Dane szczegółowe książki
Oświecenie / Klimowicz, Mieczysław (1919-2008)
Tytuł
Oświecenie
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980
Numer wydania
4
ISBN
8301026202
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
CZĘŚĆ I WCZESNE OŚWIECENIE (OKOŁO 1730-1764)
Rozdział l Świt nowych idei . . . . . . . . . . . . . 7
Paradoksy „złotej wolności" i kultury sarmackiej ....... 7
Oświecenie w Europie i początki filozofii recentiorum w Polsce .... 12
Programma litterarium. Narodziny Biblioteki Załuskich ..... 16
Stanisław Konarski i reforma szkolnictwa .......... 21
Pierwsze czasopisma „uczone" i „moralne". Działalność Mitzlera de Kolof 25
Publicystyka polityczna ............... 28
Rozdział 2 Między barokiem a oświeceniem ......... 34
Walka o język narodowy .............. 34
Kryzys poezji barokowej. Klasycyzm i próby jego adaptacji (Elżbieta Druż-backa, Adam Kęmpski, Józef Andrzej Załuski, Józef Epifani Minasowicz,
Wacław Rzewuski) ................ 39
Próby powieści ................. 53
Rozdział 3 Teatr i dramat .............. 58
Scena dworska Augusta III. Komedia delFarte i opera ...... 58
Teatry magnackie i ich twórcy ............. 61
Teatr szkolny. Tragedia Epaminondy Konarskiego i komedie Bohomolca 67
c z ę ś 6 ii
LITERATURA STANISŁAWOWSKA WOBEC SARMATYZMU I OŚWIECENIA (1765 - 1787)
Rozdział l Początki oświecenia stanisławowskiego. Poezja barska ... 79
Nowe instytucje ................. 79
Rozwój publicystyki. „Monitor" warszawski ......... 83
Narodziny polskiej sceny narodowej. 1765 - 1767 ........ 91
Poezja konfederacji barskiej ............. 101
Rozdział 2 Formowanie się klasycyzmu stanisławowskiego ..... 106
Komisja Edukacji Narodowej ............. 106
„Zabawy Przyjemne i Pożyteczne" szkołą nowej poezji ...... 109
Rozdział 3 Rozkwit literatury stanisławowskiej . . . . . . . . 120
Adam Naruszewicz . .•• ' . . . .'. . . . . . . . . . 120
Ignacy Krasicki ........"......... 140
Stanisław Trembecki ............... 170
Tomasz Kajetan Węgierski .............. 192
Spis treści
547
Rozdział 4 Teatr i dramat
202
Uwagi ogólne ..........:....... 202
Rozwój komedii . . . . . . . . . . •. .... . . 207
Franciszek Zabłocki ................ 211
Drama mieszczańska . . ... '. ' . . ... . . . . . 223
Opera komiczna ................. 227
Rozdział 5 Klasycystyczne teorie literackie i poetyki . Teoria i praktyka ............
Pierwsi teoretycy. Krasicki i Czartoryski ......
O wymowie i poezji Filipa Neriusza Gdańskiego ....
Sztuka rymotwórcza Franciszka Ksawerego Dmochowskiego
234
234
236
238
248
Rozdział 6 Powieść po Krasickim — „potomstwo" Pana Podstolego. Publicystyka .................. 256
Przekłady powieści europejskiej . . . . ...'.. . . . 256
Podolanka wychowana w stanie natury Dymitra Michała Krajewskiego 262
Wojciech Zdarzynski i Pani Podczaszyna .......... 264
Powieści Józefa Korwina Kossakowskiego .......... 268
Publicystyka. Listy patriotyczne Wybickiego. Zmierzch pokolenia . . . 271
c z ę ś ć m
ROKOKO. SENTYMENTALIZM. OŚRODEK PUŁAWSKI
Rozdział l Styl rokokowy. Poezje Józefa Szymanowskiego ..... 279
Rokoko w Europie ................ 279
Polskie adaptacje ................ 282
Listy o guście. Program poezji rokokowej .......... 284
Poezje Józefa Szymanowskiego ............. 288
Rozdział 2 Franciszek Dionizy Kniaźnin .......... 296
W cieniu Powązek ................ 296
W kręgu Puław ................. 310
Kniaźnin i teatr w Puławach ............. 322
Rozdział 3 Franciszek Karpiński ............. 332
Część IV
LITERATURA SEJMU WIELKIEGO, ANTYTARGOWICKA I POWSTANIA KOŚCIUSZKOWSKIEGO (1787 - 1795)
Rozdział l Prozaicy i ideologowie ............ 365
Początki fermentu umysłowego. Układ sił politycznych ...... 365
Stanisław Staszic ................ 368
Hugo Kołłątaj ................. 379
Franciszek Salezy Jezierski .............. 388
Publicyści i czasopisma. Retoryka sejmowa ......... 395
548
Spis treści
Rozdział 2 Poezja patriotyczna i jakobińska. Franciszek Zabłocki. Julian
Ursyn Niemcewicz. Jakub Jasiński ............ 401
Charakterystyka ogólna ............... 401
Franciszek Zabłocki ................ 403
Julian Ursyn Niemcewicz. Poezja antytargowicka ....... 407
Liryka Powstania Kościuszkowskiego ........... 411
Jakub Jasiński ................. 415
Rozdział 3 Teatr i dramat .............. 425
Dyrekcja Wojciecha Bogusławskiego ........... 425
Komedia „polityczna". Niemcewicza Powrót posła ....... 429
Drama mieszczańska. Taczka occiarza i Henryk VI na łowach . . . 435
Tragedia o tematyce narodowej czy drama historyczna? ...... 440
Rozwój opery. Krakowiacy i Górale Bogusławskiego ....... 445
Rozdział 4 Pamiętnikarze o epoce ............ 453
Rozdział 5 Kryzys literatury oświecenia .......... 464
Wskazówki bibliograficzne .......... ." ... . 469
Indeks osób, utworów i czasopism . . . . . . . . . . . » . 504
Spis ilustracji .................. 539
Rozdział l Świt nowych idei . . . . . . . . . . . . . 7
Paradoksy „złotej wolności" i kultury sarmackiej ....... 7
Oświecenie w Europie i początki filozofii recentiorum w Polsce .... 12
Programma litterarium. Narodziny Biblioteki Załuskich ..... 16
Stanisław Konarski i reforma szkolnictwa .......... 21
Pierwsze czasopisma „uczone" i „moralne". Działalność Mitzlera de Kolof 25
Publicystyka polityczna ............... 28
Rozdział 2 Między barokiem a oświeceniem ......... 34
Walka o język narodowy .............. 34
Kryzys poezji barokowej. Klasycyzm i próby jego adaptacji (Elżbieta Druż-backa, Adam Kęmpski, Józef Andrzej Załuski, Józef Epifani Minasowicz,
Wacław Rzewuski) ................ 39
Próby powieści ................. 53
Rozdział 3 Teatr i dramat .............. 58
Scena dworska Augusta III. Komedia delFarte i opera ...... 58
Teatry magnackie i ich twórcy ............. 61
Teatr szkolny. Tragedia Epaminondy Konarskiego i komedie Bohomolca 67
c z ę ś 6 ii
LITERATURA STANISŁAWOWSKA WOBEC SARMATYZMU I OŚWIECENIA (1765 - 1787)
Rozdział l Początki oświecenia stanisławowskiego. Poezja barska ... 79
Nowe instytucje ................. 79
Rozwój publicystyki. „Monitor" warszawski ......... 83
Narodziny polskiej sceny narodowej. 1765 - 1767 ........ 91
Poezja konfederacji barskiej ............. 101
Rozdział 2 Formowanie się klasycyzmu stanisławowskiego ..... 106
Komisja Edukacji Narodowej ............. 106
„Zabawy Przyjemne i Pożyteczne" szkołą nowej poezji ...... 109
Rozdział 3 Rozkwit literatury stanisławowskiej . . . . . . . . 120
Adam Naruszewicz . .•• ' . . . .'. . . . . . . . . . 120
Ignacy Krasicki ........"......... 140
Stanisław Trembecki ............... 170
Tomasz Kajetan Węgierski .............. 192
Spis treści
547
Rozdział 4 Teatr i dramat
202
Uwagi ogólne ..........:....... 202
Rozwój komedii . . . . . . . . . . •. .... . . 207
Franciszek Zabłocki ................ 211
Drama mieszczańska . . ... '. ' . . ... . . . . . 223
Opera komiczna ................. 227
Rozdział 5 Klasycystyczne teorie literackie i poetyki . Teoria i praktyka ............
Pierwsi teoretycy. Krasicki i Czartoryski ......
O wymowie i poezji Filipa Neriusza Gdańskiego ....
Sztuka rymotwórcza Franciszka Ksawerego Dmochowskiego
234
234
236
238
248
Rozdział 6 Powieść po Krasickim — „potomstwo" Pana Podstolego. Publicystyka .................. 256
Przekłady powieści europejskiej . . . . ...'.. . . . 256
Podolanka wychowana w stanie natury Dymitra Michała Krajewskiego 262
Wojciech Zdarzynski i Pani Podczaszyna .......... 264
Powieści Józefa Korwina Kossakowskiego .......... 268
Publicystyka. Listy patriotyczne Wybickiego. Zmierzch pokolenia . . . 271
c z ę ś ć m
ROKOKO. SENTYMENTALIZM. OŚRODEK PUŁAWSKI
Rozdział l Styl rokokowy. Poezje Józefa Szymanowskiego ..... 279
Rokoko w Europie ................ 279
Polskie adaptacje ................ 282
Listy o guście. Program poezji rokokowej .......... 284
Poezje Józefa Szymanowskiego ............. 288
Rozdział 2 Franciszek Dionizy Kniaźnin .......... 296
W cieniu Powązek ................ 296
W kręgu Puław ................. 310
Kniaźnin i teatr w Puławach ............. 322
Rozdział 3 Franciszek Karpiński ............. 332
Część IV
LITERATURA SEJMU WIELKIEGO, ANTYTARGOWICKA I POWSTANIA KOŚCIUSZKOWSKIEGO (1787 - 1795)
Rozdział l Prozaicy i ideologowie ............ 365
Początki fermentu umysłowego. Układ sił politycznych ...... 365
Stanisław Staszic ................ 368
Hugo Kołłątaj ................. 379
Franciszek Salezy Jezierski .............. 388
Publicyści i czasopisma. Retoryka sejmowa ......... 395
548
Spis treści
Rozdział 2 Poezja patriotyczna i jakobińska. Franciszek Zabłocki. Julian
Ursyn Niemcewicz. Jakub Jasiński ............ 401
Charakterystyka ogólna ............... 401
Franciszek Zabłocki ................ 403
Julian Ursyn Niemcewicz. Poezja antytargowicka ....... 407
Liryka Powstania Kościuszkowskiego ........... 411
Jakub Jasiński ................. 415
Rozdział 3 Teatr i dramat .............. 425
Dyrekcja Wojciecha Bogusławskiego ........... 425
Komedia „polityczna". Niemcewicza Powrót posła ....... 429
Drama mieszczańska. Taczka occiarza i Henryk VI na łowach . . . 435
Tragedia o tematyce narodowej czy drama historyczna? ...... 440
Rozwój opery. Krakowiacy i Górale Bogusławskiego ....... 445
Rozdział 4 Pamiętnikarze o epoce ............ 453
Rozdział 5 Kryzys literatury oświecenia .......... 464
Wskazówki bibliograficzne .......... ." ... . 469
Indeks osób, utworów i czasopism . . . . . . . . . . . » . 504
Spis ilustracji .................. 539