Dane szczegółowe książki
Pedagogika: Podręcznik akademicki / Kwieciński, Zbigniew (1941-); Śliwerski, Bogusław (1954-)
Tytuł
Pedagogika: Podręcznik akademicki
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003
ISBN
83-01-14055-0
Hasła przedmiotowe
Informacje dodatkowe
Bibliografia przy rozdziale Indeksy
Nr tomu
1
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa (Zbigniew Kwieciński) 11
Część 1 PEDAGOGIKA JAKO NAUKA
Wstęp (Krzysztof Rubachą) 18
Rozdział 1. Edukacja jako przedmiot pedagogiki i jej subdyscyplin
(Krzysztof Rubachą) 21
1.1. Podstawowe pojęcia w pedagogice 24
1.2. Związek pedagogiki z innymi naukami 29
Rozdział 2. Metody zbierania danych w badaniach pedagogicznych
(Krzysztof Rubachą) 34
2.1. Metody jakościowe 34
2.1.1. Ogólna charakterystyka metod jakościowych 34
2.1.2. Obserwacja etnograficzna 36
2.1.3. Wywiad 40
2.1.4. Analiza archiwów 44
2.1.5. Cechy wspólne badań jakościowych 46
2.2. Metody ilościowe 47
2.2.1. Ogólna charakterystyka metod ilościowych 47
2.2.2. Metody obserwacyjne 48
2.2.3. Metody sondażowe 51
2.2.4. Cechy wspólne metod ilościowych 54
2.3. Strategie łączenia badań jakościowych i ilościowych 55
2.4. Metody zbierania danych a typy badań pedagogicznych 57
Rozdział 3. Budowanie teorii pedagogicznych (Krzysztof Rubachą) 59
3.1. Paradygmaty nauk społecznych a budowanie teorii pedagogicznych 59
3.2. Kierunki rozwoju teorii pedagogicznej 67
Bibliografia
69
6
Spis treści
Część II ROZWÓJ I ZMIENNOŚĆ WYCHOWANIA I KSZTAŁCENIA
Wstęp - pochwała historii i wykształcenia historycznego (Stefan Wołoszyn) 74
Rozdział 1. Wychowanie w społeczeństwach pierwotnych
(Stefan Wołoszyn) 77
Rozdział 2. Wychowanie i „nauczanie\\" w cywilizacjach starożytnego
Wschodu (Stefan Wołoszyn) 80
2.1. Chiny 80
2.2. Indie 82
2.3. Inne kultury starożytnego Wschodu 84
Rozdział 3. Wychowanie w starożytnej Europie (Stefan Wołoszyn) 87
3.1. Wychowanie w Grecji 87
3.1.1. Wychowanie spartańskie 87
3.1.2. Wychowanie ateńskie 88
3.2. Rola szkół filozoficznych 90
3.3. Kultura szkolna czasów hellenistycznych 91
3.4. Wychowanie w rodzinie i kształcenie szkolne w starożytnym Rzymie 93
3.5. Rozpad kultury i wychowania antycznego 95
Rozdział 4. Oświata i wychowanie w epoce średniowiecza
(Stefan Wołoszyn) 97
4.1. Klasztory i szkoły kościelne 97
4.2. Powstawanie uniwersytetów 99
4.3. Wychowanie „w domu obcym\\" 101
4.3.1. Wychowanie rycerskie 101
4.3.2. Wychowanie mieszczańskie 102
4.4. Oświata w Polsce średniowiecznej 102
Rozdział 5. Wykształcenie i kultura umysłowa w epoce renesansu
(Stefan Wołoszyn) 104
5.1. Humanizm i utopie humanistyczne 104
5.2. Cele wychowania humanistycznego 106
5.3. Gimnazja i kolegia humanistyczne 106
5.4. Myśl edukacyjna Andrzeja Frycza Modrzewskiego 109
5.5. Pedagogika i pedagogia Jana Amosa Komeńskiego 111
Rozdział 6. Kultura umysłowa i reformy szkolne w epoce oświecenia
(Stefan Wołoszyn) 115
6.1. Racjonalizm oświeceniowy i encyklopedyści 115
6.2. Wiedza czy rozwój? Obywatel czy człowiek? 117
6.2.1. Dylemat pedagogiczny Johna Locke\\'a 117
6.2.2. Dylemat pedagogiczny Jeana Jacques\\'a Rousseau 117
6.2.3. Dylemat pedagogiczny Claude\\'a Adriena HeWetiusa 118
Spis treści
7
6.3. Szkolnictwo średnie i reformy szkolne 119
6.4. Szkolnictwo ludowe i specjalne 122
6.4.1. Szkoły ludowe 122
6.4.2. Szkoły i zakłady specjalne 123
6.5. Reformy szkolne w Polsce 124 6.5.1. Komisja Edukacji Narodowej 127
6.6. Projekty organizacji wychowania i oświecenia publicznego Wielkiej Rewo¬lucji Francuskiej 130
Rozdział 7. Rozwój nowoczesnych systemów szkolnych w XIX wieku
(Stefan Wołoszyn) 133
7.1. Tendencje ogólne i ustawodawstwo szkolne 133
7.2. Elementarne szkolnictwo ludowe 135
7.3. Neohumanistyczne szkoły średnie i wyższe 138
7.3.1. Gimnazja klasyczne 138
7.3.2. Gimnazja realne 139
7.3.3. Uniwersytety i politechniki 143
7.4. Wyspy oświatowe na ziemiach polskich 145
7.4.1. Zabór rosyjski 145
7.4.2. Zabór pruski 150
7.4.3. Zabór austriacki 152
Rozdział 8. Oświata i wychowanie w XX wieku (Stefan Wołoszyn) 155
8.1. Upowszechnianie się jednolitych systemów szkolnych 155 8.1.1. System szkolny w Polsce 160
8.2. Radykalna krytyka edukacji szkolnej i poszukiwanie nowych strategii oświatowych 165
8.3. Nowatorskie nurty edukacyjne 170
8.3.1. Czy „stulecie dziecka\\"? 170
8.3.2. Walka o prawa dziecka 174
8.3.3. Poszukiwanie przez młodzież nowych wizji świata 176
Bibliografia 181
Część III WSPÓŁCZESNE PRĄDY I KIERUNKI PEDAGOGICZNE
Wstęp (Bogusław Śliwerski) 184
Rozdział 1. Pedagogika pozytywistyczna (Teresa Hejnicka-Bezwińska) ©
1.1. Ewolucja orientacji pozytywistycznej 196
1.2. Faza ekspansji pełnego programu badawczego pozytywizmu 198
1.3. Charakterystyka orientacji pozytywistycznej w pedagogice 201
1.4. Stosunek do innych kierunków pedagogicznych - przejście od „pedagogii\\"
do „pedagogiki\\" 204
1.4.1. Tworzenie instytucjonalnych podstaw unaukowienia myślenia o edu¬kacji i oświacie 205
1.4.2. Unaukowienie pedagogiki poprzez wykorzystanie dorobku i osiągnięć psychologii - psychologizm pedagogiczny 208
8
Spis treści
1.4.3. Unaukowienie pedagogiki poprzez wykorzystanie dorobku i osiągnięć socjologii - socjologizm pedagogiczny 211
1.4.4. Scjentyzm 214
1.5. Recepcja i krytyka pozytywizmu 215
1.6. Ramy czasowe i zasięg terytorialny 215
Rozdział 2. Pedagogika kultury (Bogusław Miłerski) 220
2.1. Geneza i pojęcie 221
2.2. Przesłanki filozoficzne 223
2.3. Poglądy pedagogiczne 227
2.4. Status naukowy 229
Rozdział 3. Pedagogika personalistyczna (Marian Nowak) 232
3.1. Podstawowe kategorie i terminologia 233
3.2. Personalizm w myśli filozoficznej - jego odmiany oraz cechy wspólne 237
3.3. Personalizm w pedagogice 239
3.3.1. Założenia i antropologiczne podstawy pedagogiki personalistycznej 239
3.3.2. Wychowanie i nauczanie według personalizmu 241
3.3.3. Cele wychowania według personalizmu 242
3.3.4. Relacja wychowawca/nauczyciel - wychowanek/uczeń według per¬sonalizmu 244
3.3.5. Treści wychowania i nauczania 245
3.4. Podsumowanie 246
Rozdział 4. Pedagogika egzystencjalna (Janusz Tarnowski) 248
4.1. Geneza egzystencjalizmu 248
4.2. Tendencje przeciwstawne w egzystencjalizmie 249
4.2.1. Tendencja agnostyczno-ateistyczna 250
4.2.2. Tendencja teistyczna 252
4.3. Podstawy pedagogiki egzystencjalnej 256
4.4. Egzystencjalne kategorie pedagogiczne 258
4.4.1. Dialog 258
4.4.2. Autentyczność 259
4.4.3. Zaangażowanie 260
Rozdział 5. Pedagogika religii (Bogusław Miłerski) 261
5.1. Status naukowy i przedmiot badań 261
5.2. Rozwój pedagogiki religii na świecie 265
5.3. Pedagogika religii w Polsce 270
5.4. Koncepcje i ich znaczenie pedagogiczne 271
5.4.1. Antropologia religijna jako podstawa edukacji 273
5.4.2. Człowiek jako podmiot edukacji 273
5.4.3. Edukacja jako proces odnowy życia 274
5.4.4. Edukacja jako egzystencjalna hermeneutyka tekstów 275
5.4.5. Edukacja jako hermeneutyka doświadczeń 276
5.4.6. Edukacja jako dialog 277
Rozdział 6. Pedagogika Nowego Wychowania (Sławomir Sztobryn) 278
6.1. Definicja i charakterystyka prądu 278
6.1.1. Geneza nazwy i jej warianty 281
Spis treści
9
6.1.2. Ramy czasowe, zasięg terytorialny 281
6.2. Czynniki wyodrębniające nową pedagogikę 282
6.2.1. Krytyka szkoły tradycyjnej 282
6.2.2. Psychologia eksperymentalna 283
6.2.3. Krytyka podstawowych pojęć i nowoczesne metody badań 285
6.3. Główne idee Nowego Wychowania 286
6.4. Krytyka Nowego Wychowania 290
Rozdział 7. Pedagogika waldorfska (Bogusław Sliwerski) 293
7.1. Rudolf Steiner - twórca pedagogiki waldorfskiej 293
7.2. Powstanie szkoły typu Waldorf 295
7.3. Antropozoficzne podstawy szkoły waldorfskiej 298
7.4. Recepcja pedagogiki R. Steinera w Polsce 305
Rozdział 8. Pedagogika pragmatyzmu (Zbyszko Melosik) 307
8.1. Pragmatyzm Johna Deweya 308
8.1.1. Filozoficzne podstawy pedagogiki pragmatyzmu J. Deweya 308
8.1.2. Poglądy J. Deweya na edukację 311
8.2. Neopragmatyzm Richarda Rorty\\'ego 317
8.3. Teoretyczne kontrowersje wobec pragmatyzmu 322
Rozdział 9. Pedagogika Marii Montessori (Ryszard Kucha) 12A
9.1. Miejsce M. Montessori w pedagogice w perspektywie historycznej 324
9.2. W drodze ku wielkości i sławie 328
9.3. Specyfika pedagogiki M. Montessori 332
9.4. Kochać dziecko - to znaczy służyć mu jak dalece to możliwe 333
Rozdział 10. Pedagogika Janusza Korczaka (Bogusław Sliwerski) 335
10.1. Zycie i dzieła J. Korczaka 335
10.2. Podstawowe założenia pedagogiki J. Korczaka 337
10.3. Recepcja pedagogiki J. Korczaka w Polsce 345
Rozdział 11. Pedagogika Petera Petersena (Sławomir Sztobryn) 348
11.1. Życie P. Petersena 348
11.2. Poglądy pedagogiczne P. Petersena 349
11.3. Recepcja stanowiska P. Petersena 353
11.4. Krytyka pedagogiki P. Petersena 354
Rozdział 12. Pedagogika Celestyna Freineta (Sławomir Sztobryn) 356
12.1. Życie C. Freineta 357
12.2. Poglądy pedagogiczne C. Freineta 358
12.3. Recepcja i krytyka stanowiska C. Freineta 361
12.4. Formy instytucjonalne ruchu Nowoczesnej Szkoły Francuskiej 362
Rozdział 13. Pedagogika krytyczna (Tomasz Szkudlarek) 363
13.1. Pedagogika a myślenie krytyczne 363
13.2. Pedagogika krytyczna - podstawowe założenia 364
13.2.1. Diagnoza 365
13.2.2. Cele i kierunki interwencji 370
13.2.3. Rezultaty: nadzieja i kontrowersje 375
10
Spis treści
Rozdział 14. Pedagogika antyautorytarna (Bogusław Sliwerski) 378
14.1. Nurt polityczny 379
14.2. Nurt edukacyjny 383
14.3. Wychowanie permisywne 389
14.4. Pedagogika antyautorytarna w praktyce 391
Rozdział 15. Pedagogika emancypacyjna (Hanna Zielińska-Kostyto) 394
15.1. Istota pedagogiki emancypacyjnej 394
15.2. Geneza nazwy, narodziny prądu i jego przesłanki 395
15.3. Wybrani przedstawiciele pedagogiki emancypacyjnej 401
15.3.1. Paulo Freire 401
15.3.2. Ivan lllich 404
15.3.3. Noam Chomsky 408
15.4. Pedagogika emancypacyjna w Polsce 412
15.5. Krytyka pedagogiki emancypacyjnej 414
Rozdział 16. Pedagogika międzykulturowa (Tomasz Szkudlarek) 415
16.1. Kultura i edukacja 415
16.1.1. Pedagogika modernistyczna 415
16.1.2. Dekolonizacja i źródła edukacji międzykulturowej 417
16.2. Orientacje w edukacji międzykulturowej 418
16.2.1. Kontekst polityczny - USA 420
16.2.2. Kontekst polityczny - integracja europejska 421
16.2.3. Doświadczenia polskie 422
16.3. Kontrowersje wokół edukacji międzykulturowej 423
Rozdział 17. Pedagogika ekologiczna (Agnieszka Gromkowska-Melosik) 425
17.1. Pojęcie ekologii i ekosystemu 425
17.2. Powstanie i rozwój ruchu ekologicznego 426
17.3. Główne nurty we współczesnej ekologii 428
Rozdział 18. Pedagogika negatywna (Bogusław Sliwerski) 436
18.1. Geneza i ewolucja pedagogiki negatywnej 436
18.2. Antypedagogika, czyli redukcja wychowania 439
18.3. Przedmiot badań pedagogiki negatywnej 441
Rozdział 19. Pedagogika postmodernizmu (Zbyszko Melosik) 452
19.1. Podstawowe cechy postmodernistycznej teorii społecznej 452
19.2. Modernistyczny dyskurs edukacji, postmodernistyczne kontrowersje 456
19.3. Postmodernizm i edukacja: możliwości i zagrożenia 459
19.4. Konserwatywna krytyka postmodernizmu 463
Bibliografia 465
Indeks osób 468
Indeks rzeczowy 484
O autorach
494
Część 1 PEDAGOGIKA JAKO NAUKA
Wstęp (Krzysztof Rubachą) 18
Rozdział 1. Edukacja jako przedmiot pedagogiki i jej subdyscyplin
(Krzysztof Rubachą) 21
1.1. Podstawowe pojęcia w pedagogice 24
1.2. Związek pedagogiki z innymi naukami 29
Rozdział 2. Metody zbierania danych w badaniach pedagogicznych
(Krzysztof Rubachą) 34
2.1. Metody jakościowe 34
2.1.1. Ogólna charakterystyka metod jakościowych 34
2.1.2. Obserwacja etnograficzna 36
2.1.3. Wywiad 40
2.1.4. Analiza archiwów 44
2.1.5. Cechy wspólne badań jakościowych 46
2.2. Metody ilościowe 47
2.2.1. Ogólna charakterystyka metod ilościowych 47
2.2.2. Metody obserwacyjne 48
2.2.3. Metody sondażowe 51
2.2.4. Cechy wspólne metod ilościowych 54
2.3. Strategie łączenia badań jakościowych i ilościowych 55
2.4. Metody zbierania danych a typy badań pedagogicznych 57
Rozdział 3. Budowanie teorii pedagogicznych (Krzysztof Rubachą) 59
3.1. Paradygmaty nauk społecznych a budowanie teorii pedagogicznych 59
3.2. Kierunki rozwoju teorii pedagogicznej 67
Bibliografia
69
6
Spis treści
Część II ROZWÓJ I ZMIENNOŚĆ WYCHOWANIA I KSZTAŁCENIA
Wstęp - pochwała historii i wykształcenia historycznego (Stefan Wołoszyn) 74
Rozdział 1. Wychowanie w społeczeństwach pierwotnych
(Stefan Wołoszyn) 77
Rozdział 2. Wychowanie i „nauczanie\\" w cywilizacjach starożytnego
Wschodu (Stefan Wołoszyn) 80
2.1. Chiny 80
2.2. Indie 82
2.3. Inne kultury starożytnego Wschodu 84
Rozdział 3. Wychowanie w starożytnej Europie (Stefan Wołoszyn) 87
3.1. Wychowanie w Grecji 87
3.1.1. Wychowanie spartańskie 87
3.1.2. Wychowanie ateńskie 88
3.2. Rola szkół filozoficznych 90
3.3. Kultura szkolna czasów hellenistycznych 91
3.4. Wychowanie w rodzinie i kształcenie szkolne w starożytnym Rzymie 93
3.5. Rozpad kultury i wychowania antycznego 95
Rozdział 4. Oświata i wychowanie w epoce średniowiecza
(Stefan Wołoszyn) 97
4.1. Klasztory i szkoły kościelne 97
4.2. Powstawanie uniwersytetów 99
4.3. Wychowanie „w domu obcym\\" 101
4.3.1. Wychowanie rycerskie 101
4.3.2. Wychowanie mieszczańskie 102
4.4. Oświata w Polsce średniowiecznej 102
Rozdział 5. Wykształcenie i kultura umysłowa w epoce renesansu
(Stefan Wołoszyn) 104
5.1. Humanizm i utopie humanistyczne 104
5.2. Cele wychowania humanistycznego 106
5.3. Gimnazja i kolegia humanistyczne 106
5.4. Myśl edukacyjna Andrzeja Frycza Modrzewskiego 109
5.5. Pedagogika i pedagogia Jana Amosa Komeńskiego 111
Rozdział 6. Kultura umysłowa i reformy szkolne w epoce oświecenia
(Stefan Wołoszyn) 115
6.1. Racjonalizm oświeceniowy i encyklopedyści 115
6.2. Wiedza czy rozwój? Obywatel czy człowiek? 117
6.2.1. Dylemat pedagogiczny Johna Locke\\'a 117
6.2.2. Dylemat pedagogiczny Jeana Jacques\\'a Rousseau 117
6.2.3. Dylemat pedagogiczny Claude\\'a Adriena HeWetiusa 118
Spis treści
7
6.3. Szkolnictwo średnie i reformy szkolne 119
6.4. Szkolnictwo ludowe i specjalne 122
6.4.1. Szkoły ludowe 122
6.4.2. Szkoły i zakłady specjalne 123
6.5. Reformy szkolne w Polsce 124 6.5.1. Komisja Edukacji Narodowej 127
6.6. Projekty organizacji wychowania i oświecenia publicznego Wielkiej Rewo¬lucji Francuskiej 130
Rozdział 7. Rozwój nowoczesnych systemów szkolnych w XIX wieku
(Stefan Wołoszyn) 133
7.1. Tendencje ogólne i ustawodawstwo szkolne 133
7.2. Elementarne szkolnictwo ludowe 135
7.3. Neohumanistyczne szkoły średnie i wyższe 138
7.3.1. Gimnazja klasyczne 138
7.3.2. Gimnazja realne 139
7.3.3. Uniwersytety i politechniki 143
7.4. Wyspy oświatowe na ziemiach polskich 145
7.4.1. Zabór rosyjski 145
7.4.2. Zabór pruski 150
7.4.3. Zabór austriacki 152
Rozdział 8. Oświata i wychowanie w XX wieku (Stefan Wołoszyn) 155
8.1. Upowszechnianie się jednolitych systemów szkolnych 155 8.1.1. System szkolny w Polsce 160
8.2. Radykalna krytyka edukacji szkolnej i poszukiwanie nowych strategii oświatowych 165
8.3. Nowatorskie nurty edukacyjne 170
8.3.1. Czy „stulecie dziecka\\"? 170
8.3.2. Walka o prawa dziecka 174
8.3.3. Poszukiwanie przez młodzież nowych wizji świata 176
Bibliografia 181
Część III WSPÓŁCZESNE PRĄDY I KIERUNKI PEDAGOGICZNE
Wstęp (Bogusław Śliwerski) 184
Rozdział 1. Pedagogika pozytywistyczna (Teresa Hejnicka-Bezwińska) ©
1.1. Ewolucja orientacji pozytywistycznej 196
1.2. Faza ekspansji pełnego programu badawczego pozytywizmu 198
1.3. Charakterystyka orientacji pozytywistycznej w pedagogice 201
1.4. Stosunek do innych kierunków pedagogicznych - przejście od „pedagogii\\"
do „pedagogiki\\" 204
1.4.1. Tworzenie instytucjonalnych podstaw unaukowienia myślenia o edu¬kacji i oświacie 205
1.4.2. Unaukowienie pedagogiki poprzez wykorzystanie dorobku i osiągnięć psychologii - psychologizm pedagogiczny 208
8
Spis treści
1.4.3. Unaukowienie pedagogiki poprzez wykorzystanie dorobku i osiągnięć socjologii - socjologizm pedagogiczny 211
1.4.4. Scjentyzm 214
1.5. Recepcja i krytyka pozytywizmu 215
1.6. Ramy czasowe i zasięg terytorialny 215
Rozdział 2. Pedagogika kultury (Bogusław Miłerski) 220
2.1. Geneza i pojęcie 221
2.2. Przesłanki filozoficzne 223
2.3. Poglądy pedagogiczne 227
2.4. Status naukowy 229
Rozdział 3. Pedagogika personalistyczna (Marian Nowak) 232
3.1. Podstawowe kategorie i terminologia 233
3.2. Personalizm w myśli filozoficznej - jego odmiany oraz cechy wspólne 237
3.3. Personalizm w pedagogice 239
3.3.1. Założenia i antropologiczne podstawy pedagogiki personalistycznej 239
3.3.2. Wychowanie i nauczanie według personalizmu 241
3.3.3. Cele wychowania według personalizmu 242
3.3.4. Relacja wychowawca/nauczyciel - wychowanek/uczeń według per¬sonalizmu 244
3.3.5. Treści wychowania i nauczania 245
3.4. Podsumowanie 246
Rozdział 4. Pedagogika egzystencjalna (Janusz Tarnowski) 248
4.1. Geneza egzystencjalizmu 248
4.2. Tendencje przeciwstawne w egzystencjalizmie 249
4.2.1. Tendencja agnostyczno-ateistyczna 250
4.2.2. Tendencja teistyczna 252
4.3. Podstawy pedagogiki egzystencjalnej 256
4.4. Egzystencjalne kategorie pedagogiczne 258
4.4.1. Dialog 258
4.4.2. Autentyczność 259
4.4.3. Zaangażowanie 260
Rozdział 5. Pedagogika religii (Bogusław Miłerski) 261
5.1. Status naukowy i przedmiot badań 261
5.2. Rozwój pedagogiki religii na świecie 265
5.3. Pedagogika religii w Polsce 270
5.4. Koncepcje i ich znaczenie pedagogiczne 271
5.4.1. Antropologia religijna jako podstawa edukacji 273
5.4.2. Człowiek jako podmiot edukacji 273
5.4.3. Edukacja jako proces odnowy życia 274
5.4.4. Edukacja jako egzystencjalna hermeneutyka tekstów 275
5.4.5. Edukacja jako hermeneutyka doświadczeń 276
5.4.6. Edukacja jako dialog 277
Rozdział 6. Pedagogika Nowego Wychowania (Sławomir Sztobryn) 278
6.1. Definicja i charakterystyka prądu 278
6.1.1. Geneza nazwy i jej warianty 281
Spis treści
9
6.1.2. Ramy czasowe, zasięg terytorialny 281
6.2. Czynniki wyodrębniające nową pedagogikę 282
6.2.1. Krytyka szkoły tradycyjnej 282
6.2.2. Psychologia eksperymentalna 283
6.2.3. Krytyka podstawowych pojęć i nowoczesne metody badań 285
6.3. Główne idee Nowego Wychowania 286
6.4. Krytyka Nowego Wychowania 290
Rozdział 7. Pedagogika waldorfska (Bogusław Sliwerski) 293
7.1. Rudolf Steiner - twórca pedagogiki waldorfskiej 293
7.2. Powstanie szkoły typu Waldorf 295
7.3. Antropozoficzne podstawy szkoły waldorfskiej 298
7.4. Recepcja pedagogiki R. Steinera w Polsce 305
Rozdział 8. Pedagogika pragmatyzmu (Zbyszko Melosik) 307
8.1. Pragmatyzm Johna Deweya 308
8.1.1. Filozoficzne podstawy pedagogiki pragmatyzmu J. Deweya 308
8.1.2. Poglądy J. Deweya na edukację 311
8.2. Neopragmatyzm Richarda Rorty\\'ego 317
8.3. Teoretyczne kontrowersje wobec pragmatyzmu 322
Rozdział 9. Pedagogika Marii Montessori (Ryszard Kucha) 12A
9.1. Miejsce M. Montessori w pedagogice w perspektywie historycznej 324
9.2. W drodze ku wielkości i sławie 328
9.3. Specyfika pedagogiki M. Montessori 332
9.4. Kochać dziecko - to znaczy służyć mu jak dalece to możliwe 333
Rozdział 10. Pedagogika Janusza Korczaka (Bogusław Sliwerski) 335
10.1. Zycie i dzieła J. Korczaka 335
10.2. Podstawowe założenia pedagogiki J. Korczaka 337
10.3. Recepcja pedagogiki J. Korczaka w Polsce 345
Rozdział 11. Pedagogika Petera Petersena (Sławomir Sztobryn) 348
11.1. Życie P. Petersena 348
11.2. Poglądy pedagogiczne P. Petersena 349
11.3. Recepcja stanowiska P. Petersena 353
11.4. Krytyka pedagogiki P. Petersena 354
Rozdział 12. Pedagogika Celestyna Freineta (Sławomir Sztobryn) 356
12.1. Życie C. Freineta 357
12.2. Poglądy pedagogiczne C. Freineta 358
12.3. Recepcja i krytyka stanowiska C. Freineta 361
12.4. Formy instytucjonalne ruchu Nowoczesnej Szkoły Francuskiej 362
Rozdział 13. Pedagogika krytyczna (Tomasz Szkudlarek) 363
13.1. Pedagogika a myślenie krytyczne 363
13.2. Pedagogika krytyczna - podstawowe założenia 364
13.2.1. Diagnoza 365
13.2.2. Cele i kierunki interwencji 370
13.2.3. Rezultaty: nadzieja i kontrowersje 375
10
Spis treści
Rozdział 14. Pedagogika antyautorytarna (Bogusław Sliwerski) 378
14.1. Nurt polityczny 379
14.2. Nurt edukacyjny 383
14.3. Wychowanie permisywne 389
14.4. Pedagogika antyautorytarna w praktyce 391
Rozdział 15. Pedagogika emancypacyjna (Hanna Zielińska-Kostyto) 394
15.1. Istota pedagogiki emancypacyjnej 394
15.2. Geneza nazwy, narodziny prądu i jego przesłanki 395
15.3. Wybrani przedstawiciele pedagogiki emancypacyjnej 401
15.3.1. Paulo Freire 401
15.3.2. Ivan lllich 404
15.3.3. Noam Chomsky 408
15.4. Pedagogika emancypacyjna w Polsce 412
15.5. Krytyka pedagogiki emancypacyjnej 414
Rozdział 16. Pedagogika międzykulturowa (Tomasz Szkudlarek) 415
16.1. Kultura i edukacja 415
16.1.1. Pedagogika modernistyczna 415
16.1.2. Dekolonizacja i źródła edukacji międzykulturowej 417
16.2. Orientacje w edukacji międzykulturowej 418
16.2.1. Kontekst polityczny - USA 420
16.2.2. Kontekst polityczny - integracja europejska 421
16.2.3. Doświadczenia polskie 422
16.3. Kontrowersje wokół edukacji międzykulturowej 423
Rozdział 17. Pedagogika ekologiczna (Agnieszka Gromkowska-Melosik) 425
17.1. Pojęcie ekologii i ekosystemu 425
17.2. Powstanie i rozwój ruchu ekologicznego 426
17.3. Główne nurty we współczesnej ekologii 428
Rozdział 18. Pedagogika negatywna (Bogusław Sliwerski) 436
18.1. Geneza i ewolucja pedagogiki negatywnej 436
18.2. Antypedagogika, czyli redukcja wychowania 439
18.3. Przedmiot badań pedagogiki negatywnej 441
Rozdział 19. Pedagogika postmodernizmu (Zbyszko Melosik) 452
19.1. Podstawowe cechy postmodernistycznej teorii społecznej 452
19.2. Modernistyczny dyskurs edukacji, postmodernistyczne kontrowersje 456
19.3. Postmodernizm i edukacja: możliwości i zagrożenia 459
19.4. Konserwatywna krytyka postmodernizmu 463
Bibliografia 465
Indeks osób 468
Indeks rzeczowy 484
O autorach
494