Dane szczegółowe książki

Wykaz skrótów................................................................................................................. XVII
Wykaz literatury............................................................................................................... XXI
Przedmowa do piętnastego wydania .............................................................................. XXIII
Rozdział I. Ogólne wiadomości o prawie pracy......................................................... 1
§ 1. Pojęcie, przedmiot i funkcje prawa pracy........................................................ 1
I. Praca jako przedmiot regulacji prawnej................................................... 1
II. Praca a służba publiczna........................................................................... 3
III. Przedmiot prawa pracy............................................................................. 4
IV. Prawo pracy jako gałąź prawa................................................................. 6
V. Funkcje prawa pracy................................................................................. 8
§ 2. Podstawowe zasady prawa pracy...................................................................... 9
§ 3. Równe traktowanie pracowników..................................................................... 17
I. Podstawy i zakres równego traktowania.................................................. 17
II. Dopuszczalne różnicowanie...................................................................... 19
III. Odpowiedzialność pracodawcy................................................................. 20
§ 4. Źródła prawa pracy............................................................................................ 21
I. Pojęcie i rodzaje źródeł prawa pracy....................................................... 22
II. Konstytucja RP.......................................................................................... 25
III. Kodeks pracy............................................................................................. 27
1. Zakres regulacji..................................................................................... 27
2. Charakter norm..................................................................................... 28
IV. Odrębne akty ustawowe............................................................................ 29
V Akty wykonawcze..................................................................................... 30
VI. Pragmatyki służbowe................................................................................ 31
VII. Kodeks cywilny jako pomocnicze źródło prawa pracy........................... 33
1. Prawo pracy a prawo cywilne.............................................................. 33
2. Przesłanki stosowania przepisów Kodeksu cywilnego....................... 34
3. Odpowiednie stosowanie...................................................................... 36
VIII. Źródła zbiorowego prawa pracy............................................................... 37
IX. Układy zbiorowe pracy............................................................................. 38
X. Porozumienie zbiorowe............................................................................. 38
XI. Akty wewnątrzzakładowe......................................................................... 40
1. Regulamin pracy................................................................................... 40
2. Regulamin wynagradzania.................................................................... 41
3. Statut..................................................................................................... 42
XII. Umowy międzynarodowe......................................................................... 42
XIII. Prawo unijne.............................................................................................. 44

VI Spis treści
§ 5. Pojęcie, cechy i strony stosunku pracy............................................................. 47
I. Pojęcie i cechy stosunku pracy................................................................ 47
1. Pojęcie stosunku pracy......................................................................... 47
2. Cechy stosunku pracy........................................................................... 48
3. Obowiązkowy charakter stosunku pracy............................................. 51
II. Podmioty (strony) stosunku pracy............................................................ 52
1. Pracodawca........................................................................................... 52
2. Zmiana pracodawcy.............................................................................. 54
2.1. Kontynuacja stosunku pracy........................................................ 54
2.2. Zawiadomienie pracowników...................................................... 55
2.3. Rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika.......................... 55
2.4. Odpowiedzialność pracodawcy.................................................... 56
3. Pracownik.............................................................................................. 56
• III. Zdolność do czynności i działań prawnych w sprawach z zakresu
prawa pracy............................................................................................... 57
1. Zdolność pracodawcy........................................................................... 57
2. Zdolność pracownika............................................................................ 59
Rozdział II. Powstanie i zmiana stosunku pracy....................................................... 61
§ 6. Powstanie stosunku pracy.................................................................................. 61
I. Uwagi ogólne............................................................................................ 62
II. Dane osobowe........................................................................................... 63
III. Zawarcie umowy o pracę......................................................................... 65
1. Pojęcie umowy...................................................................................... 65
2. Odgraniczenie umowy o pracę od innych umów o świadczenie
usług...................................................................................................... 66
3. Funkcje umowy o pracę....................................................................... 66
4. Składniki (treść) umowy o pracę......................................................... 68
4.1. Postanowienia przewidziane Kodeksem...................................... 68
4.2. Postanowienia dodatkowe............................................................ 70
4.3. Informowanie pracowników......................................................... 73
4.4. Pracownicy skierowani za granicę............................................... 73
5. Zakaz konkurencji................................................................................. 73
6. Sposób zawarcia umowy o pracę......................................................... 75
7. Forma zawarcia umowy o pracę.......................................................... 76
IV. Rodzaje umów o pracę............................................................................. 78
1. Uwagi wstępne...................................................................................... 78
2. Umowa na okres próbny...................................................................... 79
3. Umowa na czas określony.................................................................... 80
4. Umowa na zastępstwo.......................................................................... 81
5. Umowa na czas wykonania określonej pracy..................................... 81
6. Umowa na czas nieokreślony............................................................... 82
§ 7. Nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania
i spółdzielczej umowy o pracę.......................................................................... 83
I. Uwagi wstępne.......................................................................................... 83
II. Powołanie.................................................................................................. 84
III. Wybór........................................................................................................ 85
IV. Mianowanie............................................................................................... 85
V Spółdzielcza umowa o pracę.................................................................... 87

Spis treści VII
§ 7a. Nawiązanie stosunku pracy z cudzoziemcem................................................... 87
I. Warunki podjęcia pracy przez cudzoziemców......................................... 87
II. Cudzoziemcy wywodzący się z Unii....................................................... 88
III. Warunki zatrudnienia cudzoziemców....................................................... 89
§ 8. Zmiana stosunku pracy...................................................................................... 90
I. Uwagi wstępne.......................................................................................... 90
II. Porozumienie zmieniające........................................................................ 91
III. Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy lub płacy............................ 92
1. Przedmiot, definicja.............................................................................. 92
2. Skuteczność........................................................................................... 92
3. Skutki wypowiedzenia.......................................................................... 93
4. Zakres.................................................................................................... 94
IV. Zmiana umówionej pracy na podstawie jednostronnych czynności pracodawcy................................................................................................ 94
1. Uwagi ogólne........................................................................................ 94
2. Przeniesienie pracownika do innej pracy............................................ 94
3. Powierzenie pracownikowi na okres przejściowy innej pracy........... 95
Rozdział III. Ustanie stosunku pracy.......................................................................... 96
§ 9. Zdarzenia powodujące ustanie stosunku pracy................................................. 96
I. Czynności prawne dwustronne (porozumienie stron).............................. 96
1. Porozumienie stron - uwagi ogólne.................................................... 96
2. Rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron............... 97
3. Skrócenie okresu wypowiedzenia........................................................ 97
4. Porozumienie pracodawców................................................................. 98
II. Czynności prawne jednostronne............................................................... 98
III. Zdarzenia niebędące czynnościami prawnymi......................................... 98
§ 10. Wypowiedzenie umowy o pracę....................................................................... 99
I. Pojęcie i forma wypowiedzenia............................................................... 99
1. Pojęcie................................................................................................... 99
2. Forma.................................................................................................... 100
II. Okresy i terminy wypowiedzenia............................................................. 101
1. Charakter prawny okresu wypowiedzenia........................................... 101
2. Długość okresu wypowiedzenia........................................................... 102
3. Termin wypowiedzenia......................................................................... 102
III. Ograniczenia dopuszczalności wypowiadania umów o pracę przez pracodawcę (ochrona trwałości stosunku pracy)..................................... 103
1. Uwagi wstępne...................................................................................... 103
2. Powszechna ochrona przed wypowiedzeniem..................................... 104
3. Związkowa kontrola wypowiadania umów o pracę............................ 104
4. Zasadność wypowiedzenia umowy o pracę......................................... 106
IV. Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem........................................... 108
1. Uwagi wstępne...................................................................................... 108
2. Ograniczenie dopuszczalności wypowiedzenia ze względu
na sytuację osobistą lub rodzinną pracownika.................................... 108
3. Ograniczenia dopuszczalności wypowiadania (rozwiązywania)
umów o pracę ze względu na pełnione funkcje................................. 111
V. Roszczenia pracownika w razie bezprawnego wypowiedzenia
umowy o pracę przez pracodawcę........................................................... 112

VIII Spis treści
1. Uwagi wstępne...................................................................................... 112
2. Orzeczenie o bezskuteczności wypowiedzenia lub przywróceniu pracownika do pracy............................................................................ 113
3. Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy................................ 114
4. Odszkodowanie z tytułu bezprawnego wypowiedzenia...................... 115
VI. Rozwiązanie stosunku pracy w wyniku wypowiedzenia warunków
pracy lub płacy.......................................................................................... 117
1. Zakres ochrony powszechnej............................................................... 117
2. Zasadność wypowiedzenia................................................................... 117
3. Konsultacja ze związkami zawodowymi............................................. 118
4. Ochrona szczególna.............................................................................. 118
5. Roszczenia pracownika......................................................................... 118
§ 11. Zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników..................................... 120
I. Uwagi ogólne............................................................................................ 120
II. Przyczyny zwolnień.................................................................................. 121
III. Pojęcie i tryb zwolnienia grupowego....................................................... 121
IV. Ograniczenie ochrony trwałości stosunku pracy..................................... 123
V. Odprawa..................................................................................................... 124
VI. Ponowne zatrudnienie............................................................................... 124
§ 12. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia.......................................... 125
I. Pojęcie i forma.......................................................................................... 125
1. Pojęcie................................................................................................... 125
2. Forma.................................................................................................... 126
II. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę.... 126
1. Uwagi wstępne...................................................................................... 126
2. Przesłanki dopuszczalności niezwłocznego rozwiązania umowy
o pracę.................................................................................................. 127
2.1. Przyczyny zawinione przez pracownika...................................... 127
2.2. Przyczyny niezawinione przez pracownika................................. 129
3. Związkowa kontrola rozwiązywania umów o pracę
bez wypowiedzenia.............................................................................. 131
III. Roszczenia pracowników w razie niezgodnego z prawem
rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.................................... 132
1. Uwagi wstępne...................................................................................... 132
2. Przywrócenie pracownika do pracy..................................................... 133
3. Wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy................................ 133
4. Odszkodowanie..................................................................................... 134
IV. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika.... 135
1. Przesłanki.............................................................................................. 135
2. Termin i forma...................................................................................... 136
3. Skutki.................................................................................................... 136
4. Odpowiedzialność odszkodowawcza pracownika............................... 136
5. Inne przypadki...................................................................................... 137
§ 13. Rozwiązanie terminowej umowy o pracę......................................................... 137
I. Rozwiązanie umowy zawartej na okres próbny...................................... 137
II. Rozwiązanie umowy zawartej na czas określony.................................... 138
III. Rozwiązanie umowy zawartej na czas wykonania określonej

Spis treści IX
§ 14. Rozwiązanie stosunku pracy z powołania, wyboru lub mianowania.............. 139
I. Rozwiązanie stosunku pracy z powołania............................................... 139
1. Odwołanie............................................................................................. 139
2. Ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy..................................... 140
3. Roszczenia służące odwołanemu pracownikowi................................. 141
II. Rozwiązanie stosunku pracy z wyboru.................................................... 141
III. Rozwiązanie i wygaśnięcie stosunku pracy z mianowania..................... 142
§ 15. Wygaśnięcie stosunku pracy.......................................................:..................... 142
I. Uwagi wstępne.......................................................................................... 143
II. Tymczasowe aresztowanie........................................................................ 144
III. Śmierć pracownika.................................................................................... 145
IV. Śmierć pracodawcy (właściciela zakładu pracy)..................................... 145
V. Roszczenia pracownika w razie naruszenia przez pracodawcę
przepisów o wygaśnięciu stosunku pracy................................................ 146
§ 16. Obowiązki pracodawcy w związku z ustaniem stosunku pracy...................... 146
I. Obowiązek udzielenia pracownikowi zwolnienia na poszukiwanie
pracy.......................................................................................................... 146
II. Obowiązek wydania pracownikowi świadectwa pracy........................... 147
1. Wydanie i sprostowanie świadectwa pracy......................................... 147
2. Treść świadectwa pracy........................................................................ 148
3. Roszczenia pracownika w razie niewydania w terminie
lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy................................... 148
3.1. Sprostowanie wadliwego świadectwa.......................................... 148
3.2. Odszkodowanie............................................................................. 149
Rozdział IV. Treść stosunku pracy............................................................................... 150
§ 17. Prawa i obowiązki stron w stosunkach pracy (wiadomości ogólne).............. 150
I. Uwagi wstępne.......................................................................................... 151
II. Wzajemne prawa stron.............................................................................. 153
1. Uwagi ogólne........................................................................................ 153
2. Prawo do zatrudnienia na stanowisku odpowiadającym
umówionej pracy.................................................................................. 154
3. Prawo pracownika do wynagrodzenia odpowiadającego rodzajowi
pracy...................................................................................................... 154
4. Prawo do korzystania z wyników pracy pracownika.......................... 154
5. Uprawnienia kierownicze.................................................................:... 155
III. Obowiązki pracodawcy............................................................................. 156
1. Obowiązki z art. 22 KP........................................................................ 156
2. Obowiązki stanowiące zasady prawa pracy........................................ 157
3. Obowiązki szczegółowe....................................................................... 158
IV. Obowiązki pracownika.............................................................................. 158
1. Podstawowe obowiązki pracownika.................................................... 158
2. Obowiązki porządkowe........................................................................ 159
3. Obowiązek dbałości o dobro pracodawcy........................................... 160
4. Obowiązek przestrzegania tajemnicy................................................... 161
5. Obowiązek stosowania się do poleceń pracodawcy............................ 161
V. Umowne ustalanie treści stosunku pracy................................................. 162
§ 18. Miejsce pracy..................................................................................................... 163
I. Uwagi ogólne............................................................................................ 163

X Spis treści
II. Pojęcie miejsca pracy................................................................................ 163
III. Miejsce wykonywania czynności pracowniczych.................................... 165
IV. Sposób określenia miejsca pracy.............................................................. 165
§ 19. Czas pracy.......................................................................................................... 166
I. Uwagi ogólne............................................................................................ 166
II. Pojęcie czasu pracy................................................................................... 167
III. Wymiar (norma) i rozkład czasu pracy.................................................... 169
IV. Przerwy w pracy i okresy odpoczynku.................................................... 122-
1. Przerwy w pracy................................................................................... 173
2. Okresy odpoczynku.............................................................................. 173
V Ustalanie rozkładu czasu pracy................................................................ 174
VI. Ewidencja czasu pracy.............................................................................. 174
VII. Prac.a w godzinach nadliczbowych........................................................... 175
1. Pojęcie pracy w godzinach nadliczbowych......................................... 175
2. Ograniczenie dopuszczalności zatrudniania pracowników
w godzinach nadliczbowych................................................................ 175
3. Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych....................... 176
VIII. Praca w nocy, w niedziele i święta.......................................................... 178
IX. Czas pracy pracowników zarządzających................................................ 179
§ 20. Urlop wypoczynkowy i inne przerwy w wykonywaniu pracy........................ 180
I. Uwagi wstępne.......................................................................................... 180
II. Urlopy pracownicze.................................................................................. 180
1. Pojęcie i rodzaje................................................................................... 180
1.1. Urlop wypoczynkowy.................................................................. 181
1.1.1. Uwagi wstępne................................................................... 181
1.1.2. Nabycie prawa do urlopu.................................................. 181
1.1.3. Wymiar urlopu................................................................... 182
1.1.4. Urlop proporcjonalny......................................................... 183
1.1.5. Zasady udzielania i korzystania z urlopów...................... 184
1.1.5.1. Udzielenie urlopu................................................. 184
1.1.5.2. Charakter prawny planu urlopów........................ 184
1.1.5.3. Zmiana terminu.................................................... 185
1.1.5.4. Urlop w okresie wypowiedzenia......................... 185
1.1.5.5. Podział urlopu....................................................... 186
1.1.5.6. Odwołanie z urlopu.............................................. 186
1.1.6. Wynagrodzenie za czas urlopu i ekwiwalent za niewykorzystany urlop....................................................... 187
1.1.6.1. Wynagrodzenie za czas urlopu..........................'.. 187
1.1.6.2. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop................ 187
1.1.6.3. Przedawnienie roszczenia urlopowego................ 188
1.2. Urlop bezpłatny............................................................................ 189
III. Zwolnienia od pracy (urlopy okolicznościowe)....................................... 189
IV. Przerwy z przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy (usprawiedliwiona nieobecność w pracy)................................................ 190
1. Nieobecność w pracy lub spóźnienie................................................... 190
2. Przyczyny uzasadniające nieobecność pracownika w pracy............... 190
3. Obowiązki pracownika......................................................................... 191
§ 21. Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia związane z pracą....................... 191
I. Ogólna charakterystyka wynagrodzenia za pracę.................................... 192

Spis treści XI
II. Przedmiot wynagrodzenia za pracę.......................................................... 193
1. Praca wykonana.................................................................................... 193
2. Czas niewykonywania pracy................................................................ 194
III. Warunki wynagrodzenia za pracę............................................................. 196
1. Pojęcie................................................................................................... 196
2. Ustalenie i zmiana warunków wynagrodzenia za pracę..................... 196
IV. Składniki wynagrodzenia za pracę........................................................... 198
1. Uwagi wstępne...................................................................................... 198
2. Wynagrodzenie zasadnicze................................................................... 198
3. Dodatkowe składniki wynagrodzenia za pracę................................... 199
3.1. Premia........................................................................................... 199
3.2. Prowizja........................................................................................ 200
4. Dodatki do wynagrodzenia podstawowego......................................... 200
V. Prawna ochrona wynagrodzenia za pracę................................................ 201
1. Uwagi wstępne...................................................................................... 201
2. Ograniczenia swobody dysponowania prawem do wynagrodzenia
za pracę................................................................................................. 202
3. Ograniczenia dopuszczalności tzw. potrąceń z wynagrodzenia
za pracę................................................................................................. 202
4. Termin, miejsce i forma wypłaty wynagrodzenia............................... 205
5. Sankcje z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku zapłaty wynagrodzenia za pracę....................................... 206
VI. Inne świadczenia związane z pracą.......................................................... 207
1. Uwagi ogólne........................................................................................ 207
2. Świadczenia kompensacyjne................................................................ 207
3. Odprawy................................................................................................ 207
4. Wypłaty z zysku................................................................................... 208
§ 22. Ochrona roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy...... 209
1. Fundusz gwarancyjny........................................................................... 209
2. Zakres podmiotowy.............................................................................. 210
3. Pojęcie niewypłacalności...................................................................... 210
4. Świadczenia gwarancyjne..................................................................... 211
§ 23. Staż pracy........................................................................................................... 212
Rozdział V. Odpowiedzialność stron w stosunkach pracy........................................ 215
§ 24. Ogólna charakterystyka odpowiedzialności pracowników i pracodawcy........ 215
§ 25. Odpowiedzialność pracownicza........................................................................ 216
I. Odpowiedzialność porządkowa................................................................ 216
1. Ogólna charakterystyka........................................................................ 216
2. Przesłanki odpowiedzialności............................................................... 217
3. Kary porządkowe.................................................................................. 217
4. Tryb postępowania przy wymierzaniu kar oraz ich uchylanie
i zatarcie................................................................................................ 218
II. Odpowiedzialność materialna................................................................... 219
1. Ogólna charakterystyka........................................................................ 219
2. Podstawy odpowiedzialności................................................................ 220
3. Przesłanki odpowiedzialności............................................................... 221
4. Naprawienie szkody.............................................................................. 223

XII
Spis treści
5. Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi................... 225
5.1. Podstawa i przesłanki................................................................... 225
5.2. Zakres powierzania mienia.......................................................... 226
5.3. Zakres odpowiedzialności............................................................ 227
6. Odpowiedzialność za szkodę kilku pracowników............................... 228
7. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej (pracownicza odpowiedzialność regresowa)........................................ 229
§ 26. Odpowiedzialność pracodawcy......................................................................... 230
I. Odpowiedzialność majątkowa pracodawcy.............................................. 230
1. Uwagi ogólne........................................................................................ 230
2. Odpowiedzialność kontraktowa i deliktowa........................................ 231
3. Odpowiedzialność za szkodę w mieniu pracownika........................... 232
II. Odpowiedzialność za wykroczenia i przestępstwa przeciwko
prawom pracownika.................................................................................. 233
1. Ogólna charakterystyka........................................................................ 233
2. Odpowiedzialność za wykroczenia...................................................... 234
3. Odpowiedzialność za przestępstwa...................................................... 235
4. Postępowanie w sprawach o wykroczenia i przestępstwa
przeciwko prawom pracownika........................................................... 236
Rozdział VI. Ochrona pracy......................................................................................... 237
§ 27. Powszechna ochrona pracy................................................................................ 237
I. Pojęcie ochrony pracy............................................................................... 237
II. Obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony pracy................................. 238
1. Uwagi ogólne........................................................................................ 238
2. Obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy................... 238
3. Szkolenie i informacja o ryzyku zawodowym.................................... 239
4. Profilaktyczna ochrona zdrowia........................................................... 240
5. Służba i komisja bezpieczeństwa i higieny pracy............................... 241
III. Obowiązki i prawa pracowników w zakresie ochrony pracy................. 242
IV. Odpowiedzialność pracowników za naruszenie przepisów i zasad ochrony pracy............................................................................................ 243
§ 28. Uprawnienia związane z rodzicielstwem.......................................................... 244
I. Prace wzbronione kobietom...................................................................... 245
II. Ochrona pracy kobiet w związku z macierzyństwem............................. 245
1. Uwagi ogólne........................................................................................ 245
2. Ochrona zdrowia kobiety w ciąży....................................................... 246
3. Urlop macierzyński i rodzicielski........................................................ 247
4. Urlop wychowawczy............................................................................ 249
5. Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy.................................... 249
6. Ochrona przed zmianą stosunku pracy................................................ 252
7. Uprawnienia z tytułu opieki nad dziećmi............................................ 252
§ 29. Zatrudnianie młodocianych............................................................................... 253
I. Zasady ogólne........................................................................................... 253
II. Umowy w celu przygotowania zawodowego.......................................... 254
1. Uwagi ogólne........................................................................................ 254
2. Treść i forma umowy o pracę...................................................«,......... 254
3. Rozwiązanie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego... 255

Spis treści XIII
III. Zatrudnianie młodocianych przy wykonywaniu lekkich prac................. 256
IV. Ochrona zdrowia młodocianych............................................................... 256
V. Obowiązek dokształcania się młodocianego............................................ 258
VI. Praca dzieci............................................................................................... 258
§ 30. Kontrola i nadzór nad przestrzeganiem przepisów i zasad ochrony pracy..... 259
I. Uwagi wstępne.......................................................................................... 259
II. Państwowa Inspekcja Pracy...................................................................... 259
1. Organizacja Państwowej Inspekcji Pracy............................................ 259
2. Kompetencje Państwowej Inspekcji Pracy.......................................... 260
III. Społeczna inspekcja pracy........................................................................ 261
Rozdział VII. Spory ze stosunku pracy....................................................................... 263
§ 31. Rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy........................................................ 263
I. Uwagi ogólne............................................................................................ 263
II. Komisje pojednawcze............................................................................... 264
III. Postępowanie pojednawcze....................................................................... 264
IV. Ustrój sądów pracy................................................................................... 265
V. Właściwość sądów pracy.......................................................................... 267
1. Właściwość rzeczowa........................................................................... 267
2. Właściwość miejscowa......................................................................... 268
3. Jurysdykcja krajowa............................................................................. 268
VI. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy.................................. 269
VII. Mediacja.................................................................................................... 272
VIII. Sąd polubowny.......................................................................................... 272
IX. Wykonywanie orzeczeń i ugod................................................................. 273
§ 32. Przedawnienie i terminy zawite........................................................................ 274
I. Uwagi wstępne.......................................................................................... 274
II. Przedawnienie roszczeń............................................................................ 275
1. Istota i cele przedawnienia................................................................... 275
2. Przedmiot przedawnienia...................................................................... 276
3. Terminy przedawnienia......................................................................... 276
4. Bieg przedawnienia............................................................................... 277
III. Terminy zawite.......................................................................................... 279
Rozdział VIII. Zbiorowe prawo pracy......................................................................... 281
§ 33. Ogólna charakterystyka zbiorowego prawa pracy............................................ 281
I. Pojęcie i zakres zbiorowego prawa pracy................................................ 281
II. Ewolucja zbiorowego prawa pracy w Polsce.......................................... 284
§ 34. Związki zawodowe............................................................................................ 285
I. Wprowadzenie........................................................................................... 285
II. Swoboda zrzeszania się w związki zawodowe (wolność
związkowa)................................................................................................ 286
1. Uwagi ogólne........................................................................................ 286
2. Swoboda tworzenia związków zawodowych....................................... 286
3. Swoboda wyboru związku.................................................................... 287
4. Zakaz dyskryminacji............................................................................. 287
5. Negatywna wolność związkowa.......................................................... 287
6. Samorządność i niezależność związku................................................ 287

XIV
Spis treści
7. Granice wolności związkowej.............................................................. 288
8. Gwarancje materialne........................................................................... 289
III. Zakres podmiotowy wolności związkowej.............................................. 289
IV. Tworzenie i rozwiązywanie związku zawodowego................................. 290
V. Przedmiot działalności związkowej.......................................................... 291
VI. Uprawnienia związków zawodowych...................................................... 292
VII. Reprezentatywność związków zawodowych............................................ 294
VIII. Uprawnienia i ochrona działaczy związkowych...................................... 296
1. Prawa działaczy związków zawodowych............................................ 296
2. Ochrona trwałości stosunku pracy....................................................... 296
IX. Skutki naruszenia prawa związkowego.................................................... 298
§ 35. Organizacje pracodawców................................................................................. 299
I. Uwagi ogólne............................................................................................ 299
II. Swoboda zrzeszania się pracodawców..................................................... 300
III. Zadania organizacji pracodawców............................................................ 301
IV. Tworzenie organizacji pracodawców........................................................ 301
V. Uprawnienia organizacji pracodawców.................................................... 301
§ 36. Rokowania i układy zbiorowe pracy................................................................ 302
I. Pojęcie i charakter prawny układu........................................................... 303
II. Zakres stosowania układów...................................................................... 304
III. Przedmiot układu...................................................................................... 304
IV. Strony układu............................................................................................ 307
1. Zdolność układowa pracodawców....................................................... 307
2. Zdolność układowa pracowników........................................................ 307
3. Reprezentatywność związku................................................................. 308
V Zakres podmiotowy układu...................................................................... 309
VI. Rokowania zbiorowe................................................................................. 310
VII. Zawarcie, rejestracja i rozwiązanie układu.............................................. 313
VIII. Autonomia (swoboda) układowa.............................................................. 314
IX. Zmiany organizacyjne stron układu............................................:............ 315
1. Połączenie lub podział organizacji....................................................... 315
2. Rozwiązanie organizacji....................................................................... 315
3. Przejęcie zakładu pracy........................................................................ 315
X. Układ a umowa o pracę............................................................................ 316
§ 37. Spory zbiorowe.................................................................................................. 316
I. Pojęcie i przedmiot sporu zbiorowego..................................................... 317
II. Strony sporu zbiorowego.......................................................................■■■ 318
III. Rozwiązywanie sporu zbiorowego........................................................... 319
1. Uwagi wstępne...................................................................................... 319
2. Rokowania............................................................................................. 319
3. Mediacja................................................................................................ 320
4. Arbitraż.................................................................................................. 320
5. Ograniczenie akcji strajkowej.............................................................. 320
IV. Prawo do strajku....................................................................................... 321
1. Pojęcie i zakres podmiotowy............................................................... 321
2. Przesłanki strajku legalnego................................................................. 321
3. Zasady prowadzenia strajku................................................................. 322
4. Sytuacja pracownika w czasie strajku................................................. 323
5. Odpowiedzialność za naruszenie ustawy............................................. 324

Spis treści XV
§ 38. Rady pracowników............................................................................................ 324
I. Uwagi ogólne............................................................................................ 325
II. Wybór rady pracowników......................................................................... 325
III. Informacja i konsultacja............................................................................ 326
IV. Informacje poufne..................................................................................... 326
V. Naruszenie obowiązków........................................................................... 327
VI. Rada pracowników a inni pozazwiązkowi przedstawiciele
pracowników............................................................................................. 327
VII. Rada pracowników a związki zawodowe................................................ 328
VIII. Europejskie rady zakładowe..................................................................... 329
Rozdział IX. Zatrudnienie atypowe............................................................................. 331
§ 39. Ogólna charakterystyka..................................................................................... 331
§ 40. Praca tymczasowa.............................................................................................. 333
I. Podstawy i charakter pracy....................................................................... 333
II. Warunki pracy........................................................................................... 334
III. Przeciwdziałanie nadużywaniu pracy tymczasowej................................. 335
§ 41. Telepraca............................................................................................................ 336
I. Cel i podstawy prawne............................................................................. 336
II. Pojęcie i zakres......................................................................................... 336
III. Obowiązki i prawa pracodawcy............................................................... 337
IV. Zakaz dyskryminacji................................................................................. 337
Rozdział X. Pracownicze ubezpieczenia społeczne..................................................... 338
§ 42. Ogólna charakterystyka pracowniczego ubezpieczenia społecznego............... 338
I. Związki prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.................................... 338
II. Cechy ubezpieczenia społecznego pracowników..................................... 339
III. Podstawy prawne...................................................................................... 339
IV. Stosunek ubezpieczenia społecznego....................................................... 340
V. Obowiązek ubezpieczeniowy.................................................................... 340
VI. Składka...................................................................................................... 341
1. Podstawa wymiaru................................................................................ 341
2. Wysokość składki................................................................................. 342
3. Podział składki...................................................................................... 342
4. Skutki nieopłacenia składek lub opłacenia ich w zaniżonej
wysokości.............................................................................................. 343
§ 43. Ubezpieczenie chorobowe................................................................................. 343
I. Uwagi wstępne.......................................................................................... 343
II. Zasiłek chorobowy.................................................................................... 344
1. Nabycie................................................................................................. 344
2. Okres zasiłkowy.................................................................................... 344
3. Wymiar.................................................................................................. 344
4. Obniżenie lub pozbawienie prawa do zasiłku..................................... 345
III. Inne świadczenia związane z chorobą..................................................... 345
1. Świadczenie rehabilitacyjne................................................................. 345
2. Zasiłek wyrównawczy.......................................................................... 346
IV. Zasiłek macierzyński................................................................................. 346
V. Zasiłek opiekuńczy.................................................................................... 346

XVI
Spis treści
VI. Postępowanie w sprawie zasiłków........................................................... 347
§ 44. Ubezpieczenie emerytalne................................................................................. 347
I. Prawne podstawy ubezpieczenia emerytalnego....................................... 347
II. Emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (1 filar)..................... 348
1. Emerytura dla ubezpieczonych urodzonych przed 1.1.1949 r............ 348
2. Emerytura dla ubezpieczonych urodzonych po 31.12.1948 r............. 350
III. Otwarte fundusze emerytalne (II filar)..................................................... 350
1. Cel funduszu......................................................................................... 350
2. Członkostwo w otwartym funduszu emerytalnym.............................. 351
3. Transfer lub podział kapitału emerytalnego........................................ 351
4. Prawo do emerytury kapitałowej......................................................... 351
IV. Pracownicze programy emerytalne (III filar)........................................... 352
U Cel i forma programu........................................................................... 352
2. Umowy.................................................................................................. 352
3. Uczestnictwo w programie................................................................... 352
§ 45. Ubezpieczenie rentowe...................................................................................... 353
I. Renta z tytułu niezdolności do pracy....................................................... 353
1. Warunki nabycia...................................................................................' 353
2. Niezdolność do pracy........................................................................... 353
3. Staż ubezpieczeniowy........................................................................... 354
4. Wysokość renty..................................................................................... 354
II. Renta rodzinna.......................................................................................... 355
1. Warunki, jakie musi spełnić zmarły żywiciel...................................... 355
2. Krąg uprawnionych............................................................................... 355
3. Wysokość renty..................................................................................... 355
III. Zasiłek pogrzebowy.................................................................................. 356
IV. Postępowanie w sprawie emerytur i rent................................................. 356
V Zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń................................................ 357
§ 46. Ubezpieczenie wypadkowe................................................................................ 357
I. Uwagi wstępne.......................................................................................... 357
II. Pojęcie wypadku przy pracy i choroby zawodowej................................ 358
1. Wypadek przy pracy............................................................................. 358
2. Wypadki zrównane z wypadkami przy pracy..................................... 360
3. Choroba zawodowa............................................................................... 360
III. System kompensacji szkód....................................................................... 361
IV. Wyłączenie odpowiedzialności za wypadek............................................ 361
V Świadczenia powypadkowe...................................................................... 362
1. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu uszczerbku na zdrowiu........... 362
2. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci pracownika................. 363
3. Świadczenia rentowe i inne świadczenia............................................. 364
4. Odszkodowanie za przedmioty utracone lub uszkodzone................... 364
VI. Wypadek w drodze do pracy i z pracy.................................................... 365
VII. Postępowanie w sprawie wypadku przy pracy, wypadku w drodze
do pracy lub z pracy lub choroby zawodowej........................................ 365
Indeks rzeczowy............................................................................................................... 367

Wykaz skrótów
1. Akty normatywne
FundŚwSocjU ................... ustawa z 4.3.1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 592 ze zm.)
FUSU ................................ ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.)
InfPracU ............................ ustawa z 7.4.2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz.U. Nr 79, poz. 550 ze zm.)
KC ..................................... Kodeks cywilny
KK ..................................... Kodeks karny
KKW ................................. Kodeks karny wykonawczy
Konstytucja RP.................. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
KP ...................................... Kodeks pracy
KPC ................................... Kodeks postępowania cywilnego
KPK ................................... Kodeks postępowania karnego
KPW .................................. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia
KRO .................................. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
KSH ................................... Kodeks spółek handlowych
MinWynagrU .................... ustawa z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
(Dz.U. Nr 200, poz. 1679 ze zm.)
OchRoszczPrU .................. ustawa z 13.7.2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. Nr 158, poz. 1121 ze zm.)
OPracodU .......................... ustawa z 23.5.1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz.U.
Nr 55, poz. 235 ze zm.)
PIPU .................................. ustawa z 13.4.2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tekst
jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 404 ze zm.)
PromocZatrudU ................. ustawa z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.)
SporyZbiorU ..................... ustawa z 23.5.1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych
(Dz.U. Nr 55, poz. 236 ze zm.)
SystUbSpołU ..................... ustawa z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.)
TFUE ................................. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE L)
WypadkiU ......................... ustawa z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 ze zm.)