Dane szczegółowe książki

Informacje o autorach 4
Wykaz akronimów 39
Tom I. Instytucje i porządek prawny Unii Europejskiej 41
Część I. Zagadnienia wprowadzające 43
Rozdział 1. Charakter prawny i cele Unii Europejskiej 45
1.1. Uwagi wprowadzające 45
1.2. Charakter prawny Unii Europejskiej 45
1.3. Specyfika Wspólnot Europejskich/Unii Europejskiej w okresie poprzedzającym wejście w życie Traktatu z Lizbony 46
1.4. Specyfika Unii Europejskiej oraz Euratomu po wejściu w życie Traktatu z Lizbony 48
1.5. Aksjologia Unii Europejskiej - wartości i cele 51
Rozdział 2. Członkostwo w Unii Europejskiej 56
2.1. Uwagi wprowadzające 56
2.2. Akcesja do Unii Europejskiej 56
2.3. Zawieszenie praw członkowskich 59
2.4. Wystąpienie z Unii Europejskiej 60
Rozdział 3. Podział kompetencji w Unii Europejskiej 61
3.1. Zasada przyznania 61
3.2. Klasyfikacja kompetencji Unii Europejskiej 63
3.4. Zasada pomocniczości 69
3.5. Zasada proporcjonalności 74
Rozdział 4. Zakres obowiązywania prawa Unii Europejskiej 81
4.1. Zakres obowiązywania ratione materiae 81
4.2. Terytorialny zakres stosowania prawa Unii Europejskiej 83
4.3. Zakres obowiązywania ratione personae 90
4.4. Zakres obowiązywania ratione temporis 92
Rozdział 5. Kompetencje UE w stosunkach zewnętrznych i zawieranie umów międzynarodowych 94
5.1. Unia Europejska jako podmiot prawa międzynarodowego 94
5.2. Kompetencje Unii Europejskiej do zawierania umów międzynarodowych 95
5.2.1. Uwagi wprowadzające 95
5.2.2. Kompetencja wyłączna Unii Europejskiej do zawierania umów międzynarodowych 96
5.2.3. Kompetencja wyłączna Unii Europejskiej do zawierania umów w zakresie kompetencji dzielonych 98
5.2.4. Kompetencja Unii Europejskiej do zawierania umów mieszanych 99
5.3. Rodzaje umów międzynarodowych zawieranych przez Unię Europejską 102
5.3.1. Uwagi wprowadzające 102
5.3.2. Umowy stowarzyszeniowe 102
5.3.3. Konwencje wielostronne 104
5.4. Członkostwo w organizacjach międzynarodowych 106
5.5. Procedura zawierania umów międzynarodowych przez Unię Europejską 108
Rozdział 6. Obywatelstwo Unii Europejskiej 110
6.1. Prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich 112
6.2. Prawa polityczne 116
6.3. Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego i prawo skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich 117
6.4. Inne prawa obywateli Unii 118
Część II. Instytucje i organy Unii Europejskiej 121
1. Wprowadzenie 123
2. Rada Europejska 124
2.1. Uwagi ogólne 124
2.2. Skład 125
2.3. Organizacja pracy 127
2.4. Funkcje 129
3. Parlament Europejski 129
3.1. Uwagi ogólne 129
3.2. Skład i status członków 131
3.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy 136
3.3.1. Prezydium 136
3.3.2. Konferencja przewodniczących 137
3.3.3. Konferencja przewodniczących Komisji 137
3.3.4. Grupy polityczne 137
3.3.5. Komisje parlamentarne 139
3.3.6. Sekretariat Generalny 139
3.3.7. Organizacja pracy 139
3.4. Funkcje 139
3.5. Rzecznik Praw Obywatelskich 141
4. Rada 142
4.1. Wprowadzenie 142
4.2. Skład 142
4.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy 143
4.4. Funkcje 149
4.4.1. Funkcje prawodawcze 149
4.4.2. Funkcje kreacyjne 149
4.4.3. Funkcje kontrolne 151
4.4.4. Funkcje międzynarodowe 151
5. Komisja Europejska 153
5.1. Wprowadzenie 153
5.2. Skład i status członków 153
5.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy 154
5.4. Funkcje 155
5.4.1. Funkcje kontrolne 155
5.4.2. Funkcje decyzyjne 155
5.4.3. Funkcje wykonawcze 157
5.4.4. Funkcje międzynarodowe 157
6. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 157
6.1. Uwagi ogólne 157
6.2. Trybunał Sprawiedliwości 159
6.2.1. Skład i status członków 159
6.2.2. Struktura wewnętrzna 161
6.2.3. Właściwość 161
6.3. Sąd 163
6.3.1. Skład i status członków 163
6.3.2. Struktura wewnętrzna 165
6.3.3. Właściwość 165
6.4. Sądy wyspecjalizowane 167
6.4.1. Uwagi ogólne 167
6.4.2. Sąd do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej 167
6.5. Postępowanie **29 169
7. Trybunał Obrachunkowy 171
7.1. Uwagi ogólne 171
7.2. Skład i status członków 173
7.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy 173
7.4. Funkcje 173
8. Organy doradcze i agencje 174
8.1. Komitet Ekonomiczno-Społeczny 174
8.1.1. Wprowadzenie 174
8.1.2. Skład i status członków 174
8.1.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy 177
8.1.4. Funkcje 178
8.2. Komitet Regionów 178
8.2.1. Wprowadzenie 178
8.2.2. Skład i status członków 179
8.2.3. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy 181
8.2.4. Funkcje 181
8.3. Agencje Unii Europejskiej 181
9. Europejski Bank Centralny 185
9.1. Uwagi ogólne 185
9.2. Struktura wewnętrzna 187
9.2.1. Rada Prezesów 187
9.2.2. Zarząd 187
9.2.3. Rada Ogólna 188
9.3. Funkcje 188
10. Europejski Bank Inwestycyjny 189
10.1. Wprowadzenie 189
10.2. Struktura wewnętrzna i organizacja pracy 189
10.2.1. Rada Gubernatorów 189
10.2.2. Rada Dyrektorów 190
10.2.3. Komitet Zarządzający 190
10.3. Funkcje 190
11. System instytucjonalny Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości Unii Europejskiej **39 192
11.1. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa 192
11.2. Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości Unii Europejskiej 195
Część III. Źródła prawa Unii Europejskiej 201
Rozdział 1. Prawo pierwotne Unii Europejskiej 203
1.1. Źródła prawa UE - uwagi ogólne 203
1.2. Prawo pierwotne pisane 205
1.2.1. Traktaty stanowiące Unię Europejską (założycielskie) 206
1.2.2. Traktaty rewizyjne 207
1.2.3. Traktaty akcesyjne 208
1.2.4. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej 213
1.2.5. Inne akty prawa pierwotnego 215
1.3. Prawo pierwotne niepisane 217
1.3.1. Zasady ogólne prawa Unii Europejskiej 217
1.3.2. Rola Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w konstruowaniu zasad ogólnych 221
1.3.3. Funkcje ogólnych zasad prawa 225
1.3.5. Prawa podstawowe jednostek 227
1.3.6. Normy prawa zwyczajowego 228
Rozdział 2. Prawo pochodne Unii Europejskiej 230
2.1. Uwagi ogólne 230
2.2. Akty ustawodawcze i akty nieustawodawcze 231
2.2.1. Akty ustawodawcze 232
2.2.2. Akty nieustawodawcze 232
2.2.2.1. Akty delegowane 232
2.2.2.2. Akty wykonawcze 235
2.2.2.3. Akty "bez przymiotnika" 235
2.2.2.4. Porozumienia międzyinstytucjonalne 239
2.3. Rozporządzenia 241
2.3.1. Charakterystyka ogólna 241
2.3.2. Rozporządzenie jako część prawa krajowego 245
2.4. Dyrektywy 245
2.4.1. Charakterystyka ogólna 245
2.4.2. Transpozycja dyrektywy 248
2.5. Decyzje 252
2.6. Zalecenia i opinie 253
2.7. Akty nienazwane 257
Rozdział 3. Tworzenie prawa pierwotnego Unii Europejskiej 260
3.1. Wprowadzenie 260
3.2. Zawieranie traktatów założycielskich 260
3.3. Procedury zmiany traktatów 261
3.4. Zwykła procedura zmiany (art. 48 ust. 2-5 TFUE) 262
3.5. Uproszczone procedury zmiany (ort. 48 ust. 6-7 TUE) 264
3.5.1. Procedura kładki z zastrzeżeniem ratyfikacji 264
3.5.2. Procedura kładki sensu stricto 265
3.5.3. Incydentalne podstawy uproszczonych procedur zmiany traktatów 265
3.5.3.1. Incydentalna procedura kładki z zastrzeżeniem ratyfikacji 266
3.5.3.2. Incydentalna procedura kładki bez klauzuli ratyfikacyjnej 266
3.6. Zawieranie traktatów akcesyjnych 268
3.7. Legitymacja demokratyczna zawierania i zmiany traktatów 272
Rozdział 4. Stanowienie prawa pochodnego Unii Europejskiej 275
4.1. Uwagi ogólne 275
4.2. Inicjatywa ustawodawcza 276
4.3. Rola parlamentów narodowych w tworzeniu unijnego prawa pochodnego 280
4.4. Rodzaje procedur legislacyjnych 281
4.4.1. Zwykła procedura ustawodawcza 282
4.4.2. Specjalna procedura ustawodawcza 287
4.4.3. Przyjmowanie aktów prawnych przez Radę bez odwołania do zwykłej czy specjalnej procedury ustawodawczej 289
4.2.5. Wydawanie aktów unijnego prawa pochodnego przez Komisję 289
4.2.5.1. Wydawanie aktów przez Komisję na mocy upoważnienia traktatowego 289
4.2.5.2. Procedura komitologiczna 289
4.2.6. Wybór właściwej podstawy prawnej aktu unijnego 292
4.2.7. Rodzaje harmonizacji 294
4.2.8. Obowiązek uzasadnienia aktu unijnego 296
4.2.9. Obowiązek publikacji aktu 298
4.2.10. Udział instytucji doradczych: rola społeczeństwa obywatelskiego w stanowieniu unijnego prawa pochodnego, lobbing 298
Rozdział 5. Instrumenty Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa 302
5.1. Uwagi ogólne 302
5.2. Instrumenty WPZiB 303
5.2.1. Cele i ogólne wytyczne WPZiB 303
5.2.2. Decyzje Rady Unii Europejskiej 308
5.2.2.1. Decyzje Rady Unii Europejskiej ustanawiające działania operacyjne 308
5 2.2.2. Decyzja Rady UE powołująca Europejską Służbę Działań Zewnętrznych 310
5.2.2.3. Decyzje Rady Unii Europejskiej powołujące specjalnych przedstawicieli 311
5.2.2.4. Decyzje Rady Unii Europejskiej o zawarciu umów międzynarodowych 313
5.2.2.5. Decyzje Rady UE w sprawie środków ograniczających (decyzje nakładające sankcje) 315
5.3. Oświadczenia i deklaracje 321
Rozdział 6. Wykładnia prawa Unii Europejskiej 322
6.1. Wprowadzenie 322
6.2. Współpraca sądów krajowych z unijnymi przy dokonywaniu wykładni (sprawa unijna, pytania prejudycjalne) 323
6.3. Wykładnia prawa unijnego dokonywana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 327
6.3.1. Wykładnia językowa 327
6.3.2. Wykładnia systemowa 334
6.3.3. Wykładnia celowościowo-funkcjonalna 338
6.4. Podsumowanie 344
Prawo Unii Europejskiej a prawo państw członkowskich 347
Prawo Unii Europejskiej a prawo państw członkowskich 349
1. Wprowadzenie 349
2. Zasada pierwszeństwa prawa unijnego 350
3. Zasada skutku bezpośredniego prawa unijnego 360
3.1. Uwagi wstępne 360
3.2. Skutek bezpośredni przepisów traktatowych 361
3.3. Skutek bezpośredni rozporządzeń 365
3.4. Skutek bezpośredni dyrektyw 365
3.5. Pojęcie emanacji państwa 369
3.6. Skutek bezpośredni decyzji 370
3.7. Skutek bezpośredni umów międzynarodowych i aktów wydanych na ich podstawie 371
4. Zasada skutku pośredniego prawa unijnego (obowiązek prounijnej wykładni prawa krajowego) 373
5. Odpowiedzialność państwa członkowskiego za szkody powstałe wskutek naruszenia prawa unijnego 377
5.1. Uwagi ogólne 377
5.2. Sformułowanie zasady odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członkowskiego 377
5.3. Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członkowskiego 380
5.4. Rozwinięcie zasady odpowiedzialności odszkodowawczej państwa członkowskiego 380
5.5. Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa członkowskiego z tytułu naruszenia prawa unijnego przez sąd krajowy orzekający w ostatniej instancji 384
5.6. Zasada autonomii proceduralnej 387
Część V. Sądowa kontrola przestrzegania prawa unijnego i współpraca sądów unijnych z sądami krajowymi 389
Rozdział 1. Skargi o stwierdzenie uchybienia prawu unijnemu przez państwo członkowskie (art. 258, 259 oraz 260 TFUE) 391
1.1. Skarga o stwierdzenie uchybienia na podstawie art. 258 TFUE 391
1.1.1. Znaczenie skargi o stwierdzenie uchybienia dla zapewnienia przestrzegania prawa unijnego 391
1.1.2. Postępowania w sprawie skargi o stwierdzenie uchybienia oraz skutki i charakter wyroku Trybunału 398
1.1.3. Skutki wyroku Trybunału na podstawie art. 258 TFUE 404
1.2. Skarga o nałożenie sankcji finansowych na podstawie art. 260 ust 2 i 3 TFUE 406
1.2.1. Geneza i charakter postępowania na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE 406
1.2.2. Zagadnienia stosowania art. 260 ust 2 TFUE 409
1.2.2.1. Charakter postępowania z art. 260 ust. 2 TFUE 409
1.2.2.2. Rodzaje i charakter sankcji finansowych na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE 409
1.2.2.3. Procedura nakładania sankcji finansowych na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE 411
1.2.3. Skarga na podstawie art. 260 ust. 3 TFUE 414
1.2.4. Skutki wyroku wydanego na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE 414
Rozdział 2. Skarga o stwierdzenie nieważności aktu prawa Unii Europejskiej (art. 263 TFUE) 417
2.1. Uwagi ogólne 417
2.2. Podmioty posiadające czynną legitymację procesową w zakresie skargi o stwierdzenie nieważności 418
2.3. Podmioty wyposażone w bierną legitymację procesową w zakresie skargi o stwierdzenie nieważności 422
2.4. Akty zaskarżalne w drodze skargi o stwierdzenie nieważności 423
2.5. Przyczyny stwierdzenia nieważności aktu prawa Unii Europejskiej 424
2.6. Termin na złożenie skargi o unieważnienie aktu prawa Unii Europejskiej 429
2.7. Zarzut bezprawności (art. 277 TFUE) 431
2.8. Skutki prawne orzeczenia w sprawie skargi o unieważnienie aktu prawa Unii Europejskiej (art. 264 TFUE) 433
2.9. Obowiązki instytucji, której akt został unieważniony -art. 266 TFUE 436
Rozdział 3. Skarga na bezczynność instytucji (art. 265 TFUE) 437
3.1. Uwagi wstępne 437
3.2. Legitymacja czynna 438
3.3. Procedura na podstawie art. 265 TFUE 440
Rozdział 4. Skarga odszkodowawcza przeciwko Unii Europejskiej (art. 268 TFUE) 444
Rozdział 5. Postępowanie prejudycjalne 448
5.1. Charakterystyka postępowania prejudycjalnego 448
5.1.1. Uwagi ogólne 448
5.1.2. Podstawa prawna 449
5.2. Kompetencja do orzekania w trybie prejudycjalnym 451
5.2.1. Zakres podmiotowy 451
5.2.1.1. Ograniczenia jurysdykcji TSUE w postępowaniu prejudycjalnym 451
5.2.2. Zakres przedmiotowy 455
5.2.2.1. Wykładnia postanowień prawa pierwotnego Unii Europejskiej 455
5.2.2.2. Wykładnia postanowień prawa pochodnego Unii Europejskiej 457
5.2.2.3. Orzekanie o ważności aktów prawa pochodnego Unii Europejskiej 459
5.3. Wystąpienie z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym 459
5.3.1. "Sąd" w rozumieniu postanowień art. 267 TFUE 459
5.3.2. Decyzja sądu o wystąpieniu z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym 463
5.3.2.1. Prawo do złożenia wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym 465
5.3.2.2. Obowiązek wystąpienia z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym 467
5.3.2.3. Konsekwencje zaniechania wystąpienia z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym 469
5.4. Przebieg postępowania prejudycjalnego 473
5.4.1. Treści i forma wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym 473
5.4.2. Przebieg postępowania prejudycjalnego przed Trybunałem Sprawiedliwości 476
5.5. Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości w postępowaniu prejudycjalnym 478
5.6. Uproszczony tryb postępowania prejudycjalnego 480
5.7. Przyspieszony tryb prejudycjalny 480
5.8. Pilny tryb prejudycjalny 484
Rozdział 6. Spory pracownicze (ort. 270 TFUE) 491
Rozdział 7. Inne podstawy jurysdykcji Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej 495
7.1. Spory związane z funkcjonowaniem instytucji bankowych Unii Europejskiej (art. 271 TFUE) 495
7.2. Orzekanie na mocy klauzuli arbitrażowej (art. 272 TFUE) 496
7.3. Spory przedłożone na mocy kompromisu (ort. 273 TFUE) 497
7.4. Kompetencja TSUE do wydawania opinii w trybie art. 218 ust. 11 TFUE 499
Tom II. Prawo materialne Unii Europejskiej 501
Zagadnienia wprowadzające 503
1. Zasady prawa materialnego Unii Europejskiej (Anna Zawidzka-Łojek) 503
1.1. Pojęcie i ewolucja rynku wewnętrznego 503
1.2. Zasada niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową jako podstawa rynku wewnętrznego 504
1.3. Harmonizacja prawa i zasada wzajemnego uznania 507
1.4. Rola Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kształtowaniu rynku wewnętrznego 510
2. Zakres obowiązywania i stosowania prawa materialnego Unii Europejskiej (Robert Grzeszczak) 512
2.1. Uwagi ogólne 512
2.2. Sprawy unijne i sprawy wewnętrzne - różne standardy 512
2.3. Zakres terytorialny obowiązywania prawa UE (ratione loci) 515
2.4. Zakres obowiązywania ratione materiae 521
2.5. Zakres obowiązywania ratione personae 522
2.6. Zakres obowiązywania ratione temporis 524
Część I. Swoboda przepływu towarów 526
Rozdział 1. Unia celna. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego 528
1.1. Wprowadzenie. Definicja unii celnej i towaru 528
1.2. Pochodzenie towaru 531
1.3. Zakaz ceł i opłat o skutku równoważnym 536
1.3.1 Pojęcie cła 536
1.3.2 Pojęcie opłaty o skutku równoważnym do cła 537
1.3.3. Opłata niebędąca opłatą o skutku równoważnym do cła 539
1.3.4. Roszczenie o zwrot opłat pobranych niezgodnie z prawem Unii Europejskiej 539
1.4. Zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego 540
Rozdział 2. Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym 545
2.1. Wprowadzenie 545
2.1.1. Integracja negatywna a integracja pozytywna rynków krajowych w UE 545
2.1.2. Zakres harmonizacji prawa krajowego a stosowanie art. 34-36 TFUE 549
2.1.3. Element transgraniczny w swobodzie przepływu towarów 551
2.2. Zakres zastosowania art. 34-36 TFUE 553
2.2.1. Zakres podmiotowy - adresaci norm prawnych 553
2.2.2. Zakres przedmiotowy - zakazane działania i zaniechania 554
2.3. Zakaz ograniczeń ilościowych w imporcie i środków o skutku równoważnym 559
2.3.1. Pojęcie ograniczenia ilościowego ("OIL") 559
2.3.2. Pojęcie środka o skutku równoważnym do ograniczenia ilościowego ("ŚOR") 561
2.3.3. Fomuła Dassorwille 562
2.3.4. Przykłady praktyczne ŚOR z orzecznictwa sądów unijnych 566
2.4. Usprawiedliwianie ograniczeń krajowych na podstawie art. 36 TFUE 567
2.4.1. Moralność publiczna 571
2.4.2. Porządek publiczny 571
2.4.3. Bezpieczeństwo publiczne 573
2.4.4. Ochrona zdrowia i życia ludzi, roślin i zwierząt 575
2.4.5. Ochrona krajowych dóbr kultury 577
2.4.6. Ochrona własności przemysłowej i handlowej 578
2.5. Zakaz stosowania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych - formuła Cassis de Dijon i jej znaczenie 581
2.5.1. Wyrok w sprawie Cassis de Dijon 582
2.5.2. Doktryna wymogów koniecznych (imperatywnych, nadrzędnych) 583
2.5.3. Nowa praktyka orzecznicza sądów unijnych 589
2.6. Zakaz stosowania środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych - formuła Keck i jej znaczenie 591
2.6.1. Wyrok w sprawie Keck & Mithouard 592
2.6.2. Znaczenie formuły Keck 593
2.7. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE post-Keck oraz aktualne tendencje w wyrokach dotyczących swobody przepływu towarów 598
2.7.1. Ewolucja formuły Keck i jej zastosowanie w orzecznictwie 598
2.7.2. Zasada dostępu do rynku jako czynnik decydujący w definiowaniu środka o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych (ŚOR) 603
2.7.2.1. Regulacje krajowe dotyczące warunków produkcji towarów 605
2.7.2.2. Regulacje krajowe dotyczące ograniczenia sposobu użycia towarów 607
2.7.3. Podsumowanie - aktualna interpretacja ŚOR na tle stosowania art. 34 TFUE przez TSUE 608
2.7.4. Tabele podsumowujące interpretację art. 34 i 36 TFUE w orzecznictwie TSUE 610
2.7.5. Swoboda przepływu towarów a prawa podstawowe chronione w prawie krajowym 610
2.8. Zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych w eksporcie 616
2.9. Podsumowanie 619
Część II. Swoboda przepływu pracowników 620
Rozdział 1. Pojęcie, cele, terytorialny zasięg i podstawy prawne swobody przepływu pracowników w Unii Europejskiej 622
1.1. Pojęcie swobodnego przepływu pracowników 622
1.1.1. Regulacja 622
1.1.2. Istota swobodnego przepływu pracowników 623
1.1.3. Swobodny przepływ pracowników a swoboda przepływu osób i obywatelstwo Unii 623
1.1.4. Podstawowy charakter swobody przepływu pracowników 625
1.2. Cele swobodnego przepływu pracowników 626
1.3. Zasięg terytorialny swobody przepływu pracowników 627
1.4. Podstawy prawne swobodnego przepływu pracowników 628
1.4.1. Charakter przepisów 628
1.4.2. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej 628
1.4.4. Karta praw podstawowych Unii Europejskiej 632
1.4.5. Prawo pochodne 632
Rozdział 2. Osoby uprawnione do korzystania ze swobody przepływu pracowników 635
2.1. Krąg uprawnionych 635
2.2. Pojęcie pracownika 636
2.2.1. Potrzeba autonomicznej definicji 636
2.2.2. Przesłanki uznania za pracownika 638
2.2.3. Status pracownika przed nawiązaniem stosunku pracy i po jego ustaniu 645
2.2.4. Ponadnarodowy aspekt swobody przepływu pracowników 647
2.3. Pojęcie członka rodziny pracownika 649
2.3.1. Regulacja 649
2.3.2. Pojęcie współmałżonka oraz zarejestrowanego partnera 649
2.3.3. Zstępni i wstępni jako członkowie rodziny pracownika 650
2.3.4. Inni członkowie rodziny 651
Rozdział 3. Zakres przedmiotowy swobodnego przepływu pracowników 655
3.1. Uwagi wstępne 655
3.2. Prawo do korzystania z ofert pracy 656
3.3. Prawo swobodnego przemieszczania się na terytorium państw członkowskich 657
3.4. Pobyt pracownika migrującego w państwie członkowskim 662
3.4.1. Uwagi ogólne 662
3.4.2. Prawo pobytu 663
3.4.3. Prawo stałego pobytu 666
3.4.4. Prawa pracowników związane z zatrudnieniem i pobytem w innym państwie członkowskim 667
3.5. Prawa członków rodziny 669
Rozdział 4. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu pracowników 674
4.1. Regulacja prawna 674
4.2. Rodzaje i przedmiot ograniczeń 675
4.2.1. Ograniczenia uzasadnione względami porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego 675
4.2.2. Ochrona przed wydaleniem 681
4.2.3. Wyłączenie zatrudnienia w administracji publicznej 682
Rozdział 5. Równość traktowania (zakaz dyskryminacji) w zakresie zatrudnienia 686
5.1. Regulacja i charakterystyka zakazu dyskryminacji pracowników migrujących 686
5.1.1. Zakres regulacji 686
5.1.2. Charakterystyka zakazu dyskryminacji pracowników migrujqcych 687
5.2. Zakres zakazu dyskryminacji pracowników migrujących 688
5.2.1. Uwagi wstępne 688
5.2.2. Zakres podmiotowy 689
5.2.2.1. Pracownicy, osoby poszukujące zatrudnienia i byli pracownicy 689
5.2.2.2. Problem "dyskryminacji odwrotnej" 690
5.2.3. Zakres przedmiotowy 692
5.2.3.1. Podejmowanie zatrudnienia 692
5.2.3.2. Warunki zatrudnienia 694
5.3. Dyskryminacja bezpośrednia 696
5.4. Dyskryminacja pośrednia 697
5.5. Środki utrudniające swobodę przemieszczania się pracowników 699
5.5.1. Definicja środków utrudniających swobodę przemieszczania się pracowników 699
5.5.2. Przykłady środków utrudniających swobodę przemieszczania się pracowników 699
5.6. Uzasadnienie odmiennego traktowania pracowników migrujących 703
5.7. Zakaz dyskryminacji pracowników migrujących a obywatelstwo Unii Europejskiej 704
5.7.1. Relacja między art. 45 TFUE a art. 21 TFUE 704
5.7.2. Zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo Unii Europejskiej 705
Rozdział 6. Gwarancje swobodnego przepływu pracowników 708
6.1. Wprowadzenie 708
6.2. Koordynacja krajowych systemów zabezpieczenia społecznego 709
6.2.1. Regulacja 709
6.2.2. Zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego 710
6.2.2.1. Zasada stosowania jednego sytemu prawnego 710
6.2.2.2. Zasada równego traktowania 730
6.2.2.3. Zasada zachowania prawa do świadczeń bez względu na miejsce zamieszkania uprawnionego 730
6.2.2.4. Zasada sumowania okresów 730
6.2.3. Zakres podmiotowy i przedmiotowy unijnego systemu zabezpieczenia społecznego 732
6.3. Administracyjna koordynacja swobodnego przepływu pracowników 734
6.4. System SOLVIT jako alternatywa formalnego składania skarg 734
Część III. Swoboda przedsiębiorczości 737
Swoboda przedsiębiorczości 739
1. Źródła prawa 739
2. Pojęcie i zakres przedmiotowy swobody przedsiębiorczości 740
2.1. Pierwotna i wtórna swoboda przedsiębiorczości 740
2.1.1. Pierwotna swoboda przedsiębiorczości 741
2.1.2. Wtórna swoboda przedsiębiorczości 746
2.1.3. Różnice między pierwotną a wtórną swobodą przedsiębiorczości 746
2.2. Uprawnienia akcesoryjne względem swobody przedsiębiorczości 748
2.3. Działalność wyłączona z zakresu swobody przedsiębiorczości 748
2.3.1. Działalność, która w jednym z państw członkowskich jest związana, choćby przejściowo, z wykonywaniem władzy publicznej 748
2.3.2. Upoważnienie do wyłączania niektórych rodzajów działalności ze stosowania postanowień rozdziału "Prawo przedsiębiorczości" 752
3. Delimitacja swobody przedsiębiorczości w prawie Unii Europejskiej 753
3.1. Swoboda przedsiębiorczości a zakaz dyskryminacji (artykuł 18 TFUE) 753
3.2. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ pracowników 753
3.3. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ usług 755
3.4. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływu kapitału 756
3.5. Swoboda przedsiębiorczości a swobodny przepływ towarów 757
4. Zakres podmiotowy swobody przedsiębiorczości 757
4.1. Osoby fizyczne - obywatele innego państwa członkowskiego 757
4.2. Spółki - przynależne innego państwa członkowskiego 758
4.2.1. Definicja spółki 758
4.2.2. Warunki korzystania ze swobody przedsiębiorczości przez spółkę 759
4.3. Przynależni państwa członkowskiego w stosunku do swego państwa 759
4.4. Przynależni państw trzecich i bezpaństwowcy 763
5. Ograniczenia swobody przedsiębiorczości 764
5.1. Charakter regulacji powodującej ograniczenie 764
5.1.1. Ograniczenia dyskryminujące 764
5.1.2. Ograniczenia niedyskryminujące 765
5.2. Podział ze względu na źródło pochodzenia ograniczenia 767
5.2.1. Ograniczenia pochodzące od państwa przyjmującego 767
5.2.2. Ograniczenia pochodzące od państwa pochodzenia 767
5.2.3. Ograniczenia pochodzące od instytucji UE 769
5.2.4. Ograniczenia pochodzące od podmiotów indywidualnych 769
6. Możliwość uzasadniania ograniczeń swobody przedsiębiorczości 771
6.1. Uwagi wstępne 771
6.2. Porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne lub zdrowie publiczne 771
6.3. Wymogi konieczne 775
6.4. Nadużycie swobody 778
Swoboda świadczenia usług 779
Rozdział 1. Zasady ogólne swobody świadczenia usług 781
1.1. Ogólna charakterystyka swobody świadczenia usług w prawie Unii Europejskiej 781
1.2. Zakaz dyskryminacji a swoboda świadczenia usług 785
1.3. Prawo wjazdu i pobytu osób korzystających ze swobody świadczenia usług 786
Rozdział 2. Prawo pierwotne i sektorowe dotyczące swobody świadczenia usług 789
2.1. Reguły traktatowe dotyczące swobody świadczenia usług 789
2.2. Zakres podmiotowy 790
2.3. Definicja swobody świadczenia usług 791
2.3.1. Niematerialny charakter świadczenia 792
2.3.2. Element transgraniczny 797
2.3.3. Element czasowy 800
2.3.4. Ekonomiczny charakter świadczenia 802
2.4. Uznawanie kwalifikacji zawodowych w Unii Europejskiej 803
2.4.1. Dyrektywa 2005/36 dotycząca uznawania kwalifikacji zawodowych 808
2.4.2. Kwalifikacje nabyte w państwie trzecim 817
2.4.3. Przełamanie zasady dyskryminacji odwrotnej 819
2.4.4. Postanowienia liberalizujące 820
2.5. Ograniczenia w zakresie korzystania ze swobody świadczenia usług 823
2.5.1. Wyjątki traktatowe 824
2.5.1.1. Wykonywanie władzy publicznej 824
2.5.1.2. Bezpieczeństwo publiczne, porządek publiczny oraz zdrowie publiczne 827
2.5.2. Wymogi konieczne interesu publicznego 829
2.6. Kwestie uregulowane odrębnie 834
2.6.1. Świadczenie usług przez pracowników delegowanych **56 834
2.6.2. Usługi transportowe 841
Rozdział 3. Dyrektywa 2006/123 o usługach na rynku wewnętrznym 843
3.1. Wprowadzenie 843
3.2. Zakres terytorialny i podmiotowy dyrektywy 844
3.3. Zakres przedmiotowy dyrektywy 845
3.4. Wymogi, ograniczenia i wyłączenia 858
3.4.1. Nadrzędny interes publiczny 860
3.4.2. Wyłączenia generalne 861
3.5. Relacja do innych aktów prawa pochodnego 863
3.6. Przepisy wzmacniające spójność rynku wewnętrznego 864
3.6.1 Swoboda przedsiębiorczości dla usługodawców 864
3.6.2 Swoboda świadczenia usług 868
3.6.1. Prawa odbiorców usług 871
3.6.2. Obowiązki informacyjne 871
3.6.3. Współpraca administracyjna 873
3.6.4. Nadzór nad usługodawcami 873
Swoboda przepływu kapitału 876
Swoboda przepływu kapitału 878
1. Wprowadzenie 878
2. Stopniowa liberalizacja przepływu kapitału do roku 1994 879
3. Traktatowa pełna liberalizacja przepływu kapitału 881
4. Źródła prawa 883
5. Pojęcie przepływu kapitału 888
6. Kapitał a płatności 894
7. Swoboda przepływu kapitału a inne swobody rynku wewnętrznego 896
8. Przeszkody w swobodnym przepływie kapitału 900
9. Dopuszczalne ograniczenia swobody przepływu kapitału 904
9.1. Wyjątki traktatowe 904
9.2. Wyjątki orzecznicze 909
10. Nabywanie nieruchomości 911
11. "Złote akcje" 916
12. Przepływ kapitału pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwami trzecimi 918
Prawo konkurencji Unii Europejskiej 922
Prawo konkurencji Unii Europejskiej 924
1. Wprowadzenie 924
2. Cele prawa konkurencji UE 927
3. Źródła prawa konkurencji UE 930
4. Rynek właściwy 936
5. Siła rynkowa 944
6. Wpływ na handel między państwami członkowskimi Unii Europejskiej 946
7. Porozumienia ograniczające konkurencję 951
7.1. Pojęcie przedsiębiorstwa 951
7.2. Związki przedsiębiorstw 956
7.3. Porozumienia w ramach jednego podmiotu gospodarczego 956
7.4. Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki 958
7.5. Porozumienia horyzontalne i wertykalne 961
7.6. Cel lub skutek porozumienia, decyzji i uzgodnionej praktyki 962
7.7. Reguła de minimis 968
7.8. Wyłączenia spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję 969
7.9. Najpoważniejsze naruszenia prawa konkurencji UE 983
8. Nadużywanie pozycji dominującej 987
8.1. Pozycja dominująca 988
8.2. Kolektywna pozycja dominująca 991
8.3. Nadużywanie pozycji dominującej 994
8.4. Obiektywne uzasadnienie praktyk 999
8.5. Praktyki cenowe 1002
8.5. Pozostałe praktyki 1009
9. Postępowanie w sprawie naruszenia art. 101 i 102 TFUE 1016
10. Sankcje administracyjne i skutki cywilne naruszenia art. 101 i 102 TFUE 1023
11. Kontrola koncentracji 1029
Indeks wyroków TSUE 1034
Literatura pomocnicza 1060