Dane szczegółowe książki
Psychologia kliniczna tom 1 / Sęk, Helena (1938-)
Autorzy
Tytuł
Psychologia kliniczna tom 1
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, 2013
Numer wydania
1
ISBN
978-83-01-17297-8
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Wyd. 1, dodr. 6.
ISBN
978-83-01-17297-8 (t.1)
978-83-01-17299-2 (t. 1-2)
Nr tomu
1
Tomów
2
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści
Wstęp (Helena Sęk) 13
Rozdział 1
Psychologia kliniczna jako dziedzina badań i praktyki (Helena Sęk) 19
1.1. Źródła i drogi rozwoju psychologii klinicznej 20
1.1.1. Początki psychologii klinicznej 20
1.1.2. Psychologia kliniczna wśród innych dziedzin 22
1.1.3. Drogi rozwoju psychologii klinicznej 24
1.1.4. Psychologia kliniczna w Polsce 25
1.2. Psychologia kliniczna - obszar, przedmiot i zadania 27
1.3. Podsumowanie 30
Rozdział 2
Orientacje, modele i teorie oraz ich znaczenie dla psychologii klinicznej (Helena Sęk) 31
2.1. Znaczenie ogólnoteoretycznych i metodologicznych ram w psychologii klinicznej 32
2.2. Teorie, modele i orientacje w psychologii klinicznej 33
2.3. Podsumowanie 37
Rozdział 3
Orientacja patogenetyczna i salutogenetyczna w psychologii klinicznej (Helena Sęk) 39
3.1. Charakterystyka podejścia patogenetycznego 40
3.2. Charakterystyka podejścia salutogenetycznego 44
3.2.1. Uogólnione zasoby odpornościowe 46
3.2.2. Stresory 47
3.2.3. Poczucie koherencji jako zmienna kluczowa dla zdrowia 48
3.2.4. Zachowania zdrowotne - styl życia 50
3.3. Czy modele patogenetyczny i salutogenetyczny można uznać za komplementarne? 51
3.4. Podsumowanie 54
Rozdział 4
Pojęcia normy, normalności i zdrowia (Helena Sęk) 55
4.1. Norma i normalność w psychologii klinicznej 56
4.1.1. Norma ilościowa jako wynik pomiaru 56
4.1.2. Norma i normalność społeczno-kulturowa 57
4.1.3. Norma teoretyczna w psychologii klinicznej jako podstawa orzekania o normalności 58
4.2. Sposoby konstruowania pojęć zdrowia 59
4.2.1. Koncepcje zdrowia zawarte w teoriach psychologicznych 60
4.2.2. Metateoretyczne refleksje nad zdrowiem i modele zdrowia 61
4.3. Podsumowanie 63
Rozdział 5
Psychologia kliniczna i psychopatologia - wzajemne zależności (Lidia Cierpiałkowska, Helena Sęk) 65
5.1. Psychologia zaburzeń psychicznych a psychopatologia 66
5.1.1. Psychologia kliniczna w perspektywie dwóch tradycji badawczych a zagadnienia zaburzeń psychicznych 66
5.1.2. Psychopatologia jako nauka z pogranicza psychologii i psychiatrii 69
5.2. Pojęcia: zaburzenie zachowania, dysfunkcja psychiczna i nienormalność 69
5.2.1. Zakres zmienności terminów stosowanych w definiowaniu zaburzeń psychicznych 69
5.2.2. Kategorialne, dymensjonalne i prototypowe podejście w definiowaniu zaburzeń psychicznych 70
5.2.3. Opisowe, wyjaśniające i etiopatogenetyczne podejście do zaburzeń psychicznych 71
5.3. Psychopatologia procesów psychicznych i mechanizmów przystosowawczych 71
5.3.1. Psychopatologia procesów psychicznych 72
5.3.2. Psychopatologia mechanizmów przystosowawczych i regulacyjnych 72
5.4. Kontrowersje wokół pojęć nienormalny i patologiczny 74
5.5. Psychologia kliniczna a współczesne klasyfikacje zaburzeń psychicznych 74
5.5.1. Podręcznik diagnostyczny i statystyczny zaburzeń psychicznych - DSM-IV 75
5.5.2. Międzynarodowa statystyczna klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych - ICD-10 77
5.6. Wybrane podstawowe kategorie zaburzeń psychicznych 78
5.7. Podsumowanie 80
Rozdział 6
Współczesna psychoanaliza i jej znaczenie dla psychologii klinicznej (Lidia Cierpiałkowska) 82
6.1. Perspektywy współczesnej psychoanalizy 83
6.2. Psychoanaliza jako teoria rozwoju i zaburzeń okresu edypalnego 83
6.2.1. Model dynamiczny i rozwojowy 84
6.2.2. Model topograficzny i strukturalny osobowości 86
6.2.3. Koncepcja nerwic i perwersji seksualnych 90
6.3. Teoria relacji z obiektem jako koncepcja zaburzeń psychicznych okresu preedypalnego 91
6.3.1. Podstawowe założenia w kontekście psychoanalizy 91
6.3.2. Koncepcje rozwoju - od symbiozy do dojrzałej zależności 94
6.3.3. Od modeli strukturalnych do adaptacyjnych 98
6.4. Psychologia self jako koncepcja zaburzeń narcystycznych 99
6.4.1. Założenia koncepcji dwóch linii rozwoju 100
6.4.2. Model rozwoju struktury self 100
6.4.3. Patologia struktury self 101
6.5. Podsumowanie 102
Rozdział 7
Kierunki behawioralne i podejście poznawcze w psychologii klinicznej (Helena Sęk) 105
7.1. Podstawowe założenia podejścia behawioralnego i podejścia poznawczego 106
7.2. Kierunki behawioralne w psychologii klinicznej 107
7.2.1. Warunkowanie klasyczne 107
7.2.2. Warunkowanie instrumentalne 107
7.2.3. Neobehawioralne koncepcje modelowania i społecznego uczenia się oraz ich znaczenie dla psychologii klinicznej 109
7.3. Przekonania o sprawstwie, kontroli i własnej skuteczności a zdrowie i zaburzenia 110
7.4. Całościowe poznawcze koncepcje zaburzeń 112
7.4.1. Poznawcze koncepcje Ja 116
7.5. Podsumowanie 117
Rozdział 8
Kierunki egzystencjalno-humanistyczne w psychologii klinicznej (Helena Sęk) 119
8.1. Podstawowe założenia orientacji fenomenologicznej i egzystencjalno-humanistycznej 120
8.2. Psychologia egzystencjalna, logoteoria i logoterapia 120
8.3. Psychologia humanistyczna a psychologia kliniczna 122
8.3.1. Koncepcja zdrowia i samorealizacji Abrahama H. Maslowa 123
8.3.2. Carla Rogersa pojęcie zdrowia, zaburzeń oraz pojęcie terapii skoncentrowanej na kliencie 124
8.3.3. Terapia Gestalt Fredericka i Laury Perls 128
8.3.4. Inne przykłady podejścia nastawionego na osobę i fenomenologiczną metodę analizy 130
8.4. Podsumowanie 130
Rozdział 9
Koncepcje interakcyjne i systemowe oraz ich znaczenie dla psychologii klinicznej (Lidia Cierpiałkowska) 132
9.1. Koncepcje rodziny: od podejścia funkcjonalnego do systemowego 133
9.1.1. Dwa modele wyjaśniania w psychologii kliniczne 133
9.1.2. Źródła teorii systemów w psychologii rodziny 135
9.1.3. Sposoby rozumienia terapii rodzin i małżeństw 136
9.1.4. Klasyfikacje terapii rodzin i małżeństw 137
9.2. Terapia kontekstualna i teoria rodzinnych systemów transgeneracyjnych 139
9.2.1. Rodzina w kontekście wielopokoleniowego dziedzictwa 140
9.2.2. Wielopokoleniowe związki a zdrowie i patologia 141
9.3. Interakcyjna i komunikacyjna teoria systemów rodzinnych 143
9.3.1. Rodzina jako struktura interakcyjno-komunikacyjna 144
9.3.2. Pojawienie się symptomów a struktura i przebieg komunikowania się 146
9.4. Od klasycznej, systemowej terapii rodzin do współczesnej terapii narracyjnej 147
9.4.1. Rodzina jako system cybernetyczny i lingwistyczny 147
9.4.2. Sposoby rozumienia objawów i ich diagnozowania 148
9.5. Teoria terapii rodzin i jej wkład do psychologii klinicznej 150
9.6. Podsumowanie 151
Rozdział 10
Psychologiczna diagnoza zdrowia i zaburzeń z perspektywy metodologii badań psychologicznych (Jerzy Brzeziński) 153
10.1. Podstawowa triada: teoria - metoda - praktyka 154
10.1.1. Zgodność teorii psychologicznych 156
10.1.2. Zgodność teorii psychometrycznych 157
10.1.3. Wartość psychometryczna zastosowanych testów oraz adekwatność zastosowanych analiz statystycznych przeprowadzonych na wynikach testowych 158
10.1.4. Mentalna dostępność testów dla osoby uczestniczącej w badaniu 170
10.2. Diagnoza psychologiczna w kontekście interakcji psycholog (klinicysta) - OUB 174
10.3. Podsumowanie 178
Rozdział 11
Modele diagnozy psychologicznej (Stanisław Kowalik) 181
11.1. Wprowadzenie 182
11.2. Psychologiczna diagnoza różnicowa 182
11.3. Psychologiczna diagnoza funkcjonalna 182
11.4. Diagnoza psychospołeczna 188
11.5. Podsumowanie 191
Rozdział 12
Psychologiczna diagnoza kliniczna - etapy postępowania diagnostycznego a wynik diagnozy (Tomasz Pasikowski, Helena Sęk) 193
12.1. Ogólna charakterystyka diagnozy klinicznej 194
12.2. Rodzaje celów i ich znaczenie dla postępowania diagnostycznego 197
12.3. Charakterystyka postępowania diagnostycznego 199
12.3.1. Formułowanie problemów 199
12.3.2. Stawianie i weryfikacja hipotez - badanie diagnostyczne 201
12.3.3. Opracowanie wyniku diagnozy i przygotowywanie orzeczenia 203
12.3.4. Komunikowanie diagnozy 205
12.3.5. Znaczenie modeli psychologicznej diagnozy klinicznej dla postępowania diagnostycznego 207
12.4. Psychologiczna diagnoza kliniczna problemów społecznych 210
12.4.1. Diagnoza kliniczna grupy 210
12.4.2. Ekspertyza psychologiczna 211
12.5. Podsumowanie 212
Rozdział 13
Metody stosowane w psychologicznej diagnozie klinicznej (Tomasz Pasikowski) 213
13.1. Pośrednie metody zbierania danych i pomocnicze techniki diagnostyczne 214
13.2. Rozmowa i obserwacja 215
13.3. Metody kwestionariuszowe 218
13.4. Metody projekcyjne 222
13.5. Psychometryczne testy właściwości poznawczych 227
13.6. Inne metody diagnostyczne 228
13.7. Podsumowanie 229
Rozdział 14
Badania ewaluacyjne w psychologii klinicznej (Anna Brzezińska) 231
14.1. Pojęcie ewaluacji i jej miejsce w procesie pomagania 232
14.2. Modele ewaluacji 233
14.3. Związek między koncepcją pomagania a celami i przebiegiem ewaluacji 234
14.4. Przygotowanie i realizacja programu pomagania a ewaluacja 235
14.5. Strategia pomagania a miejsce ewaluacji w procesie pomagania 238
14.6. Strategia pomagania a strategia ewaluacji 241
14.7. Zadania ewaluacji na kolejnych etapach procesu pomagania 241
14.8. Kiedy ewaluacja nie przynosi spodziewanych efektów? 244
14.9. Podsumowanie 244
Rozdział 15
Pomoc psychologiczna w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych (Helena Sęk) 246
15.1. Pomoc psychologiczna a badania i praktyka psychologa klinicznego 247
15.1.1. Pomoc psychologiczna jako zachowanie prospołeczne i jego uwarunkowania 247
15.1.2. Relacja pomocy psychologicznej 249
15.2. Pomoc profesjonalna a wsparcie społeczne i samopomoc 252
15.2.1. Wybrane zagadnienia wsparcia społecznego 252
15.2.2. Wybrane zagadnienia samopomocy 254
15.3. Podsumowanie 255
Rozdział 16
Promocja zdrowia i prewencja zaburzeń z perspektywy psychologii (Helena Sęk) 256
16.1. Promocja zdrowia 257
16.1.1. Udział psychologii w promocji zdrowia 258
16.2. Prewencja psychologiczna 262
16.2.1. Pojęcie i rodzaje ryzyka 263
16.2.2. Rodzaje działań prewencyjnych 265
16.3. Podsumowanie 267
Rozdział 17
Psychoterapia indywidualna i grupowa (Lidia Cierpiałkowska, Czesław Czabała) 269
17.1. Modele psychoterapii 270
17.1.1. Psychoterapia a inne formy pomocy psychologicznej 271
17.1.2. Systemy terapeutyczne 272
17.1.3. Diagnoza psychologiczna a psychoterapia 274
17.2. Psychoanaliza a terapia psychoanalityczna 275
17.2.1. Warunki konieczne i proces zmiany 275
17.2.2. Cele psychoanalizy 278
17.2.3. Psychoanaliza a psychoterapia psychoanalityczna - indywidualna i grupowa 279
17.2.4. Czynniki leczące 280
17.2.5. Zasady budowania relacji analityk-pacjent 280
17.3. Psychoterapia behawioralna i poznawczo-behawioralna 281
17.3.1. Terapia behawioralna 281
17.3.2. Psychoterapia poznawcza 282
17.3.3. Grupowa terapia behawioralno-poznawcza 283
17.4. Psychoterapia humanistyczna i egzystencjalna 284
17.4.1. Przyczyny zaburzeń i cele terapii humanistycznej 284
17.4.2. Metody psychoterapii humanistycznej 285
17.4.3. Rogersowskie grupy spotkaniowe 286
17.5. Klasyczna i postmediolańska systemowa terapia rodzin 287
17.5.1. Cele terapii strategicznej i podejścia narracyjnego 287
17.5.2. Strategie postępowania terapeutycznego 288
17.5.3. Zasady terapii i pozycja terapeuty 289
17.6. Podejścia integracyjne 290
17.7. Badania nad efektywnością psychoterapii 292
17.7.1. Modele zdrowia psychicznego i zmiany w terapii 292
17.7.2. Badania typu efficacy i effectiveness 293
17.7.3. W poszukiwaniu nowych rozwiązań – badania skoncentrowane na pacjencie 295
17.8. Podsumowanie 297
Rozdział 18
Model zawodowy psychologa klinicznego (Jerzy Brzeziński, Małgorzata Toeplitz-Winiewska) 299
18.1. Metodologiczne osobliwości psychologii klinicznej 300
18.1.1. Badanie naukowe versus badanie nienaukowe – podstawowa dystynkcja 300
18.1.2. Praktyka społeczna a praktyka badawcza 302
18.1.3. Psychologia a model tzw. nauk praktycznych 303
18.1.4. Psychologia stosowana czy stosowanie psychologii – jedna czy wiele psychologii? 305
18.2. Kształcenie w zakresie psychologii klinicznej 308
18.2.1. Integracyjny interakcyjny model kształcenia 308
18.2.2. Kim powinien być psycholog kliniczny? 311
18.3. Dlaczego tak ważne jest ustawowe uregulowanie statusu zawodowego psychologa klinicznego? 312
18.4. Psycholog kliniczny wobec ustawowych regulacji odnoszących się do ochrony praw człowieka 314
18.5. Etyczny kontekst działalności zawodowej psychologa klinicznego w świetle kodeksów etycznych 316
18.5.1. Psycholog kliniczny jako badacz i diagnosta 316
18.5.2. Psycholog kliniczny jako ekspert 318
18.5.3. Psycholog kliniczny jako terapeuta 319
18.5.4. Psycholog kliniczny jako nauczyciel 322
18.6. Podsumowanie 323
Bibliografia 325
Indeks osób 348
Indeks rzeczowy 354
O Autorach 362
Wstęp (Helena Sęk) 13
Rozdział 1
Psychologia kliniczna jako dziedzina badań i praktyki (Helena Sęk) 19
1.1. Źródła i drogi rozwoju psychologii klinicznej 20
1.1.1. Początki psychologii klinicznej 20
1.1.2. Psychologia kliniczna wśród innych dziedzin 22
1.1.3. Drogi rozwoju psychologii klinicznej 24
1.1.4. Psychologia kliniczna w Polsce 25
1.2. Psychologia kliniczna - obszar, przedmiot i zadania 27
1.3. Podsumowanie 30
Rozdział 2
Orientacje, modele i teorie oraz ich znaczenie dla psychologii klinicznej (Helena Sęk) 31
2.1. Znaczenie ogólnoteoretycznych i metodologicznych ram w psychologii klinicznej 32
2.2. Teorie, modele i orientacje w psychologii klinicznej 33
2.3. Podsumowanie 37
Rozdział 3
Orientacja patogenetyczna i salutogenetyczna w psychologii klinicznej (Helena Sęk) 39
3.1. Charakterystyka podejścia patogenetycznego 40
3.2. Charakterystyka podejścia salutogenetycznego 44
3.2.1. Uogólnione zasoby odpornościowe 46
3.2.2. Stresory 47
3.2.3. Poczucie koherencji jako zmienna kluczowa dla zdrowia 48
3.2.4. Zachowania zdrowotne - styl życia 50
3.3. Czy modele patogenetyczny i salutogenetyczny można uznać za komplementarne? 51
3.4. Podsumowanie 54
Rozdział 4
Pojęcia normy, normalności i zdrowia (Helena Sęk) 55
4.1. Norma i normalność w psychologii klinicznej 56
4.1.1. Norma ilościowa jako wynik pomiaru 56
4.1.2. Norma i normalność społeczno-kulturowa 57
4.1.3. Norma teoretyczna w psychologii klinicznej jako podstawa orzekania o normalności 58
4.2. Sposoby konstruowania pojęć zdrowia 59
4.2.1. Koncepcje zdrowia zawarte w teoriach psychologicznych 60
4.2.2. Metateoretyczne refleksje nad zdrowiem i modele zdrowia 61
4.3. Podsumowanie 63
Rozdział 5
Psychologia kliniczna i psychopatologia - wzajemne zależności (Lidia Cierpiałkowska, Helena Sęk) 65
5.1. Psychologia zaburzeń psychicznych a psychopatologia 66
5.1.1. Psychologia kliniczna w perspektywie dwóch tradycji badawczych a zagadnienia zaburzeń psychicznych 66
5.1.2. Psychopatologia jako nauka z pogranicza psychologii i psychiatrii 69
5.2. Pojęcia: zaburzenie zachowania, dysfunkcja psychiczna i nienormalność 69
5.2.1. Zakres zmienności terminów stosowanych w definiowaniu zaburzeń psychicznych 69
5.2.2. Kategorialne, dymensjonalne i prototypowe podejście w definiowaniu zaburzeń psychicznych 70
5.2.3. Opisowe, wyjaśniające i etiopatogenetyczne podejście do zaburzeń psychicznych 71
5.3. Psychopatologia procesów psychicznych i mechanizmów przystosowawczych 71
5.3.1. Psychopatologia procesów psychicznych 72
5.3.2. Psychopatologia mechanizmów przystosowawczych i regulacyjnych 72
5.4. Kontrowersje wokół pojęć nienormalny i patologiczny 74
5.5. Psychologia kliniczna a współczesne klasyfikacje zaburzeń psychicznych 74
5.5.1. Podręcznik diagnostyczny i statystyczny zaburzeń psychicznych - DSM-IV 75
5.5.2. Międzynarodowa statystyczna klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych - ICD-10 77
5.6. Wybrane podstawowe kategorie zaburzeń psychicznych 78
5.7. Podsumowanie 80
Rozdział 6
Współczesna psychoanaliza i jej znaczenie dla psychologii klinicznej (Lidia Cierpiałkowska) 82
6.1. Perspektywy współczesnej psychoanalizy 83
6.2. Psychoanaliza jako teoria rozwoju i zaburzeń okresu edypalnego 83
6.2.1. Model dynamiczny i rozwojowy 84
6.2.2. Model topograficzny i strukturalny osobowości 86
6.2.3. Koncepcja nerwic i perwersji seksualnych 90
6.3. Teoria relacji z obiektem jako koncepcja zaburzeń psychicznych okresu preedypalnego 91
6.3.1. Podstawowe założenia w kontekście psychoanalizy 91
6.3.2. Koncepcje rozwoju - od symbiozy do dojrzałej zależności 94
6.3.3. Od modeli strukturalnych do adaptacyjnych 98
6.4. Psychologia self jako koncepcja zaburzeń narcystycznych 99
6.4.1. Założenia koncepcji dwóch linii rozwoju 100
6.4.2. Model rozwoju struktury self 100
6.4.3. Patologia struktury self 101
6.5. Podsumowanie 102
Rozdział 7
Kierunki behawioralne i podejście poznawcze w psychologii klinicznej (Helena Sęk) 105
7.1. Podstawowe założenia podejścia behawioralnego i podejścia poznawczego 106
7.2. Kierunki behawioralne w psychologii klinicznej 107
7.2.1. Warunkowanie klasyczne 107
7.2.2. Warunkowanie instrumentalne 107
7.2.3. Neobehawioralne koncepcje modelowania i społecznego uczenia się oraz ich znaczenie dla psychologii klinicznej 109
7.3. Przekonania o sprawstwie, kontroli i własnej skuteczności a zdrowie i zaburzenia 110
7.4. Całościowe poznawcze koncepcje zaburzeń 112
7.4.1. Poznawcze koncepcje Ja 116
7.5. Podsumowanie 117
Rozdział 8
Kierunki egzystencjalno-humanistyczne w psychologii klinicznej (Helena Sęk) 119
8.1. Podstawowe założenia orientacji fenomenologicznej i egzystencjalno-humanistycznej 120
8.2. Psychologia egzystencjalna, logoteoria i logoterapia 120
8.3. Psychologia humanistyczna a psychologia kliniczna 122
8.3.1. Koncepcja zdrowia i samorealizacji Abrahama H. Maslowa 123
8.3.2. Carla Rogersa pojęcie zdrowia, zaburzeń oraz pojęcie terapii skoncentrowanej na kliencie 124
8.3.3. Terapia Gestalt Fredericka i Laury Perls 128
8.3.4. Inne przykłady podejścia nastawionego na osobę i fenomenologiczną metodę analizy 130
8.4. Podsumowanie 130
Rozdział 9
Koncepcje interakcyjne i systemowe oraz ich znaczenie dla psychologii klinicznej (Lidia Cierpiałkowska) 132
9.1. Koncepcje rodziny: od podejścia funkcjonalnego do systemowego 133
9.1.1. Dwa modele wyjaśniania w psychologii kliniczne 133
9.1.2. Źródła teorii systemów w psychologii rodziny 135
9.1.3. Sposoby rozumienia terapii rodzin i małżeństw 136
9.1.4. Klasyfikacje terapii rodzin i małżeństw 137
9.2. Terapia kontekstualna i teoria rodzinnych systemów transgeneracyjnych 139
9.2.1. Rodzina w kontekście wielopokoleniowego dziedzictwa 140
9.2.2. Wielopokoleniowe związki a zdrowie i patologia 141
9.3. Interakcyjna i komunikacyjna teoria systemów rodzinnych 143
9.3.1. Rodzina jako struktura interakcyjno-komunikacyjna 144
9.3.2. Pojawienie się symptomów a struktura i przebieg komunikowania się 146
9.4. Od klasycznej, systemowej terapii rodzin do współczesnej terapii narracyjnej 147
9.4.1. Rodzina jako system cybernetyczny i lingwistyczny 147
9.4.2. Sposoby rozumienia objawów i ich diagnozowania 148
9.5. Teoria terapii rodzin i jej wkład do psychologii klinicznej 150
9.6. Podsumowanie 151
Rozdział 10
Psychologiczna diagnoza zdrowia i zaburzeń z perspektywy metodologii badań psychologicznych (Jerzy Brzeziński) 153
10.1. Podstawowa triada: teoria - metoda - praktyka 154
10.1.1. Zgodność teorii psychologicznych 156
10.1.2. Zgodność teorii psychometrycznych 157
10.1.3. Wartość psychometryczna zastosowanych testów oraz adekwatność zastosowanych analiz statystycznych przeprowadzonych na wynikach testowych 158
10.1.4. Mentalna dostępność testów dla osoby uczestniczącej w badaniu 170
10.2. Diagnoza psychologiczna w kontekście interakcji psycholog (klinicysta) - OUB 174
10.3. Podsumowanie 178
Rozdział 11
Modele diagnozy psychologicznej (Stanisław Kowalik) 181
11.1. Wprowadzenie 182
11.2. Psychologiczna diagnoza różnicowa 182
11.3. Psychologiczna diagnoza funkcjonalna 182
11.4. Diagnoza psychospołeczna 188
11.5. Podsumowanie 191
Rozdział 12
Psychologiczna diagnoza kliniczna - etapy postępowania diagnostycznego a wynik diagnozy (Tomasz Pasikowski, Helena Sęk) 193
12.1. Ogólna charakterystyka diagnozy klinicznej 194
12.2. Rodzaje celów i ich znaczenie dla postępowania diagnostycznego 197
12.3. Charakterystyka postępowania diagnostycznego 199
12.3.1. Formułowanie problemów 199
12.3.2. Stawianie i weryfikacja hipotez - badanie diagnostyczne 201
12.3.3. Opracowanie wyniku diagnozy i przygotowywanie orzeczenia 203
12.3.4. Komunikowanie diagnozy 205
12.3.5. Znaczenie modeli psychologicznej diagnozy klinicznej dla postępowania diagnostycznego 207
12.4. Psychologiczna diagnoza kliniczna problemów społecznych 210
12.4.1. Diagnoza kliniczna grupy 210
12.4.2. Ekspertyza psychologiczna 211
12.5. Podsumowanie 212
Rozdział 13
Metody stosowane w psychologicznej diagnozie klinicznej (Tomasz Pasikowski) 213
13.1. Pośrednie metody zbierania danych i pomocnicze techniki diagnostyczne 214
13.2. Rozmowa i obserwacja 215
13.3. Metody kwestionariuszowe 218
13.4. Metody projekcyjne 222
13.5. Psychometryczne testy właściwości poznawczych 227
13.6. Inne metody diagnostyczne 228
13.7. Podsumowanie 229
Rozdział 14
Badania ewaluacyjne w psychologii klinicznej (Anna Brzezińska) 231
14.1. Pojęcie ewaluacji i jej miejsce w procesie pomagania 232
14.2. Modele ewaluacji 233
14.3. Związek między koncepcją pomagania a celami i przebiegiem ewaluacji 234
14.4. Przygotowanie i realizacja programu pomagania a ewaluacja 235
14.5. Strategia pomagania a miejsce ewaluacji w procesie pomagania 238
14.6. Strategia pomagania a strategia ewaluacji 241
14.7. Zadania ewaluacji na kolejnych etapach procesu pomagania 241
14.8. Kiedy ewaluacja nie przynosi spodziewanych efektów? 244
14.9. Podsumowanie 244
Rozdział 15
Pomoc psychologiczna w rozwiązywaniu problemów zdrowotnych (Helena Sęk) 246
15.1. Pomoc psychologiczna a badania i praktyka psychologa klinicznego 247
15.1.1. Pomoc psychologiczna jako zachowanie prospołeczne i jego uwarunkowania 247
15.1.2. Relacja pomocy psychologicznej 249
15.2. Pomoc profesjonalna a wsparcie społeczne i samopomoc 252
15.2.1. Wybrane zagadnienia wsparcia społecznego 252
15.2.2. Wybrane zagadnienia samopomocy 254
15.3. Podsumowanie 255
Rozdział 16
Promocja zdrowia i prewencja zaburzeń z perspektywy psychologii (Helena Sęk) 256
16.1. Promocja zdrowia 257
16.1.1. Udział psychologii w promocji zdrowia 258
16.2. Prewencja psychologiczna 262
16.2.1. Pojęcie i rodzaje ryzyka 263
16.2.2. Rodzaje działań prewencyjnych 265
16.3. Podsumowanie 267
Rozdział 17
Psychoterapia indywidualna i grupowa (Lidia Cierpiałkowska, Czesław Czabała) 269
17.1. Modele psychoterapii 270
17.1.1. Psychoterapia a inne formy pomocy psychologicznej 271
17.1.2. Systemy terapeutyczne 272
17.1.3. Diagnoza psychologiczna a psychoterapia 274
17.2. Psychoanaliza a terapia psychoanalityczna 275
17.2.1. Warunki konieczne i proces zmiany 275
17.2.2. Cele psychoanalizy 278
17.2.3. Psychoanaliza a psychoterapia psychoanalityczna - indywidualna i grupowa 279
17.2.4. Czynniki leczące 280
17.2.5. Zasady budowania relacji analityk-pacjent 280
17.3. Psychoterapia behawioralna i poznawczo-behawioralna 281
17.3.1. Terapia behawioralna 281
17.3.2. Psychoterapia poznawcza 282
17.3.3. Grupowa terapia behawioralno-poznawcza 283
17.4. Psychoterapia humanistyczna i egzystencjalna 284
17.4.1. Przyczyny zaburzeń i cele terapii humanistycznej 284
17.4.2. Metody psychoterapii humanistycznej 285
17.4.3. Rogersowskie grupy spotkaniowe 286
17.5. Klasyczna i postmediolańska systemowa terapia rodzin 287
17.5.1. Cele terapii strategicznej i podejścia narracyjnego 287
17.5.2. Strategie postępowania terapeutycznego 288
17.5.3. Zasady terapii i pozycja terapeuty 289
17.6. Podejścia integracyjne 290
17.7. Badania nad efektywnością psychoterapii 292
17.7.1. Modele zdrowia psychicznego i zmiany w terapii 292
17.7.2. Badania typu efficacy i effectiveness 293
17.7.3. W poszukiwaniu nowych rozwiązań – badania skoncentrowane na pacjencie 295
17.8. Podsumowanie 297
Rozdział 18
Model zawodowy psychologa klinicznego (Jerzy Brzeziński, Małgorzata Toeplitz-Winiewska) 299
18.1. Metodologiczne osobliwości psychologii klinicznej 300
18.1.1. Badanie naukowe versus badanie nienaukowe – podstawowa dystynkcja 300
18.1.2. Praktyka społeczna a praktyka badawcza 302
18.1.3. Psychologia a model tzw. nauk praktycznych 303
18.1.4. Psychologia stosowana czy stosowanie psychologii – jedna czy wiele psychologii? 305
18.2. Kształcenie w zakresie psychologii klinicznej 308
18.2.1. Integracyjny interakcyjny model kształcenia 308
18.2.2. Kim powinien być psycholog kliniczny? 311
18.3. Dlaczego tak ważne jest ustawowe uregulowanie statusu zawodowego psychologa klinicznego? 312
18.4. Psycholog kliniczny wobec ustawowych regulacji odnoszących się do ochrony praw człowieka 314
18.5. Etyczny kontekst działalności zawodowej psychologa klinicznego w świetle kodeksów etycznych 316
18.5.1. Psycholog kliniczny jako badacz i diagnosta 316
18.5.2. Psycholog kliniczny jako ekspert 318
18.5.3. Psycholog kliniczny jako terapeuta 319
18.5.4. Psycholog kliniczny jako nauczyciel 322
18.6. Podsumowanie 323
Bibliografia 325
Indeks osób 348
Indeks rzeczowy 354
O Autorach 362