Dane szczegółowe książki
Dzieje oświaty polskiej 1795-1945 / Wroczyński, Ryszard (1909-1987)
Autorzy
Tytuł
Dzieje oświaty polskiej 1795-1945
Wydawnictwo
Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980
ISBN
8301018267
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
I. NOWE KIERUNKI W SZKOLNICTWIE I WYCHOWANIU NA PRZEŁOMIE XVIII I XIX WIEKU .............. 5
Przewrót w nauce i technice ............ 5
Ideologia „restauracji" i liberalizmu .......... 8
Projekty dostosowania szkolnictwa do nowych stosunków społecznych 9
Oświata ludu ...'............. 14
Kierunki rozwojowe szkoły średniej. Pedagogika naukowa . . . 19
\
II. OŚWIATA POLSKA PO UPADKU PAŃSTWA ........ 26
Spuścizna Komisji Edukacji Narodowej .......'. 26
Oświata i szkolnictwo polskie na obszarach administracji szkolnej
Uniwersytetu Wileńskiego .............. 29
Polityka Rosji wobec szkolnictwa polskiego ....... 29
Uniwersytet Wileński i wileński okręg szkolny ...... 30
Związki młodzieży .............. 33
Program oświatowy Tadeusza Czackiego i Liceum Krzemienieckie 36
Oświata na innych obszarach ziem polskich ........ 42
Zabór pruski ............... 42
Zabór austriacki .............. 47
III. PEDAGOGIKA I OŚWIATA W DOBIE KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO, KRÓLESTWA KONGRESOWEGO I POWSTANIA LISTOPADOWEGO ... 52
Organizacja władz szkolnych i szkolnictwa w Księstwie Warszawskim
i Królestwie Kongresowym ............ 52
Szkoły elementarne i kształcenie nauczycieli ....... 57
Kształcenie praktyczne — szkoły wydziałowe ........ 65
Szkoły departamentowe (wojewódzkie) i unwersytety; szkoły techniczne . .... ^ ............. 66
Początki kształcenia dziewcząt ........... 72
Szkolnictwo w dobie powstania listopadowego ....... 74
Szkolnictwo Rzeczypospolitej Krakowskiej ........ 77
Rozwój nauk pedagogicznych ............ 80
372
Stanisław Staszic ..... Jędrzej Sniadecki .... Klementyna Tańska-Hoffmanowa Inne osiągnięcia .....
IV. OŚWIATA I MYŚL PEDAGOGICZNA W WIELKIM KSIĘSTWIE POZNAŃSKIM, NA ŚLĄSKU, POMORZU I MAZURACH
Stosunek władz pruskich do polskiej oświaty
Ożywienie polskiego życia narodowego w latach czterdziestych XIX
wieku ............
Wiosna Ludów i działalność oświatowa Ewarysta Estkowskiego Idee oświatowe Wiosny Ludów .
Działalność i poglądy pedagogiczne Ewarysta Estkowskiego Oświata polska na Śląsku, Pomorzu, Warmii i Mazurach w okresie Wiosny Ludów ............
Rozwój myśli pedagogicznej ........
Karol Libelt ...............
August Cieszkowski .............
Bronisław Trentowski . .... . . .
V. SZKOLNICTWO I OŚWIATA POLSKA W ZABORZE ROSYJSKIM PO UPADKU POWSTANIA LISTOPADOWEGO . . . . . .
Represje popowstaniowe .............
Szkolnictwo elementarne i średnie ..........
Szkolnictwo zawodowe ..............
VI. REFORMA SZKOLNA ALEKSANDRA WIELOPOLSKIEGO ....
Wzmożenie ruchu pedagogicznego w okresie przygotowań do reformy szkolnej ........../........
Ustawa szkolna z roku 1862 ........ ....
(vii. osw:
IATA W KRÓLESTWIE POLSKIM W OSTATNICH DZUESIECIOLE-IX W. ....
Upadek Ustawy z roku 1862 i unifikacja szkolnictwa Królestwa ze szkolnictwem w Rosji ..........
Ideologia oświatowa pozytywistów warszawskich ......
Rozwój pedagogicznego ruchu wydawniczego . . . . . ...
Nauczanie domowe ..........
Konrad Prószyński ..........
Mieczysław Brzeziński i sprawa literatury dla ludu Działalność oświatowa polskich socjalistów Kursy naukowe, biblioteki i problemy samokształcenia Kursy naukowe .........
Biblioteka naukowa w Warszawie ..'... Sprawa samokształcenia. Przewodnik dla samouków
81
83
84
85
88
90
92
92
95
100
103
104
107
109
113
113
115
118
122
122
128
136
136
141
144
148
151
152
155
156
157
158
158
159
160
373
I v5l!v PEDAGOGIKA W KRÓLESTWIE POLSKIM W DRUGIEJ POŁOWIE Njgjtf1 WIEKU ................. 164
Kształtowanie nowoczesnej polityki oświatowej i rozwój myśli peda-
~~gbgicznej ................. 164
Pedagogika pozytywizmu warszawskiego i jej główni przedstawiciele 169
Henryk Wernic ............._.. 171
Aleksander Swiętochowski ........... 176
Piotr Chmielowski ............. 180
Adolf Dygasiński .............. 183
Aleksander Głowacki (Bolesław Prus) ........ 185
IX. OŚWIATA POLSKA POD ZABOREM PRUSKIM NA PRZEŁOMIE
XIX I XX WIEKU ............... 192
„Walka kulturalna" i germanizacja szkolnictwa polskiego .... 192
Programy organiczne i działalność oświatowa. Kółka rolnicze i kasy pożyczkowe ................. 196
Strajki szkolne ......... \ ....... 204
X. OŚWIATA W GALICJI W ERZE AUTONOMII ........ 209
Program oświatowy Józefa Dietla .... ...... 210
Powstanie i organizacja Rady Szkolnej Krajowej ...... 214
Szkoła ludowa i kształcenie nauczycieli ......... 215
Szkolnictwo średnie i zawodowe ........... 221
Projekty reformy szkoły średniej ......... 225
Szkolnictwo wyższe i nauka. Fermenty wśród młodzieży . . . . 227
Ruch społeczno-oświatowy ............ 231
Ruch nauczycielski i pedagogiczny .......... 237
f XI. .OŚWIATA I MYŚL PEDAGOGICZNA W KRÓLESTWIE W PRZEDEDNIU
^PJERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ ........... 245
Sprawa czytelnictwa na wsi ............ 245
Strajk szkolny i polemiki wokół oświaty i wychowania .... 246
^^Działalność społeczno-oświatowa ........... 251
Rozwój nauk pedagogicznych":" . . . . . . . . . . .. 255
Jan Władysław Dawid ............. 256
Aniela Szycówna .............. 261
Stanisław Karpowicz ............. 262
XII. W CZASIE PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ ....... 267
Po wybuchu wojny ............... 267
Programy oświatowe i polemiki o oblicze przyszłej szkoły polskiej. Upowszechnienie nauczania początkowego ........ 269
XIII. PEDAGOGIKA I SZKOLNICTWO DRUGIEJ RZECZYPOSPOLITEJ . . 277
Kierunki rozwoju myśli pedagogicznej ......... 277
Program oświatowy Ksawerego Praussa i Sejm Nauczycielski z roku 1919 ................*.. 279
Ustrój szkolny i projekty reform szkolnych do roku 1932 .... 284
374
Sprawa selekcji szkolnych ...........
Projekty reformy szkolnej ...........
Reforma szkolna z roku 1932 ............
Polemiki dotyczące zagadnień ustroju szkolnego oraz działalność lewicy nauczycielskiej ..............
Oświata dorosłych w okresie Drugiej Rzeczypospolitej . . . .
Rozwój nauk pedagogicznych ...........
XIV. OŚWIATA POLSKA NA OBCZYŹNIE
Tworzenie się skupisk emigracyjnych Oświata emigracyjna .....
Na emigracji politycznej .
Na emigracji zarobkowej .
Niemcy ........
Francja i Belgia .....
Stany Zjednoczone Ameryki .
Ameryka Łacińska .....
XV. TAJNA OŚWIATA POLSKA W CZASIE DRUGIEJ WOJNY ŚWIATOWEJ
Eksterminacja oświaty i kultury ...........
Walka nauczycielstwa o polską oświatę .........
Szkolnictwo wyższe ..............
Tajne nauczanie i walka o zagrożoną kulturę . . . . . .
XVI. PO WYZWOLENIU ..........
Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego ....
Odbudowa szkoły polskiej .............
Ogólnopolski Zjazd oświatowy w
ZAKOŃCZENIE INDEKS NAZWISK
Przewrót w nauce i technice ............ 5
Ideologia „restauracji" i liberalizmu .......... 8
Projekty dostosowania szkolnictwa do nowych stosunków społecznych 9
Oświata ludu ...'............. 14
Kierunki rozwojowe szkoły średniej. Pedagogika naukowa . . . 19
\
II. OŚWIATA POLSKA PO UPADKU PAŃSTWA ........ 26
Spuścizna Komisji Edukacji Narodowej .......'. 26
Oświata i szkolnictwo polskie na obszarach administracji szkolnej
Uniwersytetu Wileńskiego .............. 29
Polityka Rosji wobec szkolnictwa polskiego ....... 29
Uniwersytet Wileński i wileński okręg szkolny ...... 30
Związki młodzieży .............. 33
Program oświatowy Tadeusza Czackiego i Liceum Krzemienieckie 36
Oświata na innych obszarach ziem polskich ........ 42
Zabór pruski ............... 42
Zabór austriacki .............. 47
III. PEDAGOGIKA I OŚWIATA W DOBIE KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO, KRÓLESTWA KONGRESOWEGO I POWSTANIA LISTOPADOWEGO ... 52
Organizacja władz szkolnych i szkolnictwa w Księstwie Warszawskim
i Królestwie Kongresowym ............ 52
Szkoły elementarne i kształcenie nauczycieli ....... 57
Kształcenie praktyczne — szkoły wydziałowe ........ 65
Szkoły departamentowe (wojewódzkie) i unwersytety; szkoły techniczne . .... ^ ............. 66
Początki kształcenia dziewcząt ........... 72
Szkolnictwo w dobie powstania listopadowego ....... 74
Szkolnictwo Rzeczypospolitej Krakowskiej ........ 77
Rozwój nauk pedagogicznych ............ 80
372
Stanisław Staszic ..... Jędrzej Sniadecki .... Klementyna Tańska-Hoffmanowa Inne osiągnięcia .....
IV. OŚWIATA I MYŚL PEDAGOGICZNA W WIELKIM KSIĘSTWIE POZNAŃSKIM, NA ŚLĄSKU, POMORZU I MAZURACH
Stosunek władz pruskich do polskiej oświaty
Ożywienie polskiego życia narodowego w latach czterdziestych XIX
wieku ............
Wiosna Ludów i działalność oświatowa Ewarysta Estkowskiego Idee oświatowe Wiosny Ludów .
Działalność i poglądy pedagogiczne Ewarysta Estkowskiego Oświata polska na Śląsku, Pomorzu, Warmii i Mazurach w okresie Wiosny Ludów ............
Rozwój myśli pedagogicznej ........
Karol Libelt ...............
August Cieszkowski .............
Bronisław Trentowski . .... . . .
V. SZKOLNICTWO I OŚWIATA POLSKA W ZABORZE ROSYJSKIM PO UPADKU POWSTANIA LISTOPADOWEGO . . . . . .
Represje popowstaniowe .............
Szkolnictwo elementarne i średnie ..........
Szkolnictwo zawodowe ..............
VI. REFORMA SZKOLNA ALEKSANDRA WIELOPOLSKIEGO ....
Wzmożenie ruchu pedagogicznego w okresie przygotowań do reformy szkolnej ........../........
Ustawa szkolna z roku 1862 ........ ....
(vii. osw:
IATA W KRÓLESTWIE POLSKIM W OSTATNICH DZUESIECIOLE-IX W. ....
Upadek Ustawy z roku 1862 i unifikacja szkolnictwa Królestwa ze szkolnictwem w Rosji ..........
Ideologia oświatowa pozytywistów warszawskich ......
Rozwój pedagogicznego ruchu wydawniczego . . . . . ...
Nauczanie domowe ..........
Konrad Prószyński ..........
Mieczysław Brzeziński i sprawa literatury dla ludu Działalność oświatowa polskich socjalistów Kursy naukowe, biblioteki i problemy samokształcenia Kursy naukowe .........
Biblioteka naukowa w Warszawie ..'... Sprawa samokształcenia. Przewodnik dla samouków
81
83
84
85
88
90
92
92
95
100
103
104
107
109
113
113
115
118
122
122
128
136
136
141
144
148
151
152
155
156
157
158
158
159
160
373
I v5l!v PEDAGOGIKA W KRÓLESTWIE POLSKIM W DRUGIEJ POŁOWIE Njgjtf1 WIEKU ................. 164
Kształtowanie nowoczesnej polityki oświatowej i rozwój myśli peda-
~~gbgicznej ................. 164
Pedagogika pozytywizmu warszawskiego i jej główni przedstawiciele 169
Henryk Wernic ............._.. 171
Aleksander Swiętochowski ........... 176
Piotr Chmielowski ............. 180
Adolf Dygasiński .............. 183
Aleksander Głowacki (Bolesław Prus) ........ 185
IX. OŚWIATA POLSKA POD ZABOREM PRUSKIM NA PRZEŁOMIE
XIX I XX WIEKU ............... 192
„Walka kulturalna" i germanizacja szkolnictwa polskiego .... 192
Programy organiczne i działalność oświatowa. Kółka rolnicze i kasy pożyczkowe ................. 196
Strajki szkolne ......... \ ....... 204
X. OŚWIATA W GALICJI W ERZE AUTONOMII ........ 209
Program oświatowy Józefa Dietla .... ...... 210
Powstanie i organizacja Rady Szkolnej Krajowej ...... 214
Szkoła ludowa i kształcenie nauczycieli ......... 215
Szkolnictwo średnie i zawodowe ........... 221
Projekty reformy szkoły średniej ......... 225
Szkolnictwo wyższe i nauka. Fermenty wśród młodzieży . . . . 227
Ruch społeczno-oświatowy ............ 231
Ruch nauczycielski i pedagogiczny .......... 237
f XI. .OŚWIATA I MYŚL PEDAGOGICZNA W KRÓLESTWIE W PRZEDEDNIU
^PJERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ ........... 245
Sprawa czytelnictwa na wsi ............ 245
Strajk szkolny i polemiki wokół oświaty i wychowania .... 246
^^Działalność społeczno-oświatowa ........... 251
Rozwój nauk pedagogicznych":" . . . . . . . . . . .. 255
Jan Władysław Dawid ............. 256
Aniela Szycówna .............. 261
Stanisław Karpowicz ............. 262
XII. W CZASIE PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ ....... 267
Po wybuchu wojny ............... 267
Programy oświatowe i polemiki o oblicze przyszłej szkoły polskiej. Upowszechnienie nauczania początkowego ........ 269
XIII. PEDAGOGIKA I SZKOLNICTWO DRUGIEJ RZECZYPOSPOLITEJ . . 277
Kierunki rozwoju myśli pedagogicznej ......... 277
Program oświatowy Ksawerego Praussa i Sejm Nauczycielski z roku 1919 ................*.. 279
Ustrój szkolny i projekty reform szkolnych do roku 1932 .... 284
374
Sprawa selekcji szkolnych ...........
Projekty reformy szkolnej ...........
Reforma szkolna z roku 1932 ............
Polemiki dotyczące zagadnień ustroju szkolnego oraz działalność lewicy nauczycielskiej ..............
Oświata dorosłych w okresie Drugiej Rzeczypospolitej . . . .
Rozwój nauk pedagogicznych ...........
XIV. OŚWIATA POLSKA NA OBCZYŹNIE
Tworzenie się skupisk emigracyjnych Oświata emigracyjna .....
Na emigracji politycznej .
Na emigracji zarobkowej .
Niemcy ........
Francja i Belgia .....
Stany Zjednoczone Ameryki .
Ameryka Łacińska .....
XV. TAJNA OŚWIATA POLSKA W CZASIE DRUGIEJ WOJNY ŚWIATOWEJ
Eksterminacja oświaty i kultury ...........
Walka nauczycielstwa o polską oświatę .........
Szkolnictwo wyższe ..............
Tajne nauczanie i walka o zagrożoną kulturę . . . . . .
XVI. PO WYZWOLENIU ..........
Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego ....
Odbudowa szkoły polskiej .............
Ogólnopolski Zjazd oświatowy w
ZAKOŃCZENIE INDEKS NAZWISK