Dane szczegółowe książki
Suicydologia / Hołyst, Brunon (1930-)
Autorzy
Tytuł
Suicydologia
Wydawnictwo
Warszawa: Wydaw. Prawnicze "LexisNexis", 2002
ISBN
83-88296-93-0
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
stron 1206, streszczenie angielskie, części w osobnych plikach
Spis treści
pokaż spis treści
Spis treści w języku angielskim................................................... 15
Przedmowa .................................................................... 25
Część pierwsza. ZAGADNIENIA WSTĘPNE
Rozdział I. POJĘCIE SAMOBÓJSTWA .......................................... 33
Rozdział II. CELE I ZADANIA SUICYDOLOGII ................................ 46
1. Instytucjonalizacja i profesjonalizacja nauki................................. 46
2. Poznawcze i praktyczne zadania nauki ..................................... 52
3. Przesłanki uzasadniające powołanie nowej dyscypliny naukowej — suicydo-
logii................................................................... 59
4. Opis i charakterystyka zjawiska samobójstwa................................ 61
5. Wyjaśnianie uwarunkowań zamachów samobójczych ......................... 63
6. Profilaktyka samobójstw ................................................. 66
Rozdział III. STOSUNEK RELIGII DO SAMOBÓJSTWA ......................... 69
Rozdział IV PROBLEM SAMOBÓJSTWA W POGLĄDACH
FILOZOFÓW............................................................. 77
Rozdział V PRAWNE ASPEKTY SAMOBÓJSTWA ............................... 107
Rozdział VI. SAMOBÓJSTWO JAKO PROBLEM
KRYMINOLOGICZNY .................................................... 113
Część druga. METODOLOGIA BADAŃ SUICYDOLOGICZNYCH
Rozdział VII. CELE I KIERUNKI BADAŃ
SUICYDOLOGICZNYCH.................................................. 121
1. Wyodrębnianie suicydogennych układów sytuacyjnych (SUS).................. 121
2. Klasyfikacja typów Osobniczych Skłonności Samobójczych (OSS) i badanie ich powszechności .......................................................... 123
3. Ustalanie częstości suicydogennej koicydencji określonych SUS z określonymi OSS ... 125
4. Określanie uwarunkowań suicydalnych w skalach makro: społeczeństw, narodów, warstw i grup społecznych ................................................ 127
5. Określanie wpływów suicydogennych płci, wieku, sytuacji rodzinnej oraz kombinacji tych zmiennych....................................................... 130
6. Identyfikacja trendów, wahań okresowych i cykli nasileń zamachów samobójczych .................................................................. 138
7. Gromadzenie i klasyfikacja danych na tematy specyficzne i peryferyjne problematyki samobójstw .......................................................... 141
8. Badania opinii publicznej w zakresie problematyki samobójstw................ 148
9. Aktualna tematyka suicydologiczna badań opinii publicznej w Polsce........... 150
10. Badania adekwatności antysuicydalnych przedsięwzięć profilaktycznych......... 156
11. Badania losów niedoszłych samobójców .................................... 160
Rozdział MII. DOBÓR JEDNOSTEK BADANIA................................. 162
1. Metody wyodrębniania populacji jednostek o osobniczych skłonnościach samobójczych (OSS) ............................................................ 162
2. Metody doboru prób reprezentujących populację jednostek z OSS............. 165
3. Techniki substytucji wylosowanych jednostek niedostępnych................... 167
4. Randomizacja prób dla wielozmiennowych projektów badań .................. 170
5. Wielkość prób adekwatna wobec postulowanej wiarygodności i dokładności wyników badania............................................................ 171
6. Zagadnienia jednorodności próby ......................................... 174
Rozdział IX. KONSTRUKCJA NARZĘDZI BADAWCZYCH....................... 176
1. Wywiady i ich specyfika w zakresie suicydologii ............................. 176
2. Kwestionariusze ........................................................ 180
Rozdział X. ANALIZA UZYSKANYCH DANYCH................................ 185
1. Statystyki opisowe i metody ich tworzenia .................................. 185
2. Szacowanie parametrów statystycznych — wnioskowania generalizujące ........ 196
3. Zasady statystycznej weryfikacji hipotez .................................... 199
4. Wybrane typy hipotez statystycznych i zarys metod ich weryfikacji ............. 204
5. Komputerowa analiza statystyczna......................................... 211
6. Analiza wariancji........................................................ 214
7. Regresja wielokrotna .................................................... 226
8. Analiza dyskryminacyjna ................................................. 228
9. Korelacje kanoniczne.................................................... 230
10. Analiza czynnikowa ..................................................... 233
11. Analiza trendów — zmienności w czasie ................................... 235
12. Dane jakościowe i ich analiza............................................. 237
13. Regresja logistyczna ..................................................... 237
14. Analiza log-liniowa...................................................... 241
Rozdział XI. DANE ŹRÓDŁOWE I ICH WYKORZYSTANIE ..................... 245
1. Źródła danych o tematyce suicydologicznej ................................. 245
2. Typy publikowanych danych statystycznych ................................. 247
3. Nowoczesne formy graficzne publikacji statystycznych........................ 252
Część trzecia. SAMOBÓJSTWA W POLSCE I W NIEKTÓRYCH INNYCH PAŃSTWACH
Rozdział XII. PODSTAWOWE DANE O ZAMACHACH SAMOBÓJCZYCH
W POLSCE W LATACH 1994—2000 ........................................ 277
1. Płeć, wiek i stan cywilny samobójców ...................................... 280
2. Wykształcenie i pozycja społeczna samobójców.............................. 284
3. Miejsce zamieszkania samobójców......................................... 287
4. Motywy samobójstw ..................................................... 290
Rozdział XIII. NATĘŻENIE ZJAWISKA SAMOBÓJSTW W SKALI
ROKU ................................................................... 293
1. Zjawiska o znacznym wpływie zmiennej kwartalnej na częstość ich pojawiania się (tabela 12) ............................................................. 294
2. Wahania międzykwartalne a płeć samobójców............................... 297
3. Wahania międzykwartalne a wiek samobójców .............................. 297
4. Wahania międzykwartalne a techniki samobójcze ............................ 299
5. Różnice miesięczne w roku 2000 .......................................... 300
Rozdział XIV. TYGODNIOWE I DOBOWE RYTMY
SAMOBÓJSTW ........................................................... 307
1. Dni tygodnia ........................................................... 307
2. Pora dnia .............................................................. 311
Rozdział XV. WYRÓWNYWANIE WYKŁADNICZE W ANALIZIE
SZEREGÓW CZASOWYCH — ZARYS METODY ........................... 315
Rozdział XVI. PROGNOZY OPARTE NA TRENDACH
LINIOWYCH PRZY ZASTOSOWANIU WYRÓWNAŃ
WYKŁADNICZYCH ...................................................... 320
1. Ogół zamachów samobójczych ............................................ 320
2. Samobójstwa dokonane .................................................. 323
3. Samobójstwa mężczyzn dokonane i usiłowane............................... 324
4. Samobójstwa kobiet dokonane i usiłowane ................................. 326
5. Skuteczne zamachy mężczyzn ............................................. 327
6. Skuteczne zamachy kobiet................................................ 329
7. Samobójstwa na wsi (dokonane i usiłowane) ................................ 331
8. Zamachy samobójcze w małych miastach ................................... 332
9. Zamachy samobójcze w miastach średniej wielkości.......................... 333
10. Zamachy samobójcze w dużych miastach ................................... 334
11. Samobójstwa pracowników fizycznych...................................... 335
12. Samobójstwa pracowników umysłowych .................................... 337
13. Samobójstwa osób pracujących samodzielnie................................ 339
14. Samobójstwa rolników ................................................... 340
15. Samobójstwa uczniów.................................................... 341
16. Samobójstwa studentów.................................................. 342
17. Samobójstwa bezrobotnych ............................................... 343
18. Samobójstwa pod wpływem alkoholu ...................................... 344
19. Samobójstwa pod wpływem narkotyków .................................... 345
20. Samobójstwa według rytmów: tygodniowego i dobowego ..................... 349
Rozdział XVII. PROGNOZY WIELOLETNIE .................................... 358
Rozdział XVIII. SAMOBÓJSTWA W NIEKTÓRYCH INNYCH
PAŃSTWACH............................................................. 363
Część czwarta. ETIOLOGIA ZACHOWAŃ SUICYDALNYCH
Rozdział XIX. MODEL MOTYWACJI ZACHOWAŃ
SUICYDALNYCH......................................................... 369
Rozdział XX. OBYCZAJOWE UZASADNIENIE
SAMOBÓJSTWA.......................................................... 383
Rozdział XXI. ZAINTERESOWANIA PSYCHIATRII
SAMOBÓJSTWEM........................................................ 392
Rozdział XXII. PSYCHOLOGICZNE PODEJŚCIE DO
ZAGADNIENIA SAMOBÓJSTWA.......................................... 423
Rozdział XXIII. SOCJOLOGICZNA INTERPRETACJA ZJAWISKA
SAMOBÓJSTWA.......................................................... 438
Rozdział XXIV SUICYDOGENNE IMPLIKACJE ZESPOŁU
STRESU POURAZOWEGO................................................ 453
Rozdział XXV. ANALIZA ETIOLOGII SAMOBÓJSTW W OCENIE SPRAWCÓW NA PODSTAWIE BADAŃ LISTÓW POŻEGNALNYCH ........................................................ 475
Rozdział XXVI. MECHANIZMY ZBIOROWYCH SAMOBÓJSTW
CZŁONKÓW SEKT .........................................1............. 497
Rozdział XXVII. SUICYDOGENNE ASPEKTY SAMOTNOŚCI.................... 511
Rozdział XXVin. ALKOHOL JAKO CZYNNIK RYZYKA
SUICYDALNEGO ........................................................ 522
Rozdział XXIX. SUICYDOGENNE ASPEKTY BEZDOMNOŚCI ................... 529
Rozdział XXX. MOTYWACJE SAMOBÓJSTW U OSÓB
W OKRESIE DZIECIŃSTWA, DORASTANIA I WCZESNEJ
MŁODOŚCI .............................................................. 537
Rozdział XXXI. UWARUNKOWANIA I MOTYWACJE
ZACHOWAŃ SUICYDALNYCH LUDZI W OKRESIE
ŚREDNIEJ DOROSŁOŚCI ................................................. 567
Rozdział XXXII. UWARUNKOWANIA ZACHOWAŃ
SUICYDALNYCH W OKRESIE PÓŹNEJ DOROSŁOŚCI
(STAROŚCI) .............................................................. 581
Rozdział XXXIII. SAMOBÓJSTWA W WOJSKU POLSKIM ....................... 595
1. Ogólne dane o samobójstwach żołnierzy ................................... 595
2. Niektóre wyniki badań autoagresji w wojsku ................................ 597
3. Czynniki stresogenne występujące podczas służby wojskowej .................. 603
Rozdział XXXIV. SAMOBÓJSTWA POLICJANTÓW .............................. 607
1. Zakres zjawiska samobójstwa policjantów .................................. 607
2. Stres w pracy policji jako czynnik suicydogenny............................. 612
Rozdział XXXV. SAMOBÓJSTWA WIĘŹNIÓW W ZAKŁADACH
KARNYCH ............................................................... 624
1. Samobójstwa więźniów w Polsce .......................................... 624
2. Samobójstwa w zakładach karnych w innych krajach ......................... 631
Rozdział XXXVI. BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA
SAMOBÓJSTW ........................................................... 634
Część piąta. KRYM IN ALI STYCZNA PROBLEMATYKA SUICYDOLOGII
Rozdział XXXVII. MEDYCZNE ŹRÓDŁA INFORMACJI
O SAMOBÓJSTWIE....................................................... 641
Rozdział XXXVni. OGÓLNA METODYKA POSTĘPOWANIA
W PRZYPADKACH ZNALEZIENIA ZWŁOK................................ 650
Rozdział XXXIX. SPOSOBY ZAMACHU SAMOBÓJCZEGO ...................... 664
1. Uwagi historyczne....................................................... 664
2. Pojęcia wyjściowe ....................................................... 665
3. Trafność diagnozowania „zewnętrznej" przyczyny samobójstwa ................ 665
4. Schemat informacji o cechach i stanach sprawcy zamachu .................... 669
5. Stopień naruszenia integralności cielesnej .................................. 675
6. Sposób popełniania zamachu a płeć sprawcy................................ 676
7. Sposób popełniania zamachu a wiek sprawcy ............................... 681
8. Wiek sprawców a gwałtowność zamachu samobójczego....................... 684
9. Skuteczność zamachu samobójczego ....................................... 688
Rozdział XL. POWIESZENIE................................................... 697
Rozdział XLI. ZADZIERZGNIĘCIE ............................................ 708
Rozdział XLII. SAMOBÓJCZE OTRUCIE ....................................... 714
Rozdział XLIII. SAMOBÓJSTWA DOKONANE ZA POMOCĄ
BRONI PALNEJ .......................................................... 725
Rozdział XLIV. SAMOBÓJSTWO SPOWODOWANE RANAMI
CIĘTYMI, KŁUTYMI LUB RĄBANYMI .................................... 735
Rozdział XLV. SAMOBÓJCZE OBRAŻENIA GŁOWY ............................ 740
Rozdział XLVI. SAMOBÓJSTWO PRZEZ UTOPIENIE ........................... 742
Rozdział XLVII. SKOK Z WYSOKOŚCI.......................................... 752
Rozdział XLVIII. SAMOBÓJSTWO PRZEZ PORAŻENIE PRĄDEM
ELEKTRYCZNYM ........................................................ 757
Rozdział XLIX. SAMOSPALENIE ............................................... 764
Rozdział L. SAMOBÓJSTWA W RUCHU DROGOWYM ......................... 769
Rozdział LI. SAMOBÓJSTWO ZŁOŻONE ....................................... 778
Część szósta. PROGRAMY POMOCY OSOBOM PO USIŁOWANIU SAMOBÓJSTWA
Rozdział LII. OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA Z OSOBAMI
PO USIŁOWANIU SAMOBÓJSTWA........................................ 785
Rozdział LIII. ZDARZENIA KRYTYCZNE I KRYZYSY W ŻYCIU CZŁOWIEKA
A ZACHOWANIA SUICYDALNE .......................................... 802
Rozdział LIV. INSTYTUCJONALNE FORMY POMOCY W FAZIE
KRYZYSU................................................................ 822
Rozdział LV RATOWANIE WOLI ŻYCIA ....................................... 840
Rozdział LVI. PSYCHOTERAPIA C.R. ROGERSA ............................... 848
Rozdział LVII. TERAPIA STRATEGICZNA M. ERICKSONA ..................... 858
Rozdział LVIII. LOGOTERAPIA V.E. FRANKLA ................................ 865
Rozdział LIX. PSYCHOTERAPIA PRZEZ ROZWÓJ
K. DĄBROWSKIEGO ..................................................... 869
Rozdział LX. KSZTAŁTOWANIE I ROZWIJANIE ZAINTERESOWAŃ JAKO
METODA PSYCHOKOREKCJI............................................. 880
Rozdział LXI. POSTĘPOWANIE ZAPOBIEGAWCZO-LECZNICZE WOBEC DZIECI I MŁODZIEŻY PRZEJAWIAJĄCYCH TENDENCJE SAMOBÓJCZE LUB PODEJMUJĄCYCH PRÓBY SAMOBÓJCZE ................................................... 885
Rozdział LXII. POMOC PSYCHOLOGICZNA PO SAMOBÓJCZEJ ŚMIERCI
UCZNIÓW ............................................................... 892
Rozdział LXIII. PROBLEM PONAWIANYCH ZAMACHÓW
SAMOBÓJCZYCH ........................................................ 897
Część siódma. SYSTEM ZAPOBIEGANIA ZAMACHOM SAMOBÓJCZYM
Rozdział LXIV O POTRZEBIE ZAPOBIEGANIA
SAMOBÓJSTWOM........................................................ 905
Rozdział LXV. UJEMNE SKUTKI ZACHOWAŃ
AUTODESTRUKCYJNYCH JAKO PRZESŁANKA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH ................................................... 910
Rozdział LXVI. PROGRAMOWANIE PROFILAKTYKI
A MOTYWY I WARUNKI ZACHOWAŃ SUICYDALNYCH .................. 917
Rozdział LXVII. PROFILAKTYCZNY PROGRAM
MIĘDZYNARODOWEGO STOWARZYSZENIA ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM........................................................ 937
Rozdział LXVIII. ROLA HIGIENY PSYCHICZNEJ
W ZAPOBIEGANIU AGRESJI ............................................. 944
Rozdział LXIX. PSYCHOPROFILAKTYKA SUICYDOLOGICZNA U OSÓB
W OKRESIE WIEKU PODESZŁEGO....................................... 960
Rozdział LXX. PROGRAMY ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM STOSOWANE
W AMERYKAŃSKICH SZKOŁACH ........................................ 969
Rozdział LXXI. ZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOM
W WOJSKU .............................................................. 976
Rozdział LXXII. ZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOM
POLICJANTÓW .......................................................... 982
Rozdział LXXIII. ZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOM
WIĘŹNIÓW .............................................................. 985
Rozdział LXXIV. KRYMINALISTYCZNE METODY
ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM ...................................... 997
Część ósma. POGLĄDY SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO NA PROBLEMATYKĘ SAMOBÓJSTWA
Rozdział LXXV. KONCEPCJA BADAŃ EMPIRYCZNYCH. ICH REALIZACJA
I GŁÓWNE WYNIKI ...................................................... 1005
1. Struktura ankiety ....................................................... 1005
2. Próba założona i zrealizowana ............................................ 1008
3. Globalne wyniki badania ................................................. 1010
4. Wpływ cech osobistych respondentów na treść ich odpowiedzi ................ 1018
Rozdział LXXVI. UWARUNKOWANIA POGLĄDÓW PRZEZ
PŁEĆ .................................................................... 1019
1. Wpływ płci na poglądy o podejmowaniu prób samobójczych jako przejawu zaburzeń psychicznych ....................................................... 1019
2. Wpływ płci na poglądy na temat usprawiedliwiania zamachów samobójczych przez niektóre okoliczności .................................................... 1022
3. Wpływ płci na poglądy o motywach najczęściej skłaniających do samobójstwa ... 1023
4. Wpływ płci na częstość obserwowania u siebie myśli samobójczych............. 1024
Rozdział LXXVII. WPŁYW WIEKU NA POSTAWY WOBEC
SAMOBÓJSTWA.......................................................... 1026
1. Wpływ wieku na pogląd, że samobójcy dotknięci są wadą psychiczną........... 1026
2. Wpływ wieku na akceptację eutanazji ...................................... 1027
3. Wpływy wieku na poglądy o okolicznościach usprawiedliwiających samobójstwa ... 1028
4. Wpływ wieku na poglądy o najczęstszych motywach samobójstw ............... 1030
5. Związek wieku z doświadczeniami osobistymi z dziedziny problematyki samobójczej ................................................................. 1032
6. Wpływ wieku na własne skłonności samobójcze ............................. 1033
Rozdział LXXVIII. RÓŻNICOWANIE POGLĄDÓW
NA PROBLEMATYKĘ SAMOBÓJSTW PRZEZ POZIOM
WYKSZTAŁCENIA ....................................................... 1035
1. Samobójstwo z moralnego punktu widzenia................................. 1035
2. Poziom wykształcenia a poglądy na eutanazję ............................... 1036
3. Wpływ poziomu wykształcenia na poglądy na temat kondycji psychicznej samobójców ................................................................. 1036
4. Wpływ poziomu wykształcenia na uznawanie niektórych okoliczności za usprawiedliwiające zamachy samobójcze ........................................... 1037
5. Wpływ poziomu wykształcenia na poglądy dotyczące najczęstszych motywacji samobójstw ................................................................. 1039
6. Poziom wykształcenia a osobiste doświadczenia zetknięcia się z problematyką samobójczą............................................................. 1041
7. Wpływ poziomu wykształcenia na własne skłonności samobójcze............... 1042
Rozdział LXXIX. ZWIĄZEK POGLĄDÓW NA TEMATY SUICYDALNE
Z MIEJSCEM ZAMIESZKANIA............................................ 1044
1. Moralny punkt widzenia na samobójstwa a miejsce zamieszkania .............. 1045
2. Wpływ miejsca zamieszkania na poglądy na temat kondycji psychicznej samobójców ................................................................. 1046
3. Miejsce zamieszkania a akceptacja eutanazji ................................ 1047
4. Miejsce zamieszkania a poglądy na okoliczności usprawiedliwiające samobójstwo ................................................................ 1048
5. Miejsce zamieszkania a postrzegana najczęściej motywacja samobójstw......... 1049
6. Miejsce zamieszkania a osobiste zetknięcie się z samobójstwami i zamiarami samobójczymi ............................................................... 1052
7. Miejsce zamieszkania a własne skłonności samobójcze ....................... 1053
Rozdział LXXX. WARUNKOWANIE POGLĄDÓW
I DOŚWIADCZEŃ Z ZAKRESU PROBLEMATYKI
SUICYDALNEJ PRZEZ POŁOŻENIE MATERIALNE
RESPONDENTÓW........................................................ 1055
1. Związek warunków materialnych z ocenami samobójstw z moralnego punktu widzenia ................................................................. 1055
2. Poglądy na kondycję psychiczną samobójców a poglądy na własne warunki materialne .................................................................. 1056
3. Poglądy na eutanazję w zależności od warunków materialnych ................ 1057
4. Okoliczności usprawiedliwiające zamachy samobójcze w oczach ludzi będących
w różnych warunkach materialnych ........................................ 1058
5. Związek między położeniem materialnym a postrzeganiem najczęstszych motywów samobójstw............................................................. 1060
6. Warunki materialne a doświadczenia osobiste ze sfery suicydalnej ............. 1063
7. Wpływ położenia materialnego na własne skłonności samobójcze .............. 1064
Rozdział LXXXI. WARUNKOWANIE POGLĄDÓW W KWESTIACH
SUICYDALNYCH PRZEZ STOSUNEK DO RELIGII ........................ 1066
1. Poglądy religijne a moralny punkt widzenia na samobójstwa .................. 1066
2. Przekonania religijne a poglądy na kondycję psychiczną samobójców........... 1067
3. Współwarunkowanie przez przekonania religijne poglądów na eutanazję ....... 1068
4. Wpływ deklarowanych przekonań religijnych na okoliczności mogące usprawiedliwiać zamachy samobójcze ................................................ 1068
5. Przekonania religijne a najczęściej postrzegane motywacje samobójstw ......... 1070
6. Przekonania religijne a doświadczenia osobiste w sferze suicydalnej............ 1073
7. Związek przekonań religijnych z własnymi skłonnościami samobójczymi ........ 1074
Wykaz „okienek" problemowych
Zamachy samobójcze dokonywane bezpośrednio po dokonaniu zabójstwa ......... 375
Skala Depresji Hamiltona ................................................... 400
O metodach samobójstw lekarzy, personelu medycznego i pokrewnych grup zawodowych .................................................................. 445
Związek traumatyzacji z usiłowaniem samobójstwa ............................. 454
Zamachy samobójcze zaniedbanych społecznie dzieci i młodzieży................. 540
Zjawisko paktów samobójczych wśród młodzieży ............................... 553
Wyjaśnienie samobójstwa. Trudne zadanie dla policji............................ 652
Zamaskowane zabójstwa .................................................... 658
Samobójcze powieszenie czy upozorowane samobójstwo?........................ 699
Samobójstwo przez powieszenie upozorowane na zabójstwo...................... 703
Uduszenie za pomocą torebek plastykowych ................................... 709
Samobójcze zatrucie chloroformem........................................... 717
Samobójcze strzały doustne osób noszących protezy zębowe ..................... 726
Zabójstwo czy samobójstwo: przypadki zastrzelenia przez policjantów osób chcących
popełnić samobójstwo przez sprowokowanie ................................ 729
Śmierć w wannie ........................................................... 748
Pralka jako narzędzie samobójstwa ........................................... 759
Niezwykły przypadek samobójstwa............................................ 781
Profilaktyka samobójstw u chorych z depresją.................................. 933
STRESZCZENIE W JĘZYKU ANGIELSKIM ............................ 1201
Przedmowa .................................................................... 25
Część pierwsza. ZAGADNIENIA WSTĘPNE
Rozdział I. POJĘCIE SAMOBÓJSTWA .......................................... 33
Rozdział II. CELE I ZADANIA SUICYDOLOGII ................................ 46
1. Instytucjonalizacja i profesjonalizacja nauki................................. 46
2. Poznawcze i praktyczne zadania nauki ..................................... 52
3. Przesłanki uzasadniające powołanie nowej dyscypliny naukowej — suicydo-
logii................................................................... 59
4. Opis i charakterystyka zjawiska samobójstwa................................ 61
5. Wyjaśnianie uwarunkowań zamachów samobójczych ......................... 63
6. Profilaktyka samobójstw ................................................. 66
Rozdział III. STOSUNEK RELIGII DO SAMOBÓJSTWA ......................... 69
Rozdział IV PROBLEM SAMOBÓJSTWA W POGLĄDACH
FILOZOFÓW............................................................. 77
Rozdział V PRAWNE ASPEKTY SAMOBÓJSTWA ............................... 107
Rozdział VI. SAMOBÓJSTWO JAKO PROBLEM
KRYMINOLOGICZNY .................................................... 113
Część druga. METODOLOGIA BADAŃ SUICYDOLOGICZNYCH
Rozdział VII. CELE I KIERUNKI BADAŃ
SUICYDOLOGICZNYCH.................................................. 121
1. Wyodrębnianie suicydogennych układów sytuacyjnych (SUS).................. 121
2. Klasyfikacja typów Osobniczych Skłonności Samobójczych (OSS) i badanie ich powszechności .......................................................... 123
3. Ustalanie częstości suicydogennej koicydencji określonych SUS z określonymi OSS ... 125
4. Określanie uwarunkowań suicydalnych w skalach makro: społeczeństw, narodów, warstw i grup społecznych ................................................ 127
5. Określanie wpływów suicydogennych płci, wieku, sytuacji rodzinnej oraz kombinacji tych zmiennych....................................................... 130
6. Identyfikacja trendów, wahań okresowych i cykli nasileń zamachów samobójczych .................................................................. 138
7. Gromadzenie i klasyfikacja danych na tematy specyficzne i peryferyjne problematyki samobójstw .......................................................... 141
8. Badania opinii publicznej w zakresie problematyki samobójstw................ 148
9. Aktualna tematyka suicydologiczna badań opinii publicznej w Polsce........... 150
10. Badania adekwatności antysuicydalnych przedsięwzięć profilaktycznych......... 156
11. Badania losów niedoszłych samobójców .................................... 160
Rozdział MII. DOBÓR JEDNOSTEK BADANIA................................. 162
1. Metody wyodrębniania populacji jednostek o osobniczych skłonnościach samobójczych (OSS) ............................................................ 162
2. Metody doboru prób reprezentujących populację jednostek z OSS............. 165
3. Techniki substytucji wylosowanych jednostek niedostępnych................... 167
4. Randomizacja prób dla wielozmiennowych projektów badań .................. 170
5. Wielkość prób adekwatna wobec postulowanej wiarygodności i dokładności wyników badania............................................................ 171
6. Zagadnienia jednorodności próby ......................................... 174
Rozdział IX. KONSTRUKCJA NARZĘDZI BADAWCZYCH....................... 176
1. Wywiady i ich specyfika w zakresie suicydologii ............................. 176
2. Kwestionariusze ........................................................ 180
Rozdział X. ANALIZA UZYSKANYCH DANYCH................................ 185
1. Statystyki opisowe i metody ich tworzenia .................................. 185
2. Szacowanie parametrów statystycznych — wnioskowania generalizujące ........ 196
3. Zasady statystycznej weryfikacji hipotez .................................... 199
4. Wybrane typy hipotez statystycznych i zarys metod ich weryfikacji ............. 204
5. Komputerowa analiza statystyczna......................................... 211
6. Analiza wariancji........................................................ 214
7. Regresja wielokrotna .................................................... 226
8. Analiza dyskryminacyjna ................................................. 228
9. Korelacje kanoniczne.................................................... 230
10. Analiza czynnikowa ..................................................... 233
11. Analiza trendów — zmienności w czasie ................................... 235
12. Dane jakościowe i ich analiza............................................. 237
13. Regresja logistyczna ..................................................... 237
14. Analiza log-liniowa...................................................... 241
Rozdział XI. DANE ŹRÓDŁOWE I ICH WYKORZYSTANIE ..................... 245
1. Źródła danych o tematyce suicydologicznej ................................. 245
2. Typy publikowanych danych statystycznych ................................. 247
3. Nowoczesne formy graficzne publikacji statystycznych........................ 252
Część trzecia. SAMOBÓJSTWA W POLSCE I W NIEKTÓRYCH INNYCH PAŃSTWACH
Rozdział XII. PODSTAWOWE DANE O ZAMACHACH SAMOBÓJCZYCH
W POLSCE W LATACH 1994—2000 ........................................ 277
1. Płeć, wiek i stan cywilny samobójców ...................................... 280
2. Wykształcenie i pozycja społeczna samobójców.............................. 284
3. Miejsce zamieszkania samobójców......................................... 287
4. Motywy samobójstw ..................................................... 290
Rozdział XIII. NATĘŻENIE ZJAWISKA SAMOBÓJSTW W SKALI
ROKU ................................................................... 293
1. Zjawiska o znacznym wpływie zmiennej kwartalnej na częstość ich pojawiania się (tabela 12) ............................................................. 294
2. Wahania międzykwartalne a płeć samobójców............................... 297
3. Wahania międzykwartalne a wiek samobójców .............................. 297
4. Wahania międzykwartalne a techniki samobójcze ............................ 299
5. Różnice miesięczne w roku 2000 .......................................... 300
Rozdział XIV. TYGODNIOWE I DOBOWE RYTMY
SAMOBÓJSTW ........................................................... 307
1. Dni tygodnia ........................................................... 307
2. Pora dnia .............................................................. 311
Rozdział XV. WYRÓWNYWANIE WYKŁADNICZE W ANALIZIE
SZEREGÓW CZASOWYCH — ZARYS METODY ........................... 315
Rozdział XVI. PROGNOZY OPARTE NA TRENDACH
LINIOWYCH PRZY ZASTOSOWANIU WYRÓWNAŃ
WYKŁADNICZYCH ...................................................... 320
1. Ogół zamachów samobójczych ............................................ 320
2. Samobójstwa dokonane .................................................. 323
3. Samobójstwa mężczyzn dokonane i usiłowane............................... 324
4. Samobójstwa kobiet dokonane i usiłowane ................................. 326
5. Skuteczne zamachy mężczyzn ............................................. 327
6. Skuteczne zamachy kobiet................................................ 329
7. Samobójstwa na wsi (dokonane i usiłowane) ................................ 331
8. Zamachy samobójcze w małych miastach ................................... 332
9. Zamachy samobójcze w miastach średniej wielkości.......................... 333
10. Zamachy samobójcze w dużych miastach ................................... 334
11. Samobójstwa pracowników fizycznych...................................... 335
12. Samobójstwa pracowników umysłowych .................................... 337
13. Samobójstwa osób pracujących samodzielnie................................ 339
14. Samobójstwa rolników ................................................... 340
15. Samobójstwa uczniów.................................................... 341
16. Samobójstwa studentów.................................................. 342
17. Samobójstwa bezrobotnych ............................................... 343
18. Samobójstwa pod wpływem alkoholu ...................................... 344
19. Samobójstwa pod wpływem narkotyków .................................... 345
20. Samobójstwa według rytmów: tygodniowego i dobowego ..................... 349
Rozdział XVII. PROGNOZY WIELOLETNIE .................................... 358
Rozdział XVIII. SAMOBÓJSTWA W NIEKTÓRYCH INNYCH
PAŃSTWACH............................................................. 363
Część czwarta. ETIOLOGIA ZACHOWAŃ SUICYDALNYCH
Rozdział XIX. MODEL MOTYWACJI ZACHOWAŃ
SUICYDALNYCH......................................................... 369
Rozdział XX. OBYCZAJOWE UZASADNIENIE
SAMOBÓJSTWA.......................................................... 383
Rozdział XXI. ZAINTERESOWANIA PSYCHIATRII
SAMOBÓJSTWEM........................................................ 392
Rozdział XXII. PSYCHOLOGICZNE PODEJŚCIE DO
ZAGADNIENIA SAMOBÓJSTWA.......................................... 423
Rozdział XXIII. SOCJOLOGICZNA INTERPRETACJA ZJAWISKA
SAMOBÓJSTWA.......................................................... 438
Rozdział XXIV SUICYDOGENNE IMPLIKACJE ZESPOŁU
STRESU POURAZOWEGO................................................ 453
Rozdział XXV. ANALIZA ETIOLOGII SAMOBÓJSTW W OCENIE SPRAWCÓW NA PODSTAWIE BADAŃ LISTÓW POŻEGNALNYCH ........................................................ 475
Rozdział XXVI. MECHANIZMY ZBIOROWYCH SAMOBÓJSTW
CZŁONKÓW SEKT .........................................1............. 497
Rozdział XXVII. SUICYDOGENNE ASPEKTY SAMOTNOŚCI.................... 511
Rozdział XXVin. ALKOHOL JAKO CZYNNIK RYZYKA
SUICYDALNEGO ........................................................ 522
Rozdział XXIX. SUICYDOGENNE ASPEKTY BEZDOMNOŚCI ................... 529
Rozdział XXX. MOTYWACJE SAMOBÓJSTW U OSÓB
W OKRESIE DZIECIŃSTWA, DORASTANIA I WCZESNEJ
MŁODOŚCI .............................................................. 537
Rozdział XXXI. UWARUNKOWANIA I MOTYWACJE
ZACHOWAŃ SUICYDALNYCH LUDZI W OKRESIE
ŚREDNIEJ DOROSŁOŚCI ................................................. 567
Rozdział XXXII. UWARUNKOWANIA ZACHOWAŃ
SUICYDALNYCH W OKRESIE PÓŹNEJ DOROSŁOŚCI
(STAROŚCI) .............................................................. 581
Rozdział XXXIII. SAMOBÓJSTWA W WOJSKU POLSKIM ....................... 595
1. Ogólne dane o samobójstwach żołnierzy ................................... 595
2. Niektóre wyniki badań autoagresji w wojsku ................................ 597
3. Czynniki stresogenne występujące podczas służby wojskowej .................. 603
Rozdział XXXIV. SAMOBÓJSTWA POLICJANTÓW .............................. 607
1. Zakres zjawiska samobójstwa policjantów .................................. 607
2. Stres w pracy policji jako czynnik suicydogenny............................. 612
Rozdział XXXV. SAMOBÓJSTWA WIĘŹNIÓW W ZAKŁADACH
KARNYCH ............................................................... 624
1. Samobójstwa więźniów w Polsce .......................................... 624
2. Samobójstwa w zakładach karnych w innych krajach ......................... 631
Rozdział XXXVI. BIOLOGICZNE UWARUNKOWANIA
SAMOBÓJSTW ........................................................... 634
Część piąta. KRYM IN ALI STYCZNA PROBLEMATYKA SUICYDOLOGII
Rozdział XXXVII. MEDYCZNE ŹRÓDŁA INFORMACJI
O SAMOBÓJSTWIE....................................................... 641
Rozdział XXXVni. OGÓLNA METODYKA POSTĘPOWANIA
W PRZYPADKACH ZNALEZIENIA ZWŁOK................................ 650
Rozdział XXXIX. SPOSOBY ZAMACHU SAMOBÓJCZEGO ...................... 664
1. Uwagi historyczne....................................................... 664
2. Pojęcia wyjściowe ....................................................... 665
3. Trafność diagnozowania „zewnętrznej" przyczyny samobójstwa ................ 665
4. Schemat informacji o cechach i stanach sprawcy zamachu .................... 669
5. Stopień naruszenia integralności cielesnej .................................. 675
6. Sposób popełniania zamachu a płeć sprawcy................................ 676
7. Sposób popełniania zamachu a wiek sprawcy ............................... 681
8. Wiek sprawców a gwałtowność zamachu samobójczego....................... 684
9. Skuteczność zamachu samobójczego ....................................... 688
Rozdział XL. POWIESZENIE................................................... 697
Rozdział XLI. ZADZIERZGNIĘCIE ............................................ 708
Rozdział XLII. SAMOBÓJCZE OTRUCIE ....................................... 714
Rozdział XLIII. SAMOBÓJSTWA DOKONANE ZA POMOCĄ
BRONI PALNEJ .......................................................... 725
Rozdział XLIV. SAMOBÓJSTWO SPOWODOWANE RANAMI
CIĘTYMI, KŁUTYMI LUB RĄBANYMI .................................... 735
Rozdział XLV. SAMOBÓJCZE OBRAŻENIA GŁOWY ............................ 740
Rozdział XLVI. SAMOBÓJSTWO PRZEZ UTOPIENIE ........................... 742
Rozdział XLVII. SKOK Z WYSOKOŚCI.......................................... 752
Rozdział XLVIII. SAMOBÓJSTWO PRZEZ PORAŻENIE PRĄDEM
ELEKTRYCZNYM ........................................................ 757
Rozdział XLIX. SAMOSPALENIE ............................................... 764
Rozdział L. SAMOBÓJSTWA W RUCHU DROGOWYM ......................... 769
Rozdział LI. SAMOBÓJSTWO ZŁOŻONE ....................................... 778
Część szósta. PROGRAMY POMOCY OSOBOM PO USIŁOWANIU SAMOBÓJSTWA
Rozdział LII. OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA Z OSOBAMI
PO USIŁOWANIU SAMOBÓJSTWA........................................ 785
Rozdział LIII. ZDARZENIA KRYTYCZNE I KRYZYSY W ŻYCIU CZŁOWIEKA
A ZACHOWANIA SUICYDALNE .......................................... 802
Rozdział LIV. INSTYTUCJONALNE FORMY POMOCY W FAZIE
KRYZYSU................................................................ 822
Rozdział LV RATOWANIE WOLI ŻYCIA ....................................... 840
Rozdział LVI. PSYCHOTERAPIA C.R. ROGERSA ............................... 848
Rozdział LVII. TERAPIA STRATEGICZNA M. ERICKSONA ..................... 858
Rozdział LVIII. LOGOTERAPIA V.E. FRANKLA ................................ 865
Rozdział LIX. PSYCHOTERAPIA PRZEZ ROZWÓJ
K. DĄBROWSKIEGO ..................................................... 869
Rozdział LX. KSZTAŁTOWANIE I ROZWIJANIE ZAINTERESOWAŃ JAKO
METODA PSYCHOKOREKCJI............................................. 880
Rozdział LXI. POSTĘPOWANIE ZAPOBIEGAWCZO-LECZNICZE WOBEC DZIECI I MŁODZIEŻY PRZEJAWIAJĄCYCH TENDENCJE SAMOBÓJCZE LUB PODEJMUJĄCYCH PRÓBY SAMOBÓJCZE ................................................... 885
Rozdział LXII. POMOC PSYCHOLOGICZNA PO SAMOBÓJCZEJ ŚMIERCI
UCZNIÓW ............................................................... 892
Rozdział LXIII. PROBLEM PONAWIANYCH ZAMACHÓW
SAMOBÓJCZYCH ........................................................ 897
Część siódma. SYSTEM ZAPOBIEGANIA ZAMACHOM SAMOBÓJCZYM
Rozdział LXIV O POTRZEBIE ZAPOBIEGANIA
SAMOBÓJSTWOM........................................................ 905
Rozdział LXV. UJEMNE SKUTKI ZACHOWAŃ
AUTODESTRUKCYJNYCH JAKO PRZESŁANKA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH ................................................... 910
Rozdział LXVI. PROGRAMOWANIE PROFILAKTYKI
A MOTYWY I WARUNKI ZACHOWAŃ SUICYDALNYCH .................. 917
Rozdział LXVII. PROFILAKTYCZNY PROGRAM
MIĘDZYNARODOWEGO STOWARZYSZENIA ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM........................................................ 937
Rozdział LXVIII. ROLA HIGIENY PSYCHICZNEJ
W ZAPOBIEGANIU AGRESJI ............................................. 944
Rozdział LXIX. PSYCHOPROFILAKTYKA SUICYDOLOGICZNA U OSÓB
W OKRESIE WIEKU PODESZŁEGO....................................... 960
Rozdział LXX. PROGRAMY ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM STOSOWANE
W AMERYKAŃSKICH SZKOŁACH ........................................ 969
Rozdział LXXI. ZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOM
W WOJSKU .............................................................. 976
Rozdział LXXII. ZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOM
POLICJANTÓW .......................................................... 982
Rozdział LXXIII. ZAPOBIEGANIE SAMOBÓJSTWOM
WIĘŹNIÓW .............................................................. 985
Rozdział LXXIV. KRYMINALISTYCZNE METODY
ZAPOBIEGANIA SAMOBÓJSTWOM ...................................... 997
Część ósma. POGLĄDY SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO NA PROBLEMATYKĘ SAMOBÓJSTWA
Rozdział LXXV. KONCEPCJA BADAŃ EMPIRYCZNYCH. ICH REALIZACJA
I GŁÓWNE WYNIKI ...................................................... 1005
1. Struktura ankiety ....................................................... 1005
2. Próba założona i zrealizowana ............................................ 1008
3. Globalne wyniki badania ................................................. 1010
4. Wpływ cech osobistych respondentów na treść ich odpowiedzi ................ 1018
Rozdział LXXVI. UWARUNKOWANIA POGLĄDÓW PRZEZ
PŁEĆ .................................................................... 1019
1. Wpływ płci na poglądy o podejmowaniu prób samobójczych jako przejawu zaburzeń psychicznych ....................................................... 1019
2. Wpływ płci na poglądy na temat usprawiedliwiania zamachów samobójczych przez niektóre okoliczności .................................................... 1022
3. Wpływ płci na poglądy o motywach najczęściej skłaniających do samobójstwa ... 1023
4. Wpływ płci na częstość obserwowania u siebie myśli samobójczych............. 1024
Rozdział LXXVII. WPŁYW WIEKU NA POSTAWY WOBEC
SAMOBÓJSTWA.......................................................... 1026
1. Wpływ wieku na pogląd, że samobójcy dotknięci są wadą psychiczną........... 1026
2. Wpływ wieku na akceptację eutanazji ...................................... 1027
3. Wpływy wieku na poglądy o okolicznościach usprawiedliwiających samobójstwa ... 1028
4. Wpływ wieku na poglądy o najczęstszych motywach samobójstw ............... 1030
5. Związek wieku z doświadczeniami osobistymi z dziedziny problematyki samobójczej ................................................................. 1032
6. Wpływ wieku na własne skłonności samobójcze ............................. 1033
Rozdział LXXVIII. RÓŻNICOWANIE POGLĄDÓW
NA PROBLEMATYKĘ SAMOBÓJSTW PRZEZ POZIOM
WYKSZTAŁCENIA ....................................................... 1035
1. Samobójstwo z moralnego punktu widzenia................................. 1035
2. Poziom wykształcenia a poglądy na eutanazję ............................... 1036
3. Wpływ poziomu wykształcenia na poglądy na temat kondycji psychicznej samobójców ................................................................. 1036
4. Wpływ poziomu wykształcenia na uznawanie niektórych okoliczności za usprawiedliwiające zamachy samobójcze ........................................... 1037
5. Wpływ poziomu wykształcenia na poglądy dotyczące najczęstszych motywacji samobójstw ................................................................. 1039
6. Poziom wykształcenia a osobiste doświadczenia zetknięcia się z problematyką samobójczą............................................................. 1041
7. Wpływ poziomu wykształcenia na własne skłonności samobójcze............... 1042
Rozdział LXXIX. ZWIĄZEK POGLĄDÓW NA TEMATY SUICYDALNE
Z MIEJSCEM ZAMIESZKANIA............................................ 1044
1. Moralny punkt widzenia na samobójstwa a miejsce zamieszkania .............. 1045
2. Wpływ miejsca zamieszkania na poglądy na temat kondycji psychicznej samobójców ................................................................. 1046
3. Miejsce zamieszkania a akceptacja eutanazji ................................ 1047
4. Miejsce zamieszkania a poglądy na okoliczności usprawiedliwiające samobójstwo ................................................................ 1048
5. Miejsce zamieszkania a postrzegana najczęściej motywacja samobójstw......... 1049
6. Miejsce zamieszkania a osobiste zetknięcie się z samobójstwami i zamiarami samobójczymi ............................................................... 1052
7. Miejsce zamieszkania a własne skłonności samobójcze ....................... 1053
Rozdział LXXX. WARUNKOWANIE POGLĄDÓW
I DOŚWIADCZEŃ Z ZAKRESU PROBLEMATYKI
SUICYDALNEJ PRZEZ POŁOŻENIE MATERIALNE
RESPONDENTÓW........................................................ 1055
1. Związek warunków materialnych z ocenami samobójstw z moralnego punktu widzenia ................................................................. 1055
2. Poglądy na kondycję psychiczną samobójców a poglądy na własne warunki materialne .................................................................. 1056
3. Poglądy na eutanazję w zależności od warunków materialnych ................ 1057
4. Okoliczności usprawiedliwiające zamachy samobójcze w oczach ludzi będących
w różnych warunkach materialnych ........................................ 1058
5. Związek między położeniem materialnym a postrzeganiem najczęstszych motywów samobójstw............................................................. 1060
6. Warunki materialne a doświadczenia osobiste ze sfery suicydalnej ............. 1063
7. Wpływ położenia materialnego na własne skłonności samobójcze .............. 1064
Rozdział LXXXI. WARUNKOWANIE POGLĄDÓW W KWESTIACH
SUICYDALNYCH PRZEZ STOSUNEK DO RELIGII ........................ 1066
1. Poglądy religijne a moralny punkt widzenia na samobójstwa .................. 1066
2. Przekonania religijne a poglądy na kondycję psychiczną samobójców........... 1067
3. Współwarunkowanie przez przekonania religijne poglądów na eutanazję ....... 1068
4. Wpływ deklarowanych przekonań religijnych na okoliczności mogące usprawiedliwiać zamachy samobójcze ................................................ 1068
5. Przekonania religijne a najczęściej postrzegane motywacje samobójstw ......... 1070
6. Przekonania religijne a doświadczenia osobiste w sferze suicydalnej............ 1073
7. Związek przekonań religijnych z własnymi skłonnościami samobójczymi ........ 1074
Wykaz „okienek" problemowych
Zamachy samobójcze dokonywane bezpośrednio po dokonaniu zabójstwa ......... 375
Skala Depresji Hamiltona ................................................... 400
O metodach samobójstw lekarzy, personelu medycznego i pokrewnych grup zawodowych .................................................................. 445
Związek traumatyzacji z usiłowaniem samobójstwa ............................. 454
Zamachy samobójcze zaniedbanych społecznie dzieci i młodzieży................. 540
Zjawisko paktów samobójczych wśród młodzieży ............................... 553
Wyjaśnienie samobójstwa. Trudne zadanie dla policji............................ 652
Zamaskowane zabójstwa .................................................... 658
Samobójcze powieszenie czy upozorowane samobójstwo?........................ 699
Samobójstwo przez powieszenie upozorowane na zabójstwo...................... 703
Uduszenie za pomocą torebek plastykowych ................................... 709
Samobójcze zatrucie chloroformem........................................... 717
Samobójcze strzały doustne osób noszących protezy zębowe ..................... 726
Zabójstwo czy samobójstwo: przypadki zastrzelenia przez policjantów osób chcących
popełnić samobójstwo przez sprowokowanie ................................ 729
Śmierć w wannie ........................................................... 748
Pralka jako narzędzie samobójstwa ........................................... 759
Niezwykły przypadek samobójstwa............................................ 781
Profilaktyka samobójstw u chorych z depresją.................................. 933
STRESZCZENIE W JĘZYKU ANGIELSKIM ............................ 1201