Dane szczegółowe książki
Tatarzy w Polsce po 1945 roku: historia, religia, tożsamość / Krzyżanowski, Piotr; Miśkiewicz, Aleksander, Ali Miśkiewicz (1945-); Orłowska, Beata A.
Autorzy
Tytuł
Tatarzy w Polsce po 1945 roku: historia, religia, tożsamość
Wydawnictwo
Gorzów Wielkopolski: Wydawnictwo Naukowe Akademii im. Jakuba z Paradyża, 2016
ISBN
9788365466105
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści 7
Wstęp 12
Rozdział 1. Z historii Tatarów w Polsce 16
Trzy fale osadnictwa tatarskiego od Wielkiego Księstwa Litewskiego po „Ziemie Odzyskane” **01<1> 18
Streszczenie 18
Bibliografia 44
Inne źródła 46
Abstract 47
Położenie i status prawny polskich Tatarów po 1945 roku 49
Streszczenie 49
Wprowadzenie 50
Polscy Tatarzy po II wojnie światowej 52
Polscy Tatarzy we współczesnej Polsce 56
Zakończenie 74
Bibliografia 76
Abstract 82
Tatarzy na Ziemiach Zachodnich Polski w latach 1945-2005 84
Streszczenie 84
Bibliografia 104
Abstract 105
Tatarska periodyzacja historii grupy we Wrocławiu po II wojnie światowej i jej konteksty 107
Streszczenie 107
1. Przegląd tatarskich problemów 108
2. Wybrane problemy grupy badawczej 115
3. Osiedlenie i pierwsze lata we Wrocławiu 119
3.1. Tatarzy w polityce PRL 119
3.2. Zasiedlanie Wrocławia – wielkość grupy 121
3.3. Niezwykła i zwykła normalność w „nowym świecie” 123
3.4. Tatarzy jako „obcy”. Stosunek do Tatarów we Wrocławiu w pierwszym okresie po zasiedleniu 127
3.5. Cmentarz Osobowicki. Nie tylko miejsce spoczynku i pamięci 131
4. Ratowanie „przerwanej” i niszczonej tożsamości oraz próby jej rewitalizacji 133
4.1. Lata 50. XX w. – w okowach nowej ideologii 133
4.2. Reakcje wobec procesów unifikacji 135
4.3. Uwarunkowania procesu zmian i tatarskie dylematy 138
Uwagi końcowe 141
Bibliografia 143
Źródła archiwalne 145
Źródła internetowe 146
Abstract 148
Aparat bezpieczeństwa Polski Ludowej wobec Tatarów w latach 1950-1965 w świetle materiałów źródłowych zgromadzonych w zasobach archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej 150
Streszczenie 150
Zagadnienia wstępne 151
Geneza rozpracowania **3<215> Tatarów przez organy bezpieczeństwa w ramach akcji „Wisła” 153
Tatarzy w pętli sieci agenturalnej UB 162
Akcja „Fala” 170
Podsumowanie 178
Bibliografia 179
Materiały źródłowe 180
Źródła internetowe 180
Abstract 181
Rozdział 2. Działalność muzułmańskich gmin wyznaniowych 183
Działalność Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Białymstoku po 1945 r. 185
Streszczenie 185
Abstract 227
Historia Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Gdańsku po 1945 roku 230
Streszczenie 230
Bibliografia 256
Abstract 257
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim. Wybrane problemy 258
Streszczenie 258
Uwagi wstępne 259
Tatarzy na ziemiach zachodnich i północnych Polski 261
Życie religijne przed 1959 r. Parafia Muzułmańska w Gorzowie Wielkopolskim **21<262> 265
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim 1960-1971 272
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Szczecinie 1971-1984 (Szczecińsko-Gorzowska Muzułmańska Gmina Wyznaniowa) 277
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim 1984-2008 284
Zakończenie 288
Akty archiwalne 292
Archiwum Akt Nowych w Warszawie 292
Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim 292
Archiwum Państwowe w Szczecinie 294
Bibliografia 296
Abstract 299
Rozdział 3. Tradycje tatarskie 302
Muzułmański ubój rytualny (dhabiha **1<324>) – podstawy religijne i zarys rozwoju sytuacji prawnej w Polsce 304
Streszczenie 304
Wprowadzenie 305
1. Religijny wymiar uboju rytualnego w islamie 308
2. Status prawny islamu i dostępność uboju rytualnego w Polsce w XX w. do 1989 r. 314
3. Współczesny status prawny organizacji muzułmańskich w Polsce a stan prawny uboju rytualnego 317
3.1. Organizacje muzułmańskie w Polsce współcześnie 317
3.2. Zagadnienie dostępności uboju rytualnego do 2012 roku 318
3.3. Decyzja Trybunału Konstytucyjnego z listopada 2012 roku oraz głosowanie w sejmie w lipcu 2013 r. 321
3.4. Wydarzenia po głosowaniu w Sejmie w lipcu 2013 roku 327
Podsumowanie 329
Bibliografia 333
Źródła internetowe 334
Dokumenty prawne, sejmowe i Trybunału Konstytucyjnego 334
Abstract 336
Wybrane aspekty etyki Tatarów jako muzułmanów 339
Streszczenie 339
Bibliografia 371
Teksty źródłowe 371
Abstract 372
Początek i koniec życia w islamie – problemy bioetyczne 374
Streszczenie 374
1. Bioetyka w islamie 374
1.2. Źródła prawa 375
1.2. Szkoły prawa 378
1.3. Bioetyka w islamie 380
2. Aborcja w nauczaniu najważniejszych szkół prawnych 382
2.1. Zakaz dzieciobójstwa 383
2.2. Antykoncepcja 384
2.3. Problem początku życia i jego ochrony 384
2.4. Okoliczności usprawiedliwiające przerwania ciąży 388
2.5. Między tradycją a współczesnymi odkryciami medycyny 392
3. Problemy związane z końcem życia: eutanazja i wspomagane samobójstwo 394
3.1. Sytuacje graniczne – leczenie paliatywne 398
3.2. Zaprzestanie stosowania środków ratujących życie oraz podawania pokarmów i napojów 400
Podsumowanie 404
Bibliografia 406
Strony internetowe 408
Abstract 409
Rozdział 4. Pamięć i tożsamość tatarska 411
„Pamięć i trwanie” 413
Streszczenie 413
Bibliografia 437
Abstract 439
Tożsamość tatarska w małżeństwach mieszanych w Polsce 440
Streszczenie 440
Tożsamość. Zarys problematyki 441
Narodowość, etniczność i religijność. Elementy tatarskiej tożsamości 444
Opis badanej grupy 448
Tożsamość w małżeństwach mieszanych i ich rodzinach 452
Religijność 453
Tatarskość 460
Patriotyzm 464
Podsumowanie 466
Bibliografia 470
Wydawnictwa zwarte: 470
Źródła internetowe 471
Abstract 471
Tatarski mizar w Warszawie miejscem ostatniego spoczynku dla muzułmanów w Polsce 473
Streszczenie 473
Wstęp 474
Tatarzy w naszym kraju – w trzech Rzeczypospolitych 475
Tatarzy w Warszawie 483
Tatarski pogrzeb 487
Muzułmański Cmentarz Tatarski 493
Powiększenie warszawskiego mizaru przy Tatarskiej 501
Zamiast zakończenia 503
Bibliografia 511
Źródła internetowe 513
Abstract 514
Meczety, pamięć, wzorce kultury 516
Streszczenie 516
Wstęp 517
Problem pamięci 521
Wielki wstrząs jako filtr pamięci kulturowej 526
Postulat kulturoznawstwa stosowanego 530
Tytułem podsumowania 534
Bibliografia 536
Inne źródła 538
Abstract 538
Czasopiśmiennictwo tatarskie w Polsce po 1945 roku 540
Streszczenie 540
Wprowadzenie 541
„Muzułmanin Polski”, „Al-Hilal”, „Zeszyty Muzułmańskie” 546
„Życie Muzułmańskie” 550
„Akyndży Yolu”, „Strzelec Tatarski”, „Al-Dżihad” 553
„Świat Islamu” 554
„Rocznik Tatarów Polskich” 559
„Tatarzy Polscy” 567
„Życie Tatarskie” 569
„Pamięć i Trwanie” 575
„Millet” 577
„Głos Tatarski” 579
„Muzułmanie Rzeczypospolitej” 579
„Przegląd Tatarski” 583
„Lietuvos totoriai” 588
Podsumowanie 590
Bibliografia 590
Źródła internetowe 595
Abstract 596
Motyw drogi i wędrowca w poezji Musy Czachorowskiego 598
Streszczenie 598
Bibliografia 614
Abstract 615
Religia jako wyróżnik kulturowy społeczności tatarskiej (na przykładzie literatury rękopiśmiennej) 617
Streszczenie 617
1. Pojęcie grupy etnicznej 619
2. Kultura jako wyróżniająca cecha grupy etnicznej 619
3. Tatarzy na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego 621
4. Tatarskie piśmiennictwo religijne – czas powstania i rodzaje 623
5. Manuskrypty Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego jako źródło zachowania tożsamości kulturowej 625
5.1. Zawartość 625
5.2. Budowanie tożsamości 627
Charakter apologetyczny 627
Prawdy wiary – dogmaty i filary islamu. Muzułmańska terminologia religijna 630
Na pograniczu kultur 641
Bibliografia 647
Inne źródła 650
Abstract 652
Biogramy autorów 654
Przypisy 664
Wstęp 12
Rozdział 1. Z historii Tatarów w Polsce 16
Trzy fale osadnictwa tatarskiego od Wielkiego Księstwa Litewskiego po „Ziemie Odzyskane” **01<1> 18
Streszczenie 18
Bibliografia 44
Inne źródła 46
Abstract 47
Położenie i status prawny polskich Tatarów po 1945 roku 49
Streszczenie 49
Wprowadzenie 50
Polscy Tatarzy po II wojnie światowej 52
Polscy Tatarzy we współczesnej Polsce 56
Zakończenie 74
Bibliografia 76
Abstract 82
Tatarzy na Ziemiach Zachodnich Polski w latach 1945-2005 84
Streszczenie 84
Bibliografia 104
Abstract 105
Tatarska periodyzacja historii grupy we Wrocławiu po II wojnie światowej i jej konteksty 107
Streszczenie 107
1. Przegląd tatarskich problemów 108
2. Wybrane problemy grupy badawczej 115
3. Osiedlenie i pierwsze lata we Wrocławiu 119
3.1. Tatarzy w polityce PRL 119
3.2. Zasiedlanie Wrocławia – wielkość grupy 121
3.3. Niezwykła i zwykła normalność w „nowym świecie” 123
3.4. Tatarzy jako „obcy”. Stosunek do Tatarów we Wrocławiu w pierwszym okresie po zasiedleniu 127
3.5. Cmentarz Osobowicki. Nie tylko miejsce spoczynku i pamięci 131
4. Ratowanie „przerwanej” i niszczonej tożsamości oraz próby jej rewitalizacji 133
4.1. Lata 50. XX w. – w okowach nowej ideologii 133
4.2. Reakcje wobec procesów unifikacji 135
4.3. Uwarunkowania procesu zmian i tatarskie dylematy 138
Uwagi końcowe 141
Bibliografia 143
Źródła archiwalne 145
Źródła internetowe 146
Abstract 148
Aparat bezpieczeństwa Polski Ludowej wobec Tatarów w latach 1950-1965 w świetle materiałów źródłowych zgromadzonych w zasobach archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej 150
Streszczenie 150
Zagadnienia wstępne 151
Geneza rozpracowania **3<215> Tatarów przez organy bezpieczeństwa w ramach akcji „Wisła” 153
Tatarzy w pętli sieci agenturalnej UB 162
Akcja „Fala” 170
Podsumowanie 178
Bibliografia 179
Materiały źródłowe 180
Źródła internetowe 180
Abstract 181
Rozdział 2. Działalność muzułmańskich gmin wyznaniowych 183
Działalność Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Białymstoku po 1945 r. 185
Streszczenie 185
Abstract 227
Historia Muzułmańskiej Gminy Wyznaniowej w Gdańsku po 1945 roku 230
Streszczenie 230
Bibliografia 256
Abstract 257
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim. Wybrane problemy 258
Streszczenie 258
Uwagi wstępne 259
Tatarzy na ziemiach zachodnich i północnych Polski 261
Życie religijne przed 1959 r. Parafia Muzułmańska w Gorzowie Wielkopolskim **21<262> 265
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim 1960-1971 272
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Szczecinie 1971-1984 (Szczecińsko-Gorzowska Muzułmańska Gmina Wyznaniowa) 277
Muzułmańska Gmina Wyznaniowa w Gorzowie Wielkopolskim 1984-2008 284
Zakończenie 288
Akty archiwalne 292
Archiwum Akt Nowych w Warszawie 292
Archiwum Państwowe w Gorzowie Wielkopolskim 292
Archiwum Państwowe w Szczecinie 294
Bibliografia 296
Abstract 299
Rozdział 3. Tradycje tatarskie 302
Muzułmański ubój rytualny (dhabiha **1<324>) – podstawy religijne i zarys rozwoju sytuacji prawnej w Polsce 304
Streszczenie 304
Wprowadzenie 305
1. Religijny wymiar uboju rytualnego w islamie 308
2. Status prawny islamu i dostępność uboju rytualnego w Polsce w XX w. do 1989 r. 314
3. Współczesny status prawny organizacji muzułmańskich w Polsce a stan prawny uboju rytualnego 317
3.1. Organizacje muzułmańskie w Polsce współcześnie 317
3.2. Zagadnienie dostępności uboju rytualnego do 2012 roku 318
3.3. Decyzja Trybunału Konstytucyjnego z listopada 2012 roku oraz głosowanie w sejmie w lipcu 2013 r. 321
3.4. Wydarzenia po głosowaniu w Sejmie w lipcu 2013 roku 327
Podsumowanie 329
Bibliografia 333
Źródła internetowe 334
Dokumenty prawne, sejmowe i Trybunału Konstytucyjnego 334
Abstract 336
Wybrane aspekty etyki Tatarów jako muzułmanów 339
Streszczenie 339
Bibliografia 371
Teksty źródłowe 371
Abstract 372
Początek i koniec życia w islamie – problemy bioetyczne 374
Streszczenie 374
1. Bioetyka w islamie 374
1.2. Źródła prawa 375
1.2. Szkoły prawa 378
1.3. Bioetyka w islamie 380
2. Aborcja w nauczaniu najważniejszych szkół prawnych 382
2.1. Zakaz dzieciobójstwa 383
2.2. Antykoncepcja 384
2.3. Problem początku życia i jego ochrony 384
2.4. Okoliczności usprawiedliwiające przerwania ciąży 388
2.5. Między tradycją a współczesnymi odkryciami medycyny 392
3. Problemy związane z końcem życia: eutanazja i wspomagane samobójstwo 394
3.1. Sytuacje graniczne – leczenie paliatywne 398
3.2. Zaprzestanie stosowania środków ratujących życie oraz podawania pokarmów i napojów 400
Podsumowanie 404
Bibliografia 406
Strony internetowe 408
Abstract 409
Rozdział 4. Pamięć i tożsamość tatarska 411
„Pamięć i trwanie” 413
Streszczenie 413
Bibliografia 437
Abstract 439
Tożsamość tatarska w małżeństwach mieszanych w Polsce 440
Streszczenie 440
Tożsamość. Zarys problematyki 441
Narodowość, etniczność i religijność. Elementy tatarskiej tożsamości 444
Opis badanej grupy 448
Tożsamość w małżeństwach mieszanych i ich rodzinach 452
Religijność 453
Tatarskość 460
Patriotyzm 464
Podsumowanie 466
Bibliografia 470
Wydawnictwa zwarte: 470
Źródła internetowe 471
Abstract 471
Tatarski mizar w Warszawie miejscem ostatniego spoczynku dla muzułmanów w Polsce 473
Streszczenie 473
Wstęp 474
Tatarzy w naszym kraju – w trzech Rzeczypospolitych 475
Tatarzy w Warszawie 483
Tatarski pogrzeb 487
Muzułmański Cmentarz Tatarski 493
Powiększenie warszawskiego mizaru przy Tatarskiej 501
Zamiast zakończenia 503
Bibliografia 511
Źródła internetowe 513
Abstract 514
Meczety, pamięć, wzorce kultury 516
Streszczenie 516
Wstęp 517
Problem pamięci 521
Wielki wstrząs jako filtr pamięci kulturowej 526
Postulat kulturoznawstwa stosowanego 530
Tytułem podsumowania 534
Bibliografia 536
Inne źródła 538
Abstract 538
Czasopiśmiennictwo tatarskie w Polsce po 1945 roku 540
Streszczenie 540
Wprowadzenie 541
„Muzułmanin Polski”, „Al-Hilal”, „Zeszyty Muzułmańskie” 546
„Życie Muzułmańskie” 550
„Akyndży Yolu”, „Strzelec Tatarski”, „Al-Dżihad” 553
„Świat Islamu” 554
„Rocznik Tatarów Polskich” 559
„Tatarzy Polscy” 567
„Życie Tatarskie” 569
„Pamięć i Trwanie” 575
„Millet” 577
„Głos Tatarski” 579
„Muzułmanie Rzeczypospolitej” 579
„Przegląd Tatarski” 583
„Lietuvos totoriai” 588
Podsumowanie 590
Bibliografia 590
Źródła internetowe 595
Abstract 596
Motyw drogi i wędrowca w poezji Musy Czachorowskiego 598
Streszczenie 598
Bibliografia 614
Abstract 615
Religia jako wyróżnik kulturowy społeczności tatarskiej (na przykładzie literatury rękopiśmiennej) 617
Streszczenie 617
1. Pojęcie grupy etnicznej 619
2. Kultura jako wyróżniająca cecha grupy etnicznej 619
3. Tatarzy na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego 621
4. Tatarskie piśmiennictwo religijne – czas powstania i rodzaje 623
5. Manuskrypty Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego jako źródło zachowania tożsamości kulturowej 625
5.1. Zawartość 625
5.2. Budowanie tożsamości 627
Charakter apologetyczny 627
Prawdy wiary – dogmaty i filary islamu. Muzułmańska terminologia religijna 630
Na pograniczu kultur 641
Bibliografia 647
Inne źródła 650
Abstract 652
Biogramy autorów 654
Przypisy 664