Dane szczegółowe książki

Przedmowa do wydania trzeciego .............................................. 3
Wstęp. Nauka o literaturze i jej działy........................................... 5
1. Przedmiot i zadania teorii literatury ..................................... 5
2. Historia literatury i jej związek z teorią literatury .......................... 11
3. Krytyka literacka i jej stosunek do teorii i historii literatury ................. 13

I. Literatura wobec życia społecznego........................................ 15
1. Dzieło literackie jako fakt socjalny....................................... 15
A. Utwór literacki jako sposób kontaktu społecznego...................... 15
B. Dzieło literackie jako twór o genezie jednostkowej i zarazem społecznej..... 17
C. Utwór literacki jako czyn społeczny twórcy............................ 26
2. Funkcje dzieła literackiego............................................. 33
A. Literatura wśród innych dziedzin kultury.............................. 33
B. Funkcja estetyczno-poznawcza utworu literackiego...................... 40
a. Świat przedstawiony utworu literackiego wobec rzeczywistości......... 40
b. Humanistyczna zawartość obrazu literackiego........................ 47
c. Historyczny i uniwersalny wymiar obrazu literackiego................. 49
d. Uogólnienie i indywidualizacja w obrazie literackim.................. 52
e. Fikcyjny charakter świata przedstawionego w utworze literackim........ 55
C. Funkcja estetyczno-wychowawcza utworu literackiego................... 58
a. Ścisły związek funkcji estetyczno-poznawczej i estetyczno-wychowawczej 58
b. Kierunkowość estetyczno-wychowawczego oddziaływania utworu...... 60
c. Zdolność oddziaływania estetyczno-wychowawczego j ako kryterium wartości utworu literackiego.......................................... 63
3. Estetyczno-ideowa konkretyzacja dzieła literackiego........................ 66

II. Główne elementy struktury dzieła literackiego .............................. 74
1. Pojęcie struktury utworu .............................................. 74
2. Sfera treści i sfera formy w strukturze dzieła literackiego.................... 75
3. Styl i kompozycja utworu .............................................. 77
4. Podstawowe składniki treści utworu ..................................... 78

541

III. Elementy stylistyki.................................................... 84
1. Tworzywo dzieła literackiego ........................................... 84
2. Dzieło literackie jako swoisty typ wypowiedzi............................. 86
3. Stosunek wypowiedzi literackiej do systemu j ęzykowego.................... 90
4. Funkcja estetyczna a organizacja wypowiedzi.............................. 95
5. Waloryzacja estetyczna wszystkich stron języka w utworze literackim......... 99
6. Możliwości transformacji języka ogólnego w wypowiedzi literackiej.......... 102
7. Typowe środki stylistyczne dzieła literackiego............................. 105
A. Środki słowotwórcze ............................................... 106
B. Przekształcenia semantyczne (tropy)................................... 109
C. Środki składniowe ................................................. 127
D. Odwołania do zjawisk spoza języka literackiego danej epoki.............. 132
E. Odwołania do stylów literackich..................................... 136
8. Czynniki ogólne i indywidualne w stylu.................................. 140

IV. Organizacja brzmieniowa wypowiedzi literackiej. Elementy polskiej wersyfikacji 146
1. Znaczenie brzmieniowej organizacji wypowiedzi literackiej................ 146
A. Instrumentacja wypowiedzi ......................................... 149
B. Rytmizacja wypowiedzi ............................................. 156
2. Systemy wiersza polskiego............................................. 159 '
A. Wiersz średniowieczny ............................................. 159
B. Wiersz sylabiczny .................................................. 162
C. Wiersz sylabotoniczny.............................................. 169
D. Wiersz toniczny ................................................... 187
E. Wiersze nieregularne i wolne ........................................ 193
3. Rymy ............................................................... 211
A. Postaci rymu...................................................... 211
B. Miejsce rymu w wierszu............................................. 216
C. Funkcje rymu ..................................................... 217
4. Strofy ............................................................... 224

V. Problemy kompozyc j i................................................... 230
1. Norma kompozycyjna ................................................. 230
2. Celowy charakter układów kompozycyjnych.............................. 234
3. Układ kompozycyjny a materiał tematyczny............................... 235
4. Podstawowe czynniki kompozycji. Dominanty kompozycyjne................ 238
5. Kompozycja otwarta i zamknięta........................................ 244


VI. Podział na rodzaje i gatunki literackie...................................... 250
1. Sposób istnienia rodzajów i gatunków literackich.....................•. . .., 250
2. Czynniki wyróżniające poszczególne rodzaje literackie...................... 255
A. Podmiot i jego postawa wobec świata przedstawionego.................. 256
B. Konstrukcje stylistyczne ............................................ 258
C. Budowa świata przedstawionego (kompozycja).......................... 262
3. Synkretyczność rodzajowa utworu literackiego............................ 263
4. Gatunki i odmiany. Życie gatunków literackich............................ 265

542

VII. Liryka ............................................................... 272
1. Liryka czy poezja?.................................................... 272
2. Podmiot liryczny ..................................................... 277
A. Liryka bezpośrednia i pośrednia...................................... 277
B. Rola sytuacji w utworze lirycznym.................................... 281
C. Podmiot indywidualny i podmiot zbiorowy............................ 285
3. Fikcja w liryce........................................................ 286
4. Właściwości stylowo-kompozycyjne liryki................................ 291
5. Typy przeżyć wyrażanych w liryce....................................... 303
A. Liryka miłosna .................................................... 304
B. Liryka filozoficzna ................................................. 306
C. Liryka religijna.................................................... 309
D. Liryka polityczna i patriotyczna...................................... 310
6. Gatunki liryczne utrwalone w polskiej tradycji literackiej ...-................ 312

VIII. Epika................................................................ 319
1. Narrator, bohater, fabuła — podstawowe elementy utworu epickiego......... 319
2. Epickie formy językowo-stylistyczne .................................... 334
A. Narracja ......................................................... 335
B. Wypowiedzi bohaterów............................................. 343
C. Typologia podstawowych form językowo-stylistycznych utworu epickiego. 354
3. Ważniejsze gatunki epickie............................................. 355
A. Nowela .......................................................... 356
B. Powieść ......................................................... 363
C. Epos ............................................................. 379
D. Gatunki mieszane.................................................. 385
E. Gatunki pograniczne ............................................... 388

IX. Dramat................................................................ 391
1. Dramat a teatr........................................................ 391
2. Budowa świata przedstawionego w dramacie.............................. 394
3. Struktura językowa dramatu............................................ 403
4. Tekst główny i tekst poboczny.......................................... 412
5. Podstawowe gatunki dramatyczne....................................... 415
A. Gatunki ukształtowane w starożytności............................... 415
B. Nowsze gatunki dramatyczne........................................ 420
C. Formy dramatyczne w w. XX........................................ 425

X. Dziedzina literatury dydaktycznej......................................... 429 /
l. Co to jest literatura dydaktyczna?........................................ 429 i
2. Satyra ............................................................... 436-J

XI. Gatunki literatury ludowej............................................... 442
1. Uwagi wstępne ....................................................... 442
2. Poezja liryczna (pieśni) .,............................................... 444

543

A. Klasyfikacja pieśni ludowych........................................ 444
B. Styl i kompozycja pieśni ludowych.................................... 447
3. Pogranicze epiki i liryki................................................ 449
4. Dramat ludowy....................................................... 451
5. Proza ludowa ........................................................ 452
6. Nowe zjawiska w literaturze ludowej..................................... 455
7. Literatura ludowa a piśmiennictwo...................................... 456

XII. Elementy teorii procesu historycznoliterackiego............................ 458
1. Charakter prawidłowości rządzących ewolucją literacką..................... 458
2. Okres literacki........................................................ 468
3. Prąd literacki......................................................... 485
4. Poetyka prądu (sformułowana i immanentna).............................. 493
Bibliografia ............................................................. 499
Indeks terminów ........................................................ 519
Indeks autorów i tytułów................................................. 530