. Trzy sposoby ustalenia ojcostwa; wyłączność ojcostwa jednego mężczyzny . . . 229
III. Zależność ojcostwa od macierzyństwa ........................ 230
IV. Zasada równouprawnienia dzieci .......................... 231
V. Dochodzenie macierzyństwa i ojcostwa ....................... 231
VI. Dowody przyrodnicze ................................ 232
VII. Sztuczne zapłodnienie kobiety ............................ 235
§ 27. Macierzyństwo ....................................... 236
I. Uwagi ogólne ..................................... 236
II. Pochodzenie dziecka od matki ............................ 236
III. Dochodzenie macierzyństwa przed sądem ...................... 237
IV. Przesłanki zaprzeczenia i ustalenia macierzyństwa .................. 238
§ 28. Pochodzenie dziecka od męża matki ............................ 239
I. Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki ................. 239
II. Proces o zaprzeczenie ojcostwa ........................... 240
III. Przesłanki zaprzeczenia ojcostwa .......................... 241
IV. Skutki zaprzeczenia ojcostwa ............................ 243
§ 29. Uznanie dziecka ....................................... 243
I. Pojęcie i przesłanki uznania dziecka ......................... 244
II. Skutki uznania dziecka ................................ 246
III. Proces o unieważnienie uznania dziecka ...................246
IV. Przesłanki unieważnienia uznania dziecka ..................248
V. Skutki unieważnienia uznania dziecka .....................250
VI. Bezwzględna nieważność uznania dziecka ..................250
VII. Bezskuteczność uznania dziecka w następstwie zaprzeczenia macierzyństwa 251
§30. Sądowe ustalenie ojcostwa ..............................251
I. Proces o ustalenie ojcostwa ..........................251
II. Przesłanki sądowego ustalenia ojcostwa ....................253
III. Skutki ustalenia ojcostwa ............................254
§31. Przysposobienie ....................................255
I. Pojęcie i funkcja społeczna przysposobienia .................255
II. Przesłanki przysposobienia ...........................256
III. Tryb przysposobienia ..............................262
IV. Skutki i rodzaje przysposobienia — uwagi ogólne ..............263
Przysposobienie pełne .............................265
V. Przysposobienie pełne 265
VI. Przysposobienie niepełne 268 VII.Przysposobienie całkowite ....................269
VIII. Przysposobienie zagraniczne ...................270
§32 Rozwiązanie przysposobienia ......................271
I. Problem rozwiązywalności przysposobienia i inne postacie jego bezskuteczności ..........................271
II. Proces o rozwiązanie przysposobienia ..............273
III. Przesłanki rozwiązania przysposobienia .............274
IV. Skutki rozwiązania przysposobienia ...............276
Rozdział VII. WŁADZA RODZICIELSKA ........................279
§ 33. Pojęcie władzy rodzicielskiej i jej powstanie .....................280
I. Pojęcie i ogólna charakterystyka władzy rodzicielskiej .............280
II. Powstanie władzy rodzicielskiej .........................282
§ 34. Treść i wykonywanie władzy rodzicielskiej ......................283
I. Uwagi ogólne ...................................284
II. Piecza nad osobą dziecka ............................284
III. Zarząd majątkiem dziecka ............................286
IV. Reprezentacja dziecka ..............................288
V. Odpowiedzialność odszkodowawcza rodziców .................289
VI. Wykonywanie władzy rodzicielskiej .......................289
VII. Współdziałanie z rodzicami sądu opiekuńczego i innych organów państwa
oraz organizacji ..................................291
§ 35. Pozbawienie rodziców władzy rodzicielskiej, jej zawieszenie i ograniczenie oraz inne jej modyfikacje .....................................292
I. Uwagi ogólne ...................................292
II. Pozbawienie władzy rodzicielskiej ........................292
III. Interwencja w postępowaniu karnym ......................294
IV. Zawieszenie władzy rodzicielskiej ........................294
V. Ograniczenie władzy rodzicielskiej w wypadkach zagrożenia dobra dziecka .295
VI. Ingerencja sądu rodzinnego w sferę władzy rodzicielskiej na podstawie
ustawy z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich . . .297
VII. Ograniczenie władzy rodzicielskiej jednego z rodziców ze względu na ich
rozłączenie ....................................298
VIII. Inne modyfikacje władzy rodzicielskiej .....................300
§36. Ustanie władzy rodzicielskiej ..............................301
I. Uwagi ogólne ...................................301
II. Przyczyny ustania władzy rodzicielskiej .....................301
§37. Pozostałe stosunki między rodzicami a dziećmi ....................302
I. Uwagi ogólne ..................................... 303
H. Obowiązek rodziców i dzieci wzajemnego wspierania się ............. 303
III. Nazwisko dziecka ................................... 303
IV. Imię i płeć dziecka oraz inne jego dane personalne; transseksualizm ....... 305
V. Osobista styczność z dzieckiem ........................... 307
Rozdział VIII. OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY ...................... 309
§ 38. Pojęcie i zakres obowiązku alimentacyjnego ....................... 309
I. Pojęcie obowiązku alimentacyjnego ......................... 309
II. Alimenty a inne źródła utrzymania ......................... 312
III. Swoiste cechy obowiązku alimentacyjnego i prawa do alimentów ......... 313
IV. Przesłanki i zakres obowiązku alimentacyjnego ................... 316
V. Postacie obowiązku alimentacyjnego ........................ 318
§ 39. Obowiązek alimentacyjny ze względu na jego źródło ................... 319
I. Uwagi ogólne ..................................... 320
II. Obowiązek alimentacyjny wynikający z pokrewieństwa .............. 320
III. Obowiązek alimentacyjny rodziców względem nieusamodzielnionego
dziecka ........................................ 323
IV. Obowiązki alimentacyjne wynikające z przysposobienia .............. 324
V. Obowiązki alimentacyjne po rozwiązaniu przysposobienia ............. 325
VI. Obowiązek alimentacyjny między małżonkami ................... 326
VII. Obowiązek alimentacyjny między małżonkami po rozwodzie, unieważnieniu
małżeństwa i w czasie separacji orzeczonej przez sąd ............... 328
VIII. Obowiązek alimentacyjny wynikający z powinowactwa .............. 332
IX. Obowiązek alimentacyjny ojca pozamałżeńskiego dziecka względem jego
matki ......................................... 333
X. Obowiązek małżonków przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny .... 334
§ 40. Realizacja obowiązku alimentacyjnego ........................... 335
I. Uwagi ogólne ..................................... 335
II. Szczególna ochrona roszczeń alimentacyjnych ................... 336
III. Przepisy szczególne odnoszące się do roszczeń alimentacyjnych względem
ojca pozamałżeńskiego dziecka ........................... 337
IV. Umowy dotyczące obowiązku alimentacyjnego ................... 338
V. Sądowe dochodzenie roszczeń alimentacyjnych ................... 339
VI. Egzekucja świadczeń alimentacyjnych ....................... 341
VII. Fundusz alimentacyjny ................................ 342
VIII. Wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego oraz zmiana wysokości alimentów . . . 343
IX. Regres; alimenty za okres przeszły ......................... 344
X. Przedawnienie roszczeń alimentacyjnych i roszczeń regresowych ......... 345
Rozdział IX. OPIEKA I KURATELA ..................... 347
§ 41. Pojęcie i organizacja opieki ................................. 347
I. Pojęcie i charakter prawny opieki .......................... 347
II. Podstawowe zasady rządzące opieką ........................ 349
III. Organy opieki ..................................... 351
§ 42. Ustanowienie opieki i powołanie opiekuna ........................ 351
I. Ustanowienie opieki ................................. 351
II. Powołanie opiekuna ................................. 352
III. Objęcie opieki .................................... 354
§ 43. Treść i sprawowanie opieki ................................. 354
I. Treść opieki ...................................... 354
II. Sprawowanie opieki ................................. 356
III. Nadzór sądu opiekuńczego nad sprawowaniem opieki ............... 357
§ 44. Ustanie opieki i wygaśnięcie funkcji opiekuna ...................... 360
I. Ustanie opieki ......................360
II. Wygaśnięcie funkcji opiekuna .............360
III. Skutki ustania opieki i wygaśnięcia funkcji opiekuna 361 § 45 Opieka nad ubezwłasnowolnionym całkowicie .......362
I. Uwagi ogólne ......................362
II. Stosowanie przepisów o opiece nad małoletnim . . .363 § 46 Kuratela ............................364
I. Pojęcie kurateli i sposób jej uregulowania ......364
II. Rodzaje kurateli ....................366
III. Instytucje zbliżone do kurateli .............370
SKOROWIDZ PRZEDMIOTOWY .......................... 371