Dane szczegółowe książki
Galeria cząsteczek: portrety fascynujących substancji wokół nas / Emsley, John (1938); Bendyk, Edwin (1965-)
Tytuł
Galeria cząsteczek: portrety fascynujących substancji wokół nas
Tytuł oryginału
Molecules at an exhibition : portraits of intriguing materials in everyday life, 1998
Wydawnictwo
Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Podziękowania 9
Wstęp 10
KRÓTKI OPIS RZECZY MAŁYCH I DUŻYCH 12
GALERIA 1. NIEMAL TAK, JAK WYMYŚLIŁA NATURA 14
Wystawa niezwykłych cząsteczek, występujących w pożywieniu
Marzenie Azteków – fenyloetyloamina 17
Ciasto z rabarbarem – kwas szczawiowy 21
Zagadka coca-coli – kofeina 24
Odrdzewiacz – kwas fosforowy 29
Śmierdzące panaceum – disiarczek dipropenu 31
Najbardziej odrażający zapach na świecie – merkaptan metylu (metanotiol) 34
Chińska medycyna – selen 36
Stan serca – salicylany 40
Te ohydne cząsteczki – ftalany 43
GALERIA 2. PRZETESTUJ SWÓJ METAL 46
Wystawa metali nieodzownych dla naszego organizmu
Struktura kości – fosforan wapnia 49
Brak zamiennika dla soli – chlorek sodu 53
Doskonały i trujący – chlorek potasu 58
Zagadkowy pierwiastek – żelazo 61
Niezwykle lekki – magnez 63
Brakujące ogniwo – cynk 66
Brązowa i piękna – miedź 69
Portret rodzinny – cyna, wanad, chrom, mangan, molibden, kobalt, nikiel 71
GALERIA 3. POCZĄTEK ŻYCIA, RATOWANIE ŻYCIA,
MARNOWANIE ŻYCIA 80
Wystawa cząsteczek, które mogą pomóc i zaszkodzić młodym
Ochrona nienarodzonych – kwas foliowy 81
Pokarm matki – kwas arachidonowy 84
Chemia seksu – tlenek azotu 87
Rogi w kłopotliwym położeniu – keratyna 91
Bożonarodzeniowe pocałunki – jemioła 93
To była Wigilia – penicylina 96
GALERIA 3A. ŚCIŚLE PRYWATNE 102
Uwaga, dostęp do tej części galerii jest ograniczony
Na skrzydłach gołębia – ecstazy 103
Zakręcić kurek z narkotykami – kokaina, heroina i inne 106
Paskudny nałóg – nikotyna 108
Zapal cygaro lub poliż żabę – epibatydyna 111
A może drzemka – melatonina 113
GALERIA 4. DOM, MÓJ DOM 116
Wystawa detergentów, zagrożeń, rozkoszy i iluzji
Zachowaj czystość – substancje powierzchniowo czynne 118
Sprawdzone i uniewinnione – fosforany 121
Człowiek w białym fartuchu – perfluoropolietery 123
Zabij zarazki – podchloryn sodu 125
Krystalicznie czyste i otoczone mgłą tajemnicy – szkło 128
Z czego to zrobione? (1) – akrylan etylu 131
Z czego to zrobione? (2) – bezwodnik maleinowy 133
Niebezpieczeństwo w domu – tlenek węgla 136
Gorzka prawda o bezpieczeństwie – bitrex 139
Pierwiastki z nieba (1) – cyrkon 142
Pierwiastki z nieba (2) – tytan 144
GALERIA 5. POSTĘP MATERIALNY I NIEMATERIALNE OBSERWACJE 148
Wystawa cząsteczek czyniących życie nieco lżejszym
Z powrotem o przyszłości – tencel 150
Plastikowe gorsy i wybuchowe kule – celuloid 154
Zegnij, uformuj, zrób cokolwiek zechcesz – etylen 156
Tani i wesoły – polipropylen 162
Dotrzeć do granic ziemi i niebios – teflon (PTFE) 166
Pozbyć się niechcianego PET – poliftereftalan etylenu) 169
Seksowny i bezpieczny – poliuretan 172
Zabawne scenografie i słabe punkty fast-foodów – polistyren 174
Silniejszy niż stal – kevlar 178
GALERIA 6. PEJZAŻE. OBAWY O ŚRODOWISKO NATURALNE: ZA, PRZECIW I KOMENTARZE 182
Wystawa cząsteczek panujących w świecie
Powietrze, którym oddychamy – tlen 184
Tak go dużo i taki obojętny – azot 189
Leniwy samotnik, który wiele czyni – argon 191
Zbyt wysoko i zbyt nisko, by było dobrze – ozon 194
Kwaśny deszcz, wino z dobrego rocznika i białe ziemniaki – ditlenek siarki 198
Zbyt dużo dobrej toksyny – DDT 202
Wściekłe krowy i jeszcze bardziej wściekli chemicy – dichlorometan 205
Woda, woda, wszędzie woda – H2O 208
Czysty jak woda i przezroczysty jak kryształ – siarczan glinu 211
GALERIA 7. DROGA DO NIKĄD 216
Wystawa cząsteczek uczestniczących w transporcie
Paliwa kopalne – węgiel 218
Wyhoduj własną benzynę – etanol 224
Zamienić węgiel w benzynę – metanol 226
Złote pola – rzepakowy ester metylowy, skrót ang. RME 228
Czysty i zimny – wodór 232
Pod ciśnieniem – metan 236
Uczynić ulice bezpiecznymi – benzen 239
Oddech czerwonej magii – cer 242
Oszczędzić drzewa – octan magnezu wapnia (skrót ang. CMA) 244
Bum! Ciągle żyjesz – azydek sodu 246
GALERIA 8. PIERWIASTKI Z PIEKŁA RODEM 252
Wystawa cząsteczek przeważnie niebezpiecznych
Szybki i zabójczy – sarin 253
Gin z tonikiem, kochanie? – atropina 257
Ludzie się buntują – gaz łzawiący CS 260
Nowa przyczyna śmierci – beryl 263
Cichy zabójca – ołów 265
Zużyte akumulatory – kadm 268
Nowy sposób zanieczyszczania – tal 271
Requiem dla Mozarta – antymon 275
Zatruwanie planety – pluton 277
Radioaktywny ratownik – ameryk 280
Ziemia, ahoj! – pierwiastek 114282
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 288
DODATEK 291
Spis sportretowanych cząsteczek
INDEKS 293
Wstęp 10
KRÓTKI OPIS RZECZY MAŁYCH I DUŻYCH 12
GALERIA 1. NIEMAL TAK, JAK WYMYŚLIŁA NATURA 14
Wystawa niezwykłych cząsteczek, występujących w pożywieniu
Marzenie Azteków – fenyloetyloamina 17
Ciasto z rabarbarem – kwas szczawiowy 21
Zagadka coca-coli – kofeina 24
Odrdzewiacz – kwas fosforowy 29
Śmierdzące panaceum – disiarczek dipropenu 31
Najbardziej odrażający zapach na świecie – merkaptan metylu (metanotiol) 34
Chińska medycyna – selen 36
Stan serca – salicylany 40
Te ohydne cząsteczki – ftalany 43
GALERIA 2. PRZETESTUJ SWÓJ METAL 46
Wystawa metali nieodzownych dla naszego organizmu
Struktura kości – fosforan wapnia 49
Brak zamiennika dla soli – chlorek sodu 53
Doskonały i trujący – chlorek potasu 58
Zagadkowy pierwiastek – żelazo 61
Niezwykle lekki – magnez 63
Brakujące ogniwo – cynk 66
Brązowa i piękna – miedź 69
Portret rodzinny – cyna, wanad, chrom, mangan, molibden, kobalt, nikiel 71
GALERIA 3. POCZĄTEK ŻYCIA, RATOWANIE ŻYCIA,
MARNOWANIE ŻYCIA 80
Wystawa cząsteczek, które mogą pomóc i zaszkodzić młodym
Ochrona nienarodzonych – kwas foliowy 81
Pokarm matki – kwas arachidonowy 84
Chemia seksu – tlenek azotu 87
Rogi w kłopotliwym położeniu – keratyna 91
Bożonarodzeniowe pocałunki – jemioła 93
To była Wigilia – penicylina 96
GALERIA 3A. ŚCIŚLE PRYWATNE 102
Uwaga, dostęp do tej części galerii jest ograniczony
Na skrzydłach gołębia – ecstazy 103
Zakręcić kurek z narkotykami – kokaina, heroina i inne 106
Paskudny nałóg – nikotyna 108
Zapal cygaro lub poliż żabę – epibatydyna 111
A może drzemka – melatonina 113
GALERIA 4. DOM, MÓJ DOM 116
Wystawa detergentów, zagrożeń, rozkoszy i iluzji
Zachowaj czystość – substancje powierzchniowo czynne 118
Sprawdzone i uniewinnione – fosforany 121
Człowiek w białym fartuchu – perfluoropolietery 123
Zabij zarazki – podchloryn sodu 125
Krystalicznie czyste i otoczone mgłą tajemnicy – szkło 128
Z czego to zrobione? (1) – akrylan etylu 131
Z czego to zrobione? (2) – bezwodnik maleinowy 133
Niebezpieczeństwo w domu – tlenek węgla 136
Gorzka prawda o bezpieczeństwie – bitrex 139
Pierwiastki z nieba (1) – cyrkon 142
Pierwiastki z nieba (2) – tytan 144
GALERIA 5. POSTĘP MATERIALNY I NIEMATERIALNE OBSERWACJE 148
Wystawa cząsteczek czyniących życie nieco lżejszym
Z powrotem o przyszłości – tencel 150
Plastikowe gorsy i wybuchowe kule – celuloid 154
Zegnij, uformuj, zrób cokolwiek zechcesz – etylen 156
Tani i wesoły – polipropylen 162
Dotrzeć do granic ziemi i niebios – teflon (PTFE) 166
Pozbyć się niechcianego PET – poliftereftalan etylenu) 169
Seksowny i bezpieczny – poliuretan 172
Zabawne scenografie i słabe punkty fast-foodów – polistyren 174
Silniejszy niż stal – kevlar 178
GALERIA 6. PEJZAŻE. OBAWY O ŚRODOWISKO NATURALNE: ZA, PRZECIW I KOMENTARZE 182
Wystawa cząsteczek panujących w świecie
Powietrze, którym oddychamy – tlen 184
Tak go dużo i taki obojętny – azot 189
Leniwy samotnik, który wiele czyni – argon 191
Zbyt wysoko i zbyt nisko, by było dobrze – ozon 194
Kwaśny deszcz, wino z dobrego rocznika i białe ziemniaki – ditlenek siarki 198
Zbyt dużo dobrej toksyny – DDT 202
Wściekłe krowy i jeszcze bardziej wściekli chemicy – dichlorometan 205
Woda, woda, wszędzie woda – H2O 208
Czysty jak woda i przezroczysty jak kryształ – siarczan glinu 211
GALERIA 7. DROGA DO NIKĄD 216
Wystawa cząsteczek uczestniczących w transporcie
Paliwa kopalne – węgiel 218
Wyhoduj własną benzynę – etanol 224
Zamienić węgiel w benzynę – metanol 226
Złote pola – rzepakowy ester metylowy, skrót ang. RME 228
Czysty i zimny – wodór 232
Pod ciśnieniem – metan 236
Uczynić ulice bezpiecznymi – benzen 239
Oddech czerwonej magii – cer 242
Oszczędzić drzewa – octan magnezu wapnia (skrót ang. CMA) 244
Bum! Ciągle żyjesz – azydek sodu 246
GALERIA 8. PIERWIASTKI Z PIEKŁA RODEM 252
Wystawa cząsteczek przeważnie niebezpiecznych
Szybki i zabójczy – sarin 253
Gin z tonikiem, kochanie? – atropina 257
Ludzie się buntują – gaz łzawiący CS 260
Nowa przyczyna śmierci – beryl 263
Cichy zabójca – ołów 265
Zużyte akumulatory – kadm 268
Nowy sposób zanieczyszczania – tal 271
Requiem dla Mozarta – antymon 275
Zatruwanie planety – pluton 277
Radioaktywny ratownik – ameryk 280
Ziemia, ahoj! – pierwiastek 114282
LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 288
DODATEK 291
Spis sportretowanych cząsteczek
INDEKS 293