Dane szczegółowe książki

Przedmowa
Podziękowania
ROZDZIAŁ 1 Psychologia zła: sytuacyjne przemiany charakteru
Transformacje: anioły, diabły oraz cała reszta nas, zwykłych śmiertelników
Zło: stałe i wewnętrzne czy zmienne i zewnętrzne?
Alternatywne wyjaśnienia: dyspozycyjne, sytuacyjne i systemowe
Malleus Maleficarum oraz inkwizycyjny program PNC (polowanie na czarownice)
Systemy władzy – wszechogarniające zwierzchnictwo
Moc tworzenia „Wroga”
Przestępstwa przeciwko ludzkości: ludobójstwo, gwałt, terroryzm
Gwałty w Rwandzie
Gwałt w Nankin, w Chinach
Dehumanizacja i wyłączenie moralności w laboratorium
Potworne obrazy nadużyć w Więzieniu Abu Ghraib
Równoległe światy w Abu Ghraib i więzieniu stanfordzkim
Badając ciemną stronę ludzkiej natury
Przypisy
ROZDZIAŁ 2 Niedziela rano: niespodziewane aresztowania
Sąsiedzkie zło, sąsiedzkie dobro
Uniwersytet przeciw miastu – starcia w Stanfordzie i poza nim
Katastrofa: misja niemal upada, zanim zdążyła się rozpocząć
Próżność, której na imię Wiadomości Telewizyjne
Teraz rozpoczyna się właściwa opowieść[9]
Jakiś gliniarz puka do drzwi[10]
Hau, hau! Skąd się wzięły te „Psy”?
Jestem gotowy, proszę mnie aresztować
Przypisy
ROZDZIAŁ 3 Niedziela po południu: rytuały degradacji
Oto są zasady, według których macie żyć
Pierwsze odliczanie w tym przedziwnym miejscu
Wczucie się w role
Nocna zmiana przejmuje pałeczkę
Nowy sens odliczania
Pierwsze oznaki nadciągającej burzy
Przenikliwe gwizdy o 2.30 rano
Kilka wstępnych obserwacji i uwag
Sobotnia odprawa strażników
Przypisy
ROZDZIAŁ 4 Poniedziałek: bunt więźniów
Szykuje się bunt
Powitajmy bunt. Zmiana dzienna
A po śniadaniu, może mała ucieczka
Małe odliczanko dla uciszenia pospólstwa
Komisja Skarg Pensjonariuszy Więzienia Hrabstwa Stanford
Więzień 8612 zaczyna pękać
Nasz konsultant do spraw więziennictwa wykpiwa pozorowanego więźnia
Więzień mówi wszystkim, że nikt nie może zrezygnować
To znowu my. Pora na zmianę nocną
Sto lat, sto lat, niech żyje nam więzień 5704
Ostateczne załamanie i zwolnienie więźnia 8612
Przypisy
ROZDZIAŁ 5 Wtorek: podwójny kłopot – odwiedziny i widmo napaści
Nowe zasady, choć stare odliczania trwają
Granice tożsamości i odgrywanych ról zaczynają się zacierać
Trwając na straży bezpieczeństwa mojej instytucji
Wprowadzenie informatora
Żale znajdują ujście
Więźniowie kontaktują się ze światem zewnętrznym
Przygotowania do przyjścia gości – pełna hipokryzji maskarada
Powierzchowne i bezosobowe odwiedziny
Matka wie najlepiej, ale my ją z tatą usadzimy
Pozorowane opuszczenie więzienia dla zmylenia domniemanych napastników
Zrobiliśmy z siebie głupków. I kto za to zapłaci?
Przypisy
ROZDZIAŁ 6 Środa: Sytuacja wymyka się spod kontroli
Łamigłówka z księdzem
Nie jesteś numerem 819, czas do domu Stewart!
819 mąci od samego początku
Zdrada ze strony własnego szpiega
Powitajmy nowego więźnia w zakładzie
Cudowna Łaska w tonacji ironicznej
Powrót operatora ze stacji TV
Żegnaj zmiano dzienna, dobry wieczór zmiano nocna
Posłuszni więźniowie mają prawo do odwiedzin
Homofobia szczerzy obrzydliwe kły
„Sierżant” ujawnia nową tożsamość moralną
Potęga symboliki kiełbasek
Zadufany w sobie świętoszkowaty dupek
Powiedz: „Dziękuję ci, 416!”
Znowu te brudne koce
Przypisy
ROZDZIAŁ 7 Prawo do zwolnienia warunkowego
Szansa na odzyskanie wolności
Więzień 4325 nie przyznaje się do winy
Przyćmienie wzoru godnego naśladowania
Buntownik przycicha
Urodziwy dzieciak zostaje zmieszany z błotem
Rezygnacja z wynagrodzenia w zamian za wolność
Co tu się wydarzyło?
Rozmywanie się granicy między eksperymentem więziennym a rzeczywistym pobytem w więzieniu
Podporządkowanie się więźniów i poważne traktowanie swojej sytuacji
Radykalna przemiana przewodniczącego Komisji ds. Zwolnień Warunkowych
Krótka przerwa na demonstrację siły bez współczucia
Wracając do brązowookiego Carla
Czwartkowe posiedzenie Komisji ds. Zwolnień Warunkowych i Dyscypliny
Głodujący więzień wypisuje się
Z uzależnionymi sprawa jest łatwa
Zagadkowy osiłek
Brak spontaniczności „Sierżanta”
Skrucha nie przynosi rezultatów
Gdy zwolniony warunkowo więzień zostaje przewodniczącym Komisji ds. Zwolnień Warunkowych
Przypisy
ROZDZIAŁ 8 Czwartek: konfrontacje z rzeczywistością
Wybuch agresji w więzieniu
Więzień 5704 dorabia się następnych szykan
Więzień 416 przeciwstawia się systemowi przez strajk głodowy
Jeszcze dwóch więźniów załamuje się
Listy z Więzienia Stanford do domu
Christina dołącza do przyjęcia u Szalonego Kapelusznika
Ksiądz wypełnia swoją obietnicę duszpasterskiej pomocy
Bohater we wstecznym lusterku
Przyjaciel okazuje trochę serca
„To, co robicie tym chłopcom, to okropność!”
Jesteście samcami wielbłądów, a teraz wskoczcie na samice
Przypisy
ROZDZIAŁ 9 Piątek: nadchodzi zmierzch
Piątek: końcowy apel
Obrońca z urzędu w obronie praw więźniów
Słuchajcie uważnie: koniec eksperymentu. Jesteście wolni
Bankructwo starej energii, odnalezienie nowej
Wszyscy na pokład: do podsumowań
Byli skazańcy: upust emocji
Niezadowolenie byłych strażników
Końcowe połączenie obu grup
Co to znaczy być strażnikiem lub więźniem?
O roli więźnia
O sile roli strażnika
O dobrych i złych strażnikach
O cichej furii sadyzmu strażników
O naturze więźniów
O przemianie charakteru w sześć dni
O „małych eksperymentach” Hellmanna[28]
Przypisy
ROZDZIAŁ 10 Znaczenie i przesłanie Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego: alchemia przemiany osobowości
Rekapitulacja przed zagłębieniem się w analizę danych
Czego dowiedzieliśmy się na podstawie naszych danych?
Miary osobowości
ZACHOWANIA STRAŻNIKÓW I WIĘŹNIÓW[6]
Nauki i przesłania płynące ze Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego
Zalety nauki
Przemiana strażników pod wpływem posiadanej władzy
Patologie roli więźnia
Dlaczego sytuacja ma znaczenie
Wpływ reguł na kształtowanie rzeczywistości
Kiedy role stają się rzeczywistością
Przejście od roli uzdrowiciela do roli zabójcy
Wzajemnie uzupełniające się role i ich scenariusze
Role odgrywane w eksperymencie przez dorosłych
Role a odpowiedzialność za występki
Anonimowość i deindywiduacja
Dysonans poznawczy, który racjonalizuje zło
Siła aprobaty społecznej
Społeczne konstruowanie rzeczywistości
Dehumanizacja: inny człowiek jako ktoś pozbawiony wartości
Szczęśliwy traf rzuca strumień światła na Stanfordzki Eksperyment Więzienny
Stanfordzki Eksperyment Więzienny a duch tamtych czasów
Dlaczego systemy mają największe znaczenie
Przypisy
ROZDZIAŁ 11 Stanfordzki Eksperyment Więzienny, aspekty etyczne i dalsze rozwinięcia eksperymentu
Wynaturzenie ludzkiego dążenia do perfekcji
Refleksje etyczne nad Stanfordzkim Eksperymentem Więziennym
Etyka absolutna
Z punktu widzenia norm absolutnych Stanfordzki Eksperyment Więzienny był nieetyczny
Etyka relatywna
Pozytywne konsekwencje dla uczestników
Nieoczekiwane korzyści osobiste dla uczestników i personelu Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego
Nieśmiałość jako więzienie narzucone sobie samemu
Szaleństwo u ludzi normalnych
Nauczanie przez przekazywanie uprawnień
Wpływ na mnie osobiście
Maksymalizowanie korzyści: szerzenie idei społecznej
Potęga mediów i obrazów wzrokowych
Replikacje i rozwinięcia eksperymentu
Solidna replikacja w innej kulturze
Symulacja na oddziale psychiatrycznym
Niepowodzenie pozornej replikacji w telewizyjnym pseudoeksperymencie
Stanfordzki Eksperyment Więzienny jako ostrzeżenie przed nadużywaniem władzy
Przenikanie do kultury popularnej
Witryna Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego: siła Internetu
Przypisy
ROZDZIAŁ 12 Badanie dynamiki społecznej: władza, konformizm i posłuszeństwo
Co ujawniły badania nad wpływem sytuacji
Uwaga! Mogą działać atrybucje egotystyczne
Badania Ascha nad konformizmem: podporządkowywanie się
Ślepe posłuszeństwo wobec autorytetu: wstrząsające badania Milgrama
Paradygmat badań Milgrama nad posłuszeństwem
Wynik przewidywany przez ekspertów
Wstrząsająca prawda
Wariacje na temat posłuszeństwa
Dziesięć wniosków wynikających z badań Milgrama: jak tworzyć złe pułapki na dobrych ludzi
Replikacje i modyfikacje Milgramowskiego modelu posłuszeństwa
Niewłaściwe postępowanie pielęgniarek wobec pacjentów pod wpływem poleceń lekarzy
Administracyjne posłuszeństwo wobec autorytetu
Posłuszeństwo seksualne wobec autorytetu: numer z rewizją osobistą
Podobieństwo do nazistów: czy mogłoby to się zdarzyć w Twoim mieście?
Produkowanie nazistów w amerykańskiej klasie szkolnej
Kształtowanie małych bestii w szkole podstawowej: oczy brązowe przeciw oczom niebieskim
Poparcie na Hawajach dla „ostatecznego rozwiązania”: uwolnienie świata od nieprzystosowanych
Nakłanianie zwykłych mężczyzn do niezwykłego mordowania
Banalność zła
Oprawcy i kaci: typy patologiczne czy imperatywy sytuacyjne?
„Doskonali żołnierze 11 września” i „zwykłe brytyjskie chłopaki” dokonują na nas zamachów bombowych
Ostateczny test ślepego posłuszeństwa wobec autorytetu: zabijanie własnych dzieci na rozkaz
Przypisy
ROZDZIAŁ 13 Badanie dynamiki społecznej: deindywiduacja, dehumanizacja i zło bezczynności
Deindywiduacja, anonimowość i destrukcyjność
Szokujące zachowanie anonimowych kobiet
Mądrość kulturowa: jak sprawić, żeby wojownicy zabijali na wojnie, ale nie w domu
Deindywiduacja przekształca naszą apollińską naturę w naturę dionizyjską
Efekt zapustów: wspólna deindywiduacja jako ekstaza
Dehumanizacja i odłączenie moralne
Dehumanizacja eksperymentalna: określanie studentów mianem zwierząt
Mechanizmy odłączania moralnego
Zrozumienie dehumanizacji nie jest równoznaczne z jej usprawiedliwieniem
Kreowanie zdehumanizowanych wrogów państwa
Zło bezczynności: bierność przypadkowych świadków
Przypadek Kitty Genovese: psychologowie społeczni spieszą na ratunek, poniewczasie
Badania nad interwencją przypadkowych świadków
Jak dobrzy są Dobrzy Samarytanie, którzy się spieszą?
Zinstytucjonalizowane zło bezczynności
Dlaczego sytuacje i systemy są ważne
Oszacowanie siły sytuacji
Następny etap: o jabłkach, skrzynkach, grubych rybach i ważniakach
Przypisy
ROZDZIAŁ 14 Znęcanie się i tortury w więzieniu Abu Ghraib: zrozumienie i personalizacja jego okropności
Zrozumieć bezsensowne znęcanie się
Czas kwitnących jabłoni w stolicy
Miejsce: Więzienie Abu Ghraib
Wysoka wieża jako cel ataków moździerzowych
Nowy dowódca przybywa na miejsce, ale nie widzi nic
„Chip” Frederick jakiego poznałem
Przebieg służby Fredericka w więziennictwie i wojsku
Oceny psychologiczne[18]
Zgniłe jabłko czy owoc w najlepszym gatunku?
Sytuacja: koszmary i zabawy nocne na Kondygnacji 1A
Przygotowanie i odpowiedzialność
Nieustanna praca nocna
Wielu innych występujących na tej całonocnej scenie
Czynnik strachu
Porównania ze strażnikami w Stanfordzkim Eksperymencie Więziennym
Dynamika seksualna na Kondygnacji 1A
Uwagi ostrzegawcze
Katalizator Graner
Inne spojrzenia na Charlesa Granera
Zdjęcia jako trofea: udokumentowana cyfrowo deprawacja
Cyfrowa siła
„Zdjęcia-trofea” w innych czasach
Ekshibicjoniści występujący dla podglądaczy
Złożone motywy i dynamika społeczna
Postawienie sierżanta Ivana Fredericka przed sądem
Proces
Wyrok
Parę istotnych porównań
Przekształcenie strażnika więziennego Ivana Fredericka w więźnia numer 789689
Uwagi końcowe
Przypisy
ROZDZIAŁ 15 System przed sądem: współudział dowództwa
Dochodzenia w sprawie Abu Ghraib ujawniają wady systemu
Raport Rydera jako pierwszy wysłał sygnały ostrzegawcze
Raport Taguby jest gruntowny i surowy[6]
Raport Faya i Jonesa rozszerza zakres osób odpowiedzialnych – ku górze i na zewnątrz[7]
Psychologia społeczna nieludzkiego traktowania innych
Nauki wynikające z Stanfordzkiego Eksperymentu Więziennego
Raport Human Rights Watch: „Unikanie odpowiedzialności za tortury?”[12]
Wielu maltretujących, niewielu ukaranych, oficerowie wychodzą na wolność
Human Rights Watch sięga do górnych poziomów hierarchii służbowej
Pozbawić nietykalności architektów polityki niezgodnej z prawem
Przed sądem: sekretarz obrony Donald Rumsfeld
Przed sądem: były dyrektor CIA George Tenet
Przed sądem: generał broni Ricardo Sanchez
Przed sądem: generał dywizji Geoffrey Miller
Tortury, wszędzie tortury i okaleczanie
Ujawnienie powszechnego stosowania okrucieństw wobec więźniów przed Abu Ghraib
Piechota Morska z zimną krwią morduje irackich cywilów
Następni przed sąd: świadkowie oskarżenia
Elitarni żołnierze tak postępują: 82 Dywizja Powietrznodesantowa łamie kości i pali fotografie
„Laski od tortur” wykonują taniec erotyczny z więźniami w „konfesjonale” Guantánamo
Inne ujawnione fakty dotyczące przestępstw i występków w Guantánamo
„Zlecanie” tortur na zewnątrz
Dotrzeć do szczytu: obarczenie odpowiedzialnością Dicka Cheneya i George’a W. Busha
Wojna z terrorem ukształtowała zmianę paradygmatu tortur
Wiceprezydent Dick Cheney jako „wiceprezydent od tortur”
Prezydent George W. Bush jako „głównodowodzący czasu wojny”
Notatki służbowe o torturach
Grupa Robocza Dochodzeń Karnych Departamentu Obrony przeciwna przesłuchaniom w Guantánamo
Obsesja na punkcie wojny z terrorem
Sędziowie przysięgli, proszę o werdykt
Wpuśćmy trochę słońca
Przypisy
ROZDZIAŁ 16 Przeciwstawianie się wpływom sytuacyjnym i sławienie heroizmu
Uczenie się, jak stawiać opór niepożądanym wpływom
Dualizm: odłączenie a nasycenie
Dziesięcioetapowy program stawiania oporu niepożądanym wpływom
Paradoksy heroizmu
Heroizm i bohaterowie – co to takiego?
Definicje bohaterów i heroizmu
Bohaterowie wojskowi
Bohaterowie cywilni
Bohaterowie ryzyka fizycznego a bohaterowie ryzyka społecznego
Nowa taksonomia heroizmu
Przykładowe sylwetki bohaterów
Wielowymiarowy model heroizmu
Kontrasty heroizmu: niezwykły czy banalny
O banalności zła
O banalności heroizmu[49]
Heroizm jako potwierdzenie wspólnoty ludzkiej
Przypisy