Dane szczegółowe książki
Psychoterapia: Badania i szkolenie / ; Grzesiuk, Lidia (1942-)
Autorzy
Tytuł
Psychoterapia: Badania i szkolenie
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Eneteia Wydawnictwo Psychologii i Kultury, 2006
ISBN
83-85713-63 -8
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
podręcznik akademicki
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści
Wstęp (Lidia Grzesiuk, Elżbieta Galińska) 15
Część pierwsza
BADANIA NAD PSYCHOTERAPIĄ
Rozdział 1. MODELE BADAŃ NAD PSYCHOTERAPIĄ 21
1.1. Założenia i cele badawcze (Urszula Jakubowska) 21
1.2. Strategia badań nad psychoterapią (Urszula Jakubowska) 24
1.2.1. Model studium przypadku 24
1.2.2. Model korelacyjny 27
1.2.3. Model eksperymentalno - naturalistyczny 31
1.2.4. Model eksperymentalno - laboratoryjny 34
1.3. Uwagi końcowe (Urszula Jakubowska) 37
Rozdział 2. WYNIKI BADAŃ NAD UCZESTNICTWEM W PSYCHOTERAPII I REZYGNACJĄ Z NIEJ 45
2.1. Motywy podejmowania psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 45
2.2. Problemy związane z aktywną rekrutacją pacjentów do terapii (Jadwiga Rakowska) 46
2.3. Czynniki związane z przyjęciem pacjentów na psychoterapię (Jadwiga Rakowska) 47
2.4. Odmowa podjęcia psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 48
2.5. Rezygnacja z psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 50
2.5.1. Częstotliwość rezygnowania pacjentów z psychoterapii 51
2.5.2. Czynniki związane z rezygnacją z psychoterapii 54
2.6. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 68
Rozdział 3. PROBLEMY METODOLOGICZNE BADAŃ NAD SKUTECZNOŚCIĄ PSYCHOTERAPII 71
3.1. Czynniki specyficzne i niespecyficzne (Jadwiga Rakowska) 71
3.2. Trudności związane z oceną rezultatów psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 73
Strona 6
3.3. Wpływ nieformalnej pomocy psychologicznej na rezultaty psychoterapii
(Jadwiga Rakowska) 74
3.4. Podręczniki prowadzenia psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 75
3.5. Przykłady badań będących podstawą oceny skuteczności psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 76
3.6. Efektywność terapii prowadzonej na użytek badań i w warunkach praktyki klinicznej (Jadwiga Rakowska) 79
3.7. Sumowanie wyników wielu badań - metaanaliza (Jadwiga Rakowska) 81
Rozdział 4. WYNIKI BADAŃ NAD SKUTECZNOŚCIĄ PSYCHOTERAPII PODSUMOWANE W METAANALIZACH 83
4.1. Porównanie oddziaływania psychoterapii i braku oddziaływania (Jadwiga Rakowska) 83
4.2. Porównanie oddziaływania psychoterapii i oddziaływania relacji terapeutycznej (Jadwiga Rakowska) 86
4.3. Porównanie oddziaływania różnych form psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 87
4.3.1. Badania niewykazujące różnic w skuteczności metod psychoterapii 87
4.3.2. Badania wykazujące różnice w skuteczności metod psychoterapii – efekty Interakcyjne 90
4.4. Porównanie skutków bezpośrednich i odroczonych (Jadwiga Rakowska) 98
4.5. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 99
Rozdział 5. SPECYFICZNE INTERWENCJE PSYCHOLOGICZNE W TERAPII OKREŚLONYCH PROBLEMÓW KLINICZNYCH 101
5.1. Depresja (Jadwiga Rakowska) 101
5.1.1. Terapia poznawcza 101
5.1.2. Terapia behawioralna 103
5.1.3. Trening umiejętności rozwiązywania problemów 103
5.1.4. Terapia interpersonalna 104
5.1.5. Terapia małżeńska 104
5.2. Lęk uogólniony (Jadwiga Rakowska) 106
5.2.1. Terapia poznawczo - behawioralna 106
5.2.2. Trening relaksacji 107
5.3. Fobia społeczna (Jadwiga Rakowska) 108
5.3.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk 108
5.3.2. Połączenie ekspozycji na bodźce, które wywołują lęk, z rekonstrukcją przekonań 109
5.4. Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne (Jadwiga Rakowska) 110
5.4.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk i zapobieganie reakcji kompulsyjnej 110
5.4.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk i zapobieganie reakcji kompulsyjnej z udziałem członka rodziny 111
5.4.3. Terapia poznawcza 111
5.5. Agorafobia (Jadwiga Rakowska) 112
5.5.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk 112
5.5.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk wspomagana przez partnera 113
5.6. Panika (Jadwiga Rakowska) 114
5.6.1. Terapia poznawcza 114
5.6.2. Terapia behawioralno - poznawcza 116
5.6.3. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk 117
5.6.4. Trening relaksacji 118
5.7. Zaburzenie stresowe pourazowe (Jadwiga Rakowska) 119
5.7.1. Wyobrażeniowa ekspozycja na bodźce wywołujące lęk 119
5.7.2. Trening uodporniania się na stres/”zaszczepiania stresu” 120
5.7.3. Desensytyzacja wspomagana przez ruchy gałek ocznych 120
5.8. Schizofrenia (Jadwiga Rakowska) 121
5.8.1. Trening umiejętności społecznych 121
5.8.2. Terapia rodzinna 121
5.9. Uzależnienie od alkoholu (Jadwiga Rakowska) 124
5.9.1. Trening umiejętności społecznych 124
5.9.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące pragnienie picia 125
5.9.3. Ekspozycja na bodźce wywołujące pragnienie picia połączona z treningiem radzenia sobie ze stresem 125
5.9.4. Terapia poznawczo - behawioralna 125
5.9.5. Małżeńska terapia behawioralna 125
5.10. Uzależnienie od narkotyków (Jadwiga Rakowska) 128
5.10.1. Wspierająca terapia psychodynamiczna 128
5.10.2. Terapia behawioralno - poznawcza 128
5.10.3. Terapia oparta na wzmocnieniach 129
5.11. Uzależnienie od nikotyny (Jadwiga Rakowska) 130
5.11.1. Terapia behawioralna 130
5.11.2. Terapia behawioralno - poznawcza 131
5.12. Zaburzenia odżywiania (Jadwiga Rakowska) 131
5.12.1. Farmakoterapia 131
5.12.2. Terapia poznawczo - behawioralna 132
5.12.3. Ekspozycja na bodźce, które budzą lęk, z zapobieganiem reakcji wymiotowania 134
5.13. Problemy małżeńskie (Jadwiga Rakowska) 136
5.13.1. Behawioralna terapia małżeńska 136
5.13.2. Małżeńska terapia poznawcza 137
5.13.3. Małżeńska terapia psychodynamiczna 138
5.13.4. Małżeńska terapia skoncentrowana na emocjach 139
5.13.5. Małżeńska terapia systemowa 140
5.14. Zaburzenia seksualne (Jadwiga Rakowska) 140
5.14.1. Terapia behawioralna dysfunkcji seksualnej kobiet z udziałem partnera 140
5.14.2. Terapia dysfunkcji seksualnej kobiet połączona z małżeńską terapią behawioralną 142
5.15. Ból (Jadwiga Rakowska) 143
5.15.1. Terapia behawioralna 143
5.15.2. Terapia poznawczo - behawioralna 144
5.15.3. Terapia poznawcza 146
5.15.4. Trening relaksacji 147
5.15.5. Biofeedback 147
5.15.6. Biofeedback połączony z treningiem relaksacji 148
5.15.7. Terapia psychodynamiczna 149
5.15.8. Hipnoza 150
5.16. Nowotwory (Jadwiga Rakowska) 150
5.16.1. Terapia poznawczo - behawioralna. 150
5.16.2. Grupowa terapia wspierająca zorientowana na wyrażanie emocji 151
5.16.3. Trening relaksacji 151
5.17. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 152
Rozdział 6. SKUTECZNOŚĆ PSYCHOTERAPII A CECHY PACJENTA I TERAPEUTY 155
6.1. Cechy pacjenta a rezultaty terapii (Jadwiga Rakowska) 155
6.1.1. Cechy demograficzne - wiek, płeć, status społeczno - ekonomiczny 155
6.1.2. Poziom zaburzenia 157
6.1.3. Poziom trudności interpersonalnych 161
6.1.4. Siła ego 162
6.1.5. Inteligencja 163
6.1.6. Poczucie wewnętrznej lub zewnętrznej kontroli 164
6.1.7. Oczekiwania wobec psychoterapii 164
6.1.8. Zaangażowanie w proces terapii 166
6.1.9. Preferencje pacjenta w zakresie metody terapii 168
6.2. Cechy terapeuty a rezultaty psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 168
6.2.1. Cechy demograficzne - wiek, płeć, pochodzenie etniczne, status 169
6.2.2. Kwalifikacje i doświadczenie 171
6.2.3. Zdrowie psychiczne 174
6.2.4. Cechy osobowości 176
6.2.5. Cechy terapeuty związane z wpływem społecznym 180
6.2.6. Oczekiwania co do rezultatów terapii 181
6.2.7. Dyrektywność jako cecha związana ze stosowanym podejściem 181
6.2.8. Przestrzeganie reguł modelu terapii 182
6.3. Cechy pomocne w relacji terapeutycznej (Jadwiga Rakowska) 183
6.4. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 186
Rozdział 7. CZYNNIKI PROCESU PSYCHOTERAPII A JEJ REZULTATY 189
7.1. Czynniki procesu psychoterapii istotne dla uzyskania pożądanych rezultatów (Jadwiga Rakowska) 189
7.1.1. Kontrakt terapeutyczny 189
7.1.2. Współdziałanie pacjenta i terapeuty 191
7.1.3. Więź terapeutyczna 194
7.1.4. Stosunek do samego siebie pacjenta i terapeuty 196
7.1.5. Skutki sesji, efekty wczesnych faz leczenia, czas trwania terapii 197
7.2. Model zmiany zachowań (Jadwiga Rakowska) 197
7.2.1. Fazy zmiany zachowań 197
7.2.2. Rola oceny korzyści i kosztów związanych ze zmianą 198
7.2.3. Procesy prowadzące do zmiany zachowań 199
7.2.4. Dostosowanie interwencji terapeutycznych do fazy zmiany zachowań 200
7.3. Mini efekty psychoterapii w wyniku zastosowania specyficznej techniki (Jadwiga Rakowska) 202
7.4. Zmiana zachowań a przejmowanie przez pacjenta wartości terapeuty (Jadwiga Rakowska) 202
7.5. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 203
Rozdział 8. NEGATYWNE SKUTKI PSYCHOTERAPII 205
8.1. Częstotliwość występowania zmian negatywnych u pacjentów poddanych psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 205
8.2. Interakcja rodzaju zaburzeń pacjenta i techniki terapeuty (Jadwiga Rakowska) 206
8.3. Cechy terapeuty a negatywne skutki psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 207
8.4. Wartości uznawane przez terapeutę (Jadwiga Rakowska) 210
8.5. Skutki nawiązywania przez terapeutę kontaktów seksualnych z pacjentem (Jadwiga Rakowska) 210
8.6. Sesje indywidualne lub z udziałem członków rodziny (Jadwiga R akowska) 212
8.7. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 213
Rozdział 9. SKUTECZNOŚĆ PSYCHOTERAPII DZIECI I MŁODZIEŻY 215
9.1. Specyfika psychoterapii dzieci i młodzieży (Jadwiga Rakowska) 215
9.1.1. Rola środowiska społecznego 215
9.1.2. Poziom rozwoju 216
9.2. Ocena skuteczności psychoterapii dzieci i młodzieży (Jadwiga Rakowska) 219
9.2.1. Charakterystyka badań 219
9.2.2. Ocena skuteczności psychoterapii na podstawie metaanaliz 220
9.2.3. Skuteczność interwencji psychologicznych wobec zachowań przestępczych 221
9.2.4. Efektywność psychoterapii przystosowanej kulturowo 222
9.2.5. Trwałość zmiany uzyskanej w psychoterapii 223
9.3. Czynniki związane ze skutecznością psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 224
9.3.1. Cechy metody leczenia 224
9.3.2. Cechy pacjenta 225
9.3.3. Cechy terapeuty 227
9.3.4. Zmienne procesu terapeutycznego 228
9.4. Skuteczność specyficznych metod psychoterapii w leczeniu określonych zaburzeń klinicznych dzieci i młodzieży (Jadwiga Rakowska) 228
9.4.1. Terapia poznawczo - behawioralna w leczeniu lęku 229
9.4.2. Trening umiejętności radzenia sobie w leczeniu depresji 230
9.4.3. Trening umiejętności rozwiązywania problemów w eliminowaniu zachowań negatywistycznych i agresywnych 232
9.4.4. Trening umiejętności rodzicielskich w eliminowaniu zachowań negatywistycznych i agresywnych 233
9.4.5. Terapia wielosystemowa w korygowaniu zachowania antyspołecznego 235
9.4.6. Terapia behawioralna w leczeniu otyłości 236
9.4.7. Terapia behawioralna w leczeniu autyzmu 237
9.4.8. Przygotowanie do zabiegów medycznych za pomocą modelowania
przy użyciu filmu 238
9.5. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 238
Część druga
SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII
Wprowadzenie (Maria Lis - Turlejska) 243
Rozdział 10. ZAGADNIENIA OGÓLNE SZKOLENIA W PSYCHOTERAPII 245
10.1. Dobór kandydatów do szkolenia (Maria Lis - Turlejska) 245
10.2.Elementy szkolenia w psychoterapii (Maria Lis - Turlejska) 247
10.2.1. Superwizja 247
10.2.2. Własna terapia szkolącego się 248
10.2.3. Szkolenie dydaktyczne 249
10.3. Zmiany szkolenia w psychoterapii (Maria Lis - Turlejska) 251
Rozdział 11. SZKOLENIE Z PUNKTU WIDZENIA PSYCHOANALIZY I PODEJŚCIA PSYCHODYNAMICZNEGO 255
11.1. Szkolenie w psychoanalizie (Maria Lis - Turlejska, Katarzyna Schier) 255
11.2. Problemy selekcji kandydatów do szkolenia (Maria Lis - Turlejska, Katarzyna Schier) 258
11.3. Szkolenie w psychoanalizie a szkolenie w psychoterapii psychoanalitycznej i psychodynamicznej (Maria Lis - Turlejska, Katarzyna Schier) 260
Rozdział 12. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII Z PUNKTU WIDZENIA PODEJŚCIA BEHAWIORALNEGO 263
12.1. Dobór osób do szkolenia. Przykład programu treningowego w psychoterapii behawioralnej (Maria Lis - Turlejska) 263
12.2. Znaczenie własnej terapii w szkoleniu z perspektywy podejścia behawioralnego (Maria Lis - Turlejska) 265
12.3. Badania nad szkoleniem w terapii behawioralnej (Maria Lis - Turlejska) 266
Rozdział 13. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII Z PUNKTU WIDZENIA PODEJŚCIA POZNAWCZO – BEHAWIORALNEGO 269
13.1. Podstawowe elementy programu szkoleniowego w psychoterapii poznawczo - behawioralnej (Magdalena Gulcz, Małgorzata Dragan, Mana Lis - Turiejska) 270
13.2. Podstawowe zasady obowiązujące w psychoterapii poznawczo - behawioralnej (Magdalena Gulcz, Małgorzata Dragan, Maria Lis - Turlejska) 272
13.2.1. Współpraca terapeutyczna 272
13.2.2. Ukierunkowane odkrywanie 272
13.2.3. Formułowanie przypadku 273
13.2.4. Struktura szkolenia 274
13.2.5. Ewaluacja poziomu nabywanych umiejętności 274
13.3. Superwizja w terapii poznawczo - behawioralnej (Magdalena Gulcz, Małgorzata Dragan, Maria Lis - Turlejska) 275
Rozdział 14. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII Z PUNKTU WIDZENIA MODELI OPARTYCH NA DOŚWIADCZENIU (EXPERIENTIAL) 277
14.1. Wprowadzenie (Maria Lis - Turlejska) 277
14.2. Badania dotyczące szkolenia w psychoterapii opartej na doświadczeniu (Maria Lis - Turlejska) 278
Rozdział 15. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII SYSTEMOWEJ 283
15.1. Zasady terapii zasadami szkolenia (Jadwiga R akowska) 283
15.1.1. Przykład stosowania zasad terapii w konsultacji 284
15.2. Metody szkolenia i superwizji (Jadwiga R akowska) 286
15.3. Charakterystyka szkolenia prowadzonego przez poszczególne szkoły psychoterapeutyczne (Jadwiga Rakowska) 288
15.3.1. Terapia strategiczna zespołu z Mental Research Institute 288
15.3.2. Terapia systemowa grupy z Mediolanu 289
15.3.3. Terapia strukturalno - strategiczna Haleya/Madanes 290
15.3.4. Terapia strukturalna Minuchina 290
15.3.5. Behawioralna terapia rodzinna 291
15.3.6. Podejście międzypokoleniowe Bowena 291
15.3.7. Terapia symboliczno - doświadczeniowa Whitakera 292
15.3.8. Terapia kontekstualna Boszormenyi - Nagy'ego 293
15.3.9. Psychoterapia zorientowana na rodzinę pochodzenia Framo 293
15.4. Badania nad szkoleniem w terapii systemowej (Jadwiga Rakowska) 293
Rozdział 16. KOMPETENCJE I STANDARDY SZKOLENIA PSYCHOTERAPEUTÓW GRUPOWYCH 299
16.1. Niezbędna wiedza (Barbara Tryjarska) 299
16.2. Własna psychoterapia indywidualna (Barbara Tryjarska) 300
16.3. Udział w psychoterapii grupowej w roli uczestnika (pacjenta) (Barbara Tryjarska) 300
16.4. Obserwacja sposobu prowadzenia grupy przez doświadczonego psychoterapeutę (Barbara Tryjarska) 302
16.5. Samodzielnie prowadzona grupa z superwizją (Barbara Tryjarska) 302
16.6. Uwagi końcowe (Barbara Tryjarska) 303
Rozdział 17. KSZTAŁCENIE PSYCHOLOGÓW KLINICZNYCH W USA .305
17.1. System kształcenia prowadzący do uzyskania licencji psychologa klinicznego (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 305
17.2. Model „naukowiec - praktyk” (scientist - practitioner) (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 307
17.3. Warunki uzyskania licencji (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 308
17.3.1. Wykształcenie 308
17.3.2. Staż pod superwizją 308
17.3.3. Egzaminy 309
17.4. Zasady zachowania licencji (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 309
17.5. Program studiów doktoranckich (Ph D.) w zakresie psychologii klinicznej realizowany w University of Texas w Austin (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 311
17.5.1. Wykłady obowiązkowe 311
17.5.2. Badania naukowe 312
17.5.3. Praktyka kliniczna 312
17.6. Rys historyczny kształcenia psychologów (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 313
Część trzecia
AUTORSKIE PROPOZYCJE SZKOLENIA W PSYCHOTERAPII. Z DOŚWIADCZEŃ KATEDRY PSYCHOPATOLOGII I PSYCHOTERAPII WYDZIAŁU PSYCHOLOGII UW
Wprowadzenie (Lidia Grzesiuk) 319
Rozdział 18. ZNACZENIE WIEDZY PSYCHOLOGICZNEJ W KSZTAŁCENIU PSYCHOTERAPEUTÓW (Ewa Trzebińska) 327
Rozdział 19. BADANIA NAD PSYCHOTERAPIĄ PROWADZONĄ W AKADEMICKIM OŚRODKU PSYCHOTERAPII 333
19.1. Metoda badań (Lidia Grzesiuk) 334
19.1.1. Osoby badane 335
19.1.2. Sposób pomiaru zmiennych 339
19.2. Wyniki badań i dyskusja (Lidia Grzesiuk) 341
19.2.1. Różnice między pacjentami, którzy ukończyli psychoterapię, a tymi, którzy ją przerwali 341
19.2.2. Związek między powodami zgłoszenia się do terapii a jej efektami 342
19.2.3. Związek przebiegu psychoterapii z jej efektami 344
19.2.4. Znaczenie psychoterapii dla pacjentów 346
Rozdział 20. ĆWICZENIE PODSTAWOWYCH UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOTERAPEUTYCZNYCH 353
20.1. Forma warsztatów jako sposobność zdobycia umiejętności (Mirosława Hufiejł - Łukasik) 353
20.2. Umiejętności związane z nawiązywaniem kontaktu i prowadzeniem rozmowy terapeutycznej (Mirosława Huflejt - Łukasik) 354
20.3. Radzenie sobie w trudnych sytuacjach i z trudnymi pacjentami (Mirosława Huflejt - Łukasik) 359
20.4. Interakcja pacjent - terapeuta, zjawiska w procesie psychoterapii (Mirosława Huflejt - Łukasik) 361
20.5. Prowadzenie sesji terapeutycznej, odpowiedzialność za pacjenta i przebieg terapii, rola koterapeuty (Mirosława Huflejt - Łukasik) 362
20.6. Zawieranie kontraktu, praca nad celem w psychoterapii - ekologia zmian mających miejsce w trakcie psychoterapii (Mirosława Huf lejt - Łukasik) 363
20.7. Wzmocnienia w terapii, budowanie na pozytywach (Mirosława Huflejt - Łukasik) 365
Rozdział 21. TRENING TERAPEUTYCZNY JAKO DOŚWIADCZENIE OSOBISTE I METODA ZDOBYWANIA WIEDZY 371
21.1. Warunki organizacyjne treningów terapeutycznych grup składających się ze studentów psychologii (Barbara Tryjarska) 372
21.2. Specyfika grup składających się ze studentów psychologii (Barbara Tryjarska) 373
21.3. Przebieg treningu psychoterapeutycznego (Barbara Tryjarska) 376
Rozdział 22. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII STRATEGICZNEJ. Autorskie doświadczenia Jadwigi Rakowskiej 381
22.1. Wprowadzenie do teorii i praktyki terapii strategicznej381
22.2. Obserwacja przebiegu terapii 382
22.3. Przygotowanie do prowadzenia terapii 383
22.4. Prowadzenie terapii pod superwizją 384
22.5. Uwagi końcowe 392
Rozdział 23. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII GRUPOWEJ. Autorskie doświadczenia Barbary Tryjarskiej 393
23.1. Stosunek do pacjentów 393
23.2. Założenia dotyczące psychoterapii grupowej - czego uczę w zakresie diagnozy i psychoterapii 395
23.3. Rozwijanie wiedzy o sobie w roli psychoterapeuty 401
Rozdział 24. PRAKTYCZNE UCZENIE PSYCHOTERAPII – KURS DLA POCZĄTKUJĄCYCH. Autorskie doświadczenia Ewy Trzebińskie 403
24.1. Formy i organizacja szkolenia 403
24.1.1. Zespół terapeutyczny 403
24.1.2. Przygotowanie do pracy z pacjentem 404
24.1.3. Zapobieganie trudnościom w szkoleniu 406
24.2. Teoretyczne podstawy i techniki pracy z pacjentem 409
24.3. Relacja terapeutyczna 413
24.3.1. Dyrektywna opiekuńczość 413
24.3.2. Przymierze terapeutyczne 415
24.3.3. Komfort psychiczny pacjenta 416
24.3.4. Autoprezentacja 419
24.4. Przebieg pracy z pacjentem 420
24.4.1. Zasada „nieustającej psychoterapii" 420
24.4.2. Zasada „jednego małego kroku” 422
24.4.3. Zasada „nierówności racji" 423
Rozdział 25. SZKOLENIE STUDENTÓW PSYCHOLOGII W PSYCHOTERAPII. Autorskie doświadczenia Lidii Grzesiuk 427
25.1. Założenia wyznaczające sposób szkolenia oraz organizacja szkolenia 428
25.1.1. Relacje mistrz - uczeń między psychoterapeutą a koterapeutami 428
25.1.2. Znaczenie poznawania technik psychoterapeutycznych 429
25.1.3. Preferowany typ relacji pacjent - terapeuta 431
25.1.4. Zakres odpowiedzialności koterapeutów 431
25.1.5. Przeniesienie i przeciwprzeniesienie 432
25.2. Struktura szkolenia 435
25.3. Przygotowanie studentów do podjęcia roli koterapeuty 438
25.4. Zadania i wymagania stawiane studentom 439
25.4.1. Zadania i wymagania dotyczące spotkań indywidualnych 440
25.4.2. Zadania i wymagania dotyczące sesji psychoterapii grupowej 443
25.4.3. Superwizja 444
Rozdział 26. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII DYNAMICZNEJ. Autorskie doświadczenia Marka Jasińskiego 447
26.1. Zasady pracy terapeutycznej 448
26.2. Cele zajęć 449
26.3. Zakłócenia i trudności przebiegu terapii psychodynamicznej w AOP 450
Rozdział 27. PROBLEMY ETYCZNE W PSYCHOTERAPII 453
27.1. Kulturowy relatywizm w pojmowaniu zdrowia psychicznego (Mirosława Huflejt - Łukasik) 454
27.2. Uwikłanie perspektywy wartościującej w koncepcjach terapeutycznych (Mirosława Huflejt - Łukasik) 454
27.3. Problemy zawodu psychologa klinicznego (Mirosława Huflejt - Łukasik) 454
27 4. Wymagania osobowościowe i kompetencje zawodowe psychoterapeuty (Mirosława Huflejt - Łukasik) 455
27.5. Problemy etyczne w psychoterapii (Mirosława Huflejt - Łukasik) 456
27.6. Problematyka niedobrowolności hospitalizacji psychiatrycznej (Mirosława Huflejt - Łukasik) 458
27.7. Przemoc w rodzinie - stosowanie przemocy wobec dzieci i współmałżonka (Mirosława Huflejt - Łukasik) 459
27.8. Nadużycia seksualne wobec dzieci i osób dorosłych (Mirosława Huflejt - Łukasik) 460
27.9. Pomoc psychologiczna osobom terminalnie chorym i umierającym oraz ich rodzinom (Mirosława Huflejt - Łukasik) 461
27.10. Uwarunkowania zaburzeń - genetyczne versus społeczne (Mirosława Huflejt - Łukasik) 462
27.11. Ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Mirosława Huflejt - Łukasik) 463
Bibliografia 465
Indeks nazwisk 557
Indeks rzeczowy 581
Noty o Autorach 587
Wstęp (Lidia Grzesiuk, Elżbieta Galińska) 15
Część pierwsza
BADANIA NAD PSYCHOTERAPIĄ
Rozdział 1. MODELE BADAŃ NAD PSYCHOTERAPIĄ 21
1.1. Założenia i cele badawcze (Urszula Jakubowska) 21
1.2. Strategia badań nad psychoterapią (Urszula Jakubowska) 24
1.2.1. Model studium przypadku 24
1.2.2. Model korelacyjny 27
1.2.3. Model eksperymentalno - naturalistyczny 31
1.2.4. Model eksperymentalno - laboratoryjny 34
1.3. Uwagi końcowe (Urszula Jakubowska) 37
Rozdział 2. WYNIKI BADAŃ NAD UCZESTNICTWEM W PSYCHOTERAPII I REZYGNACJĄ Z NIEJ 45
2.1. Motywy podejmowania psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 45
2.2. Problemy związane z aktywną rekrutacją pacjentów do terapii (Jadwiga Rakowska) 46
2.3. Czynniki związane z przyjęciem pacjentów na psychoterapię (Jadwiga Rakowska) 47
2.4. Odmowa podjęcia psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 48
2.5. Rezygnacja z psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 50
2.5.1. Częstotliwość rezygnowania pacjentów z psychoterapii 51
2.5.2. Czynniki związane z rezygnacją z psychoterapii 54
2.6. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 68
Rozdział 3. PROBLEMY METODOLOGICZNE BADAŃ NAD SKUTECZNOŚCIĄ PSYCHOTERAPII 71
3.1. Czynniki specyficzne i niespecyficzne (Jadwiga Rakowska) 71
3.2. Trudności związane z oceną rezultatów psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 73
Strona 6
3.3. Wpływ nieformalnej pomocy psychologicznej na rezultaty psychoterapii
(Jadwiga Rakowska) 74
3.4. Podręczniki prowadzenia psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 75
3.5. Przykłady badań będących podstawą oceny skuteczności psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 76
3.6. Efektywność terapii prowadzonej na użytek badań i w warunkach praktyki klinicznej (Jadwiga Rakowska) 79
3.7. Sumowanie wyników wielu badań - metaanaliza (Jadwiga Rakowska) 81
Rozdział 4. WYNIKI BADAŃ NAD SKUTECZNOŚCIĄ PSYCHOTERAPII PODSUMOWANE W METAANALIZACH 83
4.1. Porównanie oddziaływania psychoterapii i braku oddziaływania (Jadwiga Rakowska) 83
4.2. Porównanie oddziaływania psychoterapii i oddziaływania relacji terapeutycznej (Jadwiga Rakowska) 86
4.3. Porównanie oddziaływania różnych form psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 87
4.3.1. Badania niewykazujące różnic w skuteczności metod psychoterapii 87
4.3.2. Badania wykazujące różnice w skuteczności metod psychoterapii – efekty Interakcyjne 90
4.4. Porównanie skutków bezpośrednich i odroczonych (Jadwiga Rakowska) 98
4.5. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 99
Rozdział 5. SPECYFICZNE INTERWENCJE PSYCHOLOGICZNE W TERAPII OKREŚLONYCH PROBLEMÓW KLINICZNYCH 101
5.1. Depresja (Jadwiga Rakowska) 101
5.1.1. Terapia poznawcza 101
5.1.2. Terapia behawioralna 103
5.1.3. Trening umiejętności rozwiązywania problemów 103
5.1.4. Terapia interpersonalna 104
5.1.5. Terapia małżeńska 104
5.2. Lęk uogólniony (Jadwiga Rakowska) 106
5.2.1. Terapia poznawczo - behawioralna 106
5.2.2. Trening relaksacji 107
5.3. Fobia społeczna (Jadwiga Rakowska) 108
5.3.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk 108
5.3.2. Połączenie ekspozycji na bodźce, które wywołują lęk, z rekonstrukcją przekonań 109
5.4. Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne (Jadwiga Rakowska) 110
5.4.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk i zapobieganie reakcji kompulsyjnej 110
5.4.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk i zapobieganie reakcji kompulsyjnej z udziałem członka rodziny 111
5.4.3. Terapia poznawcza 111
5.5. Agorafobia (Jadwiga Rakowska) 112
5.5.1. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk 112
5.5.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk wspomagana przez partnera 113
5.6. Panika (Jadwiga Rakowska) 114
5.6.1. Terapia poznawcza 114
5.6.2. Terapia behawioralno - poznawcza 116
5.6.3. Ekspozycja na bodźce wywołujące lęk 117
5.6.4. Trening relaksacji 118
5.7. Zaburzenie stresowe pourazowe (Jadwiga Rakowska) 119
5.7.1. Wyobrażeniowa ekspozycja na bodźce wywołujące lęk 119
5.7.2. Trening uodporniania się na stres/”zaszczepiania stresu” 120
5.7.3. Desensytyzacja wspomagana przez ruchy gałek ocznych 120
5.8. Schizofrenia (Jadwiga Rakowska) 121
5.8.1. Trening umiejętności społecznych 121
5.8.2. Terapia rodzinna 121
5.9. Uzależnienie od alkoholu (Jadwiga Rakowska) 124
5.9.1. Trening umiejętności społecznych 124
5.9.2. Ekspozycja na bodźce wywołujące pragnienie picia 125
5.9.3. Ekspozycja na bodźce wywołujące pragnienie picia połączona z treningiem radzenia sobie ze stresem 125
5.9.4. Terapia poznawczo - behawioralna 125
5.9.5. Małżeńska terapia behawioralna 125
5.10. Uzależnienie od narkotyków (Jadwiga Rakowska) 128
5.10.1. Wspierająca terapia psychodynamiczna 128
5.10.2. Terapia behawioralno - poznawcza 128
5.10.3. Terapia oparta na wzmocnieniach 129
5.11. Uzależnienie od nikotyny (Jadwiga Rakowska) 130
5.11.1. Terapia behawioralna 130
5.11.2. Terapia behawioralno - poznawcza 131
5.12. Zaburzenia odżywiania (Jadwiga Rakowska) 131
5.12.1. Farmakoterapia 131
5.12.2. Terapia poznawczo - behawioralna 132
5.12.3. Ekspozycja na bodźce, które budzą lęk, z zapobieganiem reakcji wymiotowania 134
5.13. Problemy małżeńskie (Jadwiga Rakowska) 136
5.13.1. Behawioralna terapia małżeńska 136
5.13.2. Małżeńska terapia poznawcza 137
5.13.3. Małżeńska terapia psychodynamiczna 138
5.13.4. Małżeńska terapia skoncentrowana na emocjach 139
5.13.5. Małżeńska terapia systemowa 140
5.14. Zaburzenia seksualne (Jadwiga Rakowska) 140
5.14.1. Terapia behawioralna dysfunkcji seksualnej kobiet z udziałem partnera 140
5.14.2. Terapia dysfunkcji seksualnej kobiet połączona z małżeńską terapią behawioralną 142
5.15. Ból (Jadwiga Rakowska) 143
5.15.1. Terapia behawioralna 143
5.15.2. Terapia poznawczo - behawioralna 144
5.15.3. Terapia poznawcza 146
5.15.4. Trening relaksacji 147
5.15.5. Biofeedback 147
5.15.6. Biofeedback połączony z treningiem relaksacji 148
5.15.7. Terapia psychodynamiczna 149
5.15.8. Hipnoza 150
5.16. Nowotwory (Jadwiga Rakowska) 150
5.16.1. Terapia poznawczo - behawioralna. 150
5.16.2. Grupowa terapia wspierająca zorientowana na wyrażanie emocji 151
5.16.3. Trening relaksacji 151
5.17. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 152
Rozdział 6. SKUTECZNOŚĆ PSYCHOTERAPII A CECHY PACJENTA I TERAPEUTY 155
6.1. Cechy pacjenta a rezultaty terapii (Jadwiga Rakowska) 155
6.1.1. Cechy demograficzne - wiek, płeć, status społeczno - ekonomiczny 155
6.1.2. Poziom zaburzenia 157
6.1.3. Poziom trudności interpersonalnych 161
6.1.4. Siła ego 162
6.1.5. Inteligencja 163
6.1.6. Poczucie wewnętrznej lub zewnętrznej kontroli 164
6.1.7. Oczekiwania wobec psychoterapii 164
6.1.8. Zaangażowanie w proces terapii 166
6.1.9. Preferencje pacjenta w zakresie metody terapii 168
6.2. Cechy terapeuty a rezultaty psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 168
6.2.1. Cechy demograficzne - wiek, płeć, pochodzenie etniczne, status 169
6.2.2. Kwalifikacje i doświadczenie 171
6.2.3. Zdrowie psychiczne 174
6.2.4. Cechy osobowości 176
6.2.5. Cechy terapeuty związane z wpływem społecznym 180
6.2.6. Oczekiwania co do rezultatów terapii 181
6.2.7. Dyrektywność jako cecha związana ze stosowanym podejściem 181
6.2.8. Przestrzeganie reguł modelu terapii 182
6.3. Cechy pomocne w relacji terapeutycznej (Jadwiga Rakowska) 183
6.4. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 186
Rozdział 7. CZYNNIKI PROCESU PSYCHOTERAPII A JEJ REZULTATY 189
7.1. Czynniki procesu psychoterapii istotne dla uzyskania pożądanych rezultatów (Jadwiga Rakowska) 189
7.1.1. Kontrakt terapeutyczny 189
7.1.2. Współdziałanie pacjenta i terapeuty 191
7.1.3. Więź terapeutyczna 194
7.1.4. Stosunek do samego siebie pacjenta i terapeuty 196
7.1.5. Skutki sesji, efekty wczesnych faz leczenia, czas trwania terapii 197
7.2. Model zmiany zachowań (Jadwiga Rakowska) 197
7.2.1. Fazy zmiany zachowań 197
7.2.2. Rola oceny korzyści i kosztów związanych ze zmianą 198
7.2.3. Procesy prowadzące do zmiany zachowań 199
7.2.4. Dostosowanie interwencji terapeutycznych do fazy zmiany zachowań 200
7.3. Mini efekty psychoterapii w wyniku zastosowania specyficznej techniki (Jadwiga Rakowska) 202
7.4. Zmiana zachowań a przejmowanie przez pacjenta wartości terapeuty (Jadwiga Rakowska) 202
7.5. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 203
Rozdział 8. NEGATYWNE SKUTKI PSYCHOTERAPII 205
8.1. Częstotliwość występowania zmian negatywnych u pacjentów poddanych psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 205
8.2. Interakcja rodzaju zaburzeń pacjenta i techniki terapeuty (Jadwiga Rakowska) 206
8.3. Cechy terapeuty a negatywne skutki psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 207
8.4. Wartości uznawane przez terapeutę (Jadwiga Rakowska) 210
8.5. Skutki nawiązywania przez terapeutę kontaktów seksualnych z pacjentem (Jadwiga Rakowska) 210
8.6. Sesje indywidualne lub z udziałem członków rodziny (Jadwiga R akowska) 212
8.7. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 213
Rozdział 9. SKUTECZNOŚĆ PSYCHOTERAPII DZIECI I MŁODZIEŻY 215
9.1. Specyfika psychoterapii dzieci i młodzieży (Jadwiga Rakowska) 215
9.1.1. Rola środowiska społecznego 215
9.1.2. Poziom rozwoju 216
9.2. Ocena skuteczności psychoterapii dzieci i młodzieży (Jadwiga Rakowska) 219
9.2.1. Charakterystyka badań 219
9.2.2. Ocena skuteczności psychoterapii na podstawie metaanaliz 220
9.2.3. Skuteczność interwencji psychologicznych wobec zachowań przestępczych 221
9.2.4. Efektywność psychoterapii przystosowanej kulturowo 222
9.2.5. Trwałość zmiany uzyskanej w psychoterapii 223
9.3. Czynniki związane ze skutecznością psychoterapii (Jadwiga Rakowska) 224
9.3.1. Cechy metody leczenia 224
9.3.2. Cechy pacjenta 225
9.3.3. Cechy terapeuty 227
9.3.4. Zmienne procesu terapeutycznego 228
9.4. Skuteczność specyficznych metod psychoterapii w leczeniu określonych zaburzeń klinicznych dzieci i młodzieży (Jadwiga Rakowska) 228
9.4.1. Terapia poznawczo - behawioralna w leczeniu lęku 229
9.4.2. Trening umiejętności radzenia sobie w leczeniu depresji 230
9.4.3. Trening umiejętności rozwiązywania problemów w eliminowaniu zachowań negatywistycznych i agresywnych 232
9.4.4. Trening umiejętności rodzicielskich w eliminowaniu zachowań negatywistycznych i agresywnych 233
9.4.5. Terapia wielosystemowa w korygowaniu zachowania antyspołecznego 235
9.4.6. Terapia behawioralna w leczeniu otyłości 236
9.4.7. Terapia behawioralna w leczeniu autyzmu 237
9.4.8. Przygotowanie do zabiegów medycznych za pomocą modelowania
przy użyciu filmu 238
9.5. Wnioski końcowe (Jadwiga Rakowska) 238
Część druga
SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII
Wprowadzenie (Maria Lis - Turlejska) 243
Rozdział 10. ZAGADNIENIA OGÓLNE SZKOLENIA W PSYCHOTERAPII 245
10.1. Dobór kandydatów do szkolenia (Maria Lis - Turlejska) 245
10.2.Elementy szkolenia w psychoterapii (Maria Lis - Turlejska) 247
10.2.1. Superwizja 247
10.2.2. Własna terapia szkolącego się 248
10.2.3. Szkolenie dydaktyczne 249
10.3. Zmiany szkolenia w psychoterapii (Maria Lis - Turlejska) 251
Rozdział 11. SZKOLENIE Z PUNKTU WIDZENIA PSYCHOANALIZY I PODEJŚCIA PSYCHODYNAMICZNEGO 255
11.1. Szkolenie w psychoanalizie (Maria Lis - Turlejska, Katarzyna Schier) 255
11.2. Problemy selekcji kandydatów do szkolenia (Maria Lis - Turlejska, Katarzyna Schier) 258
11.3. Szkolenie w psychoanalizie a szkolenie w psychoterapii psychoanalitycznej i psychodynamicznej (Maria Lis - Turlejska, Katarzyna Schier) 260
Rozdział 12. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII Z PUNKTU WIDZENIA PODEJŚCIA BEHAWIORALNEGO 263
12.1. Dobór osób do szkolenia. Przykład programu treningowego w psychoterapii behawioralnej (Maria Lis - Turlejska) 263
12.2. Znaczenie własnej terapii w szkoleniu z perspektywy podejścia behawioralnego (Maria Lis - Turlejska) 265
12.3. Badania nad szkoleniem w terapii behawioralnej (Maria Lis - Turlejska) 266
Rozdział 13. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII Z PUNKTU WIDZENIA PODEJŚCIA POZNAWCZO – BEHAWIORALNEGO 269
13.1. Podstawowe elementy programu szkoleniowego w psychoterapii poznawczo - behawioralnej (Magdalena Gulcz, Małgorzata Dragan, Mana Lis - Turiejska) 270
13.2. Podstawowe zasady obowiązujące w psychoterapii poznawczo - behawioralnej (Magdalena Gulcz, Małgorzata Dragan, Maria Lis - Turlejska) 272
13.2.1. Współpraca terapeutyczna 272
13.2.2. Ukierunkowane odkrywanie 272
13.2.3. Formułowanie przypadku 273
13.2.4. Struktura szkolenia 274
13.2.5. Ewaluacja poziomu nabywanych umiejętności 274
13.3. Superwizja w terapii poznawczo - behawioralnej (Magdalena Gulcz, Małgorzata Dragan, Maria Lis - Turlejska) 275
Rozdział 14. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII Z PUNKTU WIDZENIA MODELI OPARTYCH NA DOŚWIADCZENIU (EXPERIENTIAL) 277
14.1. Wprowadzenie (Maria Lis - Turlejska) 277
14.2. Badania dotyczące szkolenia w psychoterapii opartej na doświadczeniu (Maria Lis - Turlejska) 278
Rozdział 15. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII SYSTEMOWEJ 283
15.1. Zasady terapii zasadami szkolenia (Jadwiga R akowska) 283
15.1.1. Przykład stosowania zasad terapii w konsultacji 284
15.2. Metody szkolenia i superwizji (Jadwiga R akowska) 286
15.3. Charakterystyka szkolenia prowadzonego przez poszczególne szkoły psychoterapeutyczne (Jadwiga Rakowska) 288
15.3.1. Terapia strategiczna zespołu z Mental Research Institute 288
15.3.2. Terapia systemowa grupy z Mediolanu 289
15.3.3. Terapia strukturalno - strategiczna Haleya/Madanes 290
15.3.4. Terapia strukturalna Minuchina 290
15.3.5. Behawioralna terapia rodzinna 291
15.3.6. Podejście międzypokoleniowe Bowena 291
15.3.7. Terapia symboliczno - doświadczeniowa Whitakera 292
15.3.8. Terapia kontekstualna Boszormenyi - Nagy'ego 293
15.3.9. Psychoterapia zorientowana na rodzinę pochodzenia Framo 293
15.4. Badania nad szkoleniem w terapii systemowej (Jadwiga Rakowska) 293
Rozdział 16. KOMPETENCJE I STANDARDY SZKOLENIA PSYCHOTERAPEUTÓW GRUPOWYCH 299
16.1. Niezbędna wiedza (Barbara Tryjarska) 299
16.2. Własna psychoterapia indywidualna (Barbara Tryjarska) 300
16.3. Udział w psychoterapii grupowej w roli uczestnika (pacjenta) (Barbara Tryjarska) 300
16.4. Obserwacja sposobu prowadzenia grupy przez doświadczonego psychoterapeutę (Barbara Tryjarska) 302
16.5. Samodzielnie prowadzona grupa z superwizją (Barbara Tryjarska) 302
16.6. Uwagi końcowe (Barbara Tryjarska) 303
Rozdział 17. KSZTAŁCENIE PSYCHOLOGÓW KLINICZNYCH W USA .305
17.1. System kształcenia prowadzący do uzyskania licencji psychologa klinicznego (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 305
17.2. Model „naukowiec - praktyk” (scientist - practitioner) (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 307
17.3. Warunki uzyskania licencji (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 308
17.3.1. Wykształcenie 308
17.3.2. Staż pod superwizją 308
17.3.3. Egzaminy 309
17.4. Zasady zachowania licencji (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 309
17.5. Program studiów doktoranckich (Ph D.) w zakresie psychologii klinicznej realizowany w University of Texas w Austin (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 311
17.5.1. Wykłady obowiązkowe 311
17.5.2. Badania naukowe 312
17.5.3. Praktyka kliniczna 312
17.6. Rys historyczny kształcenia psychologów (Aneta Miękisz, Maria Lis - Turlejska) 313
Część trzecia
AUTORSKIE PROPOZYCJE SZKOLENIA W PSYCHOTERAPII. Z DOŚWIADCZEŃ KATEDRY PSYCHOPATOLOGII I PSYCHOTERAPII WYDZIAŁU PSYCHOLOGII UW
Wprowadzenie (Lidia Grzesiuk) 319
Rozdział 18. ZNACZENIE WIEDZY PSYCHOLOGICZNEJ W KSZTAŁCENIU PSYCHOTERAPEUTÓW (Ewa Trzebińska) 327
Rozdział 19. BADANIA NAD PSYCHOTERAPIĄ PROWADZONĄ W AKADEMICKIM OŚRODKU PSYCHOTERAPII 333
19.1. Metoda badań (Lidia Grzesiuk) 334
19.1.1. Osoby badane 335
19.1.2. Sposób pomiaru zmiennych 339
19.2. Wyniki badań i dyskusja (Lidia Grzesiuk) 341
19.2.1. Różnice między pacjentami, którzy ukończyli psychoterapię, a tymi, którzy ją przerwali 341
19.2.2. Związek między powodami zgłoszenia się do terapii a jej efektami 342
19.2.3. Związek przebiegu psychoterapii z jej efektami 344
19.2.4. Znaczenie psychoterapii dla pacjentów 346
Rozdział 20. ĆWICZENIE PODSTAWOWYCH UMIEJĘTNOŚCI PSYCHOTERAPEUTYCZNYCH 353
20.1. Forma warsztatów jako sposobność zdobycia umiejętności (Mirosława Hufiejł - Łukasik) 353
20.2. Umiejętności związane z nawiązywaniem kontaktu i prowadzeniem rozmowy terapeutycznej (Mirosława Huflejt - Łukasik) 354
20.3. Radzenie sobie w trudnych sytuacjach i z trudnymi pacjentami (Mirosława Huflejt - Łukasik) 359
20.4. Interakcja pacjent - terapeuta, zjawiska w procesie psychoterapii (Mirosława Huflejt - Łukasik) 361
20.5. Prowadzenie sesji terapeutycznej, odpowiedzialność za pacjenta i przebieg terapii, rola koterapeuty (Mirosława Huflejt - Łukasik) 362
20.6. Zawieranie kontraktu, praca nad celem w psychoterapii - ekologia zmian mających miejsce w trakcie psychoterapii (Mirosława Huf lejt - Łukasik) 363
20.7. Wzmocnienia w terapii, budowanie na pozytywach (Mirosława Huflejt - Łukasik) 365
Rozdział 21. TRENING TERAPEUTYCZNY JAKO DOŚWIADCZENIE OSOBISTE I METODA ZDOBYWANIA WIEDZY 371
21.1. Warunki organizacyjne treningów terapeutycznych grup składających się ze studentów psychologii (Barbara Tryjarska) 372
21.2. Specyfika grup składających się ze studentów psychologii (Barbara Tryjarska) 373
21.3. Przebieg treningu psychoterapeutycznego (Barbara Tryjarska) 376
Rozdział 22. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII STRATEGICZNEJ. Autorskie doświadczenia Jadwigi Rakowskiej 381
22.1. Wprowadzenie do teorii i praktyki terapii strategicznej381
22.2. Obserwacja przebiegu terapii 382
22.3. Przygotowanie do prowadzenia terapii 383
22.4. Prowadzenie terapii pod superwizją 384
22.5. Uwagi końcowe 392
Rozdział 23. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII GRUPOWEJ. Autorskie doświadczenia Barbary Tryjarskiej 393
23.1. Stosunek do pacjentów 393
23.2. Założenia dotyczące psychoterapii grupowej - czego uczę w zakresie diagnozy i psychoterapii 395
23.3. Rozwijanie wiedzy o sobie w roli psychoterapeuty 401
Rozdział 24. PRAKTYCZNE UCZENIE PSYCHOTERAPII – KURS DLA POCZĄTKUJĄCYCH. Autorskie doświadczenia Ewy Trzebińskie 403
24.1. Formy i organizacja szkolenia 403
24.1.1. Zespół terapeutyczny 403
24.1.2. Przygotowanie do pracy z pacjentem 404
24.1.3. Zapobieganie trudnościom w szkoleniu 406
24.2. Teoretyczne podstawy i techniki pracy z pacjentem 409
24.3. Relacja terapeutyczna 413
24.3.1. Dyrektywna opiekuńczość 413
24.3.2. Przymierze terapeutyczne 415
24.3.3. Komfort psychiczny pacjenta 416
24.3.4. Autoprezentacja 419
24.4. Przebieg pracy z pacjentem 420
24.4.1. Zasada „nieustającej psychoterapii" 420
24.4.2. Zasada „jednego małego kroku” 422
24.4.3. Zasada „nierówności racji" 423
Rozdział 25. SZKOLENIE STUDENTÓW PSYCHOLOGII W PSYCHOTERAPII. Autorskie doświadczenia Lidii Grzesiuk 427
25.1. Założenia wyznaczające sposób szkolenia oraz organizacja szkolenia 428
25.1.1. Relacje mistrz - uczeń między psychoterapeutą a koterapeutami 428
25.1.2. Znaczenie poznawania technik psychoterapeutycznych 429
25.1.3. Preferowany typ relacji pacjent - terapeuta 431
25.1.4. Zakres odpowiedzialności koterapeutów 431
25.1.5. Przeniesienie i przeciwprzeniesienie 432
25.2. Struktura szkolenia 435
25.3. Przygotowanie studentów do podjęcia roli koterapeuty 438
25.4. Zadania i wymagania stawiane studentom 439
25.4.1. Zadania i wymagania dotyczące spotkań indywidualnych 440
25.4.2. Zadania i wymagania dotyczące sesji psychoterapii grupowej 443
25.4.3. Superwizja 444
Rozdział 26. SZKOLENIE W PSYCHOTERAPII DYNAMICZNEJ. Autorskie doświadczenia Marka Jasińskiego 447
26.1. Zasady pracy terapeutycznej 448
26.2. Cele zajęć 449
26.3. Zakłócenia i trudności przebiegu terapii psychodynamicznej w AOP 450
Rozdział 27. PROBLEMY ETYCZNE W PSYCHOTERAPII 453
27.1. Kulturowy relatywizm w pojmowaniu zdrowia psychicznego (Mirosława Huflejt - Łukasik) 454
27.2. Uwikłanie perspektywy wartościującej w koncepcjach terapeutycznych (Mirosława Huflejt - Łukasik) 454
27.3. Problemy zawodu psychologa klinicznego (Mirosława Huflejt - Łukasik) 454
27 4. Wymagania osobowościowe i kompetencje zawodowe psychoterapeuty (Mirosława Huflejt - Łukasik) 455
27.5. Problemy etyczne w psychoterapii (Mirosława Huflejt - Łukasik) 456
27.6. Problematyka niedobrowolności hospitalizacji psychiatrycznej (Mirosława Huflejt - Łukasik) 458
27.7. Przemoc w rodzinie - stosowanie przemocy wobec dzieci i współmałżonka (Mirosława Huflejt - Łukasik) 459
27.8. Nadużycia seksualne wobec dzieci i osób dorosłych (Mirosława Huflejt - Łukasik) 460
27.9. Pomoc psychologiczna osobom terminalnie chorym i umierającym oraz ich rodzinom (Mirosława Huflejt - Łukasik) 461
27.10. Uwarunkowania zaburzeń - genetyczne versus społeczne (Mirosława Huflejt - Łukasik) 462
27.11. Ustawa o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Mirosława Huflejt - Łukasik) 463
Bibliografia 465
Indeks nazwisk 557
Indeks rzeczowy 581
Noty o Autorach 587