Dane szczegółowe książki

WSTĘP ......................................... 7
1. PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZA (PEDAGOGIKA OPIEKI)
JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA ....................... 11
1.1. Założenia wstępne ............................... 11
1.2. Krytyczny przegląd niektórych określeń pedagogiki opiekuńczej
w ostatnim dwudziestoleciu .......................... 12
1.3. Ogólne pojęcie i przedmiot pedagogiki opiekuńczej ........ ^ .... 18
1.4. Heterogeniczność i jednolitość treści pedagogiki opiekuńczej ....... 20
1.5. Pedagogika opiekuńcza jako system wiedzy ogólnej i jej pochodne .... 24
1.6. Podstawowe funkcje pedagogiki opiekuńczej i związanych z nią
metodyk .................................... 27
1.7. Pedagogika opiekuńcza a pedagogika ogólna, społeczna i specjalna .... 30
2. POJĘCIE OPIEKI MIĘDZYLUDZKIEJ .................... 33
2.1. Geneza opieki ................................. 33
2.1.1. Zachowania opiekuńcze zwierząt - prapoczątek opieki ludzkiej . . 33
2.1.2. Prehistoryczny kształt opieki ludzkiej ................. 35
2.1.3. Kierunki zmian ewolucyjnych w opiece ludzkiej ........... 36
2.2. Ogólny zakres i aktualny stan interpretacji tego pojęcia .......... 38
2.3. Krytyczny przegląd interpretacji pojęcia opieki w Polsce . ,.,,. , ...... 39
2.3.1. Poglądy H. Radlińskiej ............... .;. »',.;,.. .... 39
2.3.2. "Poglądy K. Krzeczkowskiego ..................... 47
2.3.3. Opieka wg J. Babickiego ............... , , . ...... 49
2.3.4. Poglądy współczesne ............. . ^;^,^^.,.^;*,r* • • 52
2.4. Utożsamianie opieki z pomocą .............. . . .".. ...... 65
2.4.1. Pojęcie pomocy ............................. 65
2.4.2. Pomoc a opieka .............. .^^ a y ....... 67
2.4.3. Poglądy dotyczące pomocy jako opieki ................ 69
2.5. Ogólne pojęcie opieki międzyludzkiej .................... 72
3. ZAKRESY OPIEKI ........................ .»0,-1.2 t . . 79
3.1. Opieka w najszerszym znaczeniu i jej składniki ............... 79
3.2. Zakresy opieki międzyludzkiej ........................ 88
3.2.1. Zakres opieki według jej zróżnicowania pionowego. ........ 89
3.2.2. Zakress opieki według jej podmiotu i charakteru .......... 91
3.2.3. Zakres opieki według jej przedmiotu ................. 93
3.2.4. Zakres opieki według jej przejawów w ciągu życia jednostki .... 94

4
3.2.5. Zakres opieki według jej bieżącego i perspektywicznego wymiaru . 97
3.2.6. Zakres opieki wyznaczany stopniem jej powszechności ....... 98
3.2.7. Zakres opieki wyznaczany funkcjami opiekuńczymi różnych
instytucji społecznych .......................... 99
3.2.8. Zakres opieki według ilości zaspokajanych potrzeb ......... 101
3.2.9. Zakres opieki wyznaczany stopniem zaspokojenia potrzeb ..... 102
3.2.10. Zakres opieki według stanów zaspokojenia potrzeb i ich
skutków ................................ 103
3.2.11. Zakres opieki według stopnia jej zagęszczenia, intensyfikacji
i perfekcyjnośd .......... ... . .. ............ 107
4. KATEGORIE OPIEKI..................... : ^ . ..... 109
4.1. Uwagi wstępne ................................. 109
4.2. Opieka jako kategoria rodzinna ....................... 110
4.2.1. Pierwotnośó opieki rodzinnej ..................... 110
4.2.2. Powiązanie opieki rodzinnej z życiem seksualnym i prokreacją ... 111
4.2.3. Fundamentalna pozycja opieki rodzinnej w strukturze opieki
międzyludzkiej ............................. 112
4.2.4. Specyficzne walory opieki rodzinnej .................. 114
4.2.5. Opieka rodzinna jako złożony układ ................. 116
4.2.6. Naturalność opieki rodzinnej ..................... 117
4.2.7. Allocentryzm i altruizm opieki rodzinnej ............... 118
4.2.8. Społeczno-ekonomiczne warunki życia, struktura rodziny oraz
stosunki między współmałżonkami a opieka rodzinna ........ 119
4.3. Opieka jako kategoria moralna ........................ 121
4.3.1. Geneza moralnych norm opieki .................... 121
4.3.2. Zakres zastosowania normy opiekuńczości .............. 121
4.3.3. Opiekuńczość w etyce i teleologii ................... 122
4.3.4. Moralny aspekt reguł i zasad sprawowania opieki .......... 124
4.3.5. Przeciwwskazania i ograniczenia w stosowaniu normy
opiekuńczości .............................. 125
4.4. Opieka jako kategoria społeczna ....................... 127
4.4.1. Opieka społeczna i uspołeczniona ................... 127
4.4.2. Geneza opieki społecznej ........................ 128
4.4.3. Opieka społeczna w świadomości ludzi ................ 129
4.4.4. Złożoność opieki społecznej ...................... 129
4.5. Opieka jako kategoria prawna ........................ 131
4.5.1. Geneza, źródła .............................. 131
4.5.2. Charakter opieki prawnej ....... i................ 133
4.5.3. Przesłanki i pojęcie praw dziecka ................... 135
4.5.4. Uwagi dotyczące niektórych norm Konwencji Praw Dziecka .... 137
//"^^^ Opieka jako kategoria wychowawcza .................... 140
-•--^4.6.1. Uwagi wstępne ............................. 140
4.6.2. Opiekuńczy sens wychowania ..................... 140

"--• 4^6jL_Wych^wawc^sens_opieki ....................... 142
4.7. Uwagi końcowe ..... ..~. ....................... 144~
5. STRUKTURA OPIEKI .............................. 146
5.1. Potrzeby ponadpodmiotowe i ich diagnozowanie .............. 146
5.1.1. Ogólne pojęcie struktury opieki .................... 146
5.1.2. Teoria potrzeb ludzkich a teoria opieki międzyludzkiej ....... 148
5.1.3. Ogólne pojęcie potrzeby ludzkiej ................... 149
5.1.4. Inne znaczące dla opieki typologie potrzeb ludzkich ........ 153
5.1.5. Frustracja potrzeb jako szczególny problem opieki ......... 156
5.1.6. Ogólne pojęcie potrzeb ponadpodmiotowych ............ 158
5.1.7. Podstawowe czynniki potrzeb ponadpodmiotowych ......... 167
5.1.8. Podstawowe uwarunkowania potrzeb ponadpodmiotowych .... 172
5.1.9. "Podopieczny" jako ogólny wskaźnik diagnostyczny ........ 176
5.1.10. Klasyfikacja potrzeb ponadpodmiotowych ............. 179
5.1.11. Diagnozowanie potrzeb ponadpodmiotowych ........... 183
5.2. Funkcje opiekuńcze .............................. 187
5.3. Postawy opiekuńcze .............................. 192
5.3.1. Pojęcie "opiekun" ...................... ...... 192
5.3.2. Postawy opiekuńcze jako typ postaw interpersonalnych ...... 196
5.3.3. Poglądy na postawy opiekuńcze jako dyspozycje opiekunów .... 199
5.3.4. Pozytywne postawy opiekuńcze .................... 211
5.3.5. Negatywne postawy opiekuńcze ................. .^. . 213
5.3.6. Postawy opiekuńcze a postawy rodzicielskie ............. 216
5.3.7. Postawy opiekuńcze a postawy wychowawcze ............ 218
5.3.8. Czynniki postaw opiekuńczych .................... 220
5.4. Sytuacje opiekuńcze .............................. 222
5.4.1. Ogólne przesłanki określenia sytuacji opiekuńczych ......... 222
5.4.2. Ogólne pojęcie sytuacji opiekuńczych i opiekuńczo-
-wychowawczych ............................ 225
5.4.3. Uwagi końcowe ............................. 231
5.5. Czynności opiekuńcze ..........'................... 234
5.5.1. Ogólna charakterystyka czynności opiekuńczych .......... 234
5.5.2. Próba klasyfikacji czynności opiekuńczych .............. 236
5.6. Atmosfera opieki ................................ 238
5.6.1. Uwagi wstępne ............................. 238
5.6.2. Poglądy dotyczące pojęć: nastrój, klimat, atmosfera ......... 239
5.6.3. Treść znaczeniowa terminu "atmosfera" (klimat, nastrój) ...... 241
5.6.4. Pojęcie atmosfery opieki ........................ 243
5.6.5. Pojęcie atmosfery wychowania .................... 244
5.6.6. Atmosfera partnerska ......................... 246
5.6.7. Atmosfera życia ............................. 249
5.6.8. Czynniki i funkcje atmosfery życia .................. 251
5.6.9. Graficzne obrazy struktury funkcjonalnej opieki........... 253