Dane szczegółowe książki
Bawełna, samowary i Sartowie: muzułmańskie okrainy carskiej Rosji 1795-1916 / Rohoziński, Jerzy (1971-)
Autorzy
Tytuł
Bawełna, samowary i Sartowie: muzułmańskie okrainy carskiej Rosji 1795-1916
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2014
ISBN
9788380020603
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wykaz skrótów 13
Wstęp 14
Przypisy 18
I. "Pod mieczem Rosji wschód się chyli" 20
1. "Teatr wydarzeń politycznych". Kaukaz przed podbojem 20
2. "Kaukazie drżyj: idzie Jermołow!" Podbój 30
3. "…Cały kraj skąpany był w rosyjskiej krwi". Urządzanie Zakaukazia 46
4. "Azja Środkowa". Narodziny pojęcia 48
5. (Etno)krajobraz przed bitwą. O ludach i plemionach Azji Środkowej 51
6. "… Po łupy, po perskie, po chiwańskie…" o moralnym prawie do ujarzmiania stepu 73
7. "Wrota Azji". Rosja i Kazachowie 77
8. "Świat bez historii" i "Giganci zionący ogniem". Rosja i chanaty środkowoazjatyckie przed podbojem 85
9. "Wojna z Kokandem kosztowała nas więcej niż inne wojny…" 93
10. "Mądry mułło, chcemy przegnać Rosjan!" Wojna z Bucharą 101
11. "Na Chiwę!" 110
12. "Niech żyje Skobielew i jego wiarusy". Podbój Turkmenów 119
13. "Błagali, by ich chronić…" Przyłączenie Pamiru 131
14. "Osiągaliśmy tylko najbliższe cele…" Strategia podbojów? 135
15. O dwóch takich, co wojnę malowali. Wojna i sztuka: Wierieszczagin i Karazin 142
16. Od Wołgi do Gangesu. Rosja i Indie 149
17. "W Europie byliśmy Tatarami…" Narodziny eurazjatyzmu 169
18. "Grzesznik przeklęty, wróg świata i religii". Co myśleli pokonani o zdobywcach? 176
Przypisy 183
II. Krzyż i półksiężyc 215
1. Islam.ru 215
2. Święta Ruś i "muchammedanskija religija". Rosja i islam 220
3. "… Przybyłem, by objawić wam dobrą wolę jej imperatorskiej mości". Islam oswojony 224
4. Kochać Allaha, służyć Carowi i… Nie wierzyć Tatarom. "pożyteczni" muzułmanie 237
5. "Oni w głębi duszy nie są w ogóle muzułmanami". Islam Kazachów 245
6. "Mój szariat-to mój miecz". Islam Turkmenów 249
7. "Jednych przeklinał, drugich błogosławił". Święte rody 253
8. Mułło, powróż mi z liter Koranu. O miejscowych "zabobonach" 257
9. Groby świętych 266
10. "Skakali jakby postradali rozum". Bractwa religijne 272
11. Sekta Zikry. Kaukaski sufizm 282
12. "Religia jest tajemnicą". Sekty ezoteryczne Zakaukazia 289
13. "Zawsze był ali". Pamirscy ismailici 291
14. "Szyici wyróżniają się większym fanatyzmem" 297
15. "Sprawują się przyzwoicie…" Bahaici 302
16. Szyici, sunnicii "panislamizm" 305
17. "Byki". Żydzi górscy 309
18. "Męskie westalki". Kult ognia na Półwyspie Apszerońskim 313
19. "Czciciele diabła". Jezydzi 316
20. "Może kiedyś wśród modlących się ujrzymy Sarta i Kirgiza". Prawosławni misjonarze w Azji Środkowej 319
21. Otaczali cerkiew, padali na kolana i bili jej pokłony". Kałmucy i prawosławie 333
22. "Szkoda, że nasza cerkiew tutaj jest taka biedna". Prawosławni misjonarze na Kaukazie 336
23. Haj Ekegecii "heretycy". Chrześcijaństwo ormiańskie 343
24. "Jakiś inny naród". Chrześcijaństwo "zarmenizowane" 347
Przypisy 353
III. "Wszystkie narodowości Turkiestanu" 383
1. Jak pytać o narodowość? 383
2. "Nie ma plemienia sartów…" o tworzeniu bytów etnicznych 388
3. "Kim są owi czarodzieje?" "Ujgurzy" i Dunganie 393
4. "Jurecki kolos". Narodziny panturkizmu 401
Przypisy 405
IV. "Czyż nie dość już naszych zasług…?" rosyjska "misja cywilizacyjna" 411
1. Boże, byle nie do turkiestanu! Administracja 414
2. "Powydawali fortuny na stanowiska…" Indirect Rule 431
3. "Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki". Miasta 443
4. "Jak domki z kart". Trzęsienia ziemi 460
5 "… Byleby zaczęła się komunikacja…" 464
6. Woda 474
7. "Po co robić z dobrego pasterza złego rolnika?" jak nie "ucywilizowano" Kurdów? 483
8. Dobrodziejstwa sianokosów 490
9. Bawełniana gorączka 496
10. Bo mieli szpadle i motyki. Bezpieczeństwo publiczne 503
11. "Przecież Bóg zabrania mahometanom picia wódki". Alkohol 508
12. Opium na wagę srebra 511
13. "Kapłanki wesela i miłości". Prostytucja 514
14. "Niech muzułmańskie kobiety chodzą z zakrytą twarzą". Ewolucja ubioru kobiecego 516
15. "Tu dużo rozpustników". Pederastia 519
16. "W każdej czajchanie samowar z tuły". Herbata 524
17. "Nasi Tabibowie są nieukami…" Medycyna 528
18. "Dywanik i książka". Szkolnictwo 541
19. "Mamy inną szkołę…" Armia 554
20. "Gdy przelano rosyjską krew". Powstanie 1916 r. 571
21. Rewolucjoniści w tiubietiejkach? Muzułmanie i ruch robotniczy 583
22. "Nie jesteśmy stadem baranów". Reformatorzy z kręgu Dżadydów 586
Przypisy 593
V. "Gdzie się w Azji «Rus» osiedli…" Zmiany mapy etnicznej 625
1. "Szli ludzie bezdomni…" Rosyjska kolonizacja Azji Środkowej 628
2. Synowie Raskołu. Staroobrzędowcy w Azji Środkowej 646
3. Wallenrodowie, inżynierowie, zesłańcy. Polacy w Azji Środkowej 659
4. Ein Dorf, Ein Glaube. Niemcy w Azji Środkowej 667
5. "…Rosjan cechuje humanitaryzm…" Migranci z chińskiego Turkiestanu 671
6. "Nigdy człowiek cywilizowany nie zastąpi krajowca…" Rosjanie w Kraju Zakaspijskim 681
7. "Rosjan tu mało i nie mają kapitałów…" 687
8. "Sarty, istne Żydy i pijawki" 698
9. "Hinduski lichwiarz ze swoją sakiewką" 702
10. "Rosjanin zajmuje się rolnictwem z konieczności…" 704
11. "Na pewno nas nie zdradzą…" Ormianie na Zakaukaziu 707
12. "Niewolnicy złej i ciemnej siły". "Wojna ormiańko-tatarska" 1905 r. 730
13. "Wciąż przywdziewają swe teutońskie ubrania…" Niemcy na Zakaukaziu 758
14. "Nasi muzułmanie brali je za Cyganki…" Rosyjska kolonizacja Zakaukazia 763
15. "W kandały nas zakowali i za Kawkaz pognali". Rosyjscy sekciarze na Zakaukaziu 769
16. "Ciepły sybir". Polacy na Zakaukaziu 793
Przypisy 803
VI. Podsumowanie 833
Przypisy 838
Apendyks 839
Generałowie-gubernatorzy Kraju Stepowego (i atamani Syberyjskiego Wojska Kozackiego) 839
Wojskowi gubernatorzy obwodu akmolińskiego 839
Wojskowi gubernatorzy obwodu semipałatyńskiego (od 1908 r. cywilni) 839
Wojskowi gubernatorzy obwodu turgajskiego (od 1908 r. cywilni; do 1882 r. gubernia orenburska) 841
Wojskowi gubernatorzy obwodu siemirieczeńskiego 1882-1899 (i atamani Siemirieczeńskiego Wojska Kozackiego) 841
Generałowie-gubernatorzy Kraju Turkiestańskiego 841
Chanowie Chiwy (rosyjski protektorat 1873-1918) 843
Chanowie Kokandu 843
Emirowie Buchary (rosyjski protektorat 1868-1918) 843
Wojskowi gubernatorzy obwodu fergańskiego 843
Wojskowi gubernatorzy obwodu samarkandzkiego 845
Wojskowi gubernatorzy obwodu syrdaryjskiego 845
Wojskowi gubernatorzy i naczelnicy obwodu zakaspijskiego 845
Wojskowi gubernatorzy obwodu siemirieczeńskiego od 1899 (i atamani Siemirieczeńskiego Wojska Kozackiego) 847
Naczelnicy okręgu amudaryjskiego 847
Głównodowodzący armii rosyjskiej na Kaukazie 847
Namiestnicy Kaukazu (1881-1905 naczelnicy administracji Kaukazu) 847
Gubernatorzy bakijscy 848
Gubernatorzy jelizawietpolscy 849
Gubernatorzy erywańscy 849
Indeksy 851
Objaśnienia 851
Indeks osób 851
Indeks nazw geograficznych 890
Indeks grup etnicznych i etnokonfesyjnych 924
Wstęp 14
Przypisy 18
I. "Pod mieczem Rosji wschód się chyli" 20
1. "Teatr wydarzeń politycznych". Kaukaz przed podbojem 20
2. "Kaukazie drżyj: idzie Jermołow!" Podbój 30
3. "…Cały kraj skąpany był w rosyjskiej krwi". Urządzanie Zakaukazia 46
4. "Azja Środkowa". Narodziny pojęcia 48
5. (Etno)krajobraz przed bitwą. O ludach i plemionach Azji Środkowej 51
6. "… Po łupy, po perskie, po chiwańskie…" o moralnym prawie do ujarzmiania stepu 73
7. "Wrota Azji". Rosja i Kazachowie 77
8. "Świat bez historii" i "Giganci zionący ogniem". Rosja i chanaty środkowoazjatyckie przed podbojem 85
9. "Wojna z Kokandem kosztowała nas więcej niż inne wojny…" 93
10. "Mądry mułło, chcemy przegnać Rosjan!" Wojna z Bucharą 101
11. "Na Chiwę!" 110
12. "Niech żyje Skobielew i jego wiarusy". Podbój Turkmenów 119
13. "Błagali, by ich chronić…" Przyłączenie Pamiru 131
14. "Osiągaliśmy tylko najbliższe cele…" Strategia podbojów? 135
15. O dwóch takich, co wojnę malowali. Wojna i sztuka: Wierieszczagin i Karazin 142
16. Od Wołgi do Gangesu. Rosja i Indie 149
17. "W Europie byliśmy Tatarami…" Narodziny eurazjatyzmu 169
18. "Grzesznik przeklęty, wróg świata i religii". Co myśleli pokonani o zdobywcach? 176
Przypisy 183
II. Krzyż i półksiężyc 215
1. Islam.ru 215
2. Święta Ruś i "muchammedanskija religija". Rosja i islam 220
3. "… Przybyłem, by objawić wam dobrą wolę jej imperatorskiej mości". Islam oswojony 224
4. Kochać Allaha, służyć Carowi i… Nie wierzyć Tatarom. "pożyteczni" muzułmanie 237
5. "Oni w głębi duszy nie są w ogóle muzułmanami". Islam Kazachów 245
6. "Mój szariat-to mój miecz". Islam Turkmenów 249
7. "Jednych przeklinał, drugich błogosławił". Święte rody 253
8. Mułło, powróż mi z liter Koranu. O miejscowych "zabobonach" 257
9. Groby świętych 266
10. "Skakali jakby postradali rozum". Bractwa religijne 272
11. Sekta Zikry. Kaukaski sufizm 282
12. "Religia jest tajemnicą". Sekty ezoteryczne Zakaukazia 289
13. "Zawsze był ali". Pamirscy ismailici 291
14. "Szyici wyróżniają się większym fanatyzmem" 297
15. "Sprawują się przyzwoicie…" Bahaici 302
16. Szyici, sunnicii "panislamizm" 305
17. "Byki". Żydzi górscy 309
18. "Męskie westalki". Kult ognia na Półwyspie Apszerońskim 313
19. "Czciciele diabła". Jezydzi 316
20. "Może kiedyś wśród modlących się ujrzymy Sarta i Kirgiza". Prawosławni misjonarze w Azji Środkowej 319
21. Otaczali cerkiew, padali na kolana i bili jej pokłony". Kałmucy i prawosławie 333
22. "Szkoda, że nasza cerkiew tutaj jest taka biedna". Prawosławni misjonarze na Kaukazie 336
23. Haj Ekegecii "heretycy". Chrześcijaństwo ormiańskie 343
24. "Jakiś inny naród". Chrześcijaństwo "zarmenizowane" 347
Przypisy 353
III. "Wszystkie narodowości Turkiestanu" 383
1. Jak pytać o narodowość? 383
2. "Nie ma plemienia sartów…" o tworzeniu bytów etnicznych 388
3. "Kim są owi czarodzieje?" "Ujgurzy" i Dunganie 393
4. "Jurecki kolos". Narodziny panturkizmu 401
Przypisy 405
IV. "Czyż nie dość już naszych zasług…?" rosyjska "misja cywilizacyjna" 411
1. Boże, byle nie do turkiestanu! Administracja 414
2. "Powydawali fortuny na stanowiska…" Indirect Rule 431
3. "Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki". Miasta 443
4. "Jak domki z kart". Trzęsienia ziemi 460
5 "… Byleby zaczęła się komunikacja…" 464
6. Woda 474
7. "Po co robić z dobrego pasterza złego rolnika?" jak nie "ucywilizowano" Kurdów? 483
8. Dobrodziejstwa sianokosów 490
9. Bawełniana gorączka 496
10. Bo mieli szpadle i motyki. Bezpieczeństwo publiczne 503
11. "Przecież Bóg zabrania mahometanom picia wódki". Alkohol 508
12. Opium na wagę srebra 511
13. "Kapłanki wesela i miłości". Prostytucja 514
14. "Niech muzułmańskie kobiety chodzą z zakrytą twarzą". Ewolucja ubioru kobiecego 516
15. "Tu dużo rozpustników". Pederastia 519
16. "W każdej czajchanie samowar z tuły". Herbata 524
17. "Nasi Tabibowie są nieukami…" Medycyna 528
18. "Dywanik i książka". Szkolnictwo 541
19. "Mamy inną szkołę…" Armia 554
20. "Gdy przelano rosyjską krew". Powstanie 1916 r. 571
21. Rewolucjoniści w tiubietiejkach? Muzułmanie i ruch robotniczy 583
22. "Nie jesteśmy stadem baranów". Reformatorzy z kręgu Dżadydów 586
Przypisy 593
V. "Gdzie się w Azji «Rus» osiedli…" Zmiany mapy etnicznej 625
1. "Szli ludzie bezdomni…" Rosyjska kolonizacja Azji Środkowej 628
2. Synowie Raskołu. Staroobrzędowcy w Azji Środkowej 646
3. Wallenrodowie, inżynierowie, zesłańcy. Polacy w Azji Środkowej 659
4. Ein Dorf, Ein Glaube. Niemcy w Azji Środkowej 667
5. "…Rosjan cechuje humanitaryzm…" Migranci z chińskiego Turkiestanu 671
6. "Nigdy człowiek cywilizowany nie zastąpi krajowca…" Rosjanie w Kraju Zakaspijskim 681
7. "Rosjan tu mało i nie mają kapitałów…" 687
8. "Sarty, istne Żydy i pijawki" 698
9. "Hinduski lichwiarz ze swoją sakiewką" 702
10. "Rosjanin zajmuje się rolnictwem z konieczności…" 704
11. "Na pewno nas nie zdradzą…" Ormianie na Zakaukaziu 707
12. "Niewolnicy złej i ciemnej siły". "Wojna ormiańko-tatarska" 1905 r. 730
13. "Wciąż przywdziewają swe teutońskie ubrania…" Niemcy na Zakaukaziu 758
14. "Nasi muzułmanie brali je za Cyganki…" Rosyjska kolonizacja Zakaukazia 763
15. "W kandały nas zakowali i za Kawkaz pognali". Rosyjscy sekciarze na Zakaukaziu 769
16. "Ciepły sybir". Polacy na Zakaukaziu 793
Przypisy 803
VI. Podsumowanie 833
Przypisy 838
Apendyks 839
Generałowie-gubernatorzy Kraju Stepowego (i atamani Syberyjskiego Wojska Kozackiego) 839
Wojskowi gubernatorzy obwodu akmolińskiego 839
Wojskowi gubernatorzy obwodu semipałatyńskiego (od 1908 r. cywilni) 839
Wojskowi gubernatorzy obwodu turgajskiego (od 1908 r. cywilni; do 1882 r. gubernia orenburska) 841
Wojskowi gubernatorzy obwodu siemirieczeńskiego 1882-1899 (i atamani Siemirieczeńskiego Wojska Kozackiego) 841
Generałowie-gubernatorzy Kraju Turkiestańskiego 841
Chanowie Chiwy (rosyjski protektorat 1873-1918) 843
Chanowie Kokandu 843
Emirowie Buchary (rosyjski protektorat 1868-1918) 843
Wojskowi gubernatorzy obwodu fergańskiego 843
Wojskowi gubernatorzy obwodu samarkandzkiego 845
Wojskowi gubernatorzy obwodu syrdaryjskiego 845
Wojskowi gubernatorzy i naczelnicy obwodu zakaspijskiego 845
Wojskowi gubernatorzy obwodu siemirieczeńskiego od 1899 (i atamani Siemirieczeńskiego Wojska Kozackiego) 847
Naczelnicy okręgu amudaryjskiego 847
Głównodowodzący armii rosyjskiej na Kaukazie 847
Namiestnicy Kaukazu (1881-1905 naczelnicy administracji Kaukazu) 847
Gubernatorzy bakijscy 848
Gubernatorzy jelizawietpolscy 849
Gubernatorzy erywańscy 849
Indeksy 851
Objaśnienia 851
Indeks osób 851
Indeks nazw geograficznych 890
Indeks grup etnicznych i etnokonfesyjnych 924