Dane szczegółowe książki
Współczesne metody myślenia / Bocheński, Józef Maria (1902-1995); Judycki, Stanisław
Tytuł
Współczesne metody myślenia
Tytuł oryginału
Die zeitgenössischen Denkmethoden
Wydawnictwo
Poznań: "W Drodze", 1992
ISBN
8370331211
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Uwaga tłumacza ......................... 9
Przedmowa ........................... 11
I. WPROWADZENIE
1. Terminologia ...................... 13
Terminologia ontologiczna - Terminologia psychologiczna - Terminologia semiotyczna - Terminologia teoriopoznawcza
2. Logika, metodologia i nauka .............. 19
Logika - Metodologia - Nauka - Nauka i logika - Plan
książki
II. METODA FENOMENOLOGICZNA
3. Uwagi ogólne ...................... 26
Historyczne uwagi wstępne - Metodologiczne uwagi wstępne
- Istotne rysy fenomenologii - Uprawomocnienie metody fenomenologicznej
4. Z powrotem do rzeczy samych! ............. 29
Ogląd istoty - Obiektywizm - Subiektywne myślenie Kierkegaarda - Wyłączenie teorii i tradycji - Pozytywne reguły oglądu istoty
5. Przedmiot badań fenomenologicznych ......... 35
Fenomen - Wyłączenie istnienia - Istota - Istota a znaczenie słowa - Fenomenologia egzystencji - O nowszej i "głębszej" fenomenologii
II. METODY SEMIOTYCZNE
6. Uwagi ogólne ...................... 41
Metodologiczne uwagi wstępne - Historyczne uwagi wstępne - Ogólne uprawomocnienie analizy języka - Trzy wymiary znaku
- Semiotyczne pojecie słowa
7. Formalizm ........................ 45
Orientacja wstępna - Liczenie - Zastosowanie liczenia do przedmiotów nie-matematycznych - Sens ejdetyczny i operacyjny - Model - Istota formalizmu - Uprawomocnienie formalizmu - Sztuczny język
6 _________________SPIS TREŚCI______________________
8. Syntaktyczne reguły sensu ............... 54
Budowa języka - Pojęcie kategorii syntaktycznej - Funktory i argumenty - Przykłady syntaktycznego nonsensu
9. Funkcje i stopnie semantyczne ............. 58
Dwie semantyczne funkcje znaku - Mówienie o tym, co nie wypowiedzialne - Oznaczanie i znaczenie - Stopnie semantyczne
- O użyciu cudzysłowu
10. Sens semantyczny i weryfikowalność ......... 64
Metodologiczne znaczenie problemu - Zasada weryfikowalności
- Co to znaczy "weryfikowalny?" - Zasada intersubiektywności
- Weryfikowalność zdań ogólnych
11. Przykład zastosowania metod semantycznych ..... 70 A. Tarski: Pojęcie zdania prawdziwego w języku potocznym
IV. METODA AKSJOMATYCZNA
12. Uwagi ogólne ...................... 76
Struktura poznawania pośredniego - Prawo i reguła - Dwie podstawowe formy wnioskowania - Niezawodne i zawodne reguły wnioskowania - Historyczne uwagi wstępne - Plan prezentacji
13. System aksjomatyczny ................. 81
Wstępne pojęcie systemu aksjomatycznego - Budowa aksjomatycznego systemu zdań - Wymagania dotyczące systemu aksjomatycznego - System konstytucyjny - Dedukcja progresywna i regresywna
14. Logika matematyczna ................. 85
Znaczenie metodologiczne - Historia logiki matematycznej - Istotne rysy logiki matematycznej - Udział logiki matematycznej w pozalogicznych systemach aksjomatycznych - Względność systemów logicznych - Implikacja i wyprowadzalność
15. Definicja i tworzenie pojęć .............. 92
Podstawowe typy definicji - Typy definicji syntaktycznych - Definicja za pomocą systemu aksjomatycznego - Definicje semantyczne - Definicje realne
16. Przykład zastosowania metody aksjomatycznej .... 98 Aksjomatyzacja logiki zdań Hilberta-Ackermanna
_________________________SPIS TREŚCI___________________ 7
V METODY REDUKCYJNE
17. Uwagi ogólne ..................... 102
Historyczne uwagi wstępne - Pojęcie i podział redukcji - Redukcja regresywna i pojęcie wyjaśniania - Weryfikacja - Nauki redukcyjne
18. Struktura nauk przyrodniczych ............ 106
Zdania obserwacyjne - Postęp w naukach przyrodniczych - Weryfikacja - Doświadczenie i myślenie - Schematyczna ilustracja - Teoria Kopernika - Przykłady weryfikacji
19. Typy zdań wyjaśniających ............... 113
Wprowadzenie - Typy warunków - Wyjaśnianie kauzalne i teleologiczne - Prawa funkcjonalne - Prawa statystyczne
20. Indukcja ........................ 117
Indukcja autentyczna i nieautentyczna - Podział indukcji - Metody Milla - Założenia metod Milla - Indukcja i system - Reguła prostoty - Streszczenie. Interpretacje filozoficzne
21. Prawdopodobieństwo i statystyka ........... 125
Dwa znaczenia słowa "prawdopodobieństwo" - Statystyka - Wzajemna zależność fenomenów - Tablice korelacyjne - Korelacja i prawdopodobieństwo
22. Metoda historyczna .................. 129
Nauki przyrodnicze i historia - Punkt wyjścia - Wybór - Interpretacja - Krytyka historyczna - Wyjaśnianie historyczne - Uwagi końcowe
Posłowie ............................. 137
Współczesna filozofia nauk przyrodniczych
(uzupełnienie 1986) ....................... 139
Wskazówki dotyczące literatury ................. 143
Posłowie do przekładu polskiego (1989) ............ 144
Bibliografia ........................... 145
Indeks rzeczowy ......................... 149
Indeks osób ........................... 157
Przedmowa ........................... 11
I. WPROWADZENIE
1. Terminologia ...................... 13
Terminologia ontologiczna - Terminologia psychologiczna - Terminologia semiotyczna - Terminologia teoriopoznawcza
2. Logika, metodologia i nauka .............. 19
Logika - Metodologia - Nauka - Nauka i logika - Plan
książki
II. METODA FENOMENOLOGICZNA
3. Uwagi ogólne ...................... 26
Historyczne uwagi wstępne - Metodologiczne uwagi wstępne
- Istotne rysy fenomenologii - Uprawomocnienie metody fenomenologicznej
4. Z powrotem do rzeczy samych! ............. 29
Ogląd istoty - Obiektywizm - Subiektywne myślenie Kierkegaarda - Wyłączenie teorii i tradycji - Pozytywne reguły oglądu istoty
5. Przedmiot badań fenomenologicznych ......... 35
Fenomen - Wyłączenie istnienia - Istota - Istota a znaczenie słowa - Fenomenologia egzystencji - O nowszej i "głębszej" fenomenologii
II. METODY SEMIOTYCZNE
6. Uwagi ogólne ...................... 41
Metodologiczne uwagi wstępne - Historyczne uwagi wstępne - Ogólne uprawomocnienie analizy języka - Trzy wymiary znaku
- Semiotyczne pojecie słowa
7. Formalizm ........................ 45
Orientacja wstępna - Liczenie - Zastosowanie liczenia do przedmiotów nie-matematycznych - Sens ejdetyczny i operacyjny - Model - Istota formalizmu - Uprawomocnienie formalizmu - Sztuczny język
6 _________________SPIS TREŚCI______________________
8. Syntaktyczne reguły sensu ............... 54
Budowa języka - Pojęcie kategorii syntaktycznej - Funktory i argumenty - Przykłady syntaktycznego nonsensu
9. Funkcje i stopnie semantyczne ............. 58
Dwie semantyczne funkcje znaku - Mówienie o tym, co nie wypowiedzialne - Oznaczanie i znaczenie - Stopnie semantyczne
- O użyciu cudzysłowu
10. Sens semantyczny i weryfikowalność ......... 64
Metodologiczne znaczenie problemu - Zasada weryfikowalności
- Co to znaczy "weryfikowalny?" - Zasada intersubiektywności
- Weryfikowalność zdań ogólnych
11. Przykład zastosowania metod semantycznych ..... 70 A. Tarski: Pojęcie zdania prawdziwego w języku potocznym
IV. METODA AKSJOMATYCZNA
12. Uwagi ogólne ...................... 76
Struktura poznawania pośredniego - Prawo i reguła - Dwie podstawowe formy wnioskowania - Niezawodne i zawodne reguły wnioskowania - Historyczne uwagi wstępne - Plan prezentacji
13. System aksjomatyczny ................. 81
Wstępne pojęcie systemu aksjomatycznego - Budowa aksjomatycznego systemu zdań - Wymagania dotyczące systemu aksjomatycznego - System konstytucyjny - Dedukcja progresywna i regresywna
14. Logika matematyczna ................. 85
Znaczenie metodologiczne - Historia logiki matematycznej - Istotne rysy logiki matematycznej - Udział logiki matematycznej w pozalogicznych systemach aksjomatycznych - Względność systemów logicznych - Implikacja i wyprowadzalność
15. Definicja i tworzenie pojęć .............. 92
Podstawowe typy definicji - Typy definicji syntaktycznych - Definicja za pomocą systemu aksjomatycznego - Definicje semantyczne - Definicje realne
16. Przykład zastosowania metody aksjomatycznej .... 98 Aksjomatyzacja logiki zdań Hilberta-Ackermanna
_________________________SPIS TREŚCI___________________ 7
V METODY REDUKCYJNE
17. Uwagi ogólne ..................... 102
Historyczne uwagi wstępne - Pojęcie i podział redukcji - Redukcja regresywna i pojęcie wyjaśniania - Weryfikacja - Nauki redukcyjne
18. Struktura nauk przyrodniczych ............ 106
Zdania obserwacyjne - Postęp w naukach przyrodniczych - Weryfikacja - Doświadczenie i myślenie - Schematyczna ilustracja - Teoria Kopernika - Przykłady weryfikacji
19. Typy zdań wyjaśniających ............... 113
Wprowadzenie - Typy warunków - Wyjaśnianie kauzalne i teleologiczne - Prawa funkcjonalne - Prawa statystyczne
20. Indukcja ........................ 117
Indukcja autentyczna i nieautentyczna - Podział indukcji - Metody Milla - Założenia metod Milla - Indukcja i system - Reguła prostoty - Streszczenie. Interpretacje filozoficzne
21. Prawdopodobieństwo i statystyka ........... 125
Dwa znaczenia słowa "prawdopodobieństwo" - Statystyka - Wzajemna zależność fenomenów - Tablice korelacyjne - Korelacja i prawdopodobieństwo
22. Metoda historyczna .................. 129
Nauki przyrodnicze i historia - Punkt wyjścia - Wybór - Interpretacja - Krytyka historyczna - Wyjaśnianie historyczne - Uwagi końcowe
Posłowie ............................. 137
Współczesna filozofia nauk przyrodniczych
(uzupełnienie 1986) ....................... 139
Wskazówki dotyczące literatury ................. 143
Posłowie do przekładu polskiego (1989) ............ 144
Bibliografia ........................... 145
Indeks rzeczowy ......................... 149
Indeks osób ........................... 157