Dane szczegółowe książki
Obrazy w umyśle: studia nad percepcją i wyobraźnią / Francuz, Piotr (1960-)
Autorzy
Tytuł
Obrazy w umyśle: studia nad percepcją i wyobraźnią
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2007
ISBN
9788373832466
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wprowadzenie - Piotr Francuz............................... 11
Dobrosław Bagiński, Piotr Francuz
I. W poszukiwaniu podstaw kodów wizualnych................. 19
1. Komunikacja wizualna.................................... 19
2. Kody wizualne.......................................... 20
3. Kształt obiektu wizualnego................................. 21
4. Figura jako pojęcie obiektu wizualnego....................... 23
5. Morfologia, struktura i kontekst jako składowe
pojęcia obiektu wizualnego................................ 26
5.1. Morfologia......................................... 27
5.2. Struktura........................................... 27
5.3. Kontekst........................................... 30
6. Figura jako narzędzie organizowania przestrzeni................ 31
7. Strukturalne cechy kształtu figury........................... 36
7.1. Pojedynczość....................................... 37
7.2. Pryncypialność (uchwytność zasady)..................... 38
7.3. Integralność (kompletność)............................. 39
8. Zakończenie............................................ 41
Bibliografia............................................... 42
Piotr Francuz, Dobrosław Bagiński
II. Własności kształtów jako podstawa
kodów wizualnych......................................... 45
1. Eksperyment............................................ 47
2. Metoda................................................ 48
2.1. Osoby badane....................................... 48
2.2. Materiały........................................... 48
2.3. Procedura.......................................... 50
3. Wyniki................................................. 51
4. Interpretacja wyników.................................... 60
Bibliografia............................................... 61
Jarosław Janowski
III. Przedstawienia wyobrażonej przestrzeni na obrazach........ 63
1. Widzenie głębi na obrazach................................ 64
1.1. Percepcja bezpośrednia i pośrednia...................... 64
1.2. Widzenie stereopsyjne................................ 66
1.3. Pozastereopsyjne złudzenie głębi........................ 67
1.4. Pozastereopsyjne wskaźniki głębi zastosowane
w perspektywie...................................... 68
1.5. Perspektywa jako powiązanie transpozycji
i porównywania wielkości............................. 80
1.6. Mechanizmy złudzenia głębi niezwiązane
z perspektywą....................................... 83
1.7. Pozastereopsyjne mechanizmy złudzenia głębi
związane z ruchem................................... 91
1.8. Przyczyny przemian w obrazowaniu..................... 92
2. Perspektywa jako poprawna forma przedstawiania
wyobrażeń ............................................. 95
2.1. Na czym polega odwzorowanie perspektywiczne?.......... 95
2.2. Teorie kwestionujące perspektywę jako poprawny
zapis widzenia...................................... 96
2.3. Perspektywa jako język............................... 99
Bibliografia............................................... 109
Piotr Markiewicz, Piotr Przybysz
IV. Neuroestetyczne aspekty komunikacji
wizualnej i wyobraźni...................................... 111
1. Neuroestetyczne badania nad sztuką......................... 111
1.1. Czym jest neuroestetyka?.............................. 111
1.2. Zadania i cele badawcze neuroestetyki.................... 111
1.3. Niektóre badania neuroestetyczne: wyniki................. 112
2. Jak mózg/umysł przetwarza informację
na temat dzieła sztuki?.................................... 113
2.1. O specyfice artystycznie spreparowanego bodźca........... 114
2.2. Jak mózg przetwarza informację
o bodźcu wzrokowym? ............................... 116
2.3. Różnice między przetwarzaniem informacji
o bodźcu zwykłym i artystycznie przetworzonym........... 119
3. Typologia artystycznych bodźców i reakcji wizualnych.......... 121
3.1. Bodziec iluzyjny..................................... 122
3.2. Bodziec niejednoznaczny.............................. 124
3.3. Bodziec wyolbrzymiony............................... 127
3.4. Bodziec relacyjny.................................... 129
3.5. Bodziec empatyzujący................................ 132
4. Wyobraźnia estetyczna.................................... 135
5. Neuropsychologia zachowań artystycznych.................... 140
6. Podsumowanie.......................................... 144
Bibliografia............................................... 144
Piotr Francuz
V. Teoria wyobraźni Stephena Kosslyna.
Próba reinterpretacji....................................... 149
1. Krótka historia debaty na temat wyobraźni.................... 149
2. Założenia teorii wyobraźni Stephena Kosslyna................. 155
2.1. Bufor wizualny ..................................... 156
2.2. Przetwarzanie własności obiektu
i własności przestrzeni................................ 157
2.3. Pamięć asocjacyjna .................................. 159
2.4. System przerzucania informacji (information shunting)...... 159
2.5. Moduły: przesunięcia uwagi (attention shifting)
i torowania góra-dół {top-down priming).................. 160
3. Krytyczna analiza teorii wyobraźni Stephena Kosslyna.......... 161
3.1. Wejście do systemu................................... 161
3.2. Czy mózg ogląda wytwarzane przez siebie
mapy topograficzne? ................................. 162
3.3. Oddolne i odgórne sterowanie oknem uwagi............... 165
3.4. Hipoteza holograficznego szkicu pierwotnego
w emulatorze percepcyjnym............................ 170
3.5. O neuroanatomicznych podstawach rozpoznawania
obiektów wizualnych i typologii wyobrażeń............... 174
3.6. Jaką rolę w powstawaniu wyobrażeń odgrywają
płaty czołowe?...................................... 177
4. W kierunku teorii wyobraźni............................... 179
Zakończenie............................................... 183
Bibliografia............................................... 185
Piotr Markiewicz , ; , ;
VI. Procesy wyobraźni w modelu mózgowia
jako systemu zamkniętego................................... 191
1. Mózgowie jako system izolowany........................... 191
2. Dlaczego żachwa zjada swój mózg?......................... 192
3. Neuronauka i model mózgu................................ 193
3.1. Autonomia układu nerwowego ......................... 194
3.2. Przedsensoryczne dyspozycje mózgowia ................. 195
3.3. Niezależność mózgowia od stymulacji sensorycznej......... 196
4. Dane empiryczne i ich interpretacja.......................... 197
5. Wątpliwości............................................ 200
6. W kierunku wyobraźni jako systemu symulacji ................ 201
Bibliografia............................................... 204
Piotr Francuz
VII. Wyobraźnia jako wytwór aktywności mózgowego
emulatora procesów motorycznych i percepcyjnych............. 207
1. Tradycyjne modele kontroli zachowań motorycznych ........... 210
2. Model kontroli zachowania motorycznego
za pośrednictwem emulatora ruchu.......................... 212
3. Filtr Kalmana........................................... 216
4. Wyobraźnia motoryczna................................... 221
5. Wyobraźnia wzrokowa.................................... 223
6. Modalny i amodalny emulator.............................. 224
7. Percepcja.............................................. 226
Podsumowanie............................................. 227
Bibliografia............................................... 229
Bibianna Bałaj
VIII. Umysłowa symulacja z wykorzystaniem wyobraźni motorycznej. Przegląd teorii i badań.......................... 231
1. Czym jest symulacja motoryczna?........................... 232
2. Czego dotyczy symulacja? Bezpośrednie połączenie
między percepcją a działaniem.............................. 234
3. Skuteczność wyobrażeniowego treningu motorycznego.......... 235
4. Efekt interakcji postawy ciała i zadania wyobrażeniowego........ 239
5. Rozróżnienie czynności na własne i cudze..................... 242
Podsumowanie............................................. 245
Bibliografia............................................... 246
Paweł Fortuna
IX. Zmiana przekonań w wyimaginowanym świecie.
Rola wyobraźni w perswazji narracyjnej...................... 249
1. Założenia modelu wyobrażeniowego przenoszenia się
w narrację (TIM)......................................... 251
1.1. Pobudzające wyobraźnię odbiorców
przekazy narracyjne.................................. 252
1.2. Przenoszenie się w świat narracji a zmiana przekonań odbiorcy komunikatu......................................... 254
1.3. Czynniki wpływające na uleganie przeniesieniu
w świat narracji...................................... 256
2. Empiryczne potwierdzenie założeń koncepcji TIM.............. 257
3. TIM a dwutorowe modele komunikacji perswazyjnej............ 260
4. Alternatywne wyjaśnienia roli wyobraźni w perswazji
narracyjnej - heurystyka symulacji.......................... 263
5. Wnioski końcowe........................................ 266
Bibliografia............................................... 267
Marcin Łatkowski, Oleg Gorbaniuk, Paweł Fortuna
X. Wpływ instrukcji wyobrażeniowej i narracyjnej
formy komunikatu na skuteczność reklamy prasowej............ 271
1. Instrukcja wyobrażeniowa a skuteczność reklamy............... 272
2. Narracyjna forma przekazu................................. 276
3. Pytania i hipotezy badawcze................................ 279
4. Metoda................................................ 281
4.1. Zmienne niezależne.................................. 281
4.2. Zmienne zależne..................................... 282
4.3. Osoby badane i przebieg badań......................... 282
5. Wyniki................................................. 283
5.1. Zapamiętywanie treści reklamy......................... 283
5.2. Postawa wobec reklamy i wizerunek marki................ 285
6. Dyskusja............................................... 285
Bibliografia............................................... 287
Ewelina Soszyńska, Piotr Francuz
XI. Wpływ aktywizacji wyobraźni na myślenie dywergencyjne oraz na odbiór wrażeń płynących z ciała.............................. 291
1. Techniki wizualizacyjne................................... 291
2. Rola instrukcji wyobrażeniowych w aktywizacji wyobraźni....... 292
2.1. Rola aktora i obserwatora w wyobrażeniu................. 293
2.2. Werbalizacja wyobrażeń............................... 294
3. Wpływ wyobraźni na myślenie dywergencyjne................. 295
4. Znaczenie wyobraźni dla odbioru wrażeń płynących
z ciała................................................. 297
5. Problem i hipotezy badawcze............................... 298
6. Metoda................................................ 300
6.1. Materiały........................................... 300
6.2. Osoby badane i przebieg badań......................... 300
7. Wyniki................................................ 301
7.1. Wpływ aktywizacji wyobraźni na myślenie
dywergencyjne...................................... 301
7.2. Wpływ aktywizacji wyobraźni na odbiór wrażeń
płynących z ciała..................................... 306
8. Dyskusja .............................................. 307
8.1. Wpływ aktywizacji wyobraźni na myślenie
dywergencyjne...................................... 307
8.2. Wpływ aktywizacji wyobraźni na odbiór
wrażeń płynących z ciała.............................. 308
Bibliografia............................................... 310
Załącznik 1 ............................................... 313
Załącznik 2............................................... 314
Źródła i opisy rycin........................................ 315
Indeks nazwisk............................................ 319
Dobrosław Bagiński, Piotr Francuz
I. W poszukiwaniu podstaw kodów wizualnych................. 19
1. Komunikacja wizualna.................................... 19
2. Kody wizualne.......................................... 20
3. Kształt obiektu wizualnego................................. 21
4. Figura jako pojęcie obiektu wizualnego....................... 23
5. Morfologia, struktura i kontekst jako składowe
pojęcia obiektu wizualnego................................ 26
5.1. Morfologia......................................... 27
5.2. Struktura........................................... 27
5.3. Kontekst........................................... 30
6. Figura jako narzędzie organizowania przestrzeni................ 31
7. Strukturalne cechy kształtu figury........................... 36
7.1. Pojedynczość....................................... 37
7.2. Pryncypialność (uchwytność zasady)..................... 38
7.3. Integralność (kompletność)............................. 39
8. Zakończenie............................................ 41
Bibliografia............................................... 42
Piotr Francuz, Dobrosław Bagiński
II. Własności kształtów jako podstawa
kodów wizualnych......................................... 45
1. Eksperyment............................................ 47
2. Metoda................................................ 48
2.1. Osoby badane....................................... 48
2.2. Materiały........................................... 48
2.3. Procedura.......................................... 50
3. Wyniki................................................. 51
4. Interpretacja wyników.................................... 60
Bibliografia............................................... 61
Jarosław Janowski
III. Przedstawienia wyobrażonej przestrzeni na obrazach........ 63
1. Widzenie głębi na obrazach................................ 64
1.1. Percepcja bezpośrednia i pośrednia...................... 64
1.2. Widzenie stereopsyjne................................ 66
1.3. Pozastereopsyjne złudzenie głębi........................ 67
1.4. Pozastereopsyjne wskaźniki głębi zastosowane
w perspektywie...................................... 68
1.5. Perspektywa jako powiązanie transpozycji
i porównywania wielkości............................. 80
1.6. Mechanizmy złudzenia głębi niezwiązane
z perspektywą....................................... 83
1.7. Pozastereopsyjne mechanizmy złudzenia głębi
związane z ruchem................................... 91
1.8. Przyczyny przemian w obrazowaniu..................... 92
2. Perspektywa jako poprawna forma przedstawiania
wyobrażeń ............................................. 95
2.1. Na czym polega odwzorowanie perspektywiczne?.......... 95
2.2. Teorie kwestionujące perspektywę jako poprawny
zapis widzenia...................................... 96
2.3. Perspektywa jako język............................... 99
Bibliografia............................................... 109
Piotr Markiewicz, Piotr Przybysz
IV. Neuroestetyczne aspekty komunikacji
wizualnej i wyobraźni...................................... 111
1. Neuroestetyczne badania nad sztuką......................... 111
1.1. Czym jest neuroestetyka?.............................. 111
1.2. Zadania i cele badawcze neuroestetyki.................... 111
1.3. Niektóre badania neuroestetyczne: wyniki................. 112
2. Jak mózg/umysł przetwarza informację
na temat dzieła sztuki?.................................... 113
2.1. O specyfice artystycznie spreparowanego bodźca........... 114
2.2. Jak mózg przetwarza informację
o bodźcu wzrokowym? ............................... 116
2.3. Różnice między przetwarzaniem informacji
o bodźcu zwykłym i artystycznie przetworzonym........... 119
3. Typologia artystycznych bodźców i reakcji wizualnych.......... 121
3.1. Bodziec iluzyjny..................................... 122
3.2. Bodziec niejednoznaczny.............................. 124
3.3. Bodziec wyolbrzymiony............................... 127
3.4. Bodziec relacyjny.................................... 129
3.5. Bodziec empatyzujący................................ 132
4. Wyobraźnia estetyczna.................................... 135
5. Neuropsychologia zachowań artystycznych.................... 140
6. Podsumowanie.......................................... 144
Bibliografia............................................... 144
Piotr Francuz
V. Teoria wyobraźni Stephena Kosslyna.
Próba reinterpretacji....................................... 149
1. Krótka historia debaty na temat wyobraźni.................... 149
2. Założenia teorii wyobraźni Stephena Kosslyna................. 155
2.1. Bufor wizualny ..................................... 156
2.2. Przetwarzanie własności obiektu
i własności przestrzeni................................ 157
2.3. Pamięć asocjacyjna .................................. 159
2.4. System przerzucania informacji (information shunting)...... 159
2.5. Moduły: przesunięcia uwagi (attention shifting)
i torowania góra-dół {top-down priming).................. 160
3. Krytyczna analiza teorii wyobraźni Stephena Kosslyna.......... 161
3.1. Wejście do systemu................................... 161
3.2. Czy mózg ogląda wytwarzane przez siebie
mapy topograficzne? ................................. 162
3.3. Oddolne i odgórne sterowanie oknem uwagi............... 165
3.4. Hipoteza holograficznego szkicu pierwotnego
w emulatorze percepcyjnym............................ 170
3.5. O neuroanatomicznych podstawach rozpoznawania
obiektów wizualnych i typologii wyobrażeń............... 174
3.6. Jaką rolę w powstawaniu wyobrażeń odgrywają
płaty czołowe?...................................... 177
4. W kierunku teorii wyobraźni............................... 179
Zakończenie............................................... 183
Bibliografia............................................... 185
Piotr Markiewicz , ; , ;
VI. Procesy wyobraźni w modelu mózgowia
jako systemu zamkniętego................................... 191
1. Mózgowie jako system izolowany........................... 191
2. Dlaczego żachwa zjada swój mózg?......................... 192
3. Neuronauka i model mózgu................................ 193
3.1. Autonomia układu nerwowego ......................... 194
3.2. Przedsensoryczne dyspozycje mózgowia ................. 195
3.3. Niezależność mózgowia od stymulacji sensorycznej......... 196
4. Dane empiryczne i ich interpretacja.......................... 197
5. Wątpliwości............................................ 200
6. W kierunku wyobraźni jako systemu symulacji ................ 201
Bibliografia............................................... 204
Piotr Francuz
VII. Wyobraźnia jako wytwór aktywności mózgowego
emulatora procesów motorycznych i percepcyjnych............. 207
1. Tradycyjne modele kontroli zachowań motorycznych ........... 210
2. Model kontroli zachowania motorycznego
za pośrednictwem emulatora ruchu.......................... 212
3. Filtr Kalmana........................................... 216
4. Wyobraźnia motoryczna................................... 221
5. Wyobraźnia wzrokowa.................................... 223
6. Modalny i amodalny emulator.............................. 224
7. Percepcja.............................................. 226
Podsumowanie............................................. 227
Bibliografia............................................... 229
Bibianna Bałaj
VIII. Umysłowa symulacja z wykorzystaniem wyobraźni motorycznej. Przegląd teorii i badań.......................... 231
1. Czym jest symulacja motoryczna?........................... 232
2. Czego dotyczy symulacja? Bezpośrednie połączenie
między percepcją a działaniem.............................. 234
3. Skuteczność wyobrażeniowego treningu motorycznego.......... 235
4. Efekt interakcji postawy ciała i zadania wyobrażeniowego........ 239
5. Rozróżnienie czynności na własne i cudze..................... 242
Podsumowanie............................................. 245
Bibliografia............................................... 246
Paweł Fortuna
IX. Zmiana przekonań w wyimaginowanym świecie.
Rola wyobraźni w perswazji narracyjnej...................... 249
1. Założenia modelu wyobrażeniowego przenoszenia się
w narrację (TIM)......................................... 251
1.1. Pobudzające wyobraźnię odbiorców
przekazy narracyjne.................................. 252
1.2. Przenoszenie się w świat narracji a zmiana przekonań odbiorcy komunikatu......................................... 254
1.3. Czynniki wpływające na uleganie przeniesieniu
w świat narracji...................................... 256
2. Empiryczne potwierdzenie założeń koncepcji TIM.............. 257
3. TIM a dwutorowe modele komunikacji perswazyjnej............ 260
4. Alternatywne wyjaśnienia roli wyobraźni w perswazji
narracyjnej - heurystyka symulacji.......................... 263
5. Wnioski końcowe........................................ 266
Bibliografia............................................... 267
Marcin Łatkowski, Oleg Gorbaniuk, Paweł Fortuna
X. Wpływ instrukcji wyobrażeniowej i narracyjnej
formy komunikatu na skuteczność reklamy prasowej............ 271
1. Instrukcja wyobrażeniowa a skuteczność reklamy............... 272
2. Narracyjna forma przekazu................................. 276
3. Pytania i hipotezy badawcze................................ 279
4. Metoda................................................ 281
4.1. Zmienne niezależne.................................. 281
4.2. Zmienne zależne..................................... 282
4.3. Osoby badane i przebieg badań......................... 282
5. Wyniki................................................. 283
5.1. Zapamiętywanie treści reklamy......................... 283
5.2. Postawa wobec reklamy i wizerunek marki................ 285
6. Dyskusja............................................... 285
Bibliografia............................................... 287
Ewelina Soszyńska, Piotr Francuz
XI. Wpływ aktywizacji wyobraźni na myślenie dywergencyjne oraz na odbiór wrażeń płynących z ciała.............................. 291
1. Techniki wizualizacyjne................................... 291
2. Rola instrukcji wyobrażeniowych w aktywizacji wyobraźni....... 292
2.1. Rola aktora i obserwatora w wyobrażeniu................. 293
2.2. Werbalizacja wyobrażeń............................... 294
3. Wpływ wyobraźni na myślenie dywergencyjne................. 295
4. Znaczenie wyobraźni dla odbioru wrażeń płynących
z ciała................................................. 297
5. Problem i hipotezy badawcze............................... 298
6. Metoda................................................ 300
6.1. Materiały........................................... 300
6.2. Osoby badane i przebieg badań......................... 300
7. Wyniki................................................ 301
7.1. Wpływ aktywizacji wyobraźni na myślenie
dywergencyjne...................................... 301
7.2. Wpływ aktywizacji wyobraźni na odbiór wrażeń
płynących z ciała..................................... 306
8. Dyskusja .............................................. 307
8.1. Wpływ aktywizacji wyobraźni na myślenie
dywergencyjne...................................... 307
8.2. Wpływ aktywizacji wyobraźni na odbiór
wrażeń płynących z ciała.............................. 308
Bibliografia............................................... 310
Załącznik 1 ............................................... 313
Załącznik 2............................................... 314
Źródła i opisy rycin........................................ 315
Indeks nazwisk............................................ 319