Dane szczegółowe książki
Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych: studia i materiały / Urbaniak-Zając, Danuta (1957-); Piekarski, Jacek
Tytuł
Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych: studia i materiały
Wydawnictwo
Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2001
ISBN
8371714211
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wprowadzenie (Danuta Urbaniak-Zając, Jacek Piekarski) ................ 7
Część I
Badania jakościowe - orientacje teoretyczno-metodologiczne
Badania jakościowe - uwagi wprowadzające (Danuta Urbaniak-Zając, Jacek Piekarski) 13
1. Społeczny i naukowy kontekst reaktywowania jakościowych badań empirycznych 18
2. Specyfika jakościowej orientacji badawczej - podstawowe typy badań ...... 22
3. Podsumowanie ...................................... 29
Bibliografia ........................................... 30
W poszukiwaniu istoty, czyli o możliwości otwierania horyzontu badań pedagogicznych na metodę fenomenologii (Ewa Cyrańska) .................... 32
1. Fenomenologia jako sprzeciw ............................. 32
2. Intencje fenomenologów ................................. 34
2.1. Epoche. Świadomość. Doświadczenie ....................... 34
2.2. Fenomen. Istota. Sens ............................... 37
2.3. Świat przeżywany. Rozumienie. Wyjaśnianie .................. 40
3. Metoda/y fenomenologii ................................ 41
4. Metoda opisu fenomenologicznego .......................... 45
4.1. Opis ......................................... 45
4.2. Język fenomenologii ................................ 47
5. Oferta fenomenologii - uwagi końcowe ........................ 49
Bibliografia ........................................... 50
Obiektywna hermeneutyka jako metoda rekonstrukcyjnych badań empirycznych (Danuta
Urbaniak-Zając) ....................................... 52
1. Podstawy teoretyczne .............................. si"M • 52
2. Procedura postępowania ................................ 58
3. Podsumowanie i krytyka metody ........................... 61
Bibliografia ........................................... 64
Wypowiedzi biograficzne w analizie hermeneutycznej (Bohdan Cyrański) ........ 65
1. Próba uzasadnienia metody ............................... 65
2. Mowa i pismo .............................-.--•---- 68
2.1. Mowa ........................................ 68
2.2. Pismo ................................,.,.--;.-.. 71
Bibliografia ................................-.-."-"•* *--• *•L- * ' 76
Koncepcje i metody badań biograficznych w naukach o wychowaniu (Heinz-Herman
Krtger) ............................................ 77
1. Wprowadzenie ...................................... 77
2. Kierunki rozwoju badań biograficznych w naukach o wychowaniu ........ 78
3. Główne zagadnienia i teoretyczne przesłanki badań biograficznych w naukach o wychowaniu ......................................... 81
4. Metody badań biograficznych w naukach o wychowaniu ............. 83
5. Perspektywy badawcze i problemy ........................... 87
Bibliografia ........................................... 88
Część II
Wybrane metody badań jakościowych i ich zastosowania
Jakościowe metody badań nad socjalizacją w naukach o wychowaniu (z uwzględnieniem historycznych badań nad młodzieżą) (Jutta Ecarius) ............... 93
1. Badania biograficzne w historycznych i pedagogicznych badaniach nad socjalizacją 93 1.1. Paradygmat interpretacyjny i hermeneutyka Diltheya. Podstawowe założenia
badań nad socjalizacją ............................... 94
l .2. Historyczność ludzi w ich świecie życia: teoretyczne odniesienia historycznych
badań nad socjalizacją ............................... 96
2. Metody jakościowe ................................... 99
2.1. Postępowanie w badaniach narracyjnych i obiektywna hermeneutyka .... 99
2.2. Oral history (wywiad wspomnieniowy) ...................... 101
3. Dostępność danych i wyniki badań nt. Historia społeczna i generacje rodzinne w Niemczech Wschodnich. Wychowanie i uczenie się w porównaniach międzypokole-niowych .......................................... 104
Bibliografia ........................................... 107
Wywiad narracyjny w badaniach biograficznych (Gisela Jakob) ............. 111
1. Możliwości poznawcze procedury badań narracyjnych w analizie procesów i biografii 112
2. Teoria opowiadania jako źródło przesłanek dla opracowania wywiadu narracyjnego
oraz opis sytuacji zbierania danych .......................... 115
3. Rekonstrukcja przebiegu historii życia w procesie opracowania materiału .... 117
4. Problemy i pytania otwarte .............................. 123
Bibliografia ........................................... 124
"Moje nieczyste sumienie jest właściwie superwrazliwe" Badania nad dzieciństwem w Niemczech (/ró Kópp, Wilfried Lippitz) ............................ 127
1. Niemiecka tradycja badań nad dziećmi i dzieciństwem - przegląd ........ 127
2. Dygresja: samodzielne supernowoczesne (hochmoderne) dziecko w refleksyjnym nowoczesnym społeczeństwie ............................... 136
3. Metody i przykład badań nad dzieciństwem, ukierunkowanych na świat przeżywany
w aspekcie modernizacji dzieciństwa ......................... 142
3.1. Metody badawcze ................................. 144
3. .1. Wywiad narracyjny ............................. 145
3. .2. Wywiad oparty na dyspozycjach ..................... 146
3. .3. Narracyjny wywiad na temat przebiegu dnia (Tageslaufinterview) . . 147 3. .4. Narracyjna mapa .............................. 148
3. .5. Narracyjny plan mieszkania ........................ 149
3. .6. Inwentarz działań .............................. 150
3.1.7. Inwentarz stanu posiadania (Besilzinventare) ............... 150
3.1.8. Wywiad na podstawie fotografii ..................... 151
3.2. Przykład Susanne: życie dzieci w okolicy Oldenburga, 1996 ......... 152
4. Praktyka badań jakościowych prowadzonych z dziećmi .............. 158
4.1. Założenia ...................................... 158
4.2. Niektóre punkty sporne .............................. 160
5. Aneks ........................................... 161
Bibliografia ........................................... 168
B.
^^^^Mr*^^^^^^^^^P^
Dokumentująca interpretacja wzorów orientacji działania (Ralf Bohnsack) ....... 170
Bibliografia ........................................... 189
Ci, którzy przegrali w procesie modernizacji - chuligani (hooligans), młodzież w sy- - _ tuacji bez wyjścia (Biograficzna rekonstrukcja przypadku i środowiska z wykorzystaniem procedury obiektywnej hermeneutyki) (Bernhard Hmtpert) ........... 190
1. Poprzez obiektywnie hermeneutyczną rekonstrukcję przypadków do profesjonalizacji pracy społecznej ............................. 190
2. Analiza przypadku .................................... 192
3. "Zadymy i kumple" ................................... 193
Pf 3.1. Biograficzna rekonstrukcja przypadku - Eryk ................. 193
3.1.1. Ruch hooligans ............................... 193
3.1.2. Środowisko robotnicze pod naciskiem modernizacji - Eryk: chuligan
(hools) i górnik ............................... 194
'*' 3.2. Hipoteza dotycząca struktury biografii ..................... 195
3.3. Analiza pierwszych sekwencji ........................... 197
3.4. Pierwsze sformułowanie charakterystyki przypadku (hipoteza przypadku) . 202
4. Uwagi końcowe ..................................... 203
Bibliografia ........................................... 205
Jakościowe badania zinstytucjonalizowanej pomocy dzieciom i młodzieży (Christian
Luders) ............................................ 207
1. Jakościowe badania zinstytucjonalizowanej pomocy dzieciom i młodzieży - na czym
t polega ich specyfika? .................................. 208
2. Jakościowe badania pomocy dzieciom i młodzieży - miedzy nauką, polityką i praktyką ............................................ 212
3. Wyzwania ......................................... 216
Bibliografia ........................................... 218
Część I
Badania jakościowe - orientacje teoretyczno-metodologiczne
Badania jakościowe - uwagi wprowadzające (Danuta Urbaniak-Zając, Jacek Piekarski) 13
1. Społeczny i naukowy kontekst reaktywowania jakościowych badań empirycznych 18
2. Specyfika jakościowej orientacji badawczej - podstawowe typy badań ...... 22
3. Podsumowanie ...................................... 29
Bibliografia ........................................... 30
W poszukiwaniu istoty, czyli o możliwości otwierania horyzontu badań pedagogicznych na metodę fenomenologii (Ewa Cyrańska) .................... 32
1. Fenomenologia jako sprzeciw ............................. 32
2. Intencje fenomenologów ................................. 34
2.1. Epoche. Świadomość. Doświadczenie ....................... 34
2.2. Fenomen. Istota. Sens ............................... 37
2.3. Świat przeżywany. Rozumienie. Wyjaśnianie .................. 40
3. Metoda/y fenomenologii ................................ 41
4. Metoda opisu fenomenologicznego .......................... 45
4.1. Opis ......................................... 45
4.2. Język fenomenologii ................................ 47
5. Oferta fenomenologii - uwagi końcowe ........................ 49
Bibliografia ........................................... 50
Obiektywna hermeneutyka jako metoda rekonstrukcyjnych badań empirycznych (Danuta
Urbaniak-Zając) ....................................... 52
1. Podstawy teoretyczne .............................. si"M • 52
2. Procedura postępowania ................................ 58
3. Podsumowanie i krytyka metody ........................... 61
Bibliografia ........................................... 64
Wypowiedzi biograficzne w analizie hermeneutycznej (Bohdan Cyrański) ........ 65
1. Próba uzasadnienia metody ............................... 65
2. Mowa i pismo .............................-.--•---- 68
2.1. Mowa ........................................ 68
2.2. Pismo ................................,.,.--;.-.. 71
Bibliografia ................................-.-."-"•* *--• *•L- * ' 76
Koncepcje i metody badań biograficznych w naukach o wychowaniu (Heinz-Herman
Krtger) ............................................ 77
1. Wprowadzenie ...................................... 77
2. Kierunki rozwoju badań biograficznych w naukach o wychowaniu ........ 78
3. Główne zagadnienia i teoretyczne przesłanki badań biograficznych w naukach o wychowaniu ......................................... 81
4. Metody badań biograficznych w naukach o wychowaniu ............. 83
5. Perspektywy badawcze i problemy ........................... 87
Bibliografia ........................................... 88
Część II
Wybrane metody badań jakościowych i ich zastosowania
Jakościowe metody badań nad socjalizacją w naukach o wychowaniu (z uwzględnieniem historycznych badań nad młodzieżą) (Jutta Ecarius) ............... 93
1. Badania biograficzne w historycznych i pedagogicznych badaniach nad socjalizacją 93 1.1. Paradygmat interpretacyjny i hermeneutyka Diltheya. Podstawowe założenia
badań nad socjalizacją ............................... 94
l .2. Historyczność ludzi w ich świecie życia: teoretyczne odniesienia historycznych
badań nad socjalizacją ............................... 96
2. Metody jakościowe ................................... 99
2.1. Postępowanie w badaniach narracyjnych i obiektywna hermeneutyka .... 99
2.2. Oral history (wywiad wspomnieniowy) ...................... 101
3. Dostępność danych i wyniki badań nt. Historia społeczna i generacje rodzinne w Niemczech Wschodnich. Wychowanie i uczenie się w porównaniach międzypokole-niowych .......................................... 104
Bibliografia ........................................... 107
Wywiad narracyjny w badaniach biograficznych (Gisela Jakob) ............. 111
1. Możliwości poznawcze procedury badań narracyjnych w analizie procesów i biografii 112
2. Teoria opowiadania jako źródło przesłanek dla opracowania wywiadu narracyjnego
oraz opis sytuacji zbierania danych .......................... 115
3. Rekonstrukcja przebiegu historii życia w procesie opracowania materiału .... 117
4. Problemy i pytania otwarte .............................. 123
Bibliografia ........................................... 124
"Moje nieczyste sumienie jest właściwie superwrazliwe" Badania nad dzieciństwem w Niemczech (/ró Kópp, Wilfried Lippitz) ............................ 127
1. Niemiecka tradycja badań nad dziećmi i dzieciństwem - przegląd ........ 127
2. Dygresja: samodzielne supernowoczesne (hochmoderne) dziecko w refleksyjnym nowoczesnym społeczeństwie ............................... 136
3. Metody i przykład badań nad dzieciństwem, ukierunkowanych na świat przeżywany
w aspekcie modernizacji dzieciństwa ......................... 142
3.1. Metody badawcze ................................. 144
3. .1. Wywiad narracyjny ............................. 145
3. .2. Wywiad oparty na dyspozycjach ..................... 146
3. .3. Narracyjny wywiad na temat przebiegu dnia (Tageslaufinterview) . . 147 3. .4. Narracyjna mapa .............................. 148
3. .5. Narracyjny plan mieszkania ........................ 149
3. .6. Inwentarz działań .............................. 150
3.1.7. Inwentarz stanu posiadania (Besilzinventare) ............... 150
3.1.8. Wywiad na podstawie fotografii ..................... 151
3.2. Przykład Susanne: życie dzieci w okolicy Oldenburga, 1996 ......... 152
4. Praktyka badań jakościowych prowadzonych z dziećmi .............. 158
4.1. Założenia ...................................... 158
4.2. Niektóre punkty sporne .............................. 160
5. Aneks ........................................... 161
Bibliografia ........................................... 168
B.
^^^^Mr*^^^^^^^^^P^
Dokumentująca interpretacja wzorów orientacji działania (Ralf Bohnsack) ....... 170
Bibliografia ........................................... 189
Ci, którzy przegrali w procesie modernizacji - chuligani (hooligans), młodzież w sy- - _ tuacji bez wyjścia (Biograficzna rekonstrukcja przypadku i środowiska z wykorzystaniem procedury obiektywnej hermeneutyki) (Bernhard Hmtpert) ........... 190
1. Poprzez obiektywnie hermeneutyczną rekonstrukcję przypadków do profesjonalizacji pracy społecznej ............................. 190
2. Analiza przypadku .................................... 192
3. "Zadymy i kumple" ................................... 193
Pf 3.1. Biograficzna rekonstrukcja przypadku - Eryk ................. 193
3.1.1. Ruch hooligans ............................... 193
3.1.2. Środowisko robotnicze pod naciskiem modernizacji - Eryk: chuligan
(hools) i górnik ............................... 194
'*' 3.2. Hipoteza dotycząca struktury biografii ..................... 195
3.3. Analiza pierwszych sekwencji ........................... 197
3.4. Pierwsze sformułowanie charakterystyki przypadku (hipoteza przypadku) . 202
4. Uwagi końcowe ..................................... 203
Bibliografia ........................................... 205
Jakościowe badania zinstytucjonalizowanej pomocy dzieciom i młodzieży (Christian
Luders) ............................................ 207
1. Jakościowe badania zinstytucjonalizowanej pomocy dzieciom i młodzieży - na czym
t polega ich specyfika? .................................. 208
2. Jakościowe badania pomocy dzieciom i młodzieży - miedzy nauką, polityką i praktyką ............................................ 212
3. Wyzwania ......................................... 216
Bibliografia ........................................... 218