Dane szczegółowe książki
Historia Węgier / Felczak, Wacław (1916-1993)
Autorzy
Tytuł
Historia Węgier
Wydawnictwo
Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1983
Numer wydania
Wydanie drugie poprawione i uzupełnione
ISBN
83-04-01028-3
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa do drugiego wydania 5
Od autora 7
I. Kotlina naddunajska i jej pierwotni mieszkańcy
Obszar geograficzny 10
Pojęcie państwa węgierskiego 10
Węgry historyczne 11
Węgry współczesne 11
Pierwotni mieszkańcy Kotliny Naddunajskiej 11
Pradzieje Madziarów 15
Honfoglaláz, czyli osiedlanie się Madziarów w Kotlinie Naddunajskiej 17
Wyprawy łupieżcze 19
II. Początki państwa węgierskiego
Geneza i organizacja państwa węgierskiego 21
Panowanie Gejzy i Stefana I św. 22
Wojna z Cesarstwem Niemieckim 25
III. Wewnętrzny kryzys i konsolidacja państwa w XI w.
Pierwszy bunt pogański 27
Drugi bunt pogański 28
Ujarzmienie "wolnych" 29
Rozrost kościelnych i świeckich latyfundiów 30
Polityka zagraniczna Władysława i Kolomana 31
Rozwój kultury 33
IV. Początki rozbicia feudalnego i ruchu stanowego
Wojny z Bizancjum 35
Organizacja państwa za Béli III 36
Kolonizacja niemiecka 38
Ekspansja na Bałkany i opanowanie Rusi Halickiej 38
Początki rozbicia feudalnego 39
Serwienci 40
Złota bulla 1222 r. Jej geneza i następstwa 41
Autonomia saska 43
Próby wzmocnienia władzy centralnej. Kumanowie 44
Najazd tatarski 1241 r. 45
Odbudowa kraju 45
Rozwój kulturalny w XII i XIII w. 47
V. Ostatni Arpadowie
Oligarchia feudalna 49
Wojna z Ottokarem II czeskim 51
Próby reform za Andrzeja III 51
Rola Arpadów w dziejach Węgier 52
Walka o spuściznę po Arpadach 53
VI. Wzmocnienie władzy centralnej za dynastii andegaweńskiej
Polityka wewnętrzna Karola Roberta 56
Reorganizacja sił obronnych 57
Organizacja finansów 58
Przemiany gospodarcze 59
Miasta i handel 60
Polityka zagraniczna Karola Roberta 61
Wojny dynastyczne Ludwika I 62
Unia z Polską 63
Dwór królewski za Andegawenów 64
Ograniczenie władzy królewskiej 64
Rozkwit kultury 66
VII. Wzrost wpływu stanów na sprawy państwowe (1382-1439)
Walka o tron. Zygmunt Luksemburczyk 69
Pierwsza wojna z Turkami 70
Ligi magnackie i placetum regium 71
Sprawy zagraniczne 73
Miasta i mieszczanie 74
Szlachta i autonomia komitacka 76
Chłopi 78
Powstania chłopskie w Siedmiogrodzie 79
Unia personalna z Austrią i Czechami 82
VIII. Wojny tureckie (1439-1458). Jan Hunyadi
Druga unia polsko-węgierska 83
Jan Hunyadi 84
"Długa wojna" 1443 r. 86
Klęska pod Warną 88
Regencja Hunyadiego 89
Wojna 1456 r. i zwycięstwo belgradzkie 91
IX. Próby wzmocnienia władzy centralnej (1458-1490)
Walka stronnictw o władzę 95
Maciej Korwin 95
Polityka zagraniczna 97
Polityka wewnętrzna 100
Ustawa 1486 r. i sprawa elekcji króla 103
Ocena "okresu Hunyadich" 103
Rozkwit kultury w XV w. 104
X. Okres panowania Jagiellonów (1490-1526). Klęska pod Mohaczem
Unia węgiersko-czeska 107
Wzrost znaczenia magnatów 108
Opozycja szlachty 109
Wojna chłopska 1514 r. 111
"Tripartitum" 114
Zjazd w Wiedniu 1515 r. 115
Anarchia za panowania Ludwika II 116
Mohacz 117
XI. Podział państwa na trzy części
Wojna domowa 121
Dwa państwa węgierskie 122
Początek niewoli tureckiej. Jerzy Martinuzzi 122
Utrwalanie podziału Węgier na trzy części 125
Zabór turecki 126
Królestwo Węgierskie pod panowaniem habsburskim 128
Siedmiogród 129
Sprawy gospodarcze 132
Reformacja 133
Kultura 134
XII. Powstania siedmiogrodzkie
Stefan Batory, pierwszy książę Siedmiogrodu 137
Upadek Siedmiogrodu za Zygmunta Batorego 139
Powstanie Bocskaya 140
Walka z centralizmem habsburskim w Królestwie Węgierskim 142
Kontrreformacja 143
Powstanie Bethlena 143
Polityczny upadek Siedmiogrodu 145
XIII. Walki o niepodległość w Królestwie Węgierskim w drugiej połowie XVII wieku
Polityka habsburska po wojnie trzydziestoletniej 148
Mikołaj Zrinyi 149
Spisek Wesselényiego 150
Powstanie Thökölyego 152
Koniec niewoli tureckiej 153
Kultura baroku 154
XIV. Powstanie Franciszka Rakoczego II (1703-1711)
Następstwa wojny i niewoli 157
Franciszek Rakoczy i wybuch powstania 160
Polityka wewnętrzna i zewnętrzna 162
Upadek powstania 164
XV. Centralizm i absolutyzm habsburski. Rządy Marii Teresy i Józefa II
Kapitulacja szlachty węgierskiej 167
Powstania chłopskie i reformy Marii Teresy 170
Początki oświecenia i reformy Józefa II 173
Opór szlachty węgierskiej 176
Sprawa chłopska 177
Odwrót Józefa II 178
XVI. Początki konfliktu narodowościowego, sejm 1790-1791
Zmiana orientacji u postępowej inteligencji 180
Początki konfliktu narodowościowego 183
Sejm 1790-1791 190
XVII. Spisek Martinovicsa. Węgry w czasach napoleońskich
"Ruch jakobiński" 194
Dwa nurty spisku 195
Sojusz szlachty węgierskiej z dynastią 197
Sprawy gospodarcze i kulturalne 198
Ponowne rozbicie sojuszu szlachty węgierskiej z dworem 199
XVIII. Okres reform 1825-1848
Sytuacja gospodarcza monarchii 201
Sejm 1825-1827 203
Stefan (István) Széchenyi i jego program 205
Wpływ francuskiej rewolucji lipcowej i powstania listopadowego na ruch reform 208
Powstanie chłopskie 1831 r. 210
Radykalizacja programów społecznych i politycznych 211
Ludwik Kossuth 213
Opór ze strony niemadziarskich narodowości 215
Polaryzacja życia politycznego 219
Ostatni sejm stanowy 222
XIX. Rewolucja i powstanie 1848-1849
Rewolucja peszteńska 15 marca i jej następstwa 224
Rząd narodowy 226
Ustawy marcowe 226
Problem narodowościowy 230
Polityka zagraniczna rządu węgierskiego 235
Sejm peszteński 237
Konflikt z Wiedniem i narodowościami 239
Komitet Obrony Narodowej 241
Wybuch powstania narodowego i jego organizacja 242
Działania wojenne 243
Bem w Siedmiogrodzie 245
"Partia Pokoju" 247
Zerwanie z Habsburgami i ogłoszenie niepodległości 247
Interwencja zbrojna cara rosyjskiego 251
Upadek powstania 253
XX. Walka z centralizmem i absolutyzmem wiedeńskim (1849-1867)
Terror Haynaua 255
Rozwój kapitalizmu na Węgrzech 257
System Bacha 258
Sytuacja narodowości niemadziarskich 259
Emigracja 260
Zmiany polityczne w monarchii 261
Sejm 1861 r. i program Deáka 263
Plany Kossutha. Na drodze do ugody 265
Ugoda austro-węgierska 1867 r. 267
XXI. Węgry w okresie dualizmu (1867-1914)
Stanowisko Kossutha wobec ugody 269
Nowe partie polityczne 269
Organizacja państwa 271
Ugoda z Chorwatami i ustawa narodowościowa z 1868 r. 271
Administracja 274
Szybkie tempo rozwoju gospodarczego 275
Polityka zagraniczna Andrássyego 278
Rządy Kolomana Tiszy 279
Początki ruchu socjalistycznego i upadek Tiszy 280
Sytuacja gospodarcza 282
Nowy układ sił politycznych i społecznych. Walka o kulturę 283
Kryzys dualizmu 287
Rządy koalicji 1906-1909 289
Ostatnie lata przed wybuchem pierwszej wojny światowej 293
Kultura okresu dualizmu 295
XXII. Rozpad Austro-Węgier. Pierwsza rewolucja proletariacka
Węgry w czasie pierwszej wojny światowej 301
Wpływ Rewolucji Październikowej 304
Rozpad Austro-Węgier 305
Rewolucja burżuazyjna na Węgrzech 306
Utworzenie Węgierskiej Partii Komunistycznej 309
Załamanie się rewolucji burżuazyjnej 309
Proklamowanie Węgierskiej Republiki Rad 311
Przyczyny gwałtownego upadku Węgierskiej Republiki Rad 315
XXIII. Między pierwszą a drugą wojną światową
Dojście do władzy Mikołaja Horthyego 318
Traktat trianoński 319
Rządy Istvána Bethlena 321
Węgierska Partia Komunistyczna 326
Kryzys gospodarczy i faszyzacja Węgier 327
Następstwa Anschlussu 330
Rewizjonizm i arbitraż wiedeński 331
O front ludowy. Rola pisarzy i poetów 334
XXIV. Węgry w czasie drugiej wojny światowej
Polityka zagraniczna rządu Pala Telekiego 337
Sprawa rumuńska i drugi arbitraż wiedeński 338
Sprawa jugosłowiańska i samobójstwo Telekiego 339
Przystąpienie Węgier do drugiej wojny światowej 341
Społeczeństwo węgierskie w pierwszych latach wojny 342
Katastrofa pod Woroneżem 344
"Hintapolitika" – polityka balansowania rządu Miklósa Kállaya 346
Tajna dyplomacja Kállaya. Przebieg i cele 348
Kontratak hitlerowski 352
Okupacja Węgier przez wojska hitlerowskie 354
Rząd generała Lakatosa 357
Front węgierski 359
Zawieszenie broni 360
15 października 362
Terror nyilasowski 364
Zbrojny ruch oporu 366
Wyzwolenie Węgier 368
Organizacja nowych władz państwowych 369
Ważniejsze wydarzenia od 1945 roku 372
Wskazówki bibliograficzne 380
Tablice genealogiczne 383
Indeks nazwisk 387
Indeks nazw miejscowości 404
Spis ilustracji 408
Spis map 409
Od autora 7
I. Kotlina naddunajska i jej pierwotni mieszkańcy
Obszar geograficzny 10
Pojęcie państwa węgierskiego 10
Węgry historyczne 11
Węgry współczesne 11
Pierwotni mieszkańcy Kotliny Naddunajskiej 11
Pradzieje Madziarów 15
Honfoglaláz, czyli osiedlanie się Madziarów w Kotlinie Naddunajskiej 17
Wyprawy łupieżcze 19
II. Początki państwa węgierskiego
Geneza i organizacja państwa węgierskiego 21
Panowanie Gejzy i Stefana I św. 22
Wojna z Cesarstwem Niemieckim 25
III. Wewnętrzny kryzys i konsolidacja państwa w XI w.
Pierwszy bunt pogański 27
Drugi bunt pogański 28
Ujarzmienie "wolnych" 29
Rozrost kościelnych i świeckich latyfundiów 30
Polityka zagraniczna Władysława i Kolomana 31
Rozwój kultury 33
IV. Początki rozbicia feudalnego i ruchu stanowego
Wojny z Bizancjum 35
Organizacja państwa za Béli III 36
Kolonizacja niemiecka 38
Ekspansja na Bałkany i opanowanie Rusi Halickiej 38
Początki rozbicia feudalnego 39
Serwienci 40
Złota bulla 1222 r. Jej geneza i następstwa 41
Autonomia saska 43
Próby wzmocnienia władzy centralnej. Kumanowie 44
Najazd tatarski 1241 r. 45
Odbudowa kraju 45
Rozwój kulturalny w XII i XIII w. 47
V. Ostatni Arpadowie
Oligarchia feudalna 49
Wojna z Ottokarem II czeskim 51
Próby reform za Andrzeja III 51
Rola Arpadów w dziejach Węgier 52
Walka o spuściznę po Arpadach 53
VI. Wzmocnienie władzy centralnej za dynastii andegaweńskiej
Polityka wewnętrzna Karola Roberta 56
Reorganizacja sił obronnych 57
Organizacja finansów 58
Przemiany gospodarcze 59
Miasta i handel 60
Polityka zagraniczna Karola Roberta 61
Wojny dynastyczne Ludwika I 62
Unia z Polską 63
Dwór królewski za Andegawenów 64
Ograniczenie władzy królewskiej 64
Rozkwit kultury 66
VII. Wzrost wpływu stanów na sprawy państwowe (1382-1439)
Walka o tron. Zygmunt Luksemburczyk 69
Pierwsza wojna z Turkami 70
Ligi magnackie i placetum regium 71
Sprawy zagraniczne 73
Miasta i mieszczanie 74
Szlachta i autonomia komitacka 76
Chłopi 78
Powstania chłopskie w Siedmiogrodzie 79
Unia personalna z Austrią i Czechami 82
VIII. Wojny tureckie (1439-1458). Jan Hunyadi
Druga unia polsko-węgierska 83
Jan Hunyadi 84
"Długa wojna" 1443 r. 86
Klęska pod Warną 88
Regencja Hunyadiego 89
Wojna 1456 r. i zwycięstwo belgradzkie 91
IX. Próby wzmocnienia władzy centralnej (1458-1490)
Walka stronnictw o władzę 95
Maciej Korwin 95
Polityka zagraniczna 97
Polityka wewnętrzna 100
Ustawa 1486 r. i sprawa elekcji króla 103
Ocena "okresu Hunyadich" 103
Rozkwit kultury w XV w. 104
X. Okres panowania Jagiellonów (1490-1526). Klęska pod Mohaczem
Unia węgiersko-czeska 107
Wzrost znaczenia magnatów 108
Opozycja szlachty 109
Wojna chłopska 1514 r. 111
"Tripartitum" 114
Zjazd w Wiedniu 1515 r. 115
Anarchia za panowania Ludwika II 116
Mohacz 117
XI. Podział państwa na trzy części
Wojna domowa 121
Dwa państwa węgierskie 122
Początek niewoli tureckiej. Jerzy Martinuzzi 122
Utrwalanie podziału Węgier na trzy części 125
Zabór turecki 126
Królestwo Węgierskie pod panowaniem habsburskim 128
Siedmiogród 129
Sprawy gospodarcze 132
Reformacja 133
Kultura 134
XII. Powstania siedmiogrodzkie
Stefan Batory, pierwszy książę Siedmiogrodu 137
Upadek Siedmiogrodu za Zygmunta Batorego 139
Powstanie Bocskaya 140
Walka z centralizmem habsburskim w Królestwie Węgierskim 142
Kontrreformacja 143
Powstanie Bethlena 143
Polityczny upadek Siedmiogrodu 145
XIII. Walki o niepodległość w Królestwie Węgierskim w drugiej połowie XVII wieku
Polityka habsburska po wojnie trzydziestoletniej 148
Mikołaj Zrinyi 149
Spisek Wesselényiego 150
Powstanie Thökölyego 152
Koniec niewoli tureckiej 153
Kultura baroku 154
XIV. Powstanie Franciszka Rakoczego II (1703-1711)
Następstwa wojny i niewoli 157
Franciszek Rakoczy i wybuch powstania 160
Polityka wewnętrzna i zewnętrzna 162
Upadek powstania 164
XV. Centralizm i absolutyzm habsburski. Rządy Marii Teresy i Józefa II
Kapitulacja szlachty węgierskiej 167
Powstania chłopskie i reformy Marii Teresy 170
Początki oświecenia i reformy Józefa II 173
Opór szlachty węgierskiej 176
Sprawa chłopska 177
Odwrót Józefa II 178
XVI. Początki konfliktu narodowościowego, sejm 1790-1791
Zmiana orientacji u postępowej inteligencji 180
Początki konfliktu narodowościowego 183
Sejm 1790-1791 190
XVII. Spisek Martinovicsa. Węgry w czasach napoleońskich
"Ruch jakobiński" 194
Dwa nurty spisku 195
Sojusz szlachty węgierskiej z dynastią 197
Sprawy gospodarcze i kulturalne 198
Ponowne rozbicie sojuszu szlachty węgierskiej z dworem 199
XVIII. Okres reform 1825-1848
Sytuacja gospodarcza monarchii 201
Sejm 1825-1827 203
Stefan (István) Széchenyi i jego program 205
Wpływ francuskiej rewolucji lipcowej i powstania listopadowego na ruch reform 208
Powstanie chłopskie 1831 r. 210
Radykalizacja programów społecznych i politycznych 211
Ludwik Kossuth 213
Opór ze strony niemadziarskich narodowości 215
Polaryzacja życia politycznego 219
Ostatni sejm stanowy 222
XIX. Rewolucja i powstanie 1848-1849
Rewolucja peszteńska 15 marca i jej następstwa 224
Rząd narodowy 226
Ustawy marcowe 226
Problem narodowościowy 230
Polityka zagraniczna rządu węgierskiego 235
Sejm peszteński 237
Konflikt z Wiedniem i narodowościami 239
Komitet Obrony Narodowej 241
Wybuch powstania narodowego i jego organizacja 242
Działania wojenne 243
Bem w Siedmiogrodzie 245
"Partia Pokoju" 247
Zerwanie z Habsburgami i ogłoszenie niepodległości 247
Interwencja zbrojna cara rosyjskiego 251
Upadek powstania 253
XX. Walka z centralizmem i absolutyzmem wiedeńskim (1849-1867)
Terror Haynaua 255
Rozwój kapitalizmu na Węgrzech 257
System Bacha 258
Sytuacja narodowości niemadziarskich 259
Emigracja 260
Zmiany polityczne w monarchii 261
Sejm 1861 r. i program Deáka 263
Plany Kossutha. Na drodze do ugody 265
Ugoda austro-węgierska 1867 r. 267
XXI. Węgry w okresie dualizmu (1867-1914)
Stanowisko Kossutha wobec ugody 269
Nowe partie polityczne 269
Organizacja państwa 271
Ugoda z Chorwatami i ustawa narodowościowa z 1868 r. 271
Administracja 274
Szybkie tempo rozwoju gospodarczego 275
Polityka zagraniczna Andrássyego 278
Rządy Kolomana Tiszy 279
Początki ruchu socjalistycznego i upadek Tiszy 280
Sytuacja gospodarcza 282
Nowy układ sił politycznych i społecznych. Walka o kulturę 283
Kryzys dualizmu 287
Rządy koalicji 1906-1909 289
Ostatnie lata przed wybuchem pierwszej wojny światowej 293
Kultura okresu dualizmu 295
XXII. Rozpad Austro-Węgier. Pierwsza rewolucja proletariacka
Węgry w czasie pierwszej wojny światowej 301
Wpływ Rewolucji Październikowej 304
Rozpad Austro-Węgier 305
Rewolucja burżuazyjna na Węgrzech 306
Utworzenie Węgierskiej Partii Komunistycznej 309
Załamanie się rewolucji burżuazyjnej 309
Proklamowanie Węgierskiej Republiki Rad 311
Przyczyny gwałtownego upadku Węgierskiej Republiki Rad 315
XXIII. Między pierwszą a drugą wojną światową
Dojście do władzy Mikołaja Horthyego 318
Traktat trianoński 319
Rządy Istvána Bethlena 321
Węgierska Partia Komunistyczna 326
Kryzys gospodarczy i faszyzacja Węgier 327
Następstwa Anschlussu 330
Rewizjonizm i arbitraż wiedeński 331
O front ludowy. Rola pisarzy i poetów 334
XXIV. Węgry w czasie drugiej wojny światowej
Polityka zagraniczna rządu Pala Telekiego 337
Sprawa rumuńska i drugi arbitraż wiedeński 338
Sprawa jugosłowiańska i samobójstwo Telekiego 339
Przystąpienie Węgier do drugiej wojny światowej 341
Społeczeństwo węgierskie w pierwszych latach wojny 342
Katastrofa pod Woroneżem 344
"Hintapolitika" – polityka balansowania rządu Miklósa Kállaya 346
Tajna dyplomacja Kállaya. Przebieg i cele 348
Kontratak hitlerowski 352
Okupacja Węgier przez wojska hitlerowskie 354
Rząd generała Lakatosa 357
Front węgierski 359
Zawieszenie broni 360
15 października 362
Terror nyilasowski 364
Zbrojny ruch oporu 366
Wyzwolenie Węgier 368
Organizacja nowych władz państwowych 369
Ważniejsze wydarzenia od 1945 roku 372
Wskazówki bibliograficzne 380
Tablice genealogiczne 383
Indeks nazwisk 387
Indeks nazw miejscowości 404
Spis ilustracji 408
Spis map 409