Dane szczegółowe książki
Media i komunikowanie masowe: teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu / Goban-Klas, Tomasz (1942-)
Autorzy
Tytuł
Media i komunikowanie masowe: teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004
Numer wydania
2
ISBN
8301143002
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Od autora 9
Wprowadzenie 13
Od tam-tamu do Internetu? 13
Początki ludzkiego komunikowania 14
Stadia rozwoju społecznego 15
Społeczna historia środków komunikowania masowego 17
Uwarunkowania i wzory rozwoju środków masowych 25
Główne problemy nauki o komunikowaniu masowym 28
Podstawowe różnice ujęć teoretycznych 29
Różne rodzaje teorii 30
Poziomy komunikowania 31
Nauka o komunikowaniu a badanie komunikowania masowego 32
Kłopoty terminologiczne 33
Część PIERWSZA. Podstawowe pojęcia i modele 33
1. Komunikowanie społeczne 37
1.1. Rola komunikowania w życiu społecznym 39
1.2. Definicje i pojęcie komunikowania 41
1.2.1. Zakres komunikowania 43
1.2.2. Intencjonalność komunikowania 43
1.2.3. Skuteczność komunikowania 44
1.2.4. Kierunek przekazu 44
1.2.5. Perswazyjność komunikowania 45
2. Środki i formy komunikowania 47
2.1. Pojęcie i klasyfikacja 47
2.2. Rozwój środków i form komunikowania 49
3. Modele procesu komunikowania 52
3.1. Pojęcie i użyteczność modelu 52
3.2. Cztery rodzaje modeli komunikowania 53
3.2.1. Model transmisji i jego warianty 54
3.2.2. Model ekspresyjny lub rytualny 67
3.2.3. Model rozgłosu: komunikowanie jako pokazywanie i przyciąganie uwagi 68
3.2.4. Model recepcji: kodowanie i dekodowanie przekazu 69
3.3. Propozycja modelu syntetycznego 73
3.4. Nowe wzory przepływu informacji 77
Część Druga. Początki i rozwój badań 81
4. Prekursorzy 83
4.1. Refleksja nad społecznymi aspektami komunikowania 83
4.1.1. Powstanie prasoznawstwa 83
4.1.2. Narodziny socjologii prasy 84
4.2. Początki mass media research 85
4.2.1. Warunki powstania 85
4.2.2. Rozkwit i stabilizacja 88
4.3. Bilans okresu 91
5. Aktualne tendencje 95
5.1. Powstanie i rozwój paradygmatu dominującego 95
5.2. Kres amerykańskiego monopolu 97
#6
5.3. Nurt krytyczny w zachodnich badaniach 98
5.4. Paradygmat alternatywny 100
5.5. Krystalizacja dziedziny badań 102
5.6. Nowe perspektywy 107
6. Media a struktura społeczna: wzajemne relacje 110
6.1. Cechy procesu komunikowania masowego 110
6.1.1. Typologia relacji społeczeństwo-kultura (media) 113
6.2. Komunikowanie jako proces mediowania stosunków społecznych 114
6.2.1. Metafory mediacji 116
6.3. Główne problemy relacji media a społeczeństwo 117
6.3.1. Media a problemy władzy i nierówności społecznej 117
6.3.2. Media a integracja i tożsamość społeczna 119
6.4. Komunikowanie masowe i zmiana społeczna 120
6.4.1. Teoria społeczeństwa masowego 120
6.4.2. Marksizm i media masowe 122
6.4.3. Funkcjonalistyczna teoria mediów i społeczeństwa 123
6.4.4. Krytyczna teoria polityczno-ekonomiczna 125
6.5. Podstawowe zasady działania mediów masowych 126
7. Media w perspektywie kulturoznawczej 130
7.1. Kultura jako symbolizacja rzeczywistości 130
7.1.1. Współzależności form komunikowania 131
7.1.2. Media a kultura masowa 134
7.1.3. Początki teorii krytycznej: szkoła frankfurcka 136
7.1.4. Późniejszy rozwój krytycznej teorii kulturowej: szkoła birminghamska 138
7.1.5. Dalszy rozwój teorii krytycznej: semiotyczna siła odbiorców 139
7.2. Techniczne środki komunikowania a kultura 140
7.2.1. Determinizm technologiczny w procesach komunikowania. Szkoła w Toronto 140
7.2.2. Model zmian techniki i kultury 142
7.3. Czy zmierzamy ku globalnej kulturze medialnej? 145
7.4. Postmodernistyczna perspektywa teoretyczna wobec mediów i społeczeństwa 147
Część Trzecia. Analiza funkcjonowania mediów masowych 149
8. Działanie i organizacja mediów 151
8. 1. Kierowanie mediami w gospodarce rynkowej 151
8.1.1. Ekonomika mediów masowych 151
8.1.2. Ogólny schemat regulacji działania mediów komunikowania 153
8.1.3. Kontrola państwowa 154
8.2. Interpretacja standardów i zasad działania mediów 155
8.2.1. Pojęcie dobra wspólnego (interesu społecznego) w mediach 155
8.2.2. Ład społeczny i solidarność 157
8.3. Normatywne doktryny działania mediów 158'
8.3.1. Ideologia liberalna 159
8.3.2. Wolność mediów 160
8.3.3. Tradycyjne zasady profesjonalnych mediów informacyjnych 162
8.3.4. Różnorodność mediów 164
8.3.5. Wariant doktryny liberalnej: odpowiedzialność społeczna 165
8.3.6. Ideologia komunistyczna (marksistowsko-leninowska) 167
8.3.7. Doktryna mediów w rozwoju społeczno-ekonomicznym 168
8.3.8. Doktryna demokratycznej partycypacji 168
8.3.9. Katolicka doktryna medialna 169
#7
8.3.10. Debaty na temat doktryn prasowych 171
8.4. Analiza polityki w dziedzinie mediów komunikowania 173
8.5. Instytucjonalizacja komunikowania masowego 174
8.5.1. Pozycja komunikatora zawodowego 174
8.5.2. Zespół redakcyjny jako system społeczny 176
8.5.3. Instytucje komunikowania masowego 178
8.5.4. Zasady selekcji 179
8.5.5. Kodeksy postępowania mediów 181
9. Przekazy masowe a wartości społeczne 184
9.1. Znaczenie analizy zawartości 184
9.1.1. Tradycje analizy zawartości 184
. 9.1.2. Sporne kwestie analizy zawartości 186
9.2. Tekst kultury i jego znaczenia 189
9.3. Treści mediów jako informacja 190
9.4. Płaszczyzny socjologicznej analizy zawartości 193
9.5. Ilustrujące przykłady 196
9.5.1 Ogólna struktura przekazów masowych 196
9.5.2. Perspektywy ideologiczne 196
9.6. Gatunki medialne 197
9.6.1. Wiadomości dziennikarskie 200
9.6.2. Bohaterowie i czarne charaktery 201
9.7. Przekazy masowe jako projekcja dominujących wartości społecznych 202
9.8. Problem relacji rzeczywistość-odbicie 204
10. Odbiorcy i publiczność 207
10.1. Audytorium a publiczność 207
10.2. Geneza i różnorodność audytoriów 207
10.3. Publiczność na tle struktury społecznej 209
10.3.1. Dwie koncepcje zbiorowości odbiorczych 209
10.3.2. Wczesne konceptualizacje audytorium jako masy 211
10.3.3. Od masy do rynku 214
10.4. Problemy konceptualizacji audytoriów 215
10.4.1. Dwie definicje odbiorcy i zbiorowości odbiorczych 215
10.5. Relacje pomiędzy publicznością a audytoriami 216
10.6. Typologia publiczności i audytorium 220
10.7. Zarys ujęcia socjologicznego 222
10.7.1. Badania nad odbiorcami 222
10.7.2. Strukturalna tradycja badań nad audytoriami 224
10.7.3. Tradycja behawioralna 225
10.7.4. Kulturoznawcza analiza recepcji 226
10.8. Problemy struktury audytorium 226
10.8.1. Wyjaśnienie struktury i składu audytorium 227
10.8.2. Formowanie audytorium 228
10.8.3. Społeczny charakter wykorzystania mediów 229
10.8.4. Normatywne ramy wykorzystania mediów 230
10.8.5. Pojęcie aktywności audytorium 231
10.8.6. Typologia audytoriów 232
10.9. Od odbiorcy do użytkownika: konsekwencje wprowadzenia mediów telematycznych 234
11 Oddziaływanie środków komunikowania masowego 236
11.1 Problemy badania oddziaływania środków masowych 236
11.1.1. Intencje komunikatora jako miara skuteczności wpływu 239
11.1.2. Problemy metodologiczne i koncepcyjne 240
#8
11.1.3. Szczeble i rodzaje skutków 241
11.2. Ewolucja poglądów dotyczących siły mediów 243
11.2.1. Pierwsza faza badań: wiara we wszechmocne media 243
11.2.2. Faza druga: Sprawdzanie teorii wszechmocnych mediów 244
11.2.3. Faza trzecia: Ponowne odkrycie siły mediów 246
11.2.4. Faza czwarta. Negocjowany wpływ mediów 247
11.3. Skutki komunikowania masowego - teorie klasyczne 247
11.3.1. Teorie psychologiczne 248
11.3.2. Teorie socjologiczne 250
11.3.3. Teorie kulturowe 251
11.4. Wpływ mediów jako zmienna zależna 253
11.4.1. Siła mediów może się zmieniać w czasie 253
11.4.2. Badania korzystania i satysfakcji z mediów 253
11.4.3. Socjalizacyjna i demoralizująca funkcja mediów 256
11.5. Oddziaływania środków masowych; podstawowe hipotezy 264
11.5.1. Rosnące dysproporcje poinformowania odbiorców 264
11.5.2. Stymulacja nastrojów społecznych 266
11.5.3. Hipoteza porządku dziennego 267
11.5.4. Spirala milczenia: formowanie klimatu opinii publicznej 269
11.6. Wnioski i postulaty 270
Część CZWARTA. Komunikowanie masowe a system społeczny 275
12. Media a rozwój społeczno-gospodarczy 277
12.1. Narodziny problemu 277
12.2. Teorie ekonomiczne 278
12.3. Teorie psychologiczne 279
12.4. Teorie komunikologiczne 280
12.4.1. Teorie dyfuzji innowacji 280
12.4.2. Teoria Lernera 281
12.4.3. Zasady Schramma 282
12.5. Ewolucja poglądów na rolę mediów w rozwoju 283
13. Ku społeczeństwu medialnemu 286
13.1. W poszukiwaniu nazwy epoki 286
13.1.1. Nowożytność i ponowoczesność 288
13.1.2. Społeczeństwo masowe 288
13.1.3. Społeczeństwo informacyjne 289
13.1.4. Społeczeństwo sieciowe 292
13.1.5. Społeczeństwo medialne 293
13.2. Mediatyzacja agory, amfiteatru i areny 296
13.2.1. Agora; od czwartej do pierwszej władzy 296
13.2.2. Amfiteatr: Al-Kaida w CNN 297
13.2.3. Arena: Koloseum świata 297
13.3. Pokolenie esemesów - zmediatyzowana osobowość naszych czasów 298
13.4. Mediamorfoza i prawa mediów 301
13.4.1. Trzy domeny (komunikacja, komunikowanie, dokumentacja) 301
13.4.2. Fonem, litera, piksel jako bity i bajty - "język cyfrowy" 302
13.4.3. Cztery prawa mediów, czyli tetrada McLuhana , 304
13.5. Wiek dostępu 304
13.6. Wykluczenie społeczne 305
13.7. Navigare necesse est - Żeglowanie jest koniecznością 306
13.7.1. Metafory w medioznawstwie 306
13.7.2. Kolumbowie Internetu: kompetencje medialne i edukacja medialna 307
13.8. Społeczeństwo medialne z ludzką twarzą 308
Bibliografia 310
Bibliografia uzupełniająca 337
Wprowadzenie 13
Od tam-tamu do Internetu? 13
Początki ludzkiego komunikowania 14
Stadia rozwoju społecznego 15
Społeczna historia środków komunikowania masowego 17
Uwarunkowania i wzory rozwoju środków masowych 25
Główne problemy nauki o komunikowaniu masowym 28
Podstawowe różnice ujęć teoretycznych 29
Różne rodzaje teorii 30
Poziomy komunikowania 31
Nauka o komunikowaniu a badanie komunikowania masowego 32
Kłopoty terminologiczne 33
Część PIERWSZA. Podstawowe pojęcia i modele 33
1. Komunikowanie społeczne 37
1.1. Rola komunikowania w życiu społecznym 39
1.2. Definicje i pojęcie komunikowania 41
1.2.1. Zakres komunikowania 43
1.2.2. Intencjonalność komunikowania 43
1.2.3. Skuteczność komunikowania 44
1.2.4. Kierunek przekazu 44
1.2.5. Perswazyjność komunikowania 45
2. Środki i formy komunikowania 47
2.1. Pojęcie i klasyfikacja 47
2.2. Rozwój środków i form komunikowania 49
3. Modele procesu komunikowania 52
3.1. Pojęcie i użyteczność modelu 52
3.2. Cztery rodzaje modeli komunikowania 53
3.2.1. Model transmisji i jego warianty 54
3.2.2. Model ekspresyjny lub rytualny 67
3.2.3. Model rozgłosu: komunikowanie jako pokazywanie i przyciąganie uwagi 68
3.2.4. Model recepcji: kodowanie i dekodowanie przekazu 69
3.3. Propozycja modelu syntetycznego 73
3.4. Nowe wzory przepływu informacji 77
Część Druga. Początki i rozwój badań 81
4. Prekursorzy 83
4.1. Refleksja nad społecznymi aspektami komunikowania 83
4.1.1. Powstanie prasoznawstwa 83
4.1.2. Narodziny socjologii prasy 84
4.2. Początki mass media research 85
4.2.1. Warunki powstania 85
4.2.2. Rozkwit i stabilizacja 88
4.3. Bilans okresu 91
5. Aktualne tendencje 95
5.1. Powstanie i rozwój paradygmatu dominującego 95
5.2. Kres amerykańskiego monopolu 97
#6
5.3. Nurt krytyczny w zachodnich badaniach 98
5.4. Paradygmat alternatywny 100
5.5. Krystalizacja dziedziny badań 102
5.6. Nowe perspektywy 107
6. Media a struktura społeczna: wzajemne relacje 110
6.1. Cechy procesu komunikowania masowego 110
6.1.1. Typologia relacji społeczeństwo-kultura (media) 113
6.2. Komunikowanie jako proces mediowania stosunków społecznych 114
6.2.1. Metafory mediacji 116
6.3. Główne problemy relacji media a społeczeństwo 117
6.3.1. Media a problemy władzy i nierówności społecznej 117
6.3.2. Media a integracja i tożsamość społeczna 119
6.4. Komunikowanie masowe i zmiana społeczna 120
6.4.1. Teoria społeczeństwa masowego 120
6.4.2. Marksizm i media masowe 122
6.4.3. Funkcjonalistyczna teoria mediów i społeczeństwa 123
6.4.4. Krytyczna teoria polityczno-ekonomiczna 125
6.5. Podstawowe zasady działania mediów masowych 126
7. Media w perspektywie kulturoznawczej 130
7.1. Kultura jako symbolizacja rzeczywistości 130
7.1.1. Współzależności form komunikowania 131
7.1.2. Media a kultura masowa 134
7.1.3. Początki teorii krytycznej: szkoła frankfurcka 136
7.1.4. Późniejszy rozwój krytycznej teorii kulturowej: szkoła birminghamska 138
7.1.5. Dalszy rozwój teorii krytycznej: semiotyczna siła odbiorców 139
7.2. Techniczne środki komunikowania a kultura 140
7.2.1. Determinizm technologiczny w procesach komunikowania. Szkoła w Toronto 140
7.2.2. Model zmian techniki i kultury 142
7.3. Czy zmierzamy ku globalnej kulturze medialnej? 145
7.4. Postmodernistyczna perspektywa teoretyczna wobec mediów i społeczeństwa 147
Część Trzecia. Analiza funkcjonowania mediów masowych 149
8. Działanie i organizacja mediów 151
8. 1. Kierowanie mediami w gospodarce rynkowej 151
8.1.1. Ekonomika mediów masowych 151
8.1.2. Ogólny schemat regulacji działania mediów komunikowania 153
8.1.3. Kontrola państwowa 154
8.2. Interpretacja standardów i zasad działania mediów 155
8.2.1. Pojęcie dobra wspólnego (interesu społecznego) w mediach 155
8.2.2. Ład społeczny i solidarność 157
8.3. Normatywne doktryny działania mediów 158'
8.3.1. Ideologia liberalna 159
8.3.2. Wolność mediów 160
8.3.3. Tradycyjne zasady profesjonalnych mediów informacyjnych 162
8.3.4. Różnorodność mediów 164
8.3.5. Wariant doktryny liberalnej: odpowiedzialność społeczna 165
8.3.6. Ideologia komunistyczna (marksistowsko-leninowska) 167
8.3.7. Doktryna mediów w rozwoju społeczno-ekonomicznym 168
8.3.8. Doktryna demokratycznej partycypacji 168
8.3.9. Katolicka doktryna medialna 169
#7
8.3.10. Debaty na temat doktryn prasowych 171
8.4. Analiza polityki w dziedzinie mediów komunikowania 173
8.5. Instytucjonalizacja komunikowania masowego 174
8.5.1. Pozycja komunikatora zawodowego 174
8.5.2. Zespół redakcyjny jako system społeczny 176
8.5.3. Instytucje komunikowania masowego 178
8.5.4. Zasady selekcji 179
8.5.5. Kodeksy postępowania mediów 181
9. Przekazy masowe a wartości społeczne 184
9.1. Znaczenie analizy zawartości 184
9.1.1. Tradycje analizy zawartości 184
. 9.1.2. Sporne kwestie analizy zawartości 186
9.2. Tekst kultury i jego znaczenia 189
9.3. Treści mediów jako informacja 190
9.4. Płaszczyzny socjologicznej analizy zawartości 193
9.5. Ilustrujące przykłady 196
9.5.1 Ogólna struktura przekazów masowych 196
9.5.2. Perspektywy ideologiczne 196
9.6. Gatunki medialne 197
9.6.1. Wiadomości dziennikarskie 200
9.6.2. Bohaterowie i czarne charaktery 201
9.7. Przekazy masowe jako projekcja dominujących wartości społecznych 202
9.8. Problem relacji rzeczywistość-odbicie 204
10. Odbiorcy i publiczność 207
10.1. Audytorium a publiczność 207
10.2. Geneza i różnorodność audytoriów 207
10.3. Publiczność na tle struktury społecznej 209
10.3.1. Dwie koncepcje zbiorowości odbiorczych 209
10.3.2. Wczesne konceptualizacje audytorium jako masy 211
10.3.3. Od masy do rynku 214
10.4. Problemy konceptualizacji audytoriów 215
10.4.1. Dwie definicje odbiorcy i zbiorowości odbiorczych 215
10.5. Relacje pomiędzy publicznością a audytoriami 216
10.6. Typologia publiczności i audytorium 220
10.7. Zarys ujęcia socjologicznego 222
10.7.1. Badania nad odbiorcami 222
10.7.2. Strukturalna tradycja badań nad audytoriami 224
10.7.3. Tradycja behawioralna 225
10.7.4. Kulturoznawcza analiza recepcji 226
10.8. Problemy struktury audytorium 226
10.8.1. Wyjaśnienie struktury i składu audytorium 227
10.8.2. Formowanie audytorium 228
10.8.3. Społeczny charakter wykorzystania mediów 229
10.8.4. Normatywne ramy wykorzystania mediów 230
10.8.5. Pojęcie aktywności audytorium 231
10.8.6. Typologia audytoriów 232
10.9. Od odbiorcy do użytkownika: konsekwencje wprowadzenia mediów telematycznych 234
11 Oddziaływanie środków komunikowania masowego 236
11.1 Problemy badania oddziaływania środków masowych 236
11.1.1. Intencje komunikatora jako miara skuteczności wpływu 239
11.1.2. Problemy metodologiczne i koncepcyjne 240
#8
11.1.3. Szczeble i rodzaje skutków 241
11.2. Ewolucja poglądów dotyczących siły mediów 243
11.2.1. Pierwsza faza badań: wiara we wszechmocne media 243
11.2.2. Faza druga: Sprawdzanie teorii wszechmocnych mediów 244
11.2.3. Faza trzecia: Ponowne odkrycie siły mediów 246
11.2.4. Faza czwarta. Negocjowany wpływ mediów 247
11.3. Skutki komunikowania masowego - teorie klasyczne 247
11.3.1. Teorie psychologiczne 248
11.3.2. Teorie socjologiczne 250
11.3.3. Teorie kulturowe 251
11.4. Wpływ mediów jako zmienna zależna 253
11.4.1. Siła mediów może się zmieniać w czasie 253
11.4.2. Badania korzystania i satysfakcji z mediów 253
11.4.3. Socjalizacyjna i demoralizująca funkcja mediów 256
11.5. Oddziaływania środków masowych; podstawowe hipotezy 264
11.5.1. Rosnące dysproporcje poinformowania odbiorców 264
11.5.2. Stymulacja nastrojów społecznych 266
11.5.3. Hipoteza porządku dziennego 267
11.5.4. Spirala milczenia: formowanie klimatu opinii publicznej 269
11.6. Wnioski i postulaty 270
Część CZWARTA. Komunikowanie masowe a system społeczny 275
12. Media a rozwój społeczno-gospodarczy 277
12.1. Narodziny problemu 277
12.2. Teorie ekonomiczne 278
12.3. Teorie psychologiczne 279
12.4. Teorie komunikologiczne 280
12.4.1. Teorie dyfuzji innowacji 280
12.4.2. Teoria Lernera 281
12.4.3. Zasady Schramma 282
12.5. Ewolucja poglądów na rolę mediów w rozwoju 283
13. Ku społeczeństwu medialnemu 286
13.1. W poszukiwaniu nazwy epoki 286
13.1.1. Nowożytność i ponowoczesność 288
13.1.2. Społeczeństwo masowe 288
13.1.3. Społeczeństwo informacyjne 289
13.1.4. Społeczeństwo sieciowe 292
13.1.5. Społeczeństwo medialne 293
13.2. Mediatyzacja agory, amfiteatru i areny 296
13.2.1. Agora; od czwartej do pierwszej władzy 296
13.2.2. Amfiteatr: Al-Kaida w CNN 297
13.2.3. Arena: Koloseum świata 297
13.3. Pokolenie esemesów - zmediatyzowana osobowość naszych czasów 298
13.4. Mediamorfoza i prawa mediów 301
13.4.1. Trzy domeny (komunikacja, komunikowanie, dokumentacja) 301
13.4.2. Fonem, litera, piksel jako bity i bajty - "język cyfrowy" 302
13.4.3. Cztery prawa mediów, czyli tetrada McLuhana , 304
13.5. Wiek dostępu 304
13.6. Wykluczenie społeczne 305
13.7. Navigare necesse est - Żeglowanie jest koniecznością 306
13.7.1. Metafory w medioznawstwie 306
13.7.2. Kolumbowie Internetu: kompetencje medialne i edukacja medialna 307
13.8. Społeczeństwo medialne z ludzką twarzą 308
Bibliografia 310
Bibliografia uzupełniająca 337