Dane szczegółowe książki
Psychologia zaburzeń: DSM-5 / Butcher, James; Hooley, Jill; Mineka, Susan
Autorzy
Tytuł
Psychologia zaburzeń: DSM-5
Tytuł oryginału
Abnormal Psychology.
Wydawnictwo
Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2017
Numer wydania
1
ISBN
978-83-7489-628-3
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
przekł. Sylwia Pikiel, Anna Sawicka-Chrapkowicz.
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści
Przedmowa 13
Najważniejsze zmiany w podręczniku DSM-5 16
Podziękowania 18
O autorach 20
Rozdział 1
Psychologia zaburzeń w zarysie 23
Co rozumiemy pod pojęciem anormalności? 25
DSM-5 i definicja zaburzenia psychicznego 29
Dlaczego potrzebna jest klasyfikacja zaburzeń psychicznych? 29
Na czym polegają wady systemu klasyfikacji? 30
Jak można zmniejszyć uprzedzenia względem osób chorych psychicznie? 31
Jak kultura wpływa na sposób postrzegania anormalności? 32
Zaburzenia specyficzne kulturowo 33
Jak częste są zaburzenia psychiczne? 35
Rozpowszechnienie i zapadalność 35
Wskaźnik rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych 35
Leczenie 37
Specjaliści w zakresie zdrowia psychicznego 37
Modele badawcze w psychologii zaburzeń 38
Źródła informacji 39
Studium przypadku 39
Dane samoopisowe 39
Obserwacja 40
Formułowanie i testowanie hipotez 41
Dobór próby i uogólnianie 42
Trafność wewnętrzna i zewnętrzna 42
Grupy spełniające kryterium (badane) i grupy porównawcze (kontrolne) 43
Schematy badawcze 44
Analizowanie świata takim, jaki jest: korelacyjne schematy badawcze 44
Pomiar korelacji 44
Istotność statystyczna 45
Wielkość efektu 45
Metaanaliza 45
Korelacje a związek przyczynowy 45
Strategie retrospektywne i prospektywne 46
Manipulowanie zmiennymi: metoda eksperymentalna w psychologii zaburzeń 47
Badanie skuteczności terapii 48
Eksperymenty jednostkowe 49
Doświadczenia na zwierzętach 50
Rozdział 2
Historyczne i współczesne poglądy na temat zaburzonego zachowania 55
Historyczne poglądy na temat zaburzonych zachowań 55
Demonologia, bogowie i magia 56
Koncepcje medyczne Hipokratesa 56
Wczesne filozoficzne koncepcje świadomości 58
Poglądy późniejszych myślicieli greckich i rzymskich 58
Poglądy na zaburzenia psychiczne w starożytnych Chinach 59
Poglądy na zaburzenia psychiczne w średniowieczu 60
W kierunku podejść humanitarnych 62
Odrodzenie się podejścia naukowego w Europie 62
Powstanie pierwszych przytułków dla obłąkanych 63
Reforma humanitarna 64
Dziewiętnastowieczne poglądy na temat przyczyn i metod leczenia zaburzeń psychicznych 68
Zmiana podejścia do zdrowia psychicznego na początku XX wieku 69
Szpitalna opieka psychiatryczna w XX wieku 69
Rozwój współczesnych poglądów na zaburzone zachowanie 72
Odkrycia biologiczne: ustalenie związku między mózgiem a zaburzeniem psychicznym 72
Opracowanie systemu klasyfikacji 73
Ustalenie psychologicznych podstaw zaburzeń psychicznych 74
Ewolucja badań psychologicznych: psychologia eksperymentalna 78
Rozdział 3
Przyczyny zaburzeń i poglądy na zaburzenia psychiczne 85
Przyczyny i czynniki ryzyka wystąpienia zaburzonych zachowań 85
Przyczyny konieczne, wystarczające i dodatkowe 86 Sprzężenie zwrotne i dwukierunkowość wpływów a zaburzone zachowania 87
Modele podatność - stres 88
Koncepcje pomagające zrozumieć przyczyny zaburzeń psychicznych 91
Perspektywa biologiczna i biologiczne czynniki sprawcze 92
Zaburzenia równowagi neuroprzekaźników i hormonów 92
Podatność genetyczna 95
Temperament 101
Dysfunkcje mózgu i plastyczność nerwowa 102
Wpływ perspektywy biologicznej 103
Perspektywa psychologiczna 104
Perspektywa psychodynamiczna 105
Perspektywa behawioralna 112
Perspektywa poznawczo-behawioralna 115
Konsekwencje przyjęcia konkretnej perspektywy 119
Psychologiczne czynniki sprawcze 120
Doświadczenie deprywacji lub traumy na wczesnym etapie życia 121
Niewłaściwe style sprawowania opieki rodzicielskiej 124
Konflikt małżeński i rozwód 127
Zaburzone relacje z rówieśnikami 129
Perspektywa społeczno-kulturowa 131
Odkrywanie czynników społeczno-kulturowych dzięki badaniom międzykulturowym 132
Kultura a nadmierna i niedostateczna kontrola zachowań 133
Społeczno-kulturowe czynniki sprawcze 135
Niski status społeczno-ekonomiczny i bezrobocie 135
Uprzedzenia i dyskryminacja na tle rasowym, płciowym i etnicznym 136
Zmiany społeczne i wywołana przez nie niepewność 137
Stresory miejskie: przemoc i bezdomność 137
Wpływ perspektywy społeczno-kulturowej 138
Rozdział 4
Ocena kliniczna i diagnoza 143
Podstawowe elementy oceny 144
Relacja między oceną a diagnozą 144
Zbieranie informacji na temat kontekstu społecznego i zachowania klienta 144
Ocena wrażliwa na kontekst kulturowy 145
Wpływ teoretycznej orientacji klinicysty 146
Rzetelność, trafność i standaryzacja 147
Zaufanie i porozumienie między klinicystą a klientem 148
Ocena stanu zdrowia fizycznego 148
Ogólne badanie fizykalne 148
Badanie neurologiczne 149
Badanie neuropsychologiczne 151
Ocena psychospołeczna 153
Wywiad 153
Kliniczna obserwacja zachowania 154
Testy psychologiczne 155
Integracja danych z oceny 168
Kwestie etyczne dotyczące oceny 168
Klasyfikacja zaburzonych zachowań 169
Różne modele klasyfikacji 170
Formalna klasyfikacja diagnostyczna zaburzeń psychicznych 171
Rozdział 5
Stres a zdrowie fizyczne i psychiczne 177
Czym jest stres? 178
Stres i DSM 179
Czynniki predysponujące do stresu 179
Charakterystyka stresorów (bodźców wywołujących stres) 180
Dokonywanie pomiaru stresu 181
Odporność psychiczna 181
Stres i reakcja na stres 182
Biologiczne koszty stresu 183
Związek między ciałem i umysłem 184
Jak działa układ immunologiczny 184
Stres, depresja i układ immunologiczny 186
Stres a zdrowie fizyczne 187
Choroby układu krążenia 188
Nadciśnienie tętnicze 189
Choroba niedokrwienna serca 190
Czynniki ryzyka i przyczyny chorób układu krążeniowego 190
Leczenie chorób fizycznych związanych ze stresem .. 194
Interwencje biologiczne 194
Interwencje psychologiczne 195
Stres a zdrowie psychiczne 196
Zaburzenie adaptacyjne 196
Zaburzenie adaptacyjne spowodowane brakiem pracy 197
Zaburzenie stresowe pourazowe 197
Ostre zaburzenie stresowe (ostra reakcja na stres) 200
Opis kliniczny 200
Rozpowszechnienie PTSD w populacji 201
Wskaźniki występowania PTSD w następstwie doświadczeń traumatycznych (urazu) 201
Czynniki sprawcze zaburzenia stresowego pourazowego 206
Indywidualne czynniki ryzyka 206
Czynniki biologiczne 207
Czynniki społeczno-kulturowe 208
Długofalowe skutki stresu pourazowego 209
Leczenie zaburzeń stresowych oraz zapobieganie im 209
Zapobieganie 209
Leczenie 211
Wyzwania w badaniach ofiar katastrof 214
Uraz i zdrowie fizyczne 214
Rozdział 6
Napady paniki, lęk, obsesje i powiązane z nimi zaburzenia 217
Lęk i strach jako wzorce reakcji 219
Strach 219
Lęk 219
Zaburzenia lękowe i ich cechy wspólne 220
Fobie specyficzne 221
Rozpowszechnienie, wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice między płciami ... 223
Psychologiczne czynniki sprawcze 223
Biologiczne czynniki sprawcze 226
Leczenie 227
Fobie społeczne 228
Rozpowszechnienie, wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice między płciami ... 229
Psychologiczne czynniki sprawcze 230
Poznawcze czynniki sprawcze 232
Biologiczne czynniki sprawcze 232
Leczenie 232
Zaburzenie paniczne i agorafobia 234
Zaburzenie paniczne 234
Agorafobia 235
Rozpowszechnienie, wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice między płciami ... 237
Współwystępowanie z innymi zaburzeniami 237
Czas pojawienia się pierwszego ataku paniki 238
Biologiczne czynniki sprawcze 238
Psychologiczne czynniki sprawcze 240
Leczenie 244
Zaburzenie lękowe uogólnione 246
Rozpowszechnienie, wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice między płciami ... 248
Współwystępowanie z innymi zaburzeniami 248
Psychologiczne czynniki sprawcze 249
Biologiczne czynniki sprawcze 251
Leczenie 252
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne i zaburzenia pokrewne 253
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne 253
Rozpowszechnienie, wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice między płciami ... 256
Współwystępowanie z innymi zaburzeniami 257
Psychologiczne czynniki sprawcze 257
Biologiczne czynniki sprawcze 259
Leczenie 261
Dysmorfofobia 263
Zbieractwo patologiczne 267
Trichotillomania 268
Perspektywa kulturowa 368
Kulturowe różnice dotyczące źródeł niepokoju ... 269
Taijin kyofusho 269
Rozdział 7
Zaburzenia nastroju i samobójstwo 273
Zaburzenia nastroju: przegląd 274
Typy zaburzeń nastroju 274
Rozpowszechnienie zaburzeń nastroju 276
Zaburzenia afektywne jednobiegunowe (zaburzenia depresyjne) 277
Inne formy depresji 277
Zaburzenie dystymiczne (uporczywe zaburzenie depresyjne) 279
Większe zaburzenie depresyjne (duża depresja, epizod depresji) 281
Czynniki sprawcze zaburzeń afektywnych jednobiegunowych 285
Biologiczne czynniki sprawcze 285
Psychologiczne czynniki sprawcze 291
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe (choroba afektywna dwubiegunowa) i zaburzenia pokrewne 305
Zaburzenie cyklotymiczne 305
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe typu I i II 306
Czynniki sprawcze zaburzeń afektywnych dwubiegunowych 310
Biologiczne czynniki sprawcze 310
Psychologiczne czynniki sprawcze 312
Czynniki społeczno-kulturowe a zaburzenia afektywne jednobiegunowe i dwubiegunowe 313
Międzykulturowe różnice w objawach depresji .. 313
Międzykulturowe różnice w rozpowszechnieniu 314
Różnice demograficzne w Stanach Zjednoczonych 315
Leczenie i jego efekty 316
Leczenie farmakologiczne 316
Alternatywne terapie biologiczne 318
Psychoterapia 319
Samobójstwo: obraz kliniczny i przyczyny 322
Kto usiłuje popełnić, a kto popełnia samobójstwo? 323
Samobójstwa wśród dzieci 324
Samobójstwa wśród młodzieży i młodych dorosłych 324
Znane czynniki ryzyka samobójstw wśród młodzieży 324
Inne psychospołeczne czynniki związane z samobójstwem 325
Biologiczne czynniki sprawcze 326
Czynniki społeczno-kulturowe 327
Ambiwalencja samobójcza 328
Informowanie o zamiarze samobójstwa 329
Listy pożegnalne 329
Zapobieganie samobójstwom i rodzaje interwencji .. 329
Leczenie zaburzeń psychicznych 330
Interwencja kryzysowa 330
Szczególna troska o grupy wysokiego ryzyka i inne środki zaradcze 330
Rozdział 8
Zaburzenia z objawami somatycznymi i zaburzenia dysocjacyjne 335
Zaburzenia z objawami somatycznymi i zaburzenia pokrewne 335
Zaburzenie pod postacią somatyczną 336
Hipochondria 337
Zaburzenie somatyzacyjne 339
Zaburzenie bólowe 341
Zaburzenie konwersyjne (zaburzenie z czynnościowymi objawami typu neurologicznego) 342
Odróżnianie zaburzenia somatyzacyjnego, bólowego i konwersyjnego od symulacji i zaburzenia pozorowanego 346
Zaburzenia dysocjacyjne 348
Zaburzenie depersonalizacyjne/derealizacyjne .. 349
Amnezja dysocjacyjna i fuga dysocjacyjna 351
Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości 354
Czynniki społeczno-kulturowe w zaburzeniach dysocjacyjnych 363
Leczenie zaburzeń dysocjacyjnych i jego efekty .. 364
Rozdział 9
Zaburzenia odżywiania i otyłość 369
Kliniczne aspekty zaburzeń odżywiania 370
Anorexia nervosa (jadłowstręt psychiczny) 370
Bulimia nervosa (żarłoczność psychiczna) 373
Zaburzenie z napadami objadania się 374
Wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice pomiędzy płciami 376
Rozpowszechnienie zaburzeń odżywiania 377
Komplikacje medyczne związane z zaburzeniami odżywiania 378
Przebieg i skutki 379
Przenikanie się i zmienność diagnoz 380
Współwystępowanie zaburzeń odżywiania z innymi formami psychopatologii 381
Zaburzenia odżywiania w różnych kulturach 382
Czynniki ryzyka i czynniki sprawcze w zaburzeniach odżywiania 383
Czynniki biologiczne 384
Czynniki społeczno-kulturowe 386
Oddziaływania rodzinne 387
Indywidualne czynniki ryzyka 388
Leczenie zaburzeń odżywiania 391
Leczenie anoreksji 391
Leczenie bulimii 393
Leczenie zaburzenia z napadami objadania się ... 395
Otyłość 395
Problemy zdrowotne 396
Definicja i rozpowszechnienie 396
Stygmatyzacja związana z wagą 397
Otyłość a DSM 397
Czynniki ryzyka i czynniki sprawcze otyłości 398
Rola genów 398
Hormony a regulacja łaknienia i wagi 398
Oddziaływania społeczno-kulturowe 399
Oddziaływania rodzinne 400
Stres i jedzenie dla poprawy nastroju 401
Drogi prowadzące do otyłości 402
Leczenie otyłości 402
Zmiana trybu życia 403
Leczenie farmakologiczne 403
Zabieg bariatryczny 404
Zapobieganie otyłości 405
Rozdział 10
Zaburzenia osobowości 409
Cechy kliniczne zaburzeń osobowości 409
Trudności w prowadzeniu badań nad zaburzeniami osobowości 412
Trudności w diagnozowaniu zaburzeń osobowości 412
Trudności w badaniu przyczyn zaburzeń osobowości 415
Zaburzenia osobowości z wiązki A 416
Paranoiczne zaburzenie osobowości 416
Schizoidalne zaburzenie osobowości 418
Schizotypowe zaburzenie osobowości 419
Zaburzenia osobowości z wiązki B 421
Histrioniczne zaburzenie osobowości 421
Narcystyczne zaburzenie osobowości 423
Antyspołeczne zaburzenie osobowości 425
Zaburzenie osobowości typu borderline (graniczne) 425
Zaburzenia osobowości z wiązki C 430
Unikowe zaburzenie osobowości (osobowość unikająca) 430
Zależne zaburzenie osobowości (osobowość zależna) 432
Obsesyjno-kompulsyjne zaburzenie osobowości 433
Ogólne społeczno-kulturowe czynniki sprawcze zaburzeń osobowości 435
Leczenie zaburzeń osobowości i jego efekty 436
Adaptacja technik terapeutycznych do konkretnych zaburzeń osobowości 436
Leczenie zaburzenia osobowości typu borderline 437
Leczenie innych zaburzeń osobowości 438
Antyspołeczne zaburzenie osobowości i psychopatia 439
Psychopatia a antyspołeczne zaburzenie osobowości 439
Dwa wymiary psychopatii 440
Obraz kliniczny psychopatii i antyspołecznego zaburzenia osobowości 441
Czynniki sprawcze psychopatii i osobowości antyspołecznej 444
Rozwojowa koncepcja psychopatii i osobowości antyspołecznej 448
Leczenie psychopatii i osobowości antyspołecznej oraz jego efekty 451
Rozdział 11
Zaburzenia związane z substancjami psychoaktywnymi 457
Zaburzenia związane z alkoholem 458
Rozpowszechnienie, współwystępowanie i demograficzne aspekty nadużywania alkoholu i uzależnienia od niego 459
Obraz kliniczny zaburzeń związanych z używaniem alkoholu 461
Biologiczne czynniki sprawcze nadużywania alkoholu i uzależnienia od niego 465
Psychospołeczne czynniki sprawcze nadużywania alkoholu i uzależnienia od niego 468
Społeczno-kulturowe czynniki sprawcze 473
Leczenie zaburzeń spowodowanych alkoholem .. 473
Nadużywanie narkotyków i uzależnienie od nich 479
Opium i jego pochodne (narkotyki) 480
Kokaina i amfetaminy (stymulanty) 484
Metamfetamina 487
Barbiturany (środki uspokajające) 488
Substancje halucynogenne: LSD i pochodne 489
Ecstasy 490
Marihuana 491
Substancje stymulujące: kofeina i nikotyna 494
Hazard patologiczny 496
Rozdział 12
Odmienności, dysfunkcje i zaburzenia seksualne 501
Wpływ czynników społeczno-kulturowych na praktyki i standardy seksualne 502
Przykład 1: teoria degeneracji i teoria wstrzemięźliwości 503
Przykład 2: rytualna homoseksualność na Melanezji 504
Przykład 3: homoseksualność a amerykańska psychiatria 504
Parafilie i dysforia płciowa 507
Parafilie 507
Dysforia płciowa 516
Wykorzystywanie seksualne 521
Wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie 521
Pedofilia 524
Kazirodztwo 526
Gwałt 527
Leczenie przestępców seksualnych i problem recydywy 531
Dysfunkcje seksualne 534
Dysfunkcje seksualne mężczyzn 538
Dysfunkcje seksualne kobiet 541
Rozdział 13
Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne 549
Schizofrenia 550
Pochodzenie terminu „schizofrenia" 550
Epidemiologia 550
Obraz kliniczny 552
Urojenia 553
Halucynacje 554
Dezorganizacja mowy i zachowania 554
Objawy pozytywne i negatywne 556
Podtypy schizofrenii 557
Inne zaburzenia psychotyczne 557
Czynniki ryzyka i czynniki sprawcze 559
Czynniki genetyczne 560
Czynniki prenatalne 566
Geny i środowisko w schizofrenii - podsumowanie 567
Perspektywa neurorozwojowa 568
Nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu mózgu 571
Czynniki psychospołeczne i kulturowe 580
Model podatność - stres w odniesieniu do schizofrenii 585
Leczenie i jego efekty 586
Efekty kliniczne 586
Leczenie farmakologiczne 587
Terapie psychospołeczne 589
Rozdział 14
Zaburzenia neuropoznawcze 595
Uszkodzenia mózgu u dorosłych 596
Kliniczne oznaki uszkodzenia mózgu 596
Uszkodzenia rozproszone i ogniskowe 598
Zaburzenia neuropoznawcze a objawy psychopatologiczne 600
Majaczenie 601
Obraz kliniczny 601
Leczenie i jego efekty 602
Większe zaburzenie neuropoznawcze (otępienie) 603
Choroba Parkinsona 604
Choroba (pląsawica) Huntingtona 604
Choroba Alzheimera 605
Zaburzenie neuropoznawcze spowodowane zakażeniem HIV 614
Naczyniowe zaburzenie neuropoznawcze 615
Zaburzenie amnestyczne 615
Zaburzenia związane z urazem głowy 617
Obraz kliniczny 617
Leczenie i jego efekty 620
Rozdział 15
Zaburzenia wieku dziecięcego i młodzieńczego (zaburzenia neurorozwojowe) 625
Zachowania nieprzystosowane w różnych okresach życia 626
Różne obrazy kliniczne 627
Szczególna podatność psychologiczna młodszych dzieci 627
Klasyfikacja zaburzeń okresu dzieciństwa i adolescencji 627
Najczęstsze zaburzenia wieku dziecięcego 628
Zaburzenie z deficytem uwagi i nadaktywnością 628
Zaburzenia niszczycielskie, kontroli impulsów i zachowania 633
Lęk i depresja u dzieci i młodzieży 637
Zaburzenia lękowe wieku dziecięcego i młodzieńczego 637
Depresja i zaburzenie afektywne dwubiegunowe u dzieci 641
Zaburzenia wydalania (zanieczyszczanie się kałem, moczenie się), sennowłóctwo i tiki 645
Moczenie się niespowodowane stanem ogólnomedycznym 646
Zanieczyszczanie się kałem 647
Sennowłóctwo 647
Tiki 648
Zaburzenia neurorozwojowe 649
Zaburzenia należące do spektrum autyzmu 649
Specyficzne zaburzenia uczenia się 655
Przyczyny zaburzeń uczenia się 656
Leczenie i jego efekty 657
Niepełnosprawność intelektualna 657
Stopnie niepełnosprawności intelektualnej 658
Czynniki sprawcze niepełnosprawności intelektualnej 660
Niepełnosprawność intelektualna o podłożu organicznym 661
Planowanie lepszych programów pomocy dla dzieci i młodzieży 666
Specyficzne czynniki związane z leczeniem dzieci i młodzieży 666
Terapia rodzinna jako metoda pomocy dziecku .. 670
Programy na rzecz dzieci 670
Rozdział 16
Terapia 675
Przegląd terapii 675
Dlaczego ludzie zgłaszają się na terapię? 676
Kto świadczy usługi psychoterapeutyczne? 677
Relacja terapeutyczna 678
Miara sukcesu psychoterapii 679
Obiektywizacja i ilościowa ocena zmian 680
Czy zmiany zachodzą mimo wszystko? 681
Czy terapia może szkodzić? 681
Jakie modele terapeutyczne należy stosować 682
Terapia oparta na danych naukowych 682
Farmakoterapia czy psychoterapia? 683
Terapie łączone 684
Terapie psychospołeczne 685
Terapia behawioralna 685
Terapia poznawcza i poznawczo-behawioralna .. 688
Terapie humanistyczno-doświadczeniowe 691
Terapie psychodynamiczne 694
Poradnictwo dla par i terapia rodzinna 698
Eklektyzm i integracja 699
Perspektywa społeczno-kulturowa 700
Wartości społeczne a psychoterapia 700
Psychoterapia a różnorodność kulturowa 701
Biologiczne metody leczenia 702
Leki przeciwpsychotyczne 702
Leki przeciwdepresyjne 703
Leki przeciwlękowe 706
Lit i inne leki stabilizujące nastrój 707
Terapia elektrowstrząsowa 709
Neurochirurgia 711
Rozdział 17
Współczesne problemy i kwestie prawne w psychologii zaburzeń psychicznych 717
Poglądy na profilaktykę 718
Działania ogólne 719
Działania wybiórcze 720
Działania ze wskazania 723
Szpitalne leczenie psychiatryczne w dzisiejszych czasach 723
Szpital psychiatryczny jako społeczność terapeutyczna 724
Opieka po chorobie 725
Deinstytucjonalizacja 726
Kontrowersyjne kwestie prawne a osoby chore psychicznie 728
Przymusowe leczenie 728
Ocena potencjalnego zagrożenia 730
Linia obrony odwołująca się do niepoczytalności oskarżonego 734
Zdolność do uczestnictwa w procesie 738
Czy skazani z problemami psychicznymi po odbyciu kary trafiają ponownie do więzienia? 739
Polityka zdrowotna w dziedzinie zdrowia psychicznego 740
Polityka zdrowotna w dziedzinie zdrowia psychicznego w Stanach Zjednoczonych 740
Międzynarodowe działania na rzecz zdrowia psychicznego 743
Przyszłe wyzwania 744
Potrzeba planowania 744
Indywidualny wkład 745
Słownik najważniejszych terminów 751
Bibliografia 769
Indeks osobowy 876
Indeks rzeczowy 906
Przedmowa 13
Najważniejsze zmiany w podręczniku DSM-5 16
Podziękowania 18
O autorach 20
Rozdział 1
Psychologia zaburzeń w zarysie 23
Co rozumiemy pod pojęciem anormalności? 25
DSM-5 i definicja zaburzenia psychicznego 29
Dlaczego potrzebna jest klasyfikacja zaburzeń psychicznych? 29
Na czym polegają wady systemu klasyfikacji? 30
Jak można zmniejszyć uprzedzenia względem osób chorych psychicznie? 31
Jak kultura wpływa na sposób postrzegania anormalności? 32
Zaburzenia specyficzne kulturowo 33
Jak częste są zaburzenia psychiczne? 35
Rozpowszechnienie i zapadalność 35
Wskaźnik rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych 35
Leczenie 37
Specjaliści w zakresie zdrowia psychicznego 37
Modele badawcze w psychologii zaburzeń 38
Źródła informacji 39
Studium przypadku 39
Dane samoopisowe 39
Obserwacja 40
Formułowanie i testowanie hipotez 41
Dobór próby i uogólnianie 42
Trafność wewnętrzna i zewnętrzna 42
Grupy spełniające kryterium (badane) i grupy porównawcze (kontrolne) 43
Schematy badawcze 44
Analizowanie świata takim, jaki jest: korelacyjne schematy badawcze 44
Pomiar korelacji 44
Istotność statystyczna 45
Wielkość efektu 45
Metaanaliza 45
Korelacje a związek przyczynowy 45
Strategie retrospektywne i prospektywne 46
Manipulowanie zmiennymi: metoda eksperymentalna w psychologii zaburzeń 47
Badanie skuteczności terapii 48
Eksperymenty jednostkowe 49
Doświadczenia na zwierzętach 50
Rozdział 2
Historyczne i współczesne poglądy na temat zaburzonego zachowania 55
Historyczne poglądy na temat zaburzonych zachowań 55
Demonologia, bogowie i magia 56
Koncepcje medyczne Hipokratesa 56
Wczesne filozoficzne koncepcje świadomości 58
Poglądy późniejszych myślicieli greckich i rzymskich 58
Poglądy na zaburzenia psychiczne w starożytnych Chinach 59
Poglądy na zaburzenia psychiczne w średniowieczu 60
W kierunku podejść humanitarnych 62
Odrodzenie się podejścia naukowego w Europie 62
Powstanie pierwszych przytułków dla obłąkanych 63
Reforma humanitarna 64
Dziewiętnastowieczne poglądy na temat przyczyn i metod leczenia zaburzeń psychicznych 68
Zmiana podejścia do zdrowia psychicznego na początku XX wieku 69
Szpitalna opieka psychiatryczna w XX wieku 69
Rozwój współczesnych poglądów na zaburzone zachowanie 72
Odkrycia biologiczne: ustalenie związku między mózgiem a zaburzeniem psychicznym 72
Opracowanie systemu klasyfikacji 73
Ustalenie psychologicznych podstaw zaburzeń psychicznych 74
Ewolucja badań psychologicznych: psychologia eksperymentalna 78
Rozdział 3
Przyczyny zaburzeń i poglądy na zaburzenia psychiczne 85
Przyczyny i czynniki ryzyka wystąpienia zaburzonych zachowań 85
Przyczyny konieczne, wystarczające i dodatkowe 86 Sprzężenie zwrotne i dwukierunkowość wpływów a zaburzone zachowania 87
Modele podatność - stres 88
Koncepcje pomagające zrozumieć przyczyny zaburzeń psychicznych 91
Perspektywa biologiczna i biologiczne czynniki sprawcze 92
Zaburzenia równowagi neuroprzekaźników i hormonów 92
Podatność genetyczna 95
Temperament 101
Dysfunkcje mózgu i plastyczność nerwowa 102
Wpływ perspektywy biologicznej 103
Perspektywa psychologiczna 104
Perspektywa psychodynamiczna 105
Perspektywa behawioralna 112
Perspektywa poznawczo-behawioralna 115
Konsekwencje przyjęcia konkretnej perspektywy 119
Psychologiczne czynniki sprawcze 120
Doświadczenie deprywacji lub traumy na wczesnym etapie życia 121
Niewłaściwe style sprawowania opieki rodzicielskiej 124
Konflikt małżeński i rozwód 127
Zaburzone relacje z rówieśnikami 129
Perspektywa społeczno-kulturowa 131
Odkrywanie czynników społeczno-kulturowych dzięki badaniom międzykulturowym 132
Kultura a nadmierna i niedostateczna kontrola zachowań 133
Społeczno-kulturowe czynniki sprawcze 135
Niski status społeczno-ekonomiczny i bezrobocie 135
Uprzedzenia i dyskryminacja na tle rasowym, płciowym i etnicznym 136
Zmiany społeczne i wywołana przez nie niepewność 137
Stresory miejskie: przemoc i bezdomność 137
Wpływ perspektywy społeczno-kulturowej 138
Rozdział 4
Ocena kliniczna i diagnoza 143
Podstawowe elementy oceny 144
Relacja między oceną a diagnozą 144
Zbieranie informacji na temat kontekstu społecznego i zachowania klienta 144
Ocena wrażliwa na kontekst kulturowy 145
Wpływ teoretycznej orientacji klinicysty 146
Rzetelność, trafność i standaryzacja 147
Zaufanie i porozumienie między klinicystą a klientem 148
Ocena stanu zdrowia fizycznego 148
Ogólne badanie fizykalne 148
Badanie neurologiczne 149
Badanie neuropsychologiczne 151
Ocena psychospołeczna 153
Wywiad 153
Kliniczna obserwacja zachowania 154
Testy psychologiczne 155
Integracja danych z oceny 168
Kwestie etyczne dotyczące oceny 168
Klasyfikacja zaburzonych zachowań 169
Różne modele klasyfikacji 170
Formalna klasyfikacja diagnostyczna zaburzeń psychicznych 171
Rozdział 5
Stres a zdrowie fizyczne i psychiczne 177
Czym jest stres? 178
Stres i DSM 179
Czynniki predysponujące do stresu 179
Charakterystyka stresorów (bodźców wywołujących stres) 180
Dokonywanie pomiaru stresu 181
Odporność psychiczna 181
Stres i reakcja na stres 182
Biologiczne koszty stresu 183
Związek między ciałem i umysłem 184
Jak działa układ immunologiczny 184
Stres, depresja i układ immunologiczny 186
Stres a zdrowie fizyczne 187
Choroby układu krążenia 188
Nadciśnienie tętnicze 189
Choroba niedokrwienna serca 190
Czynniki ryzyka i przyczyny chorób układu krążeniowego 190
Leczenie chorób fizycznych związanych ze stresem .. 194
Interwencje biologiczne 194
Interwencje psychologiczne 195
Stres a zdrowie psychiczne 196
Zaburzenie adaptacyjne 196
Zaburzenie adaptacyjne spowodowane brakiem pracy 197
Zaburzenie stresowe pourazowe 197
Ostre zaburzenie stresowe (ostra reakcja na stres) 200
Opis kliniczny 200
Rozpowszechnienie PTSD w populacji 201
Wskaźniki występowania PTSD w następstwie doświadczeń traumatycznych (urazu) 201
Czynniki sprawcze zaburzenia stresowego pourazowego 206
Indywidualne czynniki ryzyka 206
Czynniki biologiczne 207
Czynniki społeczno-kulturowe 208
Długofalowe skutki stresu pourazowego 209
Leczenie zaburzeń stresowych oraz zapobieganie im 209
Zapobieganie 209
Leczenie 211
Wyzwania w badaniach ofiar katastrof 214
Uraz i zdrowie fizyczne 214
Rozdział 6
Napady paniki, lęk, obsesje i powiązane z nimi zaburzenia 217
Lęk i strach jako wzorce reakcji 219
Strach 219
Lęk 219
Zaburzenia lękowe i ich cechy wspólne 220
Fobie specyficzne 221
Rozpowszechnienie, wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice między płciami ... 223
Psychologiczne czynniki sprawcze 223
Biologiczne czynniki sprawcze 226
Leczenie 227
Fobie społeczne 228
Rozpowszechnienie, wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice między płciami ... 229
Psychologiczne czynniki sprawcze 230
Poznawcze czynniki sprawcze 232
Biologiczne czynniki sprawcze 232
Leczenie 232
Zaburzenie paniczne i agorafobia 234
Zaburzenie paniczne 234
Agorafobia 235
Rozpowszechnienie, wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice między płciami ... 237
Współwystępowanie z innymi zaburzeniami 237
Czas pojawienia się pierwszego ataku paniki 238
Biologiczne czynniki sprawcze 238
Psychologiczne czynniki sprawcze 240
Leczenie 244
Zaburzenie lękowe uogólnione 246
Rozpowszechnienie, wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice między płciami ... 248
Współwystępowanie z innymi zaburzeniami 248
Psychologiczne czynniki sprawcze 249
Biologiczne czynniki sprawcze 251
Leczenie 252
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne i zaburzenia pokrewne 253
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne 253
Rozpowszechnienie, wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice między płciami ... 256
Współwystępowanie z innymi zaburzeniami 257
Psychologiczne czynniki sprawcze 257
Biologiczne czynniki sprawcze 259
Leczenie 261
Dysmorfofobia 263
Zbieractwo patologiczne 267
Trichotillomania 268
Perspektywa kulturowa 368
Kulturowe różnice dotyczące źródeł niepokoju ... 269
Taijin kyofusho 269
Rozdział 7
Zaburzenia nastroju i samobójstwo 273
Zaburzenia nastroju: przegląd 274
Typy zaburzeń nastroju 274
Rozpowszechnienie zaburzeń nastroju 276
Zaburzenia afektywne jednobiegunowe (zaburzenia depresyjne) 277
Inne formy depresji 277
Zaburzenie dystymiczne (uporczywe zaburzenie depresyjne) 279
Większe zaburzenie depresyjne (duża depresja, epizod depresji) 281
Czynniki sprawcze zaburzeń afektywnych jednobiegunowych 285
Biologiczne czynniki sprawcze 285
Psychologiczne czynniki sprawcze 291
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe (choroba afektywna dwubiegunowa) i zaburzenia pokrewne 305
Zaburzenie cyklotymiczne 305
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe typu I i II 306
Czynniki sprawcze zaburzeń afektywnych dwubiegunowych 310
Biologiczne czynniki sprawcze 310
Psychologiczne czynniki sprawcze 312
Czynniki społeczno-kulturowe a zaburzenia afektywne jednobiegunowe i dwubiegunowe 313
Międzykulturowe różnice w objawach depresji .. 313
Międzykulturowe różnice w rozpowszechnieniu 314
Różnice demograficzne w Stanach Zjednoczonych 315
Leczenie i jego efekty 316
Leczenie farmakologiczne 316
Alternatywne terapie biologiczne 318
Psychoterapia 319
Samobójstwo: obraz kliniczny i przyczyny 322
Kto usiłuje popełnić, a kto popełnia samobójstwo? 323
Samobójstwa wśród dzieci 324
Samobójstwa wśród młodzieży i młodych dorosłych 324
Znane czynniki ryzyka samobójstw wśród młodzieży 324
Inne psychospołeczne czynniki związane z samobójstwem 325
Biologiczne czynniki sprawcze 326
Czynniki społeczno-kulturowe 327
Ambiwalencja samobójcza 328
Informowanie o zamiarze samobójstwa 329
Listy pożegnalne 329
Zapobieganie samobójstwom i rodzaje interwencji .. 329
Leczenie zaburzeń psychicznych 330
Interwencja kryzysowa 330
Szczególna troska o grupy wysokiego ryzyka i inne środki zaradcze 330
Rozdział 8
Zaburzenia z objawami somatycznymi i zaburzenia dysocjacyjne 335
Zaburzenia z objawami somatycznymi i zaburzenia pokrewne 335
Zaburzenie pod postacią somatyczną 336
Hipochondria 337
Zaburzenie somatyzacyjne 339
Zaburzenie bólowe 341
Zaburzenie konwersyjne (zaburzenie z czynnościowymi objawami typu neurologicznego) 342
Odróżnianie zaburzenia somatyzacyjnego, bólowego i konwersyjnego od symulacji i zaburzenia pozorowanego 346
Zaburzenia dysocjacyjne 348
Zaburzenie depersonalizacyjne/derealizacyjne .. 349
Amnezja dysocjacyjna i fuga dysocjacyjna 351
Dysocjacyjne zaburzenie tożsamości 354
Czynniki społeczno-kulturowe w zaburzeniach dysocjacyjnych 363
Leczenie zaburzeń dysocjacyjnych i jego efekty .. 364
Rozdział 9
Zaburzenia odżywiania i otyłość 369
Kliniczne aspekty zaburzeń odżywiania 370
Anorexia nervosa (jadłowstręt psychiczny) 370
Bulimia nervosa (żarłoczność psychiczna) 373
Zaburzenie z napadami objadania się 374
Wiek wystąpienia pierwszych objawów i różnice pomiędzy płciami 376
Rozpowszechnienie zaburzeń odżywiania 377
Komplikacje medyczne związane z zaburzeniami odżywiania 378
Przebieg i skutki 379
Przenikanie się i zmienność diagnoz 380
Współwystępowanie zaburzeń odżywiania z innymi formami psychopatologii 381
Zaburzenia odżywiania w różnych kulturach 382
Czynniki ryzyka i czynniki sprawcze w zaburzeniach odżywiania 383
Czynniki biologiczne 384
Czynniki społeczno-kulturowe 386
Oddziaływania rodzinne 387
Indywidualne czynniki ryzyka 388
Leczenie zaburzeń odżywiania 391
Leczenie anoreksji 391
Leczenie bulimii 393
Leczenie zaburzenia z napadami objadania się ... 395
Otyłość 395
Problemy zdrowotne 396
Definicja i rozpowszechnienie 396
Stygmatyzacja związana z wagą 397
Otyłość a DSM 397
Czynniki ryzyka i czynniki sprawcze otyłości 398
Rola genów 398
Hormony a regulacja łaknienia i wagi 398
Oddziaływania społeczno-kulturowe 399
Oddziaływania rodzinne 400
Stres i jedzenie dla poprawy nastroju 401
Drogi prowadzące do otyłości 402
Leczenie otyłości 402
Zmiana trybu życia 403
Leczenie farmakologiczne 403
Zabieg bariatryczny 404
Zapobieganie otyłości 405
Rozdział 10
Zaburzenia osobowości 409
Cechy kliniczne zaburzeń osobowości 409
Trudności w prowadzeniu badań nad zaburzeniami osobowości 412
Trudności w diagnozowaniu zaburzeń osobowości 412
Trudności w badaniu przyczyn zaburzeń osobowości 415
Zaburzenia osobowości z wiązki A 416
Paranoiczne zaburzenie osobowości 416
Schizoidalne zaburzenie osobowości 418
Schizotypowe zaburzenie osobowości 419
Zaburzenia osobowości z wiązki B 421
Histrioniczne zaburzenie osobowości 421
Narcystyczne zaburzenie osobowości 423
Antyspołeczne zaburzenie osobowości 425
Zaburzenie osobowości typu borderline (graniczne) 425
Zaburzenia osobowości z wiązki C 430
Unikowe zaburzenie osobowości (osobowość unikająca) 430
Zależne zaburzenie osobowości (osobowość zależna) 432
Obsesyjno-kompulsyjne zaburzenie osobowości 433
Ogólne społeczno-kulturowe czynniki sprawcze zaburzeń osobowości 435
Leczenie zaburzeń osobowości i jego efekty 436
Adaptacja technik terapeutycznych do konkretnych zaburzeń osobowości 436
Leczenie zaburzenia osobowości typu borderline 437
Leczenie innych zaburzeń osobowości 438
Antyspołeczne zaburzenie osobowości i psychopatia 439
Psychopatia a antyspołeczne zaburzenie osobowości 439
Dwa wymiary psychopatii 440
Obraz kliniczny psychopatii i antyspołecznego zaburzenia osobowości 441
Czynniki sprawcze psychopatii i osobowości antyspołecznej 444
Rozwojowa koncepcja psychopatii i osobowości antyspołecznej 448
Leczenie psychopatii i osobowości antyspołecznej oraz jego efekty 451
Rozdział 11
Zaburzenia związane z substancjami psychoaktywnymi 457
Zaburzenia związane z alkoholem 458
Rozpowszechnienie, współwystępowanie i demograficzne aspekty nadużywania alkoholu i uzależnienia od niego 459
Obraz kliniczny zaburzeń związanych z używaniem alkoholu 461
Biologiczne czynniki sprawcze nadużywania alkoholu i uzależnienia od niego 465
Psychospołeczne czynniki sprawcze nadużywania alkoholu i uzależnienia od niego 468
Społeczno-kulturowe czynniki sprawcze 473
Leczenie zaburzeń spowodowanych alkoholem .. 473
Nadużywanie narkotyków i uzależnienie od nich 479
Opium i jego pochodne (narkotyki) 480
Kokaina i amfetaminy (stymulanty) 484
Metamfetamina 487
Barbiturany (środki uspokajające) 488
Substancje halucynogenne: LSD i pochodne 489
Ecstasy 490
Marihuana 491
Substancje stymulujące: kofeina i nikotyna 494
Hazard patologiczny 496
Rozdział 12
Odmienności, dysfunkcje i zaburzenia seksualne 501
Wpływ czynników społeczno-kulturowych na praktyki i standardy seksualne 502
Przykład 1: teoria degeneracji i teoria wstrzemięźliwości 503
Przykład 2: rytualna homoseksualność na Melanezji 504
Przykład 3: homoseksualność a amerykańska psychiatria 504
Parafilie i dysforia płciowa 507
Parafilie 507
Dysforia płciowa 516
Wykorzystywanie seksualne 521
Wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie 521
Pedofilia 524
Kazirodztwo 526
Gwałt 527
Leczenie przestępców seksualnych i problem recydywy 531
Dysfunkcje seksualne 534
Dysfunkcje seksualne mężczyzn 538
Dysfunkcje seksualne kobiet 541
Rozdział 13
Schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne 549
Schizofrenia 550
Pochodzenie terminu „schizofrenia" 550
Epidemiologia 550
Obraz kliniczny 552
Urojenia 553
Halucynacje 554
Dezorganizacja mowy i zachowania 554
Objawy pozytywne i negatywne 556
Podtypy schizofrenii 557
Inne zaburzenia psychotyczne 557
Czynniki ryzyka i czynniki sprawcze 559
Czynniki genetyczne 560
Czynniki prenatalne 566
Geny i środowisko w schizofrenii - podsumowanie 567
Perspektywa neurorozwojowa 568
Nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu mózgu 571
Czynniki psychospołeczne i kulturowe 580
Model podatność - stres w odniesieniu do schizofrenii 585
Leczenie i jego efekty 586
Efekty kliniczne 586
Leczenie farmakologiczne 587
Terapie psychospołeczne 589
Rozdział 14
Zaburzenia neuropoznawcze 595
Uszkodzenia mózgu u dorosłych 596
Kliniczne oznaki uszkodzenia mózgu 596
Uszkodzenia rozproszone i ogniskowe 598
Zaburzenia neuropoznawcze a objawy psychopatologiczne 600
Majaczenie 601
Obraz kliniczny 601
Leczenie i jego efekty 602
Większe zaburzenie neuropoznawcze (otępienie) 603
Choroba Parkinsona 604
Choroba (pląsawica) Huntingtona 604
Choroba Alzheimera 605
Zaburzenie neuropoznawcze spowodowane zakażeniem HIV 614
Naczyniowe zaburzenie neuropoznawcze 615
Zaburzenie amnestyczne 615
Zaburzenia związane z urazem głowy 617
Obraz kliniczny 617
Leczenie i jego efekty 620
Rozdział 15
Zaburzenia wieku dziecięcego i młodzieńczego (zaburzenia neurorozwojowe) 625
Zachowania nieprzystosowane w różnych okresach życia 626
Różne obrazy kliniczne 627
Szczególna podatność psychologiczna młodszych dzieci 627
Klasyfikacja zaburzeń okresu dzieciństwa i adolescencji 627
Najczęstsze zaburzenia wieku dziecięcego 628
Zaburzenie z deficytem uwagi i nadaktywnością 628
Zaburzenia niszczycielskie, kontroli impulsów i zachowania 633
Lęk i depresja u dzieci i młodzieży 637
Zaburzenia lękowe wieku dziecięcego i młodzieńczego 637
Depresja i zaburzenie afektywne dwubiegunowe u dzieci 641
Zaburzenia wydalania (zanieczyszczanie się kałem, moczenie się), sennowłóctwo i tiki 645
Moczenie się niespowodowane stanem ogólnomedycznym 646
Zanieczyszczanie się kałem 647
Sennowłóctwo 647
Tiki 648
Zaburzenia neurorozwojowe 649
Zaburzenia należące do spektrum autyzmu 649
Specyficzne zaburzenia uczenia się 655
Przyczyny zaburzeń uczenia się 656
Leczenie i jego efekty 657
Niepełnosprawność intelektualna 657
Stopnie niepełnosprawności intelektualnej 658
Czynniki sprawcze niepełnosprawności intelektualnej 660
Niepełnosprawność intelektualna o podłożu organicznym 661
Planowanie lepszych programów pomocy dla dzieci i młodzieży 666
Specyficzne czynniki związane z leczeniem dzieci i młodzieży 666
Terapia rodzinna jako metoda pomocy dziecku .. 670
Programy na rzecz dzieci 670
Rozdział 16
Terapia 675
Przegląd terapii 675
Dlaczego ludzie zgłaszają się na terapię? 676
Kto świadczy usługi psychoterapeutyczne? 677
Relacja terapeutyczna 678
Miara sukcesu psychoterapii 679
Obiektywizacja i ilościowa ocena zmian 680
Czy zmiany zachodzą mimo wszystko? 681
Czy terapia może szkodzić? 681
Jakie modele terapeutyczne należy stosować 682
Terapia oparta na danych naukowych 682
Farmakoterapia czy psychoterapia? 683
Terapie łączone 684
Terapie psychospołeczne 685
Terapia behawioralna 685
Terapia poznawcza i poznawczo-behawioralna .. 688
Terapie humanistyczno-doświadczeniowe 691
Terapie psychodynamiczne 694
Poradnictwo dla par i terapia rodzinna 698
Eklektyzm i integracja 699
Perspektywa społeczno-kulturowa 700
Wartości społeczne a psychoterapia 700
Psychoterapia a różnorodność kulturowa 701
Biologiczne metody leczenia 702
Leki przeciwpsychotyczne 702
Leki przeciwdepresyjne 703
Leki przeciwlękowe 706
Lit i inne leki stabilizujące nastrój 707
Terapia elektrowstrząsowa 709
Neurochirurgia 711
Rozdział 17
Współczesne problemy i kwestie prawne w psychologii zaburzeń psychicznych 717
Poglądy na profilaktykę 718
Działania ogólne 719
Działania wybiórcze 720
Działania ze wskazania 723
Szpitalne leczenie psychiatryczne w dzisiejszych czasach 723
Szpital psychiatryczny jako społeczność terapeutyczna 724
Opieka po chorobie 725
Deinstytucjonalizacja 726
Kontrowersyjne kwestie prawne a osoby chore psychicznie 728
Przymusowe leczenie 728
Ocena potencjalnego zagrożenia 730
Linia obrony odwołująca się do niepoczytalności oskarżonego 734
Zdolność do uczestnictwa w procesie 738
Czy skazani z problemami psychicznymi po odbyciu kary trafiają ponownie do więzienia? 739
Polityka zdrowotna w dziedzinie zdrowia psychicznego 740
Polityka zdrowotna w dziedzinie zdrowia psychicznego w Stanach Zjednoczonych 740
Międzynarodowe działania na rzecz zdrowia psychicznego 743
Przyszłe wyzwania 744
Potrzeba planowania 744
Indywidualny wkład 745
Słownik najważniejszych terminów 751
Bibliografia 769
Indeks osobowy 876
Indeks rzeczowy 906