Dane szczegółowe książki

Przedmowa do jedenastego wydania 6
Wykaz skrótów 30
1. Źródła prawa 30
2. Czasopisma 30
3. Literatura 32
4. Inne skróty 34
Wykaz literatury 36
1. Komentarze 36
2. Podręczniki i opracowania systemowe 36
3. Opracowania monograficzne 36
Rozdział I. Uwagi wprowadzające 39
§ 1. Podstawowe pojęcia 39
§ 2. Ewolucja prawa spadkowego w okresie po II wojnie światowej 42
§ 3. Źródła i systematyka obowiązującego prawa spadkowego 43
I. Uwagi ogólne 43
II. Systematyka Księgi czwartej KC 44
III. Dziedziczenie gospodarstw rolnych 44
§ 4. Literatura polskiego prawa spadkowego 47
Rozdział II. Pojęcie i skład spadku 51
§ 5. Spadek w ogólności 51
I. Spadek - określenie ogólne 51
II. Prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku 52
III. Prawa i obowiązki wyłączone ze spadku 52
1. Prawa i obowiązki niemające charakteru cywilnoprawnego 52
2. Prawa i obowiązki o charakterze niemajątkowym 53
3. Prawa i obowiązki ściśle związane z osobą spadkodawcy 53
4. Prawa i obowiązki przechodzące na określone osoby, niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami 57
§ 6. Prawa wchodzące w skład spadku 62
I. Uwagi ogólne 63
II. Prawa rzeczowe 63
1. Podmiotowe prawa rzeczowe 63
2. Posiadanie 63
III. Prawa z zakresu zobowiązań 65
1. Zasada ogólna 65
2. Roszczenia odszkodowawcze 65
3. Prawa wynikające z umów 65
IV. Ekspektatywa 67
§ 7. Obowiązki wchodzące w skład spadku 67
I. Uwagi ogólne 67
II. Obowiązki, których podmiotem był spadkodawca 67
1. Zasada ogólna 68
2. Obowiązki prawnorzeczowe 69
3. Zobowiązania 69
4. Obowiązki prawnorodzinne 70
III. Obowiązki, które nie ciążyły na spadkodawcy 71
IV. Obowiązki związane z otwarciem spadku 71
1. Uwagi ogólne 71
2. Koszty postępowania spadkowego 72
3. Koszty pogrzebu oraz koszty związane z chorobą spadkodawcy 72
4. Pozostałe długi spadkowe 74
§ 8. Gospodarstwo rolne oraz wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej jako element spadku 77
Rozdział III. Dziedziczenie. Zagadnienia ogólne 80
§ 9. Pojęcie dziedziczenia 80
§ 10. Podmiotowe prawo do dziedziczenia 81
§ 11. Powołanie do spadku 84
§ 12. Otwarcie i nabycie spadku 85
I. Otwarcie spadku 85
1. Śmierć spadkodawcy 85
2. Uznanie za zmarłego 87
3. Akt zgonu. Sądowe stwierdzenie zgonu 88
II. Nabycie spadku 88
1. Nabycie ex lege 88
2. Sukcesja generalna 90
§ 13. Zdolność do dziedziczenia 91
I. Uwagi ogólne 91
1. Zdolność do dziedziczenia a zdolność prawna 91
2. Niezdolność względna i bezwzględna 91
II. Zdolność do dziedziczenia - kategorie podmiotów 93
1. Dziecko poczęte 93
2. Osoba prawna 93
3. Chwila decydująca dla zdolności dziedziczenia 96
§ 14. Niegodność dziedziczenia 96
I. Uwagi ogólne 96
1. Pojęcie 96
2. Konstrukcja prawna niegodności 96
3. Krąg podmiotowy 98
II. Stwierdzenie niegodności 98
1. Proces 98
2. Osoby uprawnione do wystąpienia z powództwem 98
3. Termin 100
4. Skutki 100
III. Przyczyny niegodności 101
1. Wyliczenie 101
2. Umyślne, ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy 101
3. Naruszenie swobody testowania 103
4. Działania przeciwko testamentowi 104
IV. Przebaczenie 105
1. Funkcje 105
2. Charakter prawny 105
3. Forma 107
§ 15. Zrzeczenie się dziedziczenia 107
I. Umowa 107
II. Podmioty 108
III. Przedmiot 109
IV. Skutki 109
Rozdział IV. Dziedziczenie ustawowe 111
§ 16. Uwagi ogólne 111
I. Pierwszeństwo testamentu 111
II. Krąg spadkobierców 112
1. Określenie 112
2. Zstępni; osoby przysposobione 113
3. Małżonek 114
4. Kolejność dziedziczenia 115
§ 17. Porządek dziedziczenia 117
I. Dziedziczenie spadkobierców grupy pierwszej 117
1. Małżonek i dzieci 117
2. Dzieci i dalsi zstępni 119
II. Dziedziczenie spadkobierców grupy drugiej i trzeciej 119
1. Określenie kręgu spadkobierców 119
2. Małżonek 121
3. Rodzice i rodzeństwo 121
4. Małżonek jako jedyny spadkobierca 124
5. Dziadkowie spadkodawcy 125
6. Pasierbowie spadkodawcy 127
III. Dziedziczenie gminy i Skarbu Państwa 128
§ 18. Ustawowe dziedziczenie gospodarstwa rolnego i wkładu gruntowego w rolniczej spółdzielni produkcyjnej 129
I. Uwagi ogólne 129
II. Przesłanki dziedziczenia 131
1. Wyliczenie 131
2. Stała praca przy produkcji rolnej 131
3. Przygotowanie zawodowe 131
4. Małoletniość, pobieranie nauki zawodu i uczęszczanie do szkół 133
5. Niezdolność do pracy 133
III. Porządek dziedziczenia 133
1. Małżonek i dzieci 133
2. Rodzeństwo 135
3. Rodzice 135
4. Skarb Państwa 135
IV. Ocena istniejącego uregulowania 137
V. Dziedziczenie wkładu gruntowego 137
Rozdział V. Testament jako podstawa dziedziczenia 138
§ 19. Testament jako szczególna czynność prawna 138
I. Uwagi ogólne 138
II. Cechy testamentu 139
III. Wyłączność testamentu 140
§ 20. Sporządzenie testamentu 141
I. Zdolność testowania 141
II. Wola testowania 142
1. Pojęcie 142
2. Wady oświadczenia woli 142
3. Brak świadomości lub swobody 144
4. Błąd 144
5. Groźba 145
6. Nieważność testamentu 145
III. Zakaz testamentów wspólnych 145
§ 21. Odwołanie testamentu 147
I. Uwagi ogólne 147
II. Sposoby odwołania 147
1. Wyliczenie 147
2. Sporządzenie nowego testamentu 149
3. Zniszczenie testamentu 150
4. Dokonanie zmian 150
III. Skutki odwołania 150
§ 22. Wykładnia testamentu 152
§ 23. Nieważność i bezskuteczność testamentu 154
I. Nieważność testamentu 154
1. Przyczyny 154
2. Nieważność z art. 945 KC 155
II. Bezskuteczność testamentu 155
III. Konwersja testamentu 157
1. Pojęcie 157
2. Konwersja testamentu 157
IV. Stwierdzenie nieważności testamentu 159
§ 24. Otwarcie i ogłoszenie testamentu 160
Rozdział VI. Forma testamentu 163
§ 25. Uwagi ogólne 163
I. Formalizm testamentu 163
II. Testamenty zwykłe i szczególne 164
§ 26. Testamenty zwykłe 165
I. Testament holograficzny (własnoręczny) 165
1. Przesłanki ważności 165
2. Pismo 165
3. Podpis 167
4. Data 167
II. Testament notarialny 169
III. Testament allograficzny 170
1. Przesłanki ważności 170
2. Ustne oświadczenia woli 170
3. Osoba przyjmująca oświadczenie 172
4. Protokół 172
5. Świadkowie 173
§ 27. Testamenty szczególne 174
I. Testament ustny 174
1. Przesłanki ważności 174
2. Obawa rychłej śmierci 174
3. Okoliczności szczególne 176
4. Oświadczenie spadkodawcy 177
5. Świadkowie 177
6. Stwierdzenie treści testamentu 178
7. Pismo 178
8. Zeznania świadków 178
9. Relacja pomiędzy sposobami stwierdzenia treści testamentu 180
II. Testament na polskim statku morskim lub powietrznym 181
III. Testament wojskowy 181
§ 28. Świadkowie testamentu 182
I. Rola świadków 182
II. Zdolność pełnienia roli świadka 182
1. Uwagi ogólne 182
2. Niezdolność bezwzględna 184
3. Niezdolność względna 185
III. Świadkowie kwalifikowani 185
Rozdział VII. Treść testamentu 186
§ 29. Zagadnienia ogólne 187
I. Konieczna treść testamentu 187
II. Swoboda testowania 188
1. Pojęcie 188
2. Ograniczenia 188
§ 30. Ustanowienie spadkobiercy 190
I. Powołanie do dziedziczenia 190
1. Określenie osoby spadkobiercy 190
2. Zakaz powołania warunkowego i terminowego 192
3. Przeznaczenie oznaczonej osobie poszczególnych przedmiotów 192
4. Wielkość udziałów 194
II. Testament negatywny. Wydziedziczenie 196
1. Testament negatywny 196
2. Wydziedziczenie 198
3. Przyczyny wydziedziczenia 198
4. Przebaczenie 200
5. Wydziedziczenie częściowe 200
III. Podstawienie, przyrost 200
1. Podstawienie 201
2. Przyrost 202
§ 31. Inne rozporządzenia testamentowe 203
I. Zapis zwykły 203
1. Pojęcie 203
2. Zapisobierca 203
3. Osoba obciążona zapisem 205
4. Warunek i termin 206
5. Treść zapisu 206
6. Rzecz oznaczona co do tożsamości 206
7. Rzecz oznaczona co do gatunku 208
8. Wymagalność roszczenia zapisobiercy 208
9. Przedawnienie 209
10. Nieruchomość rolna 209
II. Zapis windykacyjny 211
1. Pojęcie 211
2. Zapisobierca 212
3. Treść zapisu windykacyjnego 213
4. Warunek i termin 215
5. Przedmiot zapisu windykacyjnego 215
6. Bezskuteczność zapisu windykacyjnego 217
III. Polecenie 218
1. Pojęcie 218
2. Osoba obciążona 218
3. Treść 220
4. Osoby uprawnione do żądania wykonania polecenia 221
IV. Wykonawca testamentu 221
1. Powołanie wykonawcy testamentu 221
2. Prawa i obowiązki wykonawcy 222
3. Wygaśnięcie praw i obowiązków 223
V. Inne dyspozycje testamentowe 223
Rozdział VIII. Stanowisko prawne spadkobiercy 225
§ 32. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku 225
I. Uwagi ogólne 225
1. Treść oświadczenia 225
2. Sytuacja gminy, Skarbu Państwa i fundacji 226
3. Złożenie oświadczenia przez osobę niemającą pełnej zdolności do czynności prawnych 226
4. Sytuacja spadkobiercy oraz zapisobiercy windykacyjnego przed złożeniem oświadczenia 227
II. Transmisja 227
1. Pojęcie 227
2. Sytuacja transmitariusza 229
III. Odrzucenie spadku 229
1. Skutki 229
2. Brak możliwości przyjęcia dorozumianego 231
IV. Bezskuteczność oświadczenia o odrzuceniu spadku 231
1. Ochrona interesów wierzycieli 231
2. Przesłanki 233
3. Skutki 233
V. Termin 235
1. Skutki upływu terminu 235
2. Termin do złożenia oświadczenia przez transmitariusza 236
VI. Zakaz warunku i terminu 236
VII. Wady oświadczenia woli 236
1. Uwagi ogólne 236
2. Błąd i groźba 238
3. Termin do uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia 239
VIII. Treść oświadczenia 239
§ 33. Stwierdzenie nabycia spadku, poświadczenie dziedziczenia 241
I. Uwagi ogólne 242
II. Postępowanie 243
1. Postępowanie sądowe 243
2. Postępowanie przed notariuszem 244
3. Termin 245
4. Deklaratywny charakter orzeczenia 247
5. Domniemania 247
6. Zmiana prawomocnego postanowienia sądu lub aktu poświadczenia dziedziczenia 249
III. Skutki stwierdzenia nabycia spadku 250
1. Dowód uprawnień spadkobiercy 250
2. Ochrona osób trzecich 251
§ 34. Ochrona dziedziczenia 252
I. Uwagi ogólne 252
II. Roszczenie spadkobiercy 252
1. Treść 252
2. Charakter prawny 254
3. Konkurencja z roszczeniem windykacyjnym 254
4. Adresat 254
5. Przedawnienie 256
III. Rozliczenia między spadkobiercą a władającym spadkiem 256
1. Odesłanie do art. 224 i nast. KC 256
2. Dobra wiara władającego spadkiem 256
3. Zakres stosowania art. 1029 KC 258
§ 35. Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe 258
I. Uwagi ogólne 259
1. Zakres odpowiedzialności 259
2. Odpowiedzialność - pojęcie 259
3. Odpowiedzialność osobista 260
4. Ograniczenia 261
II. Odpowiedzialność przed przyjęciem spadku 262
III. Odpowiedzialność po przyjęciu spadku 262
1. Uwagi ogólne 262
2. Odpowiedzialność nieograniczona 264
3. Zmiany wprowadzone ustawą z 20.3.2015 r. 265
4. Odpowiedzialność ograniczona 266
5. Wykaz inwentarza i spis inwentarza 266
6. Powołanie się na ograniczenie odpowiedzialności 269
7. Granice odpowiedzialności 270
8. Powrót do odpowiedzialności nieograniczonej 270
9. "Podstępne" działanie spadkobiercy 272
10. Spłata długów 272
11. Ustawowe określenie granic odpowiedzialności 275
12. Solidarna odpowiedzialność współspadkobierców 275
13. Ograniczona odpowiedzialność współspadkobierców 277
14. Ograniczona i nieograniczona odpowiedzialność współspadkobierców 277
IV. Odpowiedzialność po dziale spadku 279
§ 36. Odpowiedzialność spadkobierców za długi spadku, w którego skład wchodzi gospodarstwo rolne 279
I. Uregulowania szczególne 279
II. Zastosowanie reguł ogólnych 282
1. Odpowiedzialność przed przyjęciem spadku 282
2. Odpowiedzialność po przyjęciu spadku 282
3. Odpowiedzialność po dziale spadku 282
4. Odpowiedzialność za inne długi 282
§ 37. Odpowiedzialność zapisobierców windykacyjnych za długi spadkowe 284
I. Uwagi ogólne 284
1. Nowe uregulowanie 284
2. Zakres odpowiedzialności 284
3. Odpowiedzialność - pojęcie 286
4. Odpowiedzialność osobista 286
II. Odpowiedzialność od otwarcia do działu spadku 286
1. Granice odpowiedzialności 286
2. Spłata długów 288
3. Odpowiedzialność solidarna 288
III. Odpowiedzialność po dziale spadku 290
Rozdział IX. Zachowek 292
§ 38. Ochrona interesów najbliższych krewnych zmarłego 292
I. Możliwe uregulowania prawne 292
1. Cele instytucji 292
2. Rezerwa i zachowek 293
3. Porównanie 293
§ 39. Podmioty uprawnione do zachowku 293
I. Podmioty uprawnione 294
II. Wyłączenia 295
III. Spadkobiercy uprawnieni do zachowku 295
IV. Powstanie roszczenia 297
§ 40. Zobowiązani z tytułu zachowku 297
I. Spadkobiercy 297
II. Osoby, na rzecz których zostały uczynione zapisy windykacyjne 299
1. Zasada ogólna 299
2. Odpowiedzialność kilku osób otrzymujących zapisy windykacyjne 300
3. Upoważnienie przemienne 301
III. Obdarowani 301
1. Zasada ogólna 301
2. Zróżnicowana sytuacja obdarowanych 301
3. Zaliczenie darowizny na poczet zachowku 303
4. Odpowiedzialność kilku obdarowanych 303
5. Upoważnienie przemienne 303
§ 41. Wysokość zachowku 304
I. Udział stanowiący podstawę obliczenia zachowku 304
II. Substrat zachowku 305
III. Doliczanie darowizn oraz zapisów windykacyjnych 306
1. Zasada 306
2. Wyłączenia 306
IV. Obliczenie zachowku 308
§ 42. Szczegółowe zagadnienia dotyczące zachowku 308
I. Odpowiedzialność uprawnionego do zachowku 308
1. Za zachowek 308
2. Za zapisy zwykłe i polecenia 309
II. Zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń 310
1. Uprzywilejowanie zachowku 310
2. Sposób zmniejszenia 311
3. Dalszy zapis i polecenie 311
4. Uprawniony do zachowku 311
5. Rzecz niepodzielna jako przedmiot zapisu 312
III. Przedawnienie roszczenia o zachowek 313
1. Przy dziedziczeniu testamentowym 313
2. Przy dziedziczeniu ustawowym 313
3. Charakter prawny terminu 313
IV. Dziedziczenie roszczenia o zachowek 315
§ 43. Ustalanie zachowku, gdy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne 315
Rozdział X. Wspólność majątku spadkowego i dział spadku 317
§ 44. Wspólność majątku spadkowego 317
I. Sytuacja prawna współspadkobierców 317
1. Stosowanie przepisów o współwłasności ułamkowej 317
2. Współposiadanie i współkorzystanie 318
3. Ochrona praw współspadkobierców 318
4. Wspólność wierzytelności 320
II. Zbycie udziału w przedmiocie należącym do spadku 321
1. Wymóg zgody współspadkobierców 321
2. Skutki braku zgody 321
3. Skutki rozporządzenia 321
§ 45 Dział spadku 323
I. Ogólne zasady działu spadku 323
1. Tymczasowy charakter wspólności 323
2. Istota działu spadku 323
3. Skutki działu 325
4. Sposoby podziału 325
5. Przedmiot działu 325
II. Umowny dział spadku 327
1. Zgodna wola spadkobierców 327
2. Strony umowy 327
3. Forma umowy 327
4. Treść umowy 329
5. Zaliczenie darowizn oraz zapisów windykacyjnych 329
6. Wady oświadczenia woli 329
7. Dział częściowy 331
III. Sądowy dział spadku 331
1. Uwagi ogólne 331
2. Podmiot legitymowany 333
3. Termin 333
4. Ustalenie składu i wartości spadku 333
5. Zakres kognicji sądu 335
6. Podział fizyczny 335
7. Podział cywilny 336
8. Wybór sposobu podziału 336
9. Spłaty i dopłaty 338
10. Podział całego spadku 338
IV. Zaliczanie darowizn oraz zapisów windykacyjnych 338
1. Uwagi ogólne 338
2. Wola spadkodawcy 340
3. Skutki zaliczenia 341
4. Osoby zobowiązane do zaliczenia 341
5. Darowizny podlegające zaliczeniu 341
6. Zagadnienia szczegółowe 343
7. Chwila określająca wartość darowizny i zapisu windykacyjnego 343
8. Wartość darowizny wyższa od schedy spadkowej 345
9. Zaliczanie darowizn, gdy w skład spadku wchodzi gospodarstwo rolne 345
10. Koszty wychowania i wykształcenia 347
V. Dział spadku, w skład którego wchodzi gospodarstwo rolne 347
1. Zasady ogólne 347
2. Dział fizyczny 347
3. Dział cywilny 349
4. Spłaty i dopłaty 349
5. Uprawnienie do dalszego zamieszkiwania 349
6. Zaliczanie udziałów w gospodarstwie rolnym 350
VI. Skutki działu spadku 351
1. Ustanie wspólności 351
2. Rękojmia za wady 352
Rozdział XI. Umowy dotyczące spadku 353
§ 46. Zagadnienia ogólne 353
I. Umowy dotyczące spadku 353
II. Zakaz zawierania umów o spadek po osobie żyjącej 353
§ 47. Umowa o zbycie spadku lub udziału w spadku 354
I. Ogólna charakterystyka 354
II. Zagadnienia szczegółowe 354
1. Forma 354
2. Strony 356
3. Przedmiot 356
III. Skutki 358
1. Sytuacja nabywcy 358
2. Powiększenie się udziału spadkowego zbywcy 358
3. Rozliczenie między zbywcą a nabywcą 360
4. Surogacja 360
5. Zwrot nakładów i wydatków 360
6. Rękojmia za wady 362
7. Przejście korzyści i ciężarów 362
8. Odpowiedzialność za długi 362
Rozdział XII. Zagadnienia szczegółowe 364
§ 48. Międzyczasowe prawo spadkowe 364
I. Zasada ogólna 364
II. Wyjątki 365
III. Dziedziczenie gospodarstw rolnych 365
§ 49. Dziedziczenie cudzoziemców 367
I. Zasada ogólna 367
II. Dziedziczenie gospodarstw rolnych 367
1. Ustawowe 367
2. Testamentowe 367
Indeks rzeczowy 370