Dane szczegółowe książki
Socjologia ogólna: Wybrane problemy / Polakowska-Kujawa, Jolanta
Autorzy
Tytuł
Socjologia ogólna: Wybrane problemy
Wydawnictwo
Warszawa: Szkoła Główna Handlowa. Oficyna Wydawnicza, 2002
Numer wydania
Wyd. 3
ISBN
83-7225-138-X
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
358 s.
Spis treści
pokaż spis treści
SPIS TREŚCI
WSTĘP 9
SOCJOLOGIA JAKO NAUKA O SPOŁECZEŃSTWIE - Jacenty Siewierski 11
1. Socjologia a wiedza potoczna o społeczeństwie 11
2. Socjologia wobec innych nauk społecznych 13
3. Przedmiot socjologii i jej praktyczne zastosowania 15
4. Sporne problemy socjologii 17
5. Podstawowe stanowiska teoretyczne 17
JEDNOSTKA A SPOŁECZEŃSTWO - Anna Kozłowska 32
1. Człowiek w procesie socjalizacji 32
2. Konformizm jako sposób przystosowania jednostki do społeczeństwa 37
3. Społeczne uwarunkowania ludzkiej osobowości 41
3.1. Kulturowy ideał osobowości 41
3.2. Proces socjalizacji a role społeczne 43
3.3. Problem integracji elementów osobowości 45
KONTROLA SPOŁECZNA - Jacenty Siewierski 50
1. Formy kontroli społecznej 50
2. Rola sankcji 53
3. Konflikty norm, dewiacja, anomia 55
4. Ewolucja kontroli społecznej 58
5. Problem kontroli w toku społecznej zmiany: współczesne społeczeństwo polskie 63
KULTURA I JEJ ROLA W ŻYCIU SPOŁECZNYM - Hanna Podedworna 66
1. Pojęcie kultury 66
2. Kategorie kultury 70
3. Kontrkultura i kultura alternatywna 76
4. Subkultury 78
5. Mechanizmy oddziaływania kultury na życie społeczne 78
6. Etnocentryzm i ksenofobia 79
7. Kultura i media 80
GRUPY I ZBIOROWOŚCI SPOŁECZNE - Hanna Podedworna 83
1. Interakcje społeczne 83
2. Zbiór - grupa - zbiorowość - społeczność 87
3. Realistyczne i nominalistyczne ujęcie grupy społecznej 89
4. Cechy konstytuujące grupę społeczną 90
5. Rodzaje grup społecznych 96
6. Zbiorowości oparte na podobieństwie zachowań - masy społeczne 99
7. Społeczeństwo 102
ANALIZA STRUKTUR SPOŁECZNYCH. WYBRANE PRZYKŁADY – Hanna Podedworna 105
1. Mikrostruktury. Rodzina 105
1.1. Struktura i funkcje rodziny 106
1.2. Formy rodziny i małżeństwa „ 108
1.3. Przemiany rodziny pod wpływem zmian społecznych 110
2. Mezostruktury. Społeczność lokalna 111
MNIEJSZOŚĆ ETNICZNA, RASOWA, NARODOWA W ANALIZACH SOCJOLOGICZNYCH - Jolanta Polakowska-Kujawa 120
1. Typy mniejszości i ich specyfika 120
2. Grupa etnicznaji rasowa 126
3. Mniejszość narodowa jako kategoria socjologiczna 128
4. Migracja a struktura etniczno-narodowa 130
5. Asymilacja i integracja imigrantów 135
NARÓD I TYPY IDENTYFIKACJI NARODOWEJ A NACJONALIZM – Jolanta Polakowska-Kujawa 138
1. Naród i przesłanki narodowej identyfikacji w refleksji socjologicznej 138
2. Spory wokół koncepcji narodu w myśli socjologicznej 140
3. Spory wokół nacjonalizmu 147
4. Stereotypy narodowe 150
STRUKTURA SPOŁECZNA - Andrzej Stąsiek 155
1. Struktura społeczna jako problem socjologiczny 155
2. Koncepcja struktury klasowej w poglądach K. Marksa 164
3. Struktura społeczna w teorii Maxa Webera 169
4. Funkcjonalna teoria uwarstwienia K. Davisa i W. Moore\\'a 175
PODSTAWOWE SEGMENTY STRUKTURY SPOŁECZNEJ W POLSCE Juliusz Gardawski, Jolanta Gładys-Jakóbik, Hanna Podedworna 179
1. Historyczne uwarunkowania zmian w strukturze polskiego społeczeństwa 179
2. Robotnicy. Kontrowersje teoretyczne a rzeczywistość 180
2.1. Sytuacja robotników w perspektywie historycznej 180
2.2. Problemy z definicją robotników 182
2.3. Generalizacje socjologiczne dotyczące robotników. Ważniejsze przykłady 183
2.4. Typologia robotników 190
3. Przemiany klasy chłopskiej (rolników) 196
3.1. Kryteria wyróżniania klasy chłopskiej w strukturze społecznej 196
3.2. Modernizacja a przemiany klasy chłopskiej 198
3.3. Sytuacja i perspektywy chłopów (rolników) we współczesnej Polsce 199 4. Klasa średnia 203
4.1. Problem proletaryzacji klasy średniej 205
4.2. Kulturowe aspekty proletaryzacji 207
4.3. „Fragmentaryzacja\\" klasy średniej 208
4.4. Klasy średnie w Polsce 210
KONFLIKT SPOŁECZNY - Danuta Izdebska 214
1. Konflikt społeczny jako proces 215
1.1. Klasyfikacja konfliktów 215
1.2. Dynamika konfliktów 217
2. Psychologiczne aspekty konfliktów 219
2.1. Specyfika konfliktów destruktywnych 220
2.2. Zjawisko deprywacji 221
3. Główne teorie konfliktu 222
3.1. Teorie konfliktu K. Marksa i G. Simmla 223
3.2. Teorie R. Dahrendorfs i L. Cosera 225
4. Konflikty społeczne w Polsce 228
4.1. Konflikty w Polsce przed zmianą ustrojową 228
4.2. Konflikt przemysłowy we współczesnej Polsce 230
ZMIANA SPOŁECZNA W PERSPEKTYWIE SOCJOLOGICZNEJ – Jolanta Polakowska-Kujawa 235
1. Pojęcie i przyczyny zmian społecznych 235
1.1. Definicja zmiany 235
1.2. Zmiana społeczna jako przedmiot badań socjologicznych 236
1.3. Spory o kierunek i znaczenie zmian społecznych 240
1.4. Perspektywy poznawcze zmian społecznych 242
1.5. Przyczyny zmian społecznych 243
2. Zmiana społeczna w różnych orientacjach teoretycznych 245
2.1. Teorie zmiany endogennej 245
2.1.1. Wyjaśnienia przebiegu i przyczyn zmian w ramach teorii konfliktu 245
2.1.2. Zmiana społeczna w klasycznych teoriach ewolucji 249
2.1.3. Cykliczne teorie zmiany 251
2.1.4. Przyczyny zmian społecznych w neoewolucjonizmie 252
2.2. Teorie zmiany egzogennej 260
2.2.1. Dyfuzja i kontakt kulturowy jako przyczyna zmiany 261
2.2.2. Kryzysy, katastrofy, podbój jako czynniki zmian egzogennych 264
2.2.3. Zmiana społeczna w teoriach równowagi 266
MODERNIZACJA - Jacenty Siewierski 270
1. Zmiana i stabilność 270
2. Tradycja i nowoczesność 271
3. Modernizacja w refleksji socjologicznej 273
4. Problemy modernizacji w społeczeństwie zacofanym 274
5. Modernizacja w ramach społeczeństwa polskiego 275
RUCHY SPOŁECZNE JAKO CZYNNIK ZMIANY - Jolanta Polakowska-Kujawa 279
1. Geneza ruchów społecznych 279
2. Typy ruchów społecznych 282
3. Ruchy rewolucyjne 283
4. Nowe ruchy społeczne 286
MODELE ŁADU SPOŁECZNEGO - Leszek Gilejko 298
1. Cztery funkcje modeli idealnych 298
2. Typy ładu społecznego 301
3. Modele ładu a zachowania aktorów społecznych 303
4. Powstanie i załamanie się ładu monocentrycznego 307
POLITYKA W ŻYCIU SPOŁECZEŃSTW - Ewa Nalewajko 313
1. Polityka, władza, państwo 313
2. Typy rządzenia 317
2.1. Ustroje autorytarne i totalitarne 318
2.2. Ustroje monokratyczne i polikratyczne 319
2.3. Ustroje demokratyczne 321
3. Socjalizacja polityczna, kultura polityczna, komunikowanie polityczne 324
INSTYTUCJE EKONOMICZNE - Leszek Gilejko , 329
1. Najważniejsze instytucje 329
2. Rynek jako instytucja społeczna 330
3. Przedsiębiorstwo jako instytucja społeczna 334
4. Samorząd gospodarczy - socjologia współdziałania 340
ORGANIZACJE W SPOŁECZEŃSTWIE - Jolanta Gładys-Jakóbik 347
1. Przedmiot badań socjologii organizacji 347
2. Organizacja a biurokracja 350
3. Kontrowersje wokół socjologii organizacji 353
WSTĘP 9
SOCJOLOGIA JAKO NAUKA O SPOŁECZEŃSTWIE - Jacenty Siewierski 11
1. Socjologia a wiedza potoczna o społeczeństwie 11
2. Socjologia wobec innych nauk społecznych 13
3. Przedmiot socjologii i jej praktyczne zastosowania 15
4. Sporne problemy socjologii 17
5. Podstawowe stanowiska teoretyczne 17
JEDNOSTKA A SPOŁECZEŃSTWO - Anna Kozłowska 32
1. Człowiek w procesie socjalizacji 32
2. Konformizm jako sposób przystosowania jednostki do społeczeństwa 37
3. Społeczne uwarunkowania ludzkiej osobowości 41
3.1. Kulturowy ideał osobowości 41
3.2. Proces socjalizacji a role społeczne 43
3.3. Problem integracji elementów osobowości 45
KONTROLA SPOŁECZNA - Jacenty Siewierski 50
1. Formy kontroli społecznej 50
2. Rola sankcji 53
3. Konflikty norm, dewiacja, anomia 55
4. Ewolucja kontroli społecznej 58
5. Problem kontroli w toku społecznej zmiany: współczesne społeczeństwo polskie 63
KULTURA I JEJ ROLA W ŻYCIU SPOŁECZNYM - Hanna Podedworna 66
1. Pojęcie kultury 66
2. Kategorie kultury 70
3. Kontrkultura i kultura alternatywna 76
4. Subkultury 78
5. Mechanizmy oddziaływania kultury na życie społeczne 78
6. Etnocentryzm i ksenofobia 79
7. Kultura i media 80
GRUPY I ZBIOROWOŚCI SPOŁECZNE - Hanna Podedworna 83
1. Interakcje społeczne 83
2. Zbiór - grupa - zbiorowość - społeczność 87
3. Realistyczne i nominalistyczne ujęcie grupy społecznej 89
4. Cechy konstytuujące grupę społeczną 90
5. Rodzaje grup społecznych 96
6. Zbiorowości oparte na podobieństwie zachowań - masy społeczne 99
7. Społeczeństwo 102
ANALIZA STRUKTUR SPOŁECZNYCH. WYBRANE PRZYKŁADY – Hanna Podedworna 105
1. Mikrostruktury. Rodzina 105
1.1. Struktura i funkcje rodziny 106
1.2. Formy rodziny i małżeństwa „ 108
1.3. Przemiany rodziny pod wpływem zmian społecznych 110
2. Mezostruktury. Społeczność lokalna 111
MNIEJSZOŚĆ ETNICZNA, RASOWA, NARODOWA W ANALIZACH SOCJOLOGICZNYCH - Jolanta Polakowska-Kujawa 120
1. Typy mniejszości i ich specyfika 120
2. Grupa etnicznaji rasowa 126
3. Mniejszość narodowa jako kategoria socjologiczna 128
4. Migracja a struktura etniczno-narodowa 130
5. Asymilacja i integracja imigrantów 135
NARÓD I TYPY IDENTYFIKACJI NARODOWEJ A NACJONALIZM – Jolanta Polakowska-Kujawa 138
1. Naród i przesłanki narodowej identyfikacji w refleksji socjologicznej 138
2. Spory wokół koncepcji narodu w myśli socjologicznej 140
3. Spory wokół nacjonalizmu 147
4. Stereotypy narodowe 150
STRUKTURA SPOŁECZNA - Andrzej Stąsiek 155
1. Struktura społeczna jako problem socjologiczny 155
2. Koncepcja struktury klasowej w poglądach K. Marksa 164
3. Struktura społeczna w teorii Maxa Webera 169
4. Funkcjonalna teoria uwarstwienia K. Davisa i W. Moore\\'a 175
PODSTAWOWE SEGMENTY STRUKTURY SPOŁECZNEJ W POLSCE Juliusz Gardawski, Jolanta Gładys-Jakóbik, Hanna Podedworna 179
1. Historyczne uwarunkowania zmian w strukturze polskiego społeczeństwa 179
2. Robotnicy. Kontrowersje teoretyczne a rzeczywistość 180
2.1. Sytuacja robotników w perspektywie historycznej 180
2.2. Problemy z definicją robotników 182
2.3. Generalizacje socjologiczne dotyczące robotników. Ważniejsze przykłady 183
2.4. Typologia robotników 190
3. Przemiany klasy chłopskiej (rolników) 196
3.1. Kryteria wyróżniania klasy chłopskiej w strukturze społecznej 196
3.2. Modernizacja a przemiany klasy chłopskiej 198
3.3. Sytuacja i perspektywy chłopów (rolników) we współczesnej Polsce 199 4. Klasa średnia 203
4.1. Problem proletaryzacji klasy średniej 205
4.2. Kulturowe aspekty proletaryzacji 207
4.3. „Fragmentaryzacja\\" klasy średniej 208
4.4. Klasy średnie w Polsce 210
KONFLIKT SPOŁECZNY - Danuta Izdebska 214
1. Konflikt społeczny jako proces 215
1.1. Klasyfikacja konfliktów 215
1.2. Dynamika konfliktów 217
2. Psychologiczne aspekty konfliktów 219
2.1. Specyfika konfliktów destruktywnych 220
2.2. Zjawisko deprywacji 221
3. Główne teorie konfliktu 222
3.1. Teorie konfliktu K. Marksa i G. Simmla 223
3.2. Teorie R. Dahrendorfs i L. Cosera 225
4. Konflikty społeczne w Polsce 228
4.1. Konflikty w Polsce przed zmianą ustrojową 228
4.2. Konflikt przemysłowy we współczesnej Polsce 230
ZMIANA SPOŁECZNA W PERSPEKTYWIE SOCJOLOGICZNEJ – Jolanta Polakowska-Kujawa 235
1. Pojęcie i przyczyny zmian społecznych 235
1.1. Definicja zmiany 235
1.2. Zmiana społeczna jako przedmiot badań socjologicznych 236
1.3. Spory o kierunek i znaczenie zmian społecznych 240
1.4. Perspektywy poznawcze zmian społecznych 242
1.5. Przyczyny zmian społecznych 243
2. Zmiana społeczna w różnych orientacjach teoretycznych 245
2.1. Teorie zmiany endogennej 245
2.1.1. Wyjaśnienia przebiegu i przyczyn zmian w ramach teorii konfliktu 245
2.1.2. Zmiana społeczna w klasycznych teoriach ewolucji 249
2.1.3. Cykliczne teorie zmiany 251
2.1.4. Przyczyny zmian społecznych w neoewolucjonizmie 252
2.2. Teorie zmiany egzogennej 260
2.2.1. Dyfuzja i kontakt kulturowy jako przyczyna zmiany 261
2.2.2. Kryzysy, katastrofy, podbój jako czynniki zmian egzogennych 264
2.2.3. Zmiana społeczna w teoriach równowagi 266
MODERNIZACJA - Jacenty Siewierski 270
1. Zmiana i stabilność 270
2. Tradycja i nowoczesność 271
3. Modernizacja w refleksji socjologicznej 273
4. Problemy modernizacji w społeczeństwie zacofanym 274
5. Modernizacja w ramach społeczeństwa polskiego 275
RUCHY SPOŁECZNE JAKO CZYNNIK ZMIANY - Jolanta Polakowska-Kujawa 279
1. Geneza ruchów społecznych 279
2. Typy ruchów społecznych 282
3. Ruchy rewolucyjne 283
4. Nowe ruchy społeczne 286
MODELE ŁADU SPOŁECZNEGO - Leszek Gilejko 298
1. Cztery funkcje modeli idealnych 298
2. Typy ładu społecznego 301
3. Modele ładu a zachowania aktorów społecznych 303
4. Powstanie i załamanie się ładu monocentrycznego 307
POLITYKA W ŻYCIU SPOŁECZEŃSTW - Ewa Nalewajko 313
1. Polityka, władza, państwo 313
2. Typy rządzenia 317
2.1. Ustroje autorytarne i totalitarne 318
2.2. Ustroje monokratyczne i polikratyczne 319
2.3. Ustroje demokratyczne 321
3. Socjalizacja polityczna, kultura polityczna, komunikowanie polityczne 324
INSTYTUCJE EKONOMICZNE - Leszek Gilejko , 329
1. Najważniejsze instytucje 329
2. Rynek jako instytucja społeczna 330
3. Przedsiębiorstwo jako instytucja społeczna 334
4. Samorząd gospodarczy - socjologia współdziałania 340
ORGANIZACJE W SPOŁECZEŃSTWIE - Jolanta Gładys-Jakóbik 347
1. Przedmiot badań socjologii organizacji 347
2. Organizacja a biurokracja 350
3. Kontrowersje wokół socjologii organizacji 353