Dane szczegółowe książki
Czarna księga komunizmu: zbrodnie, terror, prześladowania / Courtois, Stéphane (1947-); Kauffer, Rémi; Kersten, Krystyna (1931-2008); Wakar, Krzysztof
Autorzy
Tytuł
Czarna księga komunizmu: zbrodnie, terror, prześladowania
Tytuł oryginału
Le livre noir du communisme : crimes, terreur et répression
Wydawnictwo
Warszawa: Prószyński i S-ka, 1999
ISBN
8371803265
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
WSTĘP DO POLSKIEGO WYDANIA Krystyna Kersten.
ZBRODNIE KOMUNIZMU Stephane Courtois. (Przełożył Krzysztof Wakar)
23
Cześć pierwsza PAŃSTWO PRZECIW SPOŁECZEŃSTWU
Przemoc, represje i terror w Związku Sowieckim
Nicolas Werth (Przełożył Andrzej Nieuważny)
1. Paradoksy i nieporozumienia Października.............................................................. 57
2. Zbrojne ramie dyktatury proletariatu....................................................................... 69
3. Czerwony Terror ......................................................................................................... 84
4. „Brudna wojna"........................................................................................................... 93
5. Od Tambowa do wielkiego glodu .............................................................................. 116
6. Od rozejmu do „wielkiego przełomu" ...................................................................... 136
7. Przymusowa kolektywizacja i rozkułaczanie ............................................................ 148
8. Wielki głód .................................................................................................................. 158
9. „Elementy klasowo obce" i cykle represyjne ........................................................... 167
10. Wielki Terror (1936-1938)......................................................................................... 180
11. Imperium obozów ...................................................................................................... 196
12. Ciemna strona zwycięstwa ......................................................................................... 208
13. Apogeum i kryzys GUŁagu ....................................................................................... 223
14. Ostatni spisek ............................................................................................................. 233
15. Wyjście ze stalinizmu ................................................................................................. 239
Zakończenie ..................................................................................................................... 248
Cześć druga REWOLUCJA ŚWIATOWA, WOJNA DOMOWA I TERROR
(Przełożyła Blanka Pannę)
1. Komintern w akcji Stephane Courtois, Jean-Louis Pannę ....................................... 257
Rewolucja w Europie ................................................................................................... 257
742 • SPIS TREŚCI
260
Komintern i wojna domowa ..............................................................................
Dyktatura, „kryminalizowanie" przeciwników oraz represje w tonie
Kominternu................................................................................................................... 270
Wielki Terror dosięga Kominternu ............................................................................ 279
Terror uderza w partie komunistyczne ....................................................................... 283
Polowanie na trockistów .............................................................................................. 288
Cudzoziemscy antyfaszyści i rewolucjoniści ofiarami terroru w ZSRR .................. 294
Wojna domowa i wojna narodowowyzwoleńcza........................................................ 305
2. Cień NKWD nad Hiszpanią Stephane Courtois, Jean-Louis Pannę ........................ 314
Polityka komunistów.................................................................................................... 315
„Doradcy" i agenci....................................................................................................... 317
„Od kalumnii... po kule w kark" ................................................................................. 319
Maj 1937 roku i likwidacja POUM ............................................................................ 320
NKWD przystępuje do dzieła ..................................................................................... 324
326
327
329
„Proces moskiewski" w Barcelonie .................................................................... "*""'
W Brygadach Międzynarodowych .......................................................................
Wygnanie i śmierć w „ojczyźnie proletariatu .....................................................
.332
Cześć trzecia EUROPA POD RZĄDAMI KOMUNIZMU
3. Komunizm a terroryzm RemiKauffer.........................................................
,341
1. Polacy pod obcą i własną przemocą Andrzej Paczkowski..........................................
341
Sowieckie represje wobec Polaków ............................................................................
351
„Sprawa POW" i „operacja polska" NKWD (1933-1938) - 341. Katyń, wiezienia i de¬portacje (1939-1941) - 344. NKWD przeciw Armii Krajowej - 349 System represji w Polsce 1944-1989 ...........................................................................
Podbój państwa, czyli terror masowy (1944-1947) - 351. Podbój społeczeństwa, czyli ter¬ror powszechny (1948-1956) - 355. Realny socjalizm, czyli system represji selektywnej
• (1956-1981) - 360. Stan wojenny, czyli próba represji masowych - 363. Od rozejmu do
'> kapitulacji, czyli bezradność (1986-1989) - 365
367
2. Europa Środkowa i Południowo-Wschodnia KarelBartosek ............................
(Przełożyła Agnieszka Daniłowicz-Grudzińska)
367
371
Terror z „importu"? ..............................................................................................
Procesy polityczne sojuszników niekomunistycznych .........................................
Zniszczenie społeczeństwa obywatelskiego ............................................................... 379
„Zwykli ludzie" a system koncentracyjny .................................................................. 385
Procesy przywódców komunistycznych ...................................................................... 394
Od „postterroru" do postkomunizmu ........................................................................ 407
Trudne rozliczanie przeszłości..................................................................................... 419
SPIS TREŚCI • 743
Część czwarta KOMUNIZM W AZJI: MIĘDZY „REEDUKACJĄ" A MASAKRĄ
.433
1. Chiny: długi marsz w ciemności Jean-Louis Margotin .......................................
(Przełożyła Aleksandra Matuszyn-Suh)
Tradycja przemocy? ..................................................................................................... 435
Rewolucja z nieodłącznym terrorem (1927-1946).................................................... 440
Reforma rolna i czystki w miastach (1946-1957)...................................................... 445
Kampanie masowe: uruchomienie i inżynieria społeczna - 446. Miasta: „taktyka salami"
i wywłaszczenia - 449
Największy głód w historii (1959-1961) ..................................................................... 456
Laogai: ukryty GUŁag ................................................................................................ 465
Najbardziej przeludniony system więzienny wszech czasów - 468. W poszukiwaniu
„nowego człowieka" - 470. Przestępca, na pewno przestępca - 476
„Rewolucja kulturalna": totalitaryzm anarchiczny (1966-1976) ............................. 482
Aktorzy rewolucji - 485. Godzina chwały Czerwonej Gwardii - 487. Rewoluq'oniści i ich
mistrz - 495. Od wybuchu walk frakcyjnych do rozgromienia buntowników - 499
Epoka Denga: wygasanie terroru (od 1976 roku) ..................................................... 506
Tybet: ludobójstwo na Dachu Świata? ....................................................................... 510
515
2. Korea Północna, Wietnam, Laos: nasienie Smoka ............................................
(Przełożyła Maria Michalik)
Zbrodnie, terror i tajemnica w Korei Północnej Pierre Rigoulot ............................ 515
Przed utworzeniem państwa komunistycznego - 516. Ofiary walki zbrojnej - 517. Komu¬niści ofiarami reżimu północnokoreańskiego - 518. Egzekucje - 520. Więzienia i obozy - 520. Kontrolowanie ludności - 525. Próba zagłady intelektualnej? - 526. Ścisła hierar¬chia - 527. Ucieczka - 527. Działania poza granicami - 528. Głód i niedostatek - 529. Końcowy rozrachunek - 530 Wietnam: bezdroża komunizmu wojennego Jean-Louis Margolin ......................... 531
Laos: uciekająca ludność Jean-Louis Margolin ......................................................... 540
543
3. Kambodża: w kraju niepojętej zbrodni Jean-Louis Margolin (Przełożyła Maria Michałik)
Spirala potworności ..................................................................................................... 545
Wojna domowa (1970-1975) - 545. Deportacje i segregacja społeczeństwa (1975-1979)
- 548. Czas czystek i wielkich rzezi (1976-1979) - 551
Wariacje na temat martyrologii .................................................................................. 553
Dwa miliony ofiar śmiertelnych? - 553. Zagrożeni i podejrzani - 556. Różnice w czasie
i w przestrzeni - 559
Śmierć na co dzień za czasów Poi Pota....................................................................... 562
Świetlana przyszłość, niewolnictwo, głód - 562. Od zagubienia do zezwierzęcenia - 568.
744 • SPIS TREŚCI
Triumf brutalności - 570. Zbrodnia jako metoda sprawowania władzy - 572. Więzienny
archipelag - 575
Powody szaleństwa ....................................................................................................... 579
Khmerska wyjątkowość? - 580. 1975: radykalny przełom - 582. Paroksyzmy marksizmu-
-leninizmu - 587. Wzór tyrana - 592. Waga realiów - 593
Ludobójstwo? ............................................................................................................... 596
Podsumowanie ............................................................................................................. 598
Część piąta TRZECI ŚWIAT
(Przełożył Wojciech Gilewski)
1. Ameryka Łacińska doświadcza komunizmu Pascal Fontaine................................... 605
Kuba: nieustający totalitaryzm tropików ................................................................... 605
Nikaragua: fiasko totalitarnych planów ..................................................................... 622
Peru: krwawy „długi marsz" Świetlistego Szlaku ...................................................... 631
2. Afrokomunizmy: Etiopia, Angola, Mozambik Yves Santamaria ............................ 637
Afrykańskie miraże komunizmu ................................................................................. 637
Czerwone imperium: Etiopia ...................................................................................... 641
Przemoc w krajach portugalskojęzycznych: Angola, Mozambik ............................. 649
Ludowa Republika Angoli .......................................................................................... 650
Mozambik ..................................................................................................................... 655
3. Komunizm w Afganistanie Sylvain Boulouąue ......................................................... 660
Afganistan i ZSRR (1917-1973) ................................................................................ 661
Afgańscy komuniści ..................................................................................................... 663
Zamach stanu Mohammada Dauda .......................................................................... 664
Zamach stanu z kwietnia 1978 roku, czyli „rewolucja saurska" .............................. 665
Interwencja sowiecka................................................................................................... 669
Zasięg represji .............................................................................................................. 672
Problem uchodźców - 672. Niszczenie wsi i zbrodnie wojenne - 672. Terror polityczny
- 675. Skutki interwencji - 680
DLACZEGO? Stephane Courtois .................................................................................. 681
(Przełożył Krzysztof Wakar)
Bibliografia........................................................................................................................ 709
Autorzy .............................................................................................................................. 715
Wykaz skrótów .................................................... 717
Indeks osób .................
ZBRODNIE KOMUNIZMU Stephane Courtois. (Przełożył Krzysztof Wakar)
23
Cześć pierwsza PAŃSTWO PRZECIW SPOŁECZEŃSTWU
Przemoc, represje i terror w Związku Sowieckim
Nicolas Werth (Przełożył Andrzej Nieuważny)
1. Paradoksy i nieporozumienia Października.............................................................. 57
2. Zbrojne ramie dyktatury proletariatu....................................................................... 69
3. Czerwony Terror ......................................................................................................... 84
4. „Brudna wojna"........................................................................................................... 93
5. Od Tambowa do wielkiego glodu .............................................................................. 116
6. Od rozejmu do „wielkiego przełomu" ...................................................................... 136
7. Przymusowa kolektywizacja i rozkułaczanie ............................................................ 148
8. Wielki głód .................................................................................................................. 158
9. „Elementy klasowo obce" i cykle represyjne ........................................................... 167
10. Wielki Terror (1936-1938)......................................................................................... 180
11. Imperium obozów ...................................................................................................... 196
12. Ciemna strona zwycięstwa ......................................................................................... 208
13. Apogeum i kryzys GUŁagu ....................................................................................... 223
14. Ostatni spisek ............................................................................................................. 233
15. Wyjście ze stalinizmu ................................................................................................. 239
Zakończenie ..................................................................................................................... 248
Cześć druga REWOLUCJA ŚWIATOWA, WOJNA DOMOWA I TERROR
(Przełożyła Blanka Pannę)
1. Komintern w akcji Stephane Courtois, Jean-Louis Pannę ....................................... 257
Rewolucja w Europie ................................................................................................... 257
742 • SPIS TREŚCI
260
Komintern i wojna domowa ..............................................................................
Dyktatura, „kryminalizowanie" przeciwników oraz represje w tonie
Kominternu................................................................................................................... 270
Wielki Terror dosięga Kominternu ............................................................................ 279
Terror uderza w partie komunistyczne ....................................................................... 283
Polowanie na trockistów .............................................................................................. 288
Cudzoziemscy antyfaszyści i rewolucjoniści ofiarami terroru w ZSRR .................. 294
Wojna domowa i wojna narodowowyzwoleńcza........................................................ 305
2. Cień NKWD nad Hiszpanią Stephane Courtois, Jean-Louis Pannę ........................ 314
Polityka komunistów.................................................................................................... 315
„Doradcy" i agenci....................................................................................................... 317
„Od kalumnii... po kule w kark" ................................................................................. 319
Maj 1937 roku i likwidacja POUM ............................................................................ 320
NKWD przystępuje do dzieła ..................................................................................... 324
326
327
329
„Proces moskiewski" w Barcelonie .................................................................... "*""'
W Brygadach Międzynarodowych .......................................................................
Wygnanie i śmierć w „ojczyźnie proletariatu .....................................................
.332
Cześć trzecia EUROPA POD RZĄDAMI KOMUNIZMU
3. Komunizm a terroryzm RemiKauffer.........................................................
,341
1. Polacy pod obcą i własną przemocą Andrzej Paczkowski..........................................
341
Sowieckie represje wobec Polaków ............................................................................
351
„Sprawa POW" i „operacja polska" NKWD (1933-1938) - 341. Katyń, wiezienia i de¬portacje (1939-1941) - 344. NKWD przeciw Armii Krajowej - 349 System represji w Polsce 1944-1989 ...........................................................................
Podbój państwa, czyli terror masowy (1944-1947) - 351. Podbój społeczeństwa, czyli ter¬ror powszechny (1948-1956) - 355. Realny socjalizm, czyli system represji selektywnej
• (1956-1981) - 360. Stan wojenny, czyli próba represji masowych - 363. Od rozejmu do
'> kapitulacji, czyli bezradność (1986-1989) - 365
367
2. Europa Środkowa i Południowo-Wschodnia KarelBartosek ............................
(Przełożyła Agnieszka Daniłowicz-Grudzińska)
367
371
Terror z „importu"? ..............................................................................................
Procesy polityczne sojuszników niekomunistycznych .........................................
Zniszczenie społeczeństwa obywatelskiego ............................................................... 379
„Zwykli ludzie" a system koncentracyjny .................................................................. 385
Procesy przywódców komunistycznych ...................................................................... 394
Od „postterroru" do postkomunizmu ........................................................................ 407
Trudne rozliczanie przeszłości..................................................................................... 419
SPIS TREŚCI • 743
Część czwarta KOMUNIZM W AZJI: MIĘDZY „REEDUKACJĄ" A MASAKRĄ
.433
1. Chiny: długi marsz w ciemności Jean-Louis Margotin .......................................
(Przełożyła Aleksandra Matuszyn-Suh)
Tradycja przemocy? ..................................................................................................... 435
Rewolucja z nieodłącznym terrorem (1927-1946).................................................... 440
Reforma rolna i czystki w miastach (1946-1957)...................................................... 445
Kampanie masowe: uruchomienie i inżynieria społeczna - 446. Miasta: „taktyka salami"
i wywłaszczenia - 449
Największy głód w historii (1959-1961) ..................................................................... 456
Laogai: ukryty GUŁag ................................................................................................ 465
Najbardziej przeludniony system więzienny wszech czasów - 468. W poszukiwaniu
„nowego człowieka" - 470. Przestępca, na pewno przestępca - 476
„Rewolucja kulturalna": totalitaryzm anarchiczny (1966-1976) ............................. 482
Aktorzy rewolucji - 485. Godzina chwały Czerwonej Gwardii - 487. Rewoluq'oniści i ich
mistrz - 495. Od wybuchu walk frakcyjnych do rozgromienia buntowników - 499
Epoka Denga: wygasanie terroru (od 1976 roku) ..................................................... 506
Tybet: ludobójstwo na Dachu Świata? ....................................................................... 510
515
2. Korea Północna, Wietnam, Laos: nasienie Smoka ............................................
(Przełożyła Maria Michalik)
Zbrodnie, terror i tajemnica w Korei Północnej Pierre Rigoulot ............................ 515
Przed utworzeniem państwa komunistycznego - 516. Ofiary walki zbrojnej - 517. Komu¬niści ofiarami reżimu północnokoreańskiego - 518. Egzekucje - 520. Więzienia i obozy - 520. Kontrolowanie ludności - 525. Próba zagłady intelektualnej? - 526. Ścisła hierar¬chia - 527. Ucieczka - 527. Działania poza granicami - 528. Głód i niedostatek - 529. Końcowy rozrachunek - 530 Wietnam: bezdroża komunizmu wojennego Jean-Louis Margolin ......................... 531
Laos: uciekająca ludność Jean-Louis Margolin ......................................................... 540
543
3. Kambodża: w kraju niepojętej zbrodni Jean-Louis Margolin (Przełożyła Maria Michałik)
Spirala potworności ..................................................................................................... 545
Wojna domowa (1970-1975) - 545. Deportacje i segregacja społeczeństwa (1975-1979)
- 548. Czas czystek i wielkich rzezi (1976-1979) - 551
Wariacje na temat martyrologii .................................................................................. 553
Dwa miliony ofiar śmiertelnych? - 553. Zagrożeni i podejrzani - 556. Różnice w czasie
i w przestrzeni - 559
Śmierć na co dzień za czasów Poi Pota....................................................................... 562
Świetlana przyszłość, niewolnictwo, głód - 562. Od zagubienia do zezwierzęcenia - 568.
744 • SPIS TREŚCI
Triumf brutalności - 570. Zbrodnia jako metoda sprawowania władzy - 572. Więzienny
archipelag - 575
Powody szaleństwa ....................................................................................................... 579
Khmerska wyjątkowość? - 580. 1975: radykalny przełom - 582. Paroksyzmy marksizmu-
-leninizmu - 587. Wzór tyrana - 592. Waga realiów - 593
Ludobójstwo? ............................................................................................................... 596
Podsumowanie ............................................................................................................. 598
Część piąta TRZECI ŚWIAT
(Przełożył Wojciech Gilewski)
1. Ameryka Łacińska doświadcza komunizmu Pascal Fontaine................................... 605
Kuba: nieustający totalitaryzm tropików ................................................................... 605
Nikaragua: fiasko totalitarnych planów ..................................................................... 622
Peru: krwawy „długi marsz" Świetlistego Szlaku ...................................................... 631
2. Afrokomunizmy: Etiopia, Angola, Mozambik Yves Santamaria ............................ 637
Afrykańskie miraże komunizmu ................................................................................. 637
Czerwone imperium: Etiopia ...................................................................................... 641
Przemoc w krajach portugalskojęzycznych: Angola, Mozambik ............................. 649
Ludowa Republika Angoli .......................................................................................... 650
Mozambik ..................................................................................................................... 655
3. Komunizm w Afganistanie Sylvain Boulouąue ......................................................... 660
Afganistan i ZSRR (1917-1973) ................................................................................ 661
Afgańscy komuniści ..................................................................................................... 663
Zamach stanu Mohammada Dauda .......................................................................... 664
Zamach stanu z kwietnia 1978 roku, czyli „rewolucja saurska" .............................. 665
Interwencja sowiecka................................................................................................... 669
Zasięg represji .............................................................................................................. 672
Problem uchodźców - 672. Niszczenie wsi i zbrodnie wojenne - 672. Terror polityczny
- 675. Skutki interwencji - 680
DLACZEGO? Stephane Courtois .................................................................................. 681
(Przełożył Krzysztof Wakar)
Bibliografia........................................................................................................................ 709
Autorzy .............................................................................................................................. 715
Wykaz skrótów .................................................... 717
Indeks osób .................