Dane szczegółowe książki
Psychologia kliniczna / Lewicki, Andrzej
Autorzy
Tytuł
Psychologia kliniczna
Wydawnictwo
Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
PRZEDMOWA
CZĘŚĆ PIERWSZA. Psychologia kliniczna w zarysie (napisał Andrzej Lewićki)
Rozdział I. Co to jest-psychologia kliniczna? .......
l. Historia psychologii klinicznej w Polsce . . . , . . . . .
2. Definicje psychologii klinicznej ......
3. Przedmiot i zadania psychologii klinicznej w Polsce
4. Psychologia kliniczna i psychiatria .....
Rozdział II. Niektóre problemy teorii zachowania .....
1. Zachowanie i samoregulacja ...........
a. Regulacja i samoregulacja . • . • . • ...
b. Samoregulacja somatyczna ...........
c. Zachowanie i samoregulacja ośrodkowa .......
2. Psychiczny mechanizm zachowania .........
3. Składniki mechanizmu zachowania .......••
4. Swoistość procesów regulacyjnych u człowieka ......
a. Regulacja zachowania u zwierząt .........
b. Społeczny charakter regulacji u człowieka ......
c. Autonomia społecznej samoregulacji ........
5. Sytuacja jako warunek zachowania .........
6. Uwarunkowanie zachowania przez osobowość ......
a. Czynnikowa i dynamiczna teoria osobowości ......
b. Doświadczenie i cechy organizmu jako wyznaczniki osobowości
Rozdział III. Geneza zaburzeń zachowania . . . . . . . .
1. Czynniki psychologiczne l organiczne w genezie zaburzeń zachowania
2. Sytuacja aktualna i defekty osobowości jako wyznaczniki zaburzeń zachowania ...........•••••
3. Stress i stressory ...............
4. Wpływ stressorów na psychikę ł zachowanie . . . . . • •
a. Napięcie emocjonalne ........•••••
b. Dezorganizacja zachowania ............
c. Mechanizmy obronne ........•••••
d. Wpływ deprywacji . . . . . ....
5. Adaptacja do stressora ......'.•••••••
-5
10 10 15 15 19
21 21 21
23
24 26
29
30
30
31 33 35 37 37 39
44 44,
47 50
53
53
54 56 61 64
6. Problem zaburzeń psychosomatycznych ......
7. Tolerancja na stress psychiczny .........
8. Psychologiczne i organiczne wyznaczniki defektów osobowości .
Rozdział IV. Podstawy diagnostyki psychologicznej
1. Charakterystyka diagnozy psychologicznej . .
2. Metody kliniczne .........
3. Testy psychometryczne .......
/"•'i: Testy projekcyjne . . . . . . . . .
^5. Inwentarze osobowości ........
6. Eksperymenty kliniczne .......
7. Synteza wyników .........
Rozdział V. Metody psychokorekcyjne .
1. Pojęcie metody psychokorekcyjne j
2. Podział technik psychoterapeutycznych
3. Techniki pośrednie ......
4. Psychoterapia powierzchowna . a. Psychoterapia podtrzymująca . b. Odreagowanie napięć .... c. Techniki relaksu ..... d. Sugestia ł autosugestia . . . e. Terapia zachowania .....
5. Psychoterapia głęboka . . . . a. Ogólna charakterystyka . . . , b. Problem mechanizmu psychoterapii c. Taktyka psychoterapii ....
Rozdział VI. Problemy modelu zawodowego psychologa klinicznego.
1. Kwalifikacje psychologa klinicznego .........
a. Wykształcenie teoretyczno-metodologiczne ......
b. Praktyka zawodowa ............
c. Walory osobowościowe ............
2. Specyfika pracy zawodowej psychologa klinicznego ....
3. Postulaty etyki zawodowej psychologa klinicznego .....
a. Stosunek do instytucji ............
b. Stosunek do pacjenta .............
c. Stosunek do metod diagnostycznych ........
4. Praca naukowa psychologa klinicznego ........
Bibliografia. . . . . . . . . . . . . . . .
CZĘŚĆ DRUGA. Zadania psychologa w klinice psychiatrycznej (napisała Helena Sęk) ..................
Uwagi wstępne ...............
Rozdział I. Rola psychologa klinicznego w lecznictwie psychiatrycznym
1. Informacje o roli psychologa-praktyka pochodzące ze źródeł psychologicznych .................
2. Informacje o roli psychologa klinicznego-praktyka pochodzące ze źródeł psychiatrycznych ..............
3. Czynniki, od których zależy rola psychologa w lecznictwie psychiatrycznym .................
484
Rozdział II. Problemy fornaalno-organizacyjne pracy psychologa klinicznego ..................
Rozdział III. Problemy diagnostyczne w przypadkach zaburzeń zachowania się uwarunkowanych czynnikami psychologicznymi .....
Rozdział IV. Charakter diagnozy psychologicznej w przypadkach psychoz endogennych ...............
Rozdział V. Problemy diagnozy tzw. organicznego deficytu umysłowego Rozdział VI. Problemy diagnostyczne w ocenie oligofrenii ....
Rozdział VII. Formy pracy diagnostycznej psychologa klinicznego w przypadkach orzecznictwa sądowego ..........
Rozdział VIII. Problemy związane z kontrolą dynamiki zaburzeń zachowania oraz kontrolą efektów terapeutycznych . . . . . . .
Rozdział IX. Wybrane problemy praktyki oddziaływania psychokorek-cyjnego w klinice psychiatrycznej ...........
l. Psychoterapia w zaburzeniach uwarunkowanych czynnikami psychologicznymi .................
Rozdział X. Formy oddziaływania psychokorekcyjnego w psychozach endogennych .................
Rozdział XI. Psychokorektura zaburzeń reaktywnych na podłożu niedorozwoju umysłowego i zmian organicznych ........
1. Psychoterapia w przypadkach niedorozwoju umysłowego ....
2.. Psychoterapia w przypadkach zaburzeń organicznych .....
Bibliografia .................
CZĘŚĆ TRZECIA. Wybrane zagadnienia psychologii kliniczno-wychowawczej dzieci i młodzieży (napisały: Maria Przełącznikowa i Maria Susutowska)
Uwagi wstępne ...............
Rozdział I. Zagadnienia ogólne ...........
1. Terminologia ................
2. Klasyfikacja ................
3. Zaburzenia w zachowaniu się dzieci normalnych ......
4. Przyczyny skierowania dzieci do poradni psychologicznych
Rozdział II. Trudności wychowawcze i ich tło środowiskowe . Rozdział III. Dzieci niedostosowane społecznie. Przestępczość nieletnich Rozdział IV. Dzieci nerwowe i nerwicowe ........
Rozdział V. Dzieci upośledzone umysłowo ........
Rozdział VI. Dzieci dyslektyczne ...........
Rozdział VII. Dzieci epileptyczne ...........
Rozdział VIII. Uwagi na temat psychoterapii i reedukacji ....
Bibliografia .................
166 170
178 185 192
196 200
203 203
209
214
214
215
218
221
222 225
225 227 230 233
236 252 264 281 295 300 308 318
CZĘŚĆ CZWARTA: Zadania psychologa w klinice ogniskowych uszkodzeń
mózgu (napisał Mariusz Maruszewski) ........... 321
486
Rozdział I. Diagnoza neuropsychologiczna ........
1. Specyfika diagnozy neuropsychologicznej ........
2. Pojęcie ogniskowego uszkodzenia mózgu. Ogólna charakterystyka zaburzeń czynności wyższych przy ogniskowym uszkodzeniu mózgu .
3. Teoretyczne przesłanki diagnozy neuropsychologicznej .....
a. Spór o lokalizację. Koncepcja wąskolokalizacyjna i koncepcja anty-lokalizacyjna ...•••••........
b. Koncepcja układu funkcjonalnego i lokalizacji dynamicznej .
4. Ogólne założenia postępowania diagnostycznego w przypadkach ogniskowych uszkodzeń mózgu ............
a. Jakościowa analiza objawów i hipotezy diagnostyczne ....
b. Weryfikacja hipotez. Korelacja objawów ........
c. Weryfikacja hipotez. Eksperyment kliniczny . . . . . .
5. Ramowy plan badania neuropsychologicznego .......
a. Rozmowa wstępna ..............
b. Badanie praksji ...............
c. Badanie gnozji . . . . . . . . ...
d. Badanie mowy ...............
e. Badanie czynności czytania (leksji) .........
f. Badanie czynności pisania (grafii) ..........
g. Pozostałe działy badania neuropsychologicznego ......
Rozdział II. Zasady rehabilitacji chorych z zaburzeniami czynności wyższych po ogniskowych uszkodzeniach mózgu .......
1. Teoretyczne przesłanki terapii czynności wyższych ......
2. Ogólne zasady terapii czynności wyższych ........
3. Czynniki warunkujące skuteczność terapii czynności wyższych .
4. Mechanizmy restytucji ..............
5. Metody terapii czynności wyższych ..........
Bibliografia .................
CZĘŚĆ PIĄTA. Podstawy psychologii penitencjarnej (napisali: Andrzej Le-wicki, Lech Paryzek, Bogusław Waligóra) ..........
Rozdział I. Historia myśli penitencjarnej ........
1. Początki myśli penitencjarnej w znaczeniu współczesnym .
a. System celkowy ..............
b. System progresywny ............
2. Rozwój więziennictwa w Polsce ..........
a. Wykonywanie kary w Polsce średniowiecznej .....
b. Domy poprawy w Warszawie ..........
c. Koncepcje i praktyka penitencjarna w Polsce XVIII i XIX wieku d. Tendencje penitencjarne w latach 1918-1939 .....
3. Zasady polityki penitencjarnej w Polsce Ludowej ..... a. Działalność Wydziału Polityczno-Wychowawczego .... b. Zakład karny dla młodocianych w Jaworznie . . - . . . . c. Praca resocjalizacyjna w więzieniach po roku 1956 . . d. Klasyfikacja więźniów ............
Rozdział II. Psychologiczne podstawy uspołeczniania i problematyka resocjalizacji .................
1. Pojęcie resocjalizacji ..............
2. Psychologiczna natura uspołecznienia l asocjalności ......
3. Środowiskowa geneza uspołecznienia .......... 408
a. Uspołecznienie kultury ............. 409
b. Psychiczne przystosowanie do warunków życia w danym społeczeństwie .................. 410
c. Wychowanie i wpływy nie zamierzone . . . . . . . . 411
! Nagrody i kary a teoria uczenia się .......... 413
/Kary i nagrody w wychowaniu ........... 417
/* T. Problem biologicznych uwarunkowań uspołecznienia ..... 423
a. Psychopatia konstytucjonalna ........... 425
7. Psychologiczna problematyka resocjalizacji ........ 427
8. Zasady resocjalizacji .............. 429
a. Więzienie jako środowisko społeczne ......... 430
b. Stosunek personelu do więźniów .......... 432
c. Organizacja życia w więzieniu ........... 433
d. Materialna organizacja więzienia .......... 435
e. Personel zakładu resocjalizacyjnego . . , : ...... 435
f. Przeszkody w resocjalizacji ............. 437
9. Inne problemy resocjalizacji ............ 439
a. Opieka postpenitencjarna ............ 440
b. Resocjalizacja profilaktyczna ........... 440
c. Badania naukowe nad resocjalizacją ......... 441
Rozdział III. Zadania psychologa więziennego ........ 442
1. Diagnoza penitencjarna .............. 444
a. Charakterystyka diagnozy penitencjarne} ........ 444
Obraz kliniczny ............... 445
Analiza osobowości, psychologiczna interpretacja obrazu klinicznego 446 Etiologia aspołeczności ............. 448
Wskazania resocjalizacyjne ............ 450
b. Metody diagnostyczne ............. 452
c. Przykłady diagnoz kliniczno-penitencjarnych ....... 456
2. Zadania psychologa w procesie resocjalizacji ....... 460
a. Przygotowanie do resocjalizacji . . . . . . . . . . 461
b. Opieka psychologiczna. Pomoc w zaspokojeniu potrzeb .... 463
c. Korygowanie wykroczeń przeciw regulaminowi ...... 466
d. Opiniowanie kar dyscyplinarnych .......... 468
e. Korekcyjne ustosunkowanie do zachowań skierowanych przeciw
samemu sobie ............... 470
f. Organizowanie i konsultowanie zabiegów resocjalizacyjnych . . 473
3. Zawodowe problemy psychologa więziennego ....... 477
a. Miejsce psychologa w strukturze organizacyjnej więzienia . . . 477 b. Warunki pracy psychologa . . . . . . . . . . . . 481
Bibliografia ................. 482
CZĘŚĆ PIERWSZA. Psychologia kliniczna w zarysie (napisał Andrzej Lewićki)
Rozdział I. Co to jest-psychologia kliniczna? .......
l. Historia psychologii klinicznej w Polsce . . . , . . . . .
2. Definicje psychologii klinicznej ......
3. Przedmiot i zadania psychologii klinicznej w Polsce
4. Psychologia kliniczna i psychiatria .....
Rozdział II. Niektóre problemy teorii zachowania .....
1. Zachowanie i samoregulacja ...........
a. Regulacja i samoregulacja . • . • . • ...
b. Samoregulacja somatyczna ...........
c. Zachowanie i samoregulacja ośrodkowa .......
2. Psychiczny mechanizm zachowania .........
3. Składniki mechanizmu zachowania .......••
4. Swoistość procesów regulacyjnych u człowieka ......
a. Regulacja zachowania u zwierząt .........
b. Społeczny charakter regulacji u człowieka ......
c. Autonomia społecznej samoregulacji ........
5. Sytuacja jako warunek zachowania .........
6. Uwarunkowanie zachowania przez osobowość ......
a. Czynnikowa i dynamiczna teoria osobowości ......
b. Doświadczenie i cechy organizmu jako wyznaczniki osobowości
Rozdział III. Geneza zaburzeń zachowania . . . . . . . .
1. Czynniki psychologiczne l organiczne w genezie zaburzeń zachowania
2. Sytuacja aktualna i defekty osobowości jako wyznaczniki zaburzeń zachowania ...........•••••
3. Stress i stressory ...............
4. Wpływ stressorów na psychikę ł zachowanie . . . . . • •
a. Napięcie emocjonalne ........•••••
b. Dezorganizacja zachowania ............
c. Mechanizmy obronne ........•••••
d. Wpływ deprywacji . . . . . ....
5. Adaptacja do stressora ......'.•••••••
-5
10 10 15 15 19
21 21 21
23
24 26
29
30
30
31 33 35 37 37 39
44 44,
47 50
53
53
54 56 61 64
6. Problem zaburzeń psychosomatycznych ......
7. Tolerancja na stress psychiczny .........
8. Psychologiczne i organiczne wyznaczniki defektów osobowości .
Rozdział IV. Podstawy diagnostyki psychologicznej
1. Charakterystyka diagnozy psychologicznej . .
2. Metody kliniczne .........
3. Testy psychometryczne .......
/"•'i: Testy projekcyjne . . . . . . . . .
^5. Inwentarze osobowości ........
6. Eksperymenty kliniczne .......
7. Synteza wyników .........
Rozdział V. Metody psychokorekcyjne .
1. Pojęcie metody psychokorekcyjne j
2. Podział technik psychoterapeutycznych
3. Techniki pośrednie ......
4. Psychoterapia powierzchowna . a. Psychoterapia podtrzymująca . b. Odreagowanie napięć .... c. Techniki relaksu ..... d. Sugestia ł autosugestia . . . e. Terapia zachowania .....
5. Psychoterapia głęboka . . . . a. Ogólna charakterystyka . . . , b. Problem mechanizmu psychoterapii c. Taktyka psychoterapii ....
Rozdział VI. Problemy modelu zawodowego psychologa klinicznego.
1. Kwalifikacje psychologa klinicznego .........
a. Wykształcenie teoretyczno-metodologiczne ......
b. Praktyka zawodowa ............
c. Walory osobowościowe ............
2. Specyfika pracy zawodowej psychologa klinicznego ....
3. Postulaty etyki zawodowej psychologa klinicznego .....
a. Stosunek do instytucji ............
b. Stosunek do pacjenta .............
c. Stosunek do metod diagnostycznych ........
4. Praca naukowa psychologa klinicznego ........
Bibliografia. . . . . . . . . . . . . . . .
CZĘŚĆ DRUGA. Zadania psychologa w klinice psychiatrycznej (napisała Helena Sęk) ..................
Uwagi wstępne ...............
Rozdział I. Rola psychologa klinicznego w lecznictwie psychiatrycznym
1. Informacje o roli psychologa-praktyka pochodzące ze źródeł psychologicznych .................
2. Informacje o roli psychologa klinicznego-praktyka pochodzące ze źródeł psychiatrycznych ..............
3. Czynniki, od których zależy rola psychologa w lecznictwie psychiatrycznym .................
484
Rozdział II. Problemy fornaalno-organizacyjne pracy psychologa klinicznego ..................
Rozdział III. Problemy diagnostyczne w przypadkach zaburzeń zachowania się uwarunkowanych czynnikami psychologicznymi .....
Rozdział IV. Charakter diagnozy psychologicznej w przypadkach psychoz endogennych ...............
Rozdział V. Problemy diagnozy tzw. organicznego deficytu umysłowego Rozdział VI. Problemy diagnostyczne w ocenie oligofrenii ....
Rozdział VII. Formy pracy diagnostycznej psychologa klinicznego w przypadkach orzecznictwa sądowego ..........
Rozdział VIII. Problemy związane z kontrolą dynamiki zaburzeń zachowania oraz kontrolą efektów terapeutycznych . . . . . . .
Rozdział IX. Wybrane problemy praktyki oddziaływania psychokorek-cyjnego w klinice psychiatrycznej ...........
l. Psychoterapia w zaburzeniach uwarunkowanych czynnikami psychologicznymi .................
Rozdział X. Formy oddziaływania psychokorekcyjnego w psychozach endogennych .................
Rozdział XI. Psychokorektura zaburzeń reaktywnych na podłożu niedorozwoju umysłowego i zmian organicznych ........
1. Psychoterapia w przypadkach niedorozwoju umysłowego ....
2.. Psychoterapia w przypadkach zaburzeń organicznych .....
Bibliografia .................
CZĘŚĆ TRZECIA. Wybrane zagadnienia psychologii kliniczno-wychowawczej dzieci i młodzieży (napisały: Maria Przełącznikowa i Maria Susutowska)
Uwagi wstępne ...............
Rozdział I. Zagadnienia ogólne ...........
1. Terminologia ................
2. Klasyfikacja ................
3. Zaburzenia w zachowaniu się dzieci normalnych ......
4. Przyczyny skierowania dzieci do poradni psychologicznych
Rozdział II. Trudności wychowawcze i ich tło środowiskowe . Rozdział III. Dzieci niedostosowane społecznie. Przestępczość nieletnich Rozdział IV. Dzieci nerwowe i nerwicowe ........
Rozdział V. Dzieci upośledzone umysłowo ........
Rozdział VI. Dzieci dyslektyczne ...........
Rozdział VII. Dzieci epileptyczne ...........
Rozdział VIII. Uwagi na temat psychoterapii i reedukacji ....
Bibliografia .................
166 170
178 185 192
196 200
203 203
209
214
214
215
218
221
222 225
225 227 230 233
236 252 264 281 295 300 308 318
CZĘŚĆ CZWARTA: Zadania psychologa w klinice ogniskowych uszkodzeń
mózgu (napisał Mariusz Maruszewski) ........... 321
486
Rozdział I. Diagnoza neuropsychologiczna ........
1. Specyfika diagnozy neuropsychologicznej ........
2. Pojęcie ogniskowego uszkodzenia mózgu. Ogólna charakterystyka zaburzeń czynności wyższych przy ogniskowym uszkodzeniu mózgu .
3. Teoretyczne przesłanki diagnozy neuropsychologicznej .....
a. Spór o lokalizację. Koncepcja wąskolokalizacyjna i koncepcja anty-lokalizacyjna ...•••••........
b. Koncepcja układu funkcjonalnego i lokalizacji dynamicznej .
4. Ogólne założenia postępowania diagnostycznego w przypadkach ogniskowych uszkodzeń mózgu ............
a. Jakościowa analiza objawów i hipotezy diagnostyczne ....
b. Weryfikacja hipotez. Korelacja objawów ........
c. Weryfikacja hipotez. Eksperyment kliniczny . . . . . .
5. Ramowy plan badania neuropsychologicznego .......
a. Rozmowa wstępna ..............
b. Badanie praksji ...............
c. Badanie gnozji . . . . . . . . ...
d. Badanie mowy ...............
e. Badanie czynności czytania (leksji) .........
f. Badanie czynności pisania (grafii) ..........
g. Pozostałe działy badania neuropsychologicznego ......
Rozdział II. Zasady rehabilitacji chorych z zaburzeniami czynności wyższych po ogniskowych uszkodzeniach mózgu .......
1. Teoretyczne przesłanki terapii czynności wyższych ......
2. Ogólne zasady terapii czynności wyższych ........
3. Czynniki warunkujące skuteczność terapii czynności wyższych .
4. Mechanizmy restytucji ..............
5. Metody terapii czynności wyższych ..........
Bibliografia .................
CZĘŚĆ PIĄTA. Podstawy psychologii penitencjarnej (napisali: Andrzej Le-wicki, Lech Paryzek, Bogusław Waligóra) ..........
Rozdział I. Historia myśli penitencjarnej ........
1. Początki myśli penitencjarnej w znaczeniu współczesnym .
a. System celkowy ..............
b. System progresywny ............
2. Rozwój więziennictwa w Polsce ..........
a. Wykonywanie kary w Polsce średniowiecznej .....
b. Domy poprawy w Warszawie ..........
c. Koncepcje i praktyka penitencjarna w Polsce XVIII i XIX wieku d. Tendencje penitencjarne w latach 1918-1939 .....
3. Zasady polityki penitencjarnej w Polsce Ludowej ..... a. Działalność Wydziału Polityczno-Wychowawczego .... b. Zakład karny dla młodocianych w Jaworznie . . - . . . . c. Praca resocjalizacyjna w więzieniach po roku 1956 . . d. Klasyfikacja więźniów ............
Rozdział II. Psychologiczne podstawy uspołeczniania i problematyka resocjalizacji .................
1. Pojęcie resocjalizacji ..............
2. Psychologiczna natura uspołecznienia l asocjalności ......
3. Środowiskowa geneza uspołecznienia .......... 408
a. Uspołecznienie kultury ............. 409
b. Psychiczne przystosowanie do warunków życia w danym społeczeństwie .................. 410
c. Wychowanie i wpływy nie zamierzone . . . . . . . . 411
! Nagrody i kary a teoria uczenia się .......... 413
/Kary i nagrody w wychowaniu ........... 417
/* T. Problem biologicznych uwarunkowań uspołecznienia ..... 423
a. Psychopatia konstytucjonalna ........... 425
7. Psychologiczna problematyka resocjalizacji ........ 427
8. Zasady resocjalizacji .............. 429
a. Więzienie jako środowisko społeczne ......... 430
b. Stosunek personelu do więźniów .......... 432
c. Organizacja życia w więzieniu ........... 433
d. Materialna organizacja więzienia .......... 435
e. Personel zakładu resocjalizacyjnego . . , : ...... 435
f. Przeszkody w resocjalizacji ............. 437
9. Inne problemy resocjalizacji ............ 439
a. Opieka postpenitencjarna ............ 440
b. Resocjalizacja profilaktyczna ........... 440
c. Badania naukowe nad resocjalizacją ......... 441
Rozdział III. Zadania psychologa więziennego ........ 442
1. Diagnoza penitencjarna .............. 444
a. Charakterystyka diagnozy penitencjarne} ........ 444
Obraz kliniczny ............... 445
Analiza osobowości, psychologiczna interpretacja obrazu klinicznego 446 Etiologia aspołeczności ............. 448
Wskazania resocjalizacyjne ............ 450
b. Metody diagnostyczne ............. 452
c. Przykłady diagnoz kliniczno-penitencjarnych ....... 456
2. Zadania psychologa w procesie resocjalizacji ....... 460
a. Przygotowanie do resocjalizacji . . . . . . . . . . 461
b. Opieka psychologiczna. Pomoc w zaspokojeniu potrzeb .... 463
c. Korygowanie wykroczeń przeciw regulaminowi ...... 466
d. Opiniowanie kar dyscyplinarnych .......... 468
e. Korekcyjne ustosunkowanie do zachowań skierowanych przeciw
samemu sobie ............... 470
f. Organizowanie i konsultowanie zabiegów resocjalizacyjnych . . 473
3. Zawodowe problemy psychologa więziennego ....... 477
a. Miejsce psychologa w strukturze organizacyjnej więzienia . . . 477 b. Warunki pracy psychologa . . . . . . . . . . . . 481
Bibliografia ................. 482