Dane szczegółowe książki

Wstęp do wydania pierwszego Zdzisław Dąbrowski ................... 13
Wstęp do wydania drugiego Zdzisław Dąbrowski .................... 15
1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA METODYKI OPIEKI
I WYCHOWANIA W DOMU DZIECKA Zdzisław Dąbrowski .......... 17
1.1. Uwagi wstępne ................ . . ................ 17
1.2. Ogólne pojęcie metodyki opieki i wychowania w domu dziecka ........ 18
1.3. Metodyka a wiedza ogólna ............................ 20
1.4. Twierdzenia i dyrektywy w metodyce ...................... 23
1.4.1. Twierdzenia diagnozy (modelu realnego) ................. 24
1.4.2. Twierdzenia modelu-wzorca ........................ 25
1.4.3. Twierdzenia funkcji ............................ 26
1.4.4. Twierdzenia zadań ............................. 27
1.4.5. Twierdzenia zasad ............................. 28
1.4.6. Twierdzenia form ............................. 30
1.4.7. Twierdzenia metod ............................. 30
1.4.8. Twierdzenia zależności ........................... 34
1.4.9. Twierdzenia oceniające .......................... 37
1.5. Źródła treściowe metodyki ............................ 40
1.5.1. Charakterystyka ogólna .......................... 40
1.5.2. Wiedza ogólna ............................... 41
1.5.3. Wiedza z zakresu opieki zakładowej ................... 42
1.5.4. Doświadczenia wynikające z praktyki współczesnej ........... 43
1.5.5. Statut domu dziecka ............................ 44
1.5.6. Twórczy wkład autorów ........................... 45
1.6. Metodyka i jej realizatorzy w praktyce ..................... 46
1.6.1. Niezbędność metodyki w praktyce .................... 46
1.6.2. Praktyczne wykorzystywanie metodyki .................. 47
1.6.3. Metodyka a samodzielne i twórcze działanie ............... 51
1.6.4. Realizacja dyrektyw metodyki a dyspozycje osobowościowe
wychowawcy ................................ 52
1.6.4.1. Wiedza ogólna .......................... 53
1.6.4.2. Postawa zaangażowania ..................... 53
1.6.4.3. Umiejętności praktyczne ..................... 55
1.6.4.4. Właściwości zespołu pracowniczego ............... 56
1.7. Funkcje metodyki ................................. 57
1.7.1. Ogólne pojęcie i rodzaje funkcji metodyki ................ 57
1.7.2. Funkcje metodyki w odniesieniu do wychowawców domów dziecka . 59
1.7.3. Funkcje metodyki dotyczące procesu opiekuńczo-wychowawczego
i sytuacji wychowanków .......................... 60

l .7.4. Funkcje metodyki w odniesieniu do instytucji kształcenia
i doskonalenia ............................... 61
2. PROBLEMATYKA MODELU DOMU DZIECKA Albin Kelm ......... 65
2.1. Zastosowanie modelu w nauce ........;................. 65
2.2. Przesłanki modelu placówki opiekuńczo-wychowawczęj. ........... 65
2.3. Przesłanki modelu domu dziecka ......................... 67
2.4. Zakres rozważań modelowych .......................... 70
2.5. Funkcja społeczna i typologia placówek opiekuńczo-wychowawczych .... 71
2.6. Prognoza rozwoju potrzeb opieki ........................ 72
2.7. Funkcja społeczna domu dziecka i dobór wychowanków ........... 74
2.8. Zadania domu dziecka wobec wychowanków .................. 76
2.9. Cele i wartości w pracy opiekuńczo-wychowawczęj domu dziecka ...... 77
2.10. Dobór i rola kadry w domu dziecka ...................... 78
2.11. Układ strukturalny placówki .......................... 79
2.11.1. Ogólna koncepcja opieki wychowawczej ................ 80
2.11.2. Elementy składowe domów dziecka .................. 81
2.11.3. Planowanie układu wnętrz ....................... 82
2.11.4. Budżet domu dziecka .......................... 83
2.11.5. Kontakty domu dziecka ze środowiskiem ............... 84
2.12. Układ funkcjonalny placówki .......................... 85
2.12.1. Koncepcja grupy wychowawczej .................... 85
2.12.2. Programowanie pracy .......................... 86
2.12.3. Rozkład zajęć .............................. 87
2.12.4. Układ zajęć pracowników ....................... 87
2.12.5. Ukierunkowanie więzi domu dziecka ze środowiskiem ........ 88
2.13. Rola samorządu wychowanków ........................ 89
2.14. Integracja społeczności domu dziecka ..................... 91
2.15. Status zawodowy wychowawcy domu dziecka ................. 92
2.16. Tendencje rozwojowe domów dziecka ..................... 93
2.17. Przewidywane warianty rozwiązań modelowych ................ 95
2.18. Koncepcja jednostek metodycznych pracy opiekuńczo-wychowawczęj
w placówkach opiekuńczo-wychowawczych .................. 96
3. PODSTAWOWE WYZNACZNIKI, ZAŁOŻENIA I ELEMENTY
MODELU-WZORCA DOMU DZIECKA Zdzisław Dąbrowski .......... 103
3.1. Pojęcie i funkcje modelu ............................. 103
3.2. Wyznaczniki modelu-wzorca domu dziecka ................... 106
3.2.1. Uwagi ogólne ................................ 106
3.2.2. Zapotrzebowanie społeczne ........................ 107
3.2.3. Wymagania opieki ............................. 108
3.2.3.1. Uwagi wstępne .......................... 108
3.2.3.2. Aksjomaty i prawidłowości ................... 109
3.2.4. Wymagania wychowania .......................... 112
3.2.4.1. Zasada modyfikacji wychowawczej opieki ........... 112
3.2.4.2. Wychowanie przez pracę ..................... 113

............ 61

Kelm ......... 65

............ 65

!j. ........... 65

............ 67

............ 70

ychowawczych .... 71

............ 72

w ........... 74

............ 76

nu dziecka ...... 77

............ 78

^ . .......... 79

'............ 80

............ 81

h ^ "' e'5
^. ........... 82 i

'............ 83 l



............ 84 l

............ 85 |

............ 85

............ 86

............ 87 1

............ 87

viskiem ........ 88 E

............ 89

............ 91

............ 92

............ 93

............ 95

wychowawczej

............ 96

IENTY

vski .......... 103 :

............ 103

............ 106

............ 106

............ 107

............ 108

............ 108

............ 109

............ 112

ń ........... 112

K^. . ........ 113


3.2.4.3. Współrządzenie i współgospodarzenie .............
3.2.4.4. Tworzenie środowiska wychowawczego ............
3.3. Założenia modelu-wzorca domu dziecka ...................
3.3.1. Uwagi wstępne ..............................
3.3.2. Postulowany model - funkcją wartości, konieczności i możliwości .
3.3.3. Standard warunków życia analogiczny jak w przeciętnej normalnej rodzinie ...................... ...".-^-"-"-^^,.,",__"._•
3.3.4. Przyswojenie humanistycznych wzorów życia .... "_._._J"_,"- ,--.
3.3.5. Równowaga i zgodność wewnętrzno-zewnętrzna ...........
3.3.6. Zoptymalizowane połączenie elementów formalnego i nieformalnego układu opiekuńczego ..........................
3.3.7. Wielofunkcyjność w granicach realnych możliwości ..........
3.3.8. Urzeczywistnianie wartości opieki rodzinnej ..............
3.3.9. Zachowanie swoistości układu egzystencjalno-opiekuńczego .....
3.3.10. Zasilanie materialne zewnętrzno-wewnętrzne .............
3.3.11. Zasilanie psychiczne wewnętrzne ...................
3.3.12. Postulowany układ - dobrze pojętą elementarną szkołą życia . . .
3.4. Elementy struktury formy opieki - teren realizacji założeń modelowych .
3.4.1. Uwagi wstępne ..............................
3.4.2. Poziom pierwszy - "czystej formy" ..................
3.4.3. Poziom drugi - funkcji i treści specyficznych .............
3.4.4. Poziom trzeci - niezmienniki (inwariancje) opieki ..........
3.4.5. Formy opieki: zupełne, podstawowe i elementarne ..........
4. URZECZYWISTNIANIE MODELU-WZORCA DOMU DZIECKA
(droga systemowa) Mikołaj Winiarski........................
4.1. Na czym polega kreowanie modelu-wzorca domu dziecka? .........
4.2. Specyfika orientacji systemowej ........................
4.3. Dom dziecka jako system opieki i wychowania ................
4.4. Postępowanie systemowe ............................
4.5. Diagnoza rzeczywistości opiekuńczo-wychowawczej .............
4.6. Mechanizm działalności systemotwórczej ...................
5. MATERIALNE PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZEJ Zdzisław Dąbrowski.....................
5.1. Uwagi wstępne .................................
5.2. Lokalizacja i rozmieszczenie domów dziecka .................
5.3. Budynek i jego otoczenie ............................
5.4. Budżet i jego realizacja .............................
5.5. Zaplecze gospodarcze ..............................
5.6. Żywienie .....................................
5.7. Osobiste wyposażenie wychowanków .....................
6. STRUKTURA ORGANIZACYJNA ZESPOŁU WYCHOWANKÓW
I WYCHOWAWCÓW Zdzisław Dąbrowski ....................
6.1. Ogólne pojęcie struktury i jej funkcji .....................
6.2. Struktura rodziny a opieka i wychowanie ...................


6.3. Struktury rodzinne w opiece zakładowej .................... 183
6.4. Struktura organizacyjna zespołu wychowanków i jej elementy składowe ... 185
6.5. Opiekuńczo-wychowawcze walory i trudności realizacyjne rozwojowo-
-koedukacyjnej grupy wychowawczej ...................... 189
6.6. Struktura zespołu wychowawców ........................ 194
7. PODSTAWOWE ZADANIA DOMU DZIECKA W DZIEDZINIE
ROZWOJU UMYSŁOWEGO I NAUKI SZKOLNEJ WYCHOWANKÓW Jadwiga Raczkowska .................................. 199
7-1. Uwagi wstępne .................................. 199
7.2. Sytuacja szkolna wychowanków ......................... 200
7.3. Przyczyny niepowodzeń szkolnych wychowanków ^.............. 202
7.4. Zadania domu dziecka w dziedzinie rozwoju umysfowego wychowanków . . 207
7.5. Możliwości rozwoju umysłowego wychowanków w domu dziecka ...... 209
7.6. Sposoby wspomagania rozwoju umysłowego wychowanków ......... 211
7.6.1. Ranga problematyki rozwoju umysłowego ................ 211
7.6.2. Realizacja zadań w grupach wychowawczych .............. 213
7.6.3. Organizacja nauki własnej wychowanków ................ 214
7.6.4. Poznawanie rzeczywistych i potencjalnych możliwości intelektualnych
wychowanków i wykorzystywanie tej wiedzy w pracy wychowawczej . 215
7.6.5. Współdziałanie domu dziecka ze szkołą ................. 218
7.7. Pytania i ćwiczenia ................................ 220
8. CZAS WOLNY I ŻYCIE KULTURALNE WYCHOWANKÓW
Wiktoria Dewitz, Mikołaj Winiarski .......................... 221
8.1. Pojęcie czasu wolnego i kultury czasu wolnego ................. 221
8.2. Znaczenie czasu wolnego dla harmonijnego rozwoju dzieci i młodzieży . . . 224
8.2.1. Czynny wypoczynek ............................ 225
8.2.2. Zabawa i rozrywka ............................ 226
8.2.3. Rozwój zainteresowań i uzdolnień .................... 228
8.2.4. Uspołecznienie ............................... 230
8-3. Opiekuńcza funkcja wolnego czasu ....................... 231
8.3.1. Znaczenie wolnego czasu w wychowaniu zakładowym ......... 231
8.3.2. Kierunki działania opiekuńczego w zakresie wolnego czasu ...... 232
8.4. Podstawowe zasady i metody kształtowania kultury czasu wolnego ..... 234
8.4.1. Rozwijanie umiejętności gospodarowania czasem ............ 235
8.4.2. Kreowanie pozytywnych wzorców spędzania czasu wolnego ...... 237
8.4.3. Rozwijanie podmiotowości wychowanków w wolnym czasie ...... 239
8.4.4. Zasada ryzyka pedagogicznego ...................... 242
8.4.5. Zasady planowania zajęć w czasie wolnym ............... 243
8.4.5.1. Nieprawidłowości w organizacji wolnego czasu
w domu dziecka ......................... 244
8.4.5.2. Wolny czas w planie wychowawczym domu dziecka ...... 245
8.5. Typowe rodzaje zajęć rekreacyjnych ....................... 246
8.5.1. Zadania i formy zajęć ........................... 246
8.5.2. Kalendarz zajęć .............................. 248

8.5.3. Specjalizacja i tradycja zajęć ....................... 248
8.5.4. Niedziele, święta, uroczystości ...................... 249
8.5.5. W domu i poza domem .......................... 250
8.6. Wychowawca animatorem czasu wolnego . . .................. 252
8.7. Wnioski końcowe ................................. 253
8.8. Materiały pomocnicze do samokształcenia ................... 254
8.8.1. Zadania kontrolne ............................. 254
8.8.2. Ćwiczenia pomocnicze ........................... 255
8.8.3. Wybrane artykuły z "Problemów Opiekuńczo-Wychowawczych"
1980-1996 ................................. 255
9. WSPÓŁRZĄDZENIE, WSPÓŁGOSPODARZENIE I SAMOOBSŁUGA
WYCHOWANKÓW Hanna Ostachowska-Sojecka. Mikolaj Winiarski ...... 259
9.1. Wymiary, przejawy i "tereny" samorządności dzieci i młodzieży ....... 259
9.1.1. Istota samorządności dzieci i młodzieży ................. 260
9.1.2. Szerokie ramy samorządności ....................... 263
9.1.3. Etapy rozwoju samorządności ...................... 265
9.2. Funkcje samorządności dziecięcej i młodzieżowej ................ 266
9.2.1. Znaczenie wychowawcze samorządności ................. 266
9.2.2. Zaspokajanie potrzeb psychicznych dzieci ................ 270
9.3. Niezbędne warunki rozwijania samorządności wychowanków ......... 270
9.3.1. Właściwa postawa wychowawcy i ogólna atmosfera wychowawcza
w placówce ................................. 271
9.3.2. Zmiany w świadomości wychowawców i wychowanków
dotyczące modelu domu dziecka ..................... 271
9.3.3. Zasięg kompetencji samorządnych .................... 272
9.3.4. Własny model samorządności ....................... 272
9.3.5. Ewolucyjna droga rozwoju samorządności ................ 273
9.3.6. Funkcjonalna struktura samorządu wychowanków ........... 273
9.3.7. Punkt wyjścia: autentyczne potrzeby wychowanków .......... 273
9.3.8. Systematyczność działań samorządnych ................. 274
9.3.9. Powszechność i jawność działań samorządnych ............. 274
9.3.10. Autonomia działań samorządnych ................... 275
9.3.11. Stanowienie norm - "podstaw prawnych" .............. 275
9.3.12. Mądra opieka ze strony wychowawców ................. 276
9.3.13. Powiązanie placówki ze środowiskiem lokalnym ............ 276
9.4. Swoistość samorządności w domach dziecka .................. 276
9.4.1. Indywidualizacja w opiece wychowawczej ................ 277
9.4.2. Unikanie samorządu "silnej ręki" .................... 277
9.4.3. Odformalizowanie struktury samorządów ................ 278
9.4.4. Ograniczoność autonomii samorządu .................. 279
9.4.5. Resocjalizacyjny aspekt samorządności .................. 280
9.4.6. Niektóre doświadczenia w zakresie działalności samorządnej ..... 280
9.5. Współgospodarzenie i współdziałanie w domach dziecka ........... 283
9.5.1. Zapewnianie właściwych warunków życia . ............... 283

9.5.2. Współtworzenie norm postępowania ................... 287
9.6. Rola wychowawcy w rozwijaniu samorządności ................ 287
9.6.1. Prawidłowe stosunki w radzie pedagogicznej .............. 287
9.6.2. Wychowawca a samorządność ...................... 288
9.6.3. Samokształcenie wychowawców ..................... 289
9.7. Materiały pomocnicze do samokształcenia ................... 290
9.7.1. Pytania kontrolne ............................. 290
9.7.2. Wybrane artykuły z "Problemów Opiekuńczo-Wychowawczych"
1980-1996 ................. ... ............. 290
10. ZWYCZAJE, OBYCZAJE I TRADYCJE W DZIAŁALNOŚCI
DOMU DZIECKA I ŻYCIU WYCHOWANKÓW Jadwiga Raczkowska .... 293
10.1. Uwagi wstępne ................................. 293
10.2. Tradycje, zwyczaje, obyczaje i ich rola w życiu człowieka .......... 294
10.3. Rola tradycji, obyczajów i zwyczajów w domu dziecka ........... 298
10.4. Pielęgnowanie i tworzenie zwyczajów, obyczajów, tradycji
oraz ich wykorzystywanie w pracy wychowawczej .............. 301
10.5. Przygotowywanie wychowanków do pielęgnowania tradycji ........ 305
10.6. Pytania i ćwiczenia ............................... 308
11. ATMOSFERA ŻYCIA W DOMU DZIECKA Zdzisław Dąbrowski....... 309
11.1. Ogólne pojęcie atmosfery życia i jej składników ............... 309
11.2. Atmosfera opieki ................................ 313
11.3. Atmosfera wychowania ............................. 314
11.4. Atmosfera partnerstwa ............................. 315
11.5. Czynniki atmosfery życia ............................ 318
11.5.1. Czynniki bezpośrednie i pośrednie .................. 318
11.5.2. Postawy opiekuńcze jako podstawowy czynnik atmosfery żyda . . 319
11.5.3. Pozytywne postawy opiekuńcze .................... 321
11.5.4. Negatywne postawy opiekuńcze .................... 323
11.5.5. Wpływ postaw opiekuńczych wychowawców na atmosferę żyda . 326
11.6. Funkcje atmosfery życia ............................ 328
12. KSZTAŁTOWANIE WŁAŚCIWYCH STOSUNKÓW MIĘDZY DOMEM DZIECKA A RODZINAMI WYCHOWANKÓW I LOKALNYM ŚRODOWISKIEM Grażyna Gajewska, Franciszek Kulpinski ........... 331
12.1. Więzi rodzinne wychowanków domów dziecka ............... 331
12.2. Dom dziecka a rodziny wychowanków ..................... 335
12.2.1. Stosunek rodziny wychowanka do domu dziecka .......... 335
12.2.2. Stosunek dziecka do rodziny: rodziców, rodzeństwa, dziadków . . 337
12.2.3. Postawy wychowawców domu dziecka wobec podopiecznych . . . 338
12.2.4. Współpraca domu dziecka z rodziną wychowanków
jako najbardziej pożądany rodzaj stosunków ............ 338
12.2.5. Formy kontaktów wychowanków domu dziecka z rodziną ..... 339
12.2.6. Czynniki wyznaczające i różnicujące kształtowanie wiaśdwych
stosunków domu dziecka z rodzinami podopiecznych ....... 339

12.2.7. Potencjalne możliwości współpracy domu dziecka z rodziną
podopiecznego ............................. 340
12.2.8. Zasady organizowania kontaktów i współpracy domu dziecka
z rodzicami podopiecznych ...................... 341
12.2.9. Ograniczenia i utrudnienia w kształtowaniu właściwych stosunków
i współpracy domu dziecka z rodzinami podopiecznych ...... 341
12.2.10. Funkcje współpracy .......................... 342
12.3. Kształtowanie właściwych stosunków z rodziną dalszą i zastępczą ..... 345
12.3.1. Relacje z rodzinami zaprzyjaźnionymi ................ 345
12.3.2. Środowisko domu dziecka główny podmiot kompensacji
lub kreowania więzi emocjonalnych ................. 346
12.3.3. Rodzeństwo - "cząstka domu rodzinnego" ............. 347
12.3.4. Więzi koleżeńskie i przyjacielskie wychowanków z ich rówieśnikami
spoza domu dziecka .......................... 347
12.4. Stosunki domu dziecka ze środowiskiem lokalnym ............. 348
12.4.1. Kontakty domu dziecka ........................ 348
12.4.2. Stosunki domu dziecka z towarzystwami i fundacjami na rzecz
dzieci oraz społecznymi i prywatnymi sponsorami ......... 351
13. PRZYGOTOWANIE WYCHOWANKÓW DO SAMODZIELNEGO ŻYCIA I PEŁNIENIA PIERWSZOPLANOWYCH RÓL SPOŁECZNYCH Grażyna Gajewska ................................... 353
13.1. Uwagi wstępne dotyczące samodzielności życiowej ............. 353
13.2. Przygotowanie wychowanków do żyda w rodzinie .............. 357
13.3. Możliwości domu dziecka przygotowania do życia rodzinnego ....... 358
13.3.1. Doświadczenia wyniesione z życia rodzinnego ............ 359
13.3.2. Wykorzystanie pozytywnych wzorów życia rodzinnego
usamodzielnionych wychowanków .................. 359
13.3.3. Kształtowanie obrazu rodziny za pośrednictwem mass mediów . . 360
13.3.4. Opanowanie umiejętności samoobsługowych niezbędnych
w funkcjonowaniu rodziny ....................... 360
13.3.5. Rozwojowo-koedukacyjna struktura organizacyjna zespołu
wychowanków ............................. 361
13.3.6. Kształtowanie świadomości seksualnej ................ 361
13.3.7. Wychowawców wzory opiekuńczości ................. 361
13.3.8. "Dwójkowa" struktura organizacyjna zespołu wychowawców . . . 361
13.3.9. Wspieranie wychowanka w okresie przejściowym jego
usamodzielnienia ............................ 362
13.3.10. Opieka wychowanków nad osobami niedołężnymi,
niepełnosprawnymi, chorymi ..................... 362
13.4. Przygotowanie wychowanków do zawodu .................. 363
13.4.1. Uwagi ogólne .............................. 363
13.4.2. Kształtowanie pożądanych postaw wobec obowiązków, nauki,
pracy .................................. 364
13.4.3. Preorientacja zawodowa, pomoc w uzyskaniu wykształcenia .... 364

10
13.4.4. Pomoc w podjęciu pracy zawodowej ................. 365
13.5. Przygotowanie wychowanków do żyda społecznego ............. 366
14. NIEKTÓRE PROBLEMY PROWADZENIA GRUPY WYCHOWAWCZEJ
Maria Truszkowska .................................. 369
14.1. Wybrane techniki poznawania wychowanków ................ 369
14.1.1. Metodologiczne problemy poznawania wychowanków ....... 369
14.1.2. Obserwacja ............................... 370
14.1.3. Ankieta i wywiad ............................ 372
14.1.4. Techniki socjometryczne ........................ 372
14.2. Jednostka a grupa ............................... 373
14.3. Warunki optymalnej komunikacji interpersonalnej ............. 375
14.4. Warunki poznania się i dobrego kontaktu .................. 379
14.5. Tworzenie wychowankom warunków rozwoju ................ 382
14.6. Tworzenie warunków aktualizacji więzi emocjonalnych w grupie
wychowawczej .........;........................ 384
14.6.1. Wskazania podstawowe ........................ 384
14.6.2. Podmiotowe traktowanie wychowanków ............... 386
14.6.3. Rozumienie wychowanków w sensie personalistycznym ...... 387
14.6.4. Swoboda, przymus i porozumienie w wychowaniu ......... 387
15. DOSKONALENIE PRACY OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZEJ I TWORZENIE EFEKTYWNEGO ZESPOŁU PEDAGOGICZNEGO Stanisława Nowaczyk-Kunkiewicz .......................... 389
15.1. Podstawy doskonalenia zawodowego ..................... 389
15.2. Potrzeby samokształcenia i doskonalenia pracy wychowawców ...... 390
15.2.1. Tworzenie i wzbogacanie warsztatu pracy .............. 390
15.2.2. Społeczny charakter pracy ....................... 391
15.2.3. Twórczy charakter pracy ....................... 393 l
15.2.4. Przeciwdziałanie popadaniu w rutynę i zasklepianiu się ;• w codziennych powinnościach ..................... 394
15.3. Wyznaczniki treści doskonalenia ....................... 395
15.3.1. Wykształcenie wychowawców ..................... 395
15.3.2. Stabilizacja wychowawców ...................... 397
15.3.3. Motywacja do pracy w domu dziecka ................ 398
15.3.4. Trudności w pracy opiekuńczo-wychowawczej ............ 399
15.4. Możliwości doskonalenia pracy wychowawcy ................ 401
15.4.1. Formy doskonalenia zawodowego .................. 401
15.4.2. Udział wychowawców w doskonaleniu ................ 402
15.4.3. Korzyści płynące z udziału w doskonaleniu ............. 404
15.4.4. Samokształcenie wychowawców rozpoczynających pracę ...... 412
15.4.5. Samokształcenie w radzie pedagogicznej ............... 413
15.4.6. Zespoły metodyczne .......................... 414
15.5. Pytania kontrolne ................................ 417

16. PRZEZWYCIĘŻANIE, OGRANICZANIE I KOMPENSOWANIE UJEMNYCH STRON OPIEKI ZAKŁADOWEJ Franciszek Kulpinski
16.1. "Ukryty program" placówki opiekuńczo-wychowawczej .....
16.2. Program ukryty za codziennością ..................
16.3. Wady obiektywne ...........................
16.4. Wady subiektywne ..........................
16.5. Koszarowość .............................
16.6. Wychowanie werbalne ........................
16.7. Brak związku między wkładem pracy a stanem posiadania ....
16.8. Lęk przed życiem ...........................
16.9. Kompleks sierocińca .........................
16.10. Postawa konsumpcyjna .......... ... ...........
16.11. Walory opieki i wychowania zakładowego ............
16.11.1. Możliwość prawidłowego, planowego oddziaływania
pedagogicznego ......................
16.11.2. Fachowość opieki .....................
16.11.3. Życie bez wstrząsów ....................
16.11.4. Brak troski o byt .....................
16.11.5. Życie od nowa .......................
16.11.6. Kompensacja braków zdrowotnych ...........
16.11.7. Zaspokajanie potrzeb kulturalnych ...........
16.11.8. Zespół jako podmiot pracy opiekuńczo-wychowawczej
16.11.9. Cechy środowiska placówki opiekuńczej .........
17. PROBLEM KRYTERIÓW OCENY PRACY OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZEJ W DOMU DZIECKA Franciszek Kulpinski
17.1. Podstawowe warunki procesu opiekuńczo-wychowawczego
17.2. Problemy kadrowe ......................
17.3. Warunki materialne .....................
17.4. Indywidualny dorobek placówki ...............
17.5. Uwagi końcowe ........................
18. PLANOWANIE PRACY OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZEJ Zdzisław Dąbrowski ..........................
18.1. Uwagi wstępne ..............................
18.2. Podstawowe pojęcia ...........................
18.2.1. Pojęcie planowania ........................
18.2.2. Pojęcie planu ...........................
18.2.3. Podstawowe kategorie treściowe planu .............
18.2.4. Plan a program ..........................
18.3. Źródła treści planu ............................
18.4. Tok planowania pracy opiekuńczo-wychowawczej w skali placówki .
18.5. Struktura pozioma planu rocznego (podstawowe części planu) ....
18.6. Zasady planowania ............................
18.7. Planowanie a treść i poziom pracy ...................

12
19. SWOISTOŚCI KIEROWANIA DOMEM DZIECKA Zdzisław Dąbrowski . 487
19.1. Specyficzne właściwości kierowania domem dziecka ........... 487
19.1.1. Złożoność struktury domu dziecka ................ 488
19.1.2. Wielostronność dyspozycji instrumentalnych kierownika .... 488
19.1.3. Egzystencjalny charakter domu dziecka ............. 489
19.1.4. Pierwszoplanowość humanistycznych cech osobowościowych
kierownika .............................. 490
19.1.5. Swoista rola kierownika jako ojca, matki ............ 492
19.1.6. Szczególne psychofizyczne zaabsorbowanie kierownika ..... 493
19.1.6.1. Zaabsorbowanie a zaangażowanie ideowe w pracę . . 494
19.1.6.2. Zaabsorbowanie a koncepcja kierowania ....... 494
19.1.6.3. Zaabsorbowanie a sprawności efektywność
kierowania ........................ 495
19.1.6.4. Zaabsorbowanie a określony stan placówki ...... 497
19.1.7. Permanentność i cykliczność funkcjonowania domu dziecka . . 499
19.1.8. Złożoność trudności opiekuńczo-wychowawczych ........ 500