Dane szczegółowe książki
Psychologia emocji / Łosiak, Władysław
Autorzy
Tytuł
Psychologia emocji
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2007
ISBN
978-83-60501-22-1
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp Emocje jako istotny element codziennego doświadczenia 11
Rozdział 1
Doświadczenie emocji 13
1.1. Definicje emocji 14
Ramka 1. Emocje, ocena sytuacji i gotowość do działania 17
Ramka 2. Demony sytuacji 20
1.2. Różnice i związki pomiędzy emocjami a nastrojem i stresem 23
Ramka 3. 26
1.3. Emocje u człowieka i zwierząt 28
Ramka 4. Śmiejący się szczur 29
1.4. Świadomość emocji - uczucia 30
1.5. Ciało i umysł, czyli o składnikach doświadczenia emocji 30
Podsumowanie 32
Rozdział 2
Opisywanie emocji 38
2.1. Walencja emocji jako podstawowa kategoria opisu emocji 38
Ramka 5. Cykle dobowe pozytywnego i negatywnego afektu 40
2.2. Emocje podstawowe 41
Ramka 6. Kołowy model afektu Russella 43
Ramka 7. Klasyfikacja emocji według Plutchnika 47
Ramka 8. 49
2.3. Psychologiczna charakterystyka poszczególnych emocji 50
Ramka 9. Podstawowe elementy relacyjne dla poszczególnych emocji 51
2.3.1. Zadowolenie i radość 52
2.3.2. Strach i lęk 53
2.3.3. Smutek 55
2.3.4. Gniew 58
2.3.5 Wstręt 60
2.3.6 Wstyd i poczucie winy 61
Ramka 10. 63
2.4. Intensywność emocji jako kategoria opisu i kryterium rozróżnienia pokrewnych emocji 64
Ramka 11. Wykrywacz kłamstwa 65
Podsumowanie 66
Rozdział 3
Kontekst biologiczny. Procesy nerwowe i endokrynologiczne w emocjach 67
3.1. Mózgowe mechanizmy emocji 68
Ramka 12. 69
3.2. Asymetria półkulowa a emocje 73
Ramka 13. Asymetria półkulowa w depresji 74
Ramka 14. Spostrzeganie ekspresji mimicznej emocji w prawym i lewym polu wzrokowym 75
Ramka 15. Styl afektywny a asymetria półkulowa 77
3.3. Procesy biochemiczne w emocjach. Neurotransmitery i hormony 78
Ramka 16. 79
Podsumowanie 79
Rozdział 4
Czynniki i procesy wywołujące emocje 81
4.1. Uniwersalne czynniki wywołujące emocje 84
Ramka 17. Wizualne bodźce emocjonalne 86
4.2. Indywidualne czynniki wywołujące emocje 87
Ramka 18. Uczenie się strachu 88
4.3. Procesy oceny poznawczej 90
Ramka 19. Emocje jako interpretacja odczuwanego pobudzenia 94
Ramka 20. 97
Ramka 21. 100
4.4. Kontekst afektywny 103
Podsumowanie 104
Rozdział 5
Relacje między emocjami i poznaniem. Spór o pierwszeństwo 106
5.1. Pierwszeństwo poznania 108
Ramka 22. Znaczenie procesów oceny poznawczej w generowaniu emocji 109
5.2. Pierwszeństwo emocji 111
Ramka 23. Pierwszeństwo preferencji nad ocenami 113
Ramka 24. 115
5.3. Dwie drogi - szansa na rozstrzygnięcie sporu 116
Ramka 25. 118
Podsumowanie 119
Rozdział 6
Konsekwencje doznawanych emocji dla poznania i działania 121
6.1. Konsekwencje emocji dla procesów poznawczych 122
Ramka 26. Tendencyjność uwagi w spostrzeganiu twarzy wyrażających emocje 124
Ramka 27. Pamięć emocjonalna 129
Ramka 28. Wpływ pozytywnego afektu na twórcze rozwiązywanie problemów 131
6.2. Motywacyjne konsekwencje emocji 133
6.3. Konsekwencje emocji dla zachowań społecznych 135
Ramka 29. Słoneczny samarytanin 136
Podsumowanie 139
Rozdział 7
Kontekst społeczny i kulturowy. Ekspresja emocji 140
Ramka 30. Gesty sygnalizujące emocje u szympansa 141
7.1. Ekspresja mimiczna jako najważniejsza forma ekspresji emocji 142
Ramka 31. Wzorce ekspresji mimicznej podstawowych emocji 144
Ramka 32. Kto potrafi złapać kłamcę? 149
Ramka 33. Uśmiech Duchenne i inne 151
7.2. Uniwersalność i kulturowe zróżnicowanie ekspresji emocji 152
Ramka 34. 154
7.3. Regulacja i kontrolowanie emocji 158
Ramka 35. 161
Podsumowanie 163
Rozdział 8
Kontekst rozwojowy. Zmiany emocji związane z wiekiem 165
Ramka 36. 167
8.1. Zmiany rozwojowe w ekspresji, czynnikach wyzwalających, rozpoznawaniu oraz regulacji emocji 168
Ramka 37. Ekspresja gniewu u niemowlęcia 168
Ramka 38. Reakcje emocjonalne dzieci na separację 170
Ramka 39. 175
8.2. Rozwój emocjonalny jako efekt rozwoju rozumienia świata i siebie 176
Podsumowanie 178
Rozdział 9
Różnice indywidualne w reagowaniu emocjonalnym 180
9.1. Styl afektywny. Temperamentalne zróżnicowanie w reagowaniu emocjonalnym 181
Ramka 40. 182
Ramka 41. Strach ma wielkie oczy. Ocena afektywnego ładunku obrazków przez osoby nisko- i wysokolękowe 186
9.2. Płeć a emocje. Różnice pomiędzy kobietami i mężczyznami w zakresie reagowania emocjonalnego 187
9.3. Różnice indywidualne w zakresie rozpoznawania i myślenia o emocjach innych - inteligencja emocjonalna 191
Podsumowanie 192
Rozdział 10
Patologia emocji 194
10.1. Zaburzenia charakteryzujące się nadmiernym nasileniem emocji 195
Ramka 42. Charakterystyka fobii specyficznej według systemu klasyfikacji zaburzeń DSM-IV 197
Ramka 43. Charakterystyka depresji dużej według systemu klasyfikacji zaburzeń DSM-IV 200
10.2. Zaburzenia charakteryzujące się osłabieniem, stępieniem emocji 205
10.3. Zaburzenia charakteryzujące się dezorganizacją emocji 208
Podsumowanie 209
Rozdział 11
Błogosławieństwo czy przekleństwo ewolucyjne?
Spór o funkcję emocji 211
Ramka 44. Przypadek Phineasa Cage’a 214
Podsumowanie 217
Bibliografia 219
Indeks osób 235
Indeks rzeczowy 241
Rozdział 1
Doświadczenie emocji 13
1.1. Definicje emocji 14
Ramka 1. Emocje, ocena sytuacji i gotowość do działania 17
Ramka 2. Demony sytuacji 20
1.2. Różnice i związki pomiędzy emocjami a nastrojem i stresem 23
Ramka 3. 26
1.3. Emocje u człowieka i zwierząt 28
Ramka 4. Śmiejący się szczur 29
1.4. Świadomość emocji - uczucia 30
1.5. Ciało i umysł, czyli o składnikach doświadczenia emocji 30
Podsumowanie 32
Rozdział 2
Opisywanie emocji 38
2.1. Walencja emocji jako podstawowa kategoria opisu emocji 38
Ramka 5. Cykle dobowe pozytywnego i negatywnego afektu 40
2.2. Emocje podstawowe 41
Ramka 6. Kołowy model afektu Russella 43
Ramka 7. Klasyfikacja emocji według Plutchnika 47
Ramka 8. 49
2.3. Psychologiczna charakterystyka poszczególnych emocji 50
Ramka 9. Podstawowe elementy relacyjne dla poszczególnych emocji 51
2.3.1. Zadowolenie i radość 52
2.3.2. Strach i lęk 53
2.3.3. Smutek 55
2.3.4. Gniew 58
2.3.5 Wstręt 60
2.3.6 Wstyd i poczucie winy 61
Ramka 10. 63
2.4. Intensywność emocji jako kategoria opisu i kryterium rozróżnienia pokrewnych emocji 64
Ramka 11. Wykrywacz kłamstwa 65
Podsumowanie 66
Rozdział 3
Kontekst biologiczny. Procesy nerwowe i endokrynologiczne w emocjach 67
3.1. Mózgowe mechanizmy emocji 68
Ramka 12. 69
3.2. Asymetria półkulowa a emocje 73
Ramka 13. Asymetria półkulowa w depresji 74
Ramka 14. Spostrzeganie ekspresji mimicznej emocji w prawym i lewym polu wzrokowym 75
Ramka 15. Styl afektywny a asymetria półkulowa 77
3.3. Procesy biochemiczne w emocjach. Neurotransmitery i hormony 78
Ramka 16. 79
Podsumowanie 79
Rozdział 4
Czynniki i procesy wywołujące emocje 81
4.1. Uniwersalne czynniki wywołujące emocje 84
Ramka 17. Wizualne bodźce emocjonalne 86
4.2. Indywidualne czynniki wywołujące emocje 87
Ramka 18. Uczenie się strachu 88
4.3. Procesy oceny poznawczej 90
Ramka 19. Emocje jako interpretacja odczuwanego pobudzenia 94
Ramka 20. 97
Ramka 21. 100
4.4. Kontekst afektywny 103
Podsumowanie 104
Rozdział 5
Relacje między emocjami i poznaniem. Spór o pierwszeństwo 106
5.1. Pierwszeństwo poznania 108
Ramka 22. Znaczenie procesów oceny poznawczej w generowaniu emocji 109
5.2. Pierwszeństwo emocji 111
Ramka 23. Pierwszeństwo preferencji nad ocenami 113
Ramka 24. 115
5.3. Dwie drogi - szansa na rozstrzygnięcie sporu 116
Ramka 25. 118
Podsumowanie 119
Rozdział 6
Konsekwencje doznawanych emocji dla poznania i działania 121
6.1. Konsekwencje emocji dla procesów poznawczych 122
Ramka 26. Tendencyjność uwagi w spostrzeganiu twarzy wyrażających emocje 124
Ramka 27. Pamięć emocjonalna 129
Ramka 28. Wpływ pozytywnego afektu na twórcze rozwiązywanie problemów 131
6.2. Motywacyjne konsekwencje emocji 133
6.3. Konsekwencje emocji dla zachowań społecznych 135
Ramka 29. Słoneczny samarytanin 136
Podsumowanie 139
Rozdział 7
Kontekst społeczny i kulturowy. Ekspresja emocji 140
Ramka 30. Gesty sygnalizujące emocje u szympansa 141
7.1. Ekspresja mimiczna jako najważniejsza forma ekspresji emocji 142
Ramka 31. Wzorce ekspresji mimicznej podstawowych emocji 144
Ramka 32. Kto potrafi złapać kłamcę? 149
Ramka 33. Uśmiech Duchenne i inne 151
7.2. Uniwersalność i kulturowe zróżnicowanie ekspresji emocji 152
Ramka 34. 154
7.3. Regulacja i kontrolowanie emocji 158
Ramka 35. 161
Podsumowanie 163
Rozdział 8
Kontekst rozwojowy. Zmiany emocji związane z wiekiem 165
Ramka 36. 167
8.1. Zmiany rozwojowe w ekspresji, czynnikach wyzwalających, rozpoznawaniu oraz regulacji emocji 168
Ramka 37. Ekspresja gniewu u niemowlęcia 168
Ramka 38. Reakcje emocjonalne dzieci na separację 170
Ramka 39. 175
8.2. Rozwój emocjonalny jako efekt rozwoju rozumienia świata i siebie 176
Podsumowanie 178
Rozdział 9
Różnice indywidualne w reagowaniu emocjonalnym 180
9.1. Styl afektywny. Temperamentalne zróżnicowanie w reagowaniu emocjonalnym 181
Ramka 40. 182
Ramka 41. Strach ma wielkie oczy. Ocena afektywnego ładunku obrazków przez osoby nisko- i wysokolękowe 186
9.2. Płeć a emocje. Różnice pomiędzy kobietami i mężczyznami w zakresie reagowania emocjonalnego 187
9.3. Różnice indywidualne w zakresie rozpoznawania i myślenia o emocjach innych - inteligencja emocjonalna 191
Podsumowanie 192
Rozdział 10
Patologia emocji 194
10.1. Zaburzenia charakteryzujące się nadmiernym nasileniem emocji 195
Ramka 42. Charakterystyka fobii specyficznej według systemu klasyfikacji zaburzeń DSM-IV 197
Ramka 43. Charakterystyka depresji dużej według systemu klasyfikacji zaburzeń DSM-IV 200
10.2. Zaburzenia charakteryzujące się osłabieniem, stępieniem emocji 205
10.3. Zaburzenia charakteryzujące się dezorganizacją emocji 208
Podsumowanie 209
Rozdział 11
Błogosławieństwo czy przekleństwo ewolucyjne?
Spór o funkcję emocji 211
Ramka 44. Przypadek Phineasa Cage’a 214
Podsumowanie 217
Bibliografia 219
Indeks osób 235
Indeks rzeczowy 241