Dane szczegółowe książki
Psychologia twórczości / Nęcka, Edward (1953-)
Autorzy
Tytuł
Psychologia twórczości
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2001
Numer wydania
1
ISBN
83-87957-50-X
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
WPROWADZENIE 9
1. POJĘCIA I KRYTERIA TWÓRCZOŚCI 11
1.1. Pojęcie twórczości 11
1.1.1. Twórczość jako cecha wytworu 12
1.1.1.1. Twórcze jest to, co nowe i wartościowe 13
1.1.1.2. Rodzaje wartości i domeny twórczości 14
1.1.1.3. Definicja Morrisa I. Steina 17
1.1.2. Twórczość jako cecha osoby 19
1.1.2.1. Twórczość przez małe „t" 19
1.1.2.2. Twórczość bez dzieł 23
1.2. Kryteria twórczości 24
1.2.1. Kryteria jawne 25
1.2.1.1. Kryteria wybitnych osiągnięć twórczych 25
1.2.1.2. Podejście Joya P. Guilforda 26
1.2.1.3. Skale ocen 29
1.2.2. Kryteria ukryte 30
1.2.2.1. Technika oceny konsensualnej 30
1.2.2.2. Kryteria emocjonalne 31
1.2.3. Ujęcie triadowe 32
1.3. Podsumowanie 34
2. STRUKTURA PROCESU TWÓRCZEGO 35
2.1. Klasyczne teorie procesu twórczego 35
2.1.1. Podejście asocjacyjne 35
2.1.2. Podejście postaciowe (Gestalt) 39
2.1.3. Podejście psychodynamiczne 41
2.1.4. Podejście behawiorystyczne 43
2.2. Współczesne teorie procesu twórczego 45
2.2.1. Koncepcje „rewizjonistyczne" 45
2.2.2. Koncepcja interakcji twórczej 47
2.2.3. Model genploracji 50
2.3. Podsumowanie 52
3. POZNAWCZE SKŁADNIKI PROCESU TWÓRCZEGO 53
3.1. Uwaga 53
3.2. Percepcja 59
3.3. Wyobraźnia i wyobrażenia 61
3.4. Kategoryzowanie i wiedza pojęciowa 65
3.5. Pamięć 68
3.6. Myślenie 69
3.7. Czynniki metapoznawcze 74
3.8. Podsumowanie 75
4. EMOCJE I MOTYWACJE W TWÓRCZOŚCI 77
4.1. Emocje w procesie twórczym 77
4.1.1. Dane z introspekcji 77
4.1.2. Emocje sprzyjające twórczości 79
4.1.3. Emocje kierujące procesem twórczym 84
4.1.4. Emocjonalne koszty twórczości 85
4.2. Motywacja a procesy twórcze 86
4.2.1. Czy należy nagradzać za aktywność twórczą? 87
4.2.2. Motywacja samoistna 88
4.2.3. Jeden czy wiele motywów? 95
4.3. Podsumowanie 96
5. WGLĄD 97
5.1 Cechy wglądu 99
5.1.1. Nagłość 98
5.1.2. Przerwa inkubacyjna 103
5.1.3. Zmiana struktury problemu 106
5.2. Poznawczy mechanizm wglądu 109
5.2.1. Wybiórczość 110
5.2.2. Upraszczanie problemu 113
5.2.3. Korzystanie z okazji 117
5.3. Podsumowanie 120
6. INDYWIDUALNE CECHY TWÓRCÓW 121
6.1. Intelekt 121
6.1.1. Inteligencja 121
6.1.2. Style poznawcze 125
6.2. Osobowość 128
6.2.1. Osobowość twórcza czy osobowość twórców? 129
6.2.2. Otwartość 132
6.2.3. Niezależność 134
6.2.4. Wytrwałość 137
6.3. Zaburzenia zachowania 138
6.3.1. Zaburzenia afektywne 139
6.3.2. Schizofrenia i schizotypia 141
6.4. Podsumowanie 143
7. SPOŁECZNY KONTEKST TWÓRCZOŚCI 145
7.1. Twórczość a środowisko 145
7.1.1. Środowisko rodzinne 145
7.1.2. Twórczość w szkole 149
7.1.3. Twórczość w miejscu pracy 151
7.1.4. Osoby znaczące 153
7.1.5. „Kreatogenne" społeczeństwo 157
7.2. Społeczny odbiór twórczości 159
7.2.1. Ocena i krytyka 159
7.2.2. Pośrednicy 162
7.2.3. Spostrzeganie społeczne 165
7.3. Wpływ społeczny 167
7.3.1. Facylitacja czy inhibicja? 167
7.3.2. Twórczość grupowa 169
7.4. Podsumowanie 170
8. SYSTEMOWE KONCEPCJE TWÓRCZOŚCI 173
8.1. Twórczość jako transgresja (koncepcja Kozieleckiego) 173
8.2. Twórcze „inwestowanie" (koncepcja Sternberga i Lubarta) 176
8.3. Przypadek i konfiguracja (koncepcja Simontona) 180
8.4. Jednostka, pole i domena (koncepcja Csikszentmihalyi) T84
8.5. Podsumowanie 187
9. STOSOWANA PSYCHOLOGIA TWÓRCZOŚCI 189
9.1. Pomiar twórczości 189
9.1.1. Testy twórczego myślenia 190
9.1.2. Kwestionariusze samooceny 194
9.1.3. Badanie kreatywności instytucji 196
9.2. Edukacja dla twórczości 199
9.2.1. Usuwanie przeszkód 199
9.2.2. Nauczanie twórczości 202
9.3. Trening twórczości 204
9.3.1. Trenowanie intelektu 204
9.3.2. Trenowanie innych sprawności 207
9.3.3. Skuteczność treningu 208
9.4. Techniki twórczego rozwiązywania problemów 209
9.4.1. Podejście analityczne 209
9.4.2. Podejście intuicyjne 210
9.5. Podsumowanie 213
10. PRÓBA SYNTEZY 215
10.1. Poziomy twórczości 215
10.2. Czas jako wymiar twórczości 220
10.3. Podsumowanie 225
SPIS LITERATURY 227
SPIS TABEL I RYCIN 243
INDEKS RZECZOWY 247
INDEKS NAZWISK 253
1. POJĘCIA I KRYTERIA TWÓRCZOŚCI 11
1.1. Pojęcie twórczości 11
1.1.1. Twórczość jako cecha wytworu 12
1.1.1.1. Twórcze jest to, co nowe i wartościowe 13
1.1.1.2. Rodzaje wartości i domeny twórczości 14
1.1.1.3. Definicja Morrisa I. Steina 17
1.1.2. Twórczość jako cecha osoby 19
1.1.2.1. Twórczość przez małe „t" 19
1.1.2.2. Twórczość bez dzieł 23
1.2. Kryteria twórczości 24
1.2.1. Kryteria jawne 25
1.2.1.1. Kryteria wybitnych osiągnięć twórczych 25
1.2.1.2. Podejście Joya P. Guilforda 26
1.2.1.3. Skale ocen 29
1.2.2. Kryteria ukryte 30
1.2.2.1. Technika oceny konsensualnej 30
1.2.2.2. Kryteria emocjonalne 31
1.2.3. Ujęcie triadowe 32
1.3. Podsumowanie 34
2. STRUKTURA PROCESU TWÓRCZEGO 35
2.1. Klasyczne teorie procesu twórczego 35
2.1.1. Podejście asocjacyjne 35
2.1.2. Podejście postaciowe (Gestalt) 39
2.1.3. Podejście psychodynamiczne 41
2.1.4. Podejście behawiorystyczne 43
2.2. Współczesne teorie procesu twórczego 45
2.2.1. Koncepcje „rewizjonistyczne" 45
2.2.2. Koncepcja interakcji twórczej 47
2.2.3. Model genploracji 50
2.3. Podsumowanie 52
3. POZNAWCZE SKŁADNIKI PROCESU TWÓRCZEGO 53
3.1. Uwaga 53
3.2. Percepcja 59
3.3. Wyobraźnia i wyobrażenia 61
3.4. Kategoryzowanie i wiedza pojęciowa 65
3.5. Pamięć 68
3.6. Myślenie 69
3.7. Czynniki metapoznawcze 74
3.8. Podsumowanie 75
4. EMOCJE I MOTYWACJE W TWÓRCZOŚCI 77
4.1. Emocje w procesie twórczym 77
4.1.1. Dane z introspekcji 77
4.1.2. Emocje sprzyjające twórczości 79
4.1.3. Emocje kierujące procesem twórczym 84
4.1.4. Emocjonalne koszty twórczości 85
4.2. Motywacja a procesy twórcze 86
4.2.1. Czy należy nagradzać za aktywność twórczą? 87
4.2.2. Motywacja samoistna 88
4.2.3. Jeden czy wiele motywów? 95
4.3. Podsumowanie 96
5. WGLĄD 97
5.1 Cechy wglądu 99
5.1.1. Nagłość 98
5.1.2. Przerwa inkubacyjna 103
5.1.3. Zmiana struktury problemu 106
5.2. Poznawczy mechanizm wglądu 109
5.2.1. Wybiórczość 110
5.2.2. Upraszczanie problemu 113
5.2.3. Korzystanie z okazji 117
5.3. Podsumowanie 120
6. INDYWIDUALNE CECHY TWÓRCÓW 121
6.1. Intelekt 121
6.1.1. Inteligencja 121
6.1.2. Style poznawcze 125
6.2. Osobowość 128
6.2.1. Osobowość twórcza czy osobowość twórców? 129
6.2.2. Otwartość 132
6.2.3. Niezależność 134
6.2.4. Wytrwałość 137
6.3. Zaburzenia zachowania 138
6.3.1. Zaburzenia afektywne 139
6.3.2. Schizofrenia i schizotypia 141
6.4. Podsumowanie 143
7. SPOŁECZNY KONTEKST TWÓRCZOŚCI 145
7.1. Twórczość a środowisko 145
7.1.1. Środowisko rodzinne 145
7.1.2. Twórczość w szkole 149
7.1.3. Twórczość w miejscu pracy 151
7.1.4. Osoby znaczące 153
7.1.5. „Kreatogenne" społeczeństwo 157
7.2. Społeczny odbiór twórczości 159
7.2.1. Ocena i krytyka 159
7.2.2. Pośrednicy 162
7.2.3. Spostrzeganie społeczne 165
7.3. Wpływ społeczny 167
7.3.1. Facylitacja czy inhibicja? 167
7.3.2. Twórczość grupowa 169
7.4. Podsumowanie 170
8. SYSTEMOWE KONCEPCJE TWÓRCZOŚCI 173
8.1. Twórczość jako transgresja (koncepcja Kozieleckiego) 173
8.2. Twórcze „inwestowanie" (koncepcja Sternberga i Lubarta) 176
8.3. Przypadek i konfiguracja (koncepcja Simontona) 180
8.4. Jednostka, pole i domena (koncepcja Csikszentmihalyi) T84
8.5. Podsumowanie 187
9. STOSOWANA PSYCHOLOGIA TWÓRCZOŚCI 189
9.1. Pomiar twórczości 189
9.1.1. Testy twórczego myślenia 190
9.1.2. Kwestionariusze samooceny 194
9.1.3. Badanie kreatywności instytucji 196
9.2. Edukacja dla twórczości 199
9.2.1. Usuwanie przeszkód 199
9.2.2. Nauczanie twórczości 202
9.3. Trening twórczości 204
9.3.1. Trenowanie intelektu 204
9.3.2. Trenowanie innych sprawności 207
9.3.3. Skuteczność treningu 208
9.4. Techniki twórczego rozwiązywania problemów 209
9.4.1. Podejście analityczne 209
9.4.2. Podejście intuicyjne 210
9.5. Podsumowanie 213
10. PRÓBA SYNTEZY 215
10.1. Poziomy twórczości 215
10.2. Czas jako wymiar twórczości 220
10.3. Podsumowanie 225
SPIS LITERATURY 227
SPIS TABEL I RYCIN 243
INDEKS RZECZOWY 247
INDEKS NAZWISK 253