Dane szczegółowe książki
Nauki pomocnicze historii / Szymański, Józef (1931-)
Autorzy
Tytuł
Nauki pomocnicze historii
Wydawnictwo
Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983
Numer wydania
4
ISBN
8301026731
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Od Autora.
. 5
Wprowarzenie
I. Wiadomoci wstępne . .
1.1 Charak'ter nauk pomocniczych historu . .
1.2.ródłoznawstwo : 14
1.3.Podstawowe wiadomoci z dziejbw nauk pomocniczych historii. . 18
1.4.Bibliografia : . . 21
2: Rodzaje i gatunki ródeł historycznych . 28
, 2.1.Klasyfikacje ródeł historyczny,ch. . 28
2.2.Struktura rbdła historycznego . . , 29
2.3.Gatunki pisanych ródeł historiograficznych. . . 34
2.4.Gatunki pisanych ródeł dokumentacyjnych. . . 57
2.5.Rozwbj badań nad ródłami historycznymi. . . 65
2.6.Bibliografia. . . 66
Człowiek - czas - miejsce
3. Genealogia . . 73
3.1. Pojęcie i zakres genealogii. . , 73
3.2. Rozwój badań genealogicznych. . . ?4
3.3. Podstawowe pojęcia genealogii . . , ?5
3.4. Ustalanie faktów genealogicznych. . . 78
3.5. Tablice genealogiczne '. . 82
3.6. Antroponomastyka historyczna . . . 84
3.7. Genealogia a niektóre inne nauki. . , 92
3.8. Bibhografia. . . 96
4. Chronologia. . . 112
4.1. Pojęcie i zakres chronologii. . . . 112
4.2. Rozwój badań chronolţgicznych. . . . 113
4.3. Podstawowe wiadomoci z chronologu astronomicznej. . . . . 114
4.4. Pierwotne i astronomiczne sposoby mierzenia czasu. . . . 117
4.5. Kalendarz . . . . 126
4.6. Uwagi o kalendarzu kocielnym. . . 130
4.7. Ery . . . , 182
776
;ţ; ţ.8. Poczštek roku. . . 136
y.4.9. Podział roku. . , . 137
:;ţ 4.10. Kalendariografia . . . 148
ţ 4.11..Sposoby zapiywania dat. . . . . I&0
4.12: Bibliografia . . . 1&1
+ţ; Nletrologia . . . 16Ó
ţ` 5.1. Pojęcie i zakres metrologii historycznej, . . . . 160
5.2. Rozwój,badań metrólůogiczńych. . . . . . 161
";.
5ţ.3. Pierwotne systemy metrologiczne u Słowian. . . . 162
5.4. Polskie końwencjonalne systemy metrologiczne. . . . . 165
5.5 Systemy metrologiczne na ziemiach polkich w okresie rozbiorów. . 1?9
5.6. Narzędzia metrologiczne i sposoby ich używania. . . . 190
'ţ: 5.7. Funkcje społećzne konwencjonalnych systemów metrologicznych. . 193
" 5.8. Inercjaţ i tendencje unifikacyjne systemów miar. . . . 195
r 5:9. Sytem metryczny mierzenia. . . 198
ţţ. ů ţ.10. Bibliografia . . . 202
ţ' 6. Geografia historyczna. . . . 210
6.1. Pojęcie i zakres geografii historycznej. . . . . 210
ţţ 6.2. Rozwbj badań.geograficzno-historycznych . . . . 212
6.3. Rekonstrukcja krajobrazu naturalnego. . . . . 213 ţ
6.4. Rekonstrukcja krajobrazu kulturalnego. . . . . 216
6.5. Rekonstrukcja krajobrazu historyczno-politycznego . . . 228
ţ : 6:6 Historia horyzontu geograficznego . . . 31
6.7: Podstawowe wiadomoci o mapie. . ů. . 234
6.8. Konstrukcja mapy historycznej. . . . 239ţ
6.9. Historia kartografii. . . . 243
6.10. Bibliografia . . . 248
Jţzyk i pismo
?. Język i kultura literaeka. . . 266
7.1. Metody językoznawcze i rozwój językbw. , . . ţ 266
7.2. Język ródeł historycznych. . . 2?1 .
?.3. Metody historycznoliterackie i rozwój kultury literackiej w Europie. 285
7.4. Konwencje stylistyczne rbdeł historycżnych. . . 302
?.5. Biblioţrafia. . . . 309
8. Paleografia . . . 318
8.1. Pojęcie i zakres paleografii. . . 318
ů 8.2. Rozwbj badań paleograficznych. . . . 319
8.3. Materiały i narzędzia pisarskie. . . . 320
8.4. Historia pisma łacińskiego. . . . 327
8.5. Brachygrafia . . . 369
8.6. Epigrafika . . . . 376
8.7. Pisma,niełacińskie używane na ziemiach polskich. . . 380
8.8. Stenografia i kryptografia. . . . . 384
8:9: Bibliografia. . . . . 388
9. Bibliologia historyczna. . . , . . 406
9.1. Pojęcie i zakres bibliologii historycznej. . . . 406
9.2. Dzieje badań bibliologicznych. . . . 407
ů 9.3. Kodykologiaů. . . . , 408
9.4. Ksišżka drukówana. . . , . 417
9.5. Niektóre zagadnienia ksišżki zwišzane z jej rozpówszechnianiem. . 431
777
9.6. Biblioţeka w rozwoju historycznym. . . 437
9.7. Bibliografia. .
10. Dyplomatyka . . . 46o
10.1. Pojęcie i zakres dyplomatyki. . . 460
10.2. Rozwój badań dyplomatycznych. . . . 461
10.3. Podstawowe pojęcia dyplomatyki. . . 462
10.2. Historia dokumentu redniowiecznego. . . . 470
10.5. Polska kancelaria monarsża. . . 479
10.6. Kancelaria i dokument a księga wpisów . . . 482
10.7. Problematyka nowożytnego dokumentu i kancelarii. . . . . 488
10.8. Dyplomatyka papieska . . . . . 494
10.9. Dyplomatyka cesarska. . . 497
10.10. Uwagi u zasadach dawnego przewodu sšdowego. . . 499
10.11. Bibliografia . . . 504
11: Nauka o archiwach. . . 526
11.4. Rozwój form kancelaryjnych i archiwalnych. : . . . 533
11.5. Informacja o dziejach archiwów. . . . 540
11.6: Metoda poszukiwań arćhiwalnych . . . 546
11.7. Bibliografia . . . 548
Przedmioty i wizerunki
12. Nauka o znakach władzy i prawa : . . 559
12.1.Pojęcie i zakres nauki o znakach władzy i prawa. . . . 559
12.2.Rozwój badań nauki ţ znakach władzy i prawa. . . . 560
12.3.Miejsca stanowienia i realizowania norm prawnych. . . . 561
12.4.ţNarzędzia i sprzęty służšce do realizowania norm prawnych. .. 563
12.5.Strój jako forma rytuału prawnego. . . . 564
12.6.Atrybuty, symbole i znaki rytuału prawnego. . . . . 565
12.7.Formy rytuału prawnego. . . . `. . 566
12.8.Bibliografia. . . . . . 567
?3. Numizmatyka . . . 592
13.1.Pojęcie i zakres numizmatykż. . . . . 572
13.2.Rozwój badań numizmatycznych. '. . . . 572
13.3.Zagadnienia ogólne numizmatyki . . ţ. . 574
13.4.Znaleziska monet i zagadnienia pbiegu monety. . . . 581
13.5.Prenišdz na ziemiach polskich przed powstaniem własnego systemu
monetarnego . . , . 584
13.6.Polska moneta redniowieczna. . . . . . 587
13.7.Polska moneta nówożytna. . . . 599
13.8.Moneta państw zaborczych . . 614
I3.9. Polska moneta porozbiorowa i po odzyskaniu niepodległoci. .. f18
13.10.gibliografia . . . 619
'a. Sfragistyka . . . 633
14.1.Poj4eie i zakres sfragistyki. . . . 633
14.2.Rozwój badańţsfragistycznych . . . . 634
14.3.fiistoria pieczţci . . . . 634.
14.4.Budowa pieczęci . . . . 636
Giţ Rodzaje piecżęci . . . 642
I; ' Fuţkcjonowanie pieczęci : . . . : 653
': Bibliografia . . . . '. . . . 656
;^aldyka . . . . 663
:. Pojęcie i zakres heraldyki . . . . 663
!. Rozwój badań heraldycznych. . . . 664
ţ Geneza i rozwój herbu oraz jego znaczenie społeczno-prawne. . 664
!. Rodzaje herbów w Polsce. . . . . 671
r.EIementy herbu. . . 67ţ
ţ;Zawołania. . . . . 690
f:i.8ymbolika heraldyczna. . . . 692
ţ: ;ţIeraldyka a niektóre inne nauki : . . . . 694
ţ"Bibliografia . . . . , . . . 699
ţ ywiţţwv iiiţovryţ,i.iic .
ţţ 1 Pojęcie i zakres edytorstwa historycznego. . . . 711
. Rożwój badań nad edytorstwem. . . 712
ţ,ţ ţţj4
ţůţ`-ţţ ,8. Metody edytorstwa historycznego. . . . 712
ţi!li3r ţţů.1 .
y a 4. Podstavc,a wydawnicza i jej typy. 715
ţ ţ 8 Instrukcje wydawnicze. . . 718
ţ.8: Typy wydawnictw ródłowych. . 720
ţ,
ţ. Bibliografia . . . . 721 ţ
ţ 'ţi 727
ţ, ţlokumenty . . . 727
!ů Rozbiór ;dyplomatyczny dokumentu. . . . . 732
ţ ; ůTerminy wprowadzenia kalendarza gregoriańskiego. . . . 735
. 5
Wprowarzenie
I. Wiadomoci wstępne . .
1.1 Charak'ter nauk pomocniczych historu . .
1.2.ródłoznawstwo : 14
1.3.Podstawowe wiadomoci z dziejbw nauk pomocniczych historii. . 18
1.4.Bibliografia : . . 21
2: Rodzaje i gatunki ródeł historycznych . 28
, 2.1.Klasyfikacje ródeł historyczny,ch. . 28
2.2.Struktura rbdła historycznego . . , 29
2.3.Gatunki pisanych ródeł historiograficznych. . . 34
2.4.Gatunki pisanych ródeł dokumentacyjnych. . . 57
2.5.Rozwbj badań nad ródłami historycznymi. . . 65
2.6.Bibliografia. . . 66
Człowiek - czas - miejsce
3. Genealogia . . 73
3.1. Pojęcie i zakres genealogii. . , 73
3.2. Rozwój badań genealogicznych. . . ?4
3.3. Podstawowe pojęcia genealogii . . , ?5
3.4. Ustalanie faktów genealogicznych. . . 78
3.5. Tablice genealogiczne '. . 82
3.6. Antroponomastyka historyczna . . . 84
3.7. Genealogia a niektóre inne nauki. . , 92
3.8. Bibhografia. . . 96
4. Chronologia. . . 112
4.1. Pojęcie i zakres chronologii. . . . 112
4.2. Rozwój badań chronolţgicznych. . . . 113
4.3. Podstawowe wiadomoci z chronologu astronomicznej. . . . . 114
4.4. Pierwotne i astronomiczne sposoby mierzenia czasu. . . . 117
4.5. Kalendarz . . . . 126
4.6. Uwagi o kalendarzu kocielnym. . . 130
4.7. Ery . . . , 182
776
;ţ; ţ.8. Poczštek roku. . . 136
y.4.9. Podział roku. . , . 137
:;ţ 4.10. Kalendariografia . . . 148
ţ 4.11..Sposoby zapiywania dat. . . . . I&0
4.12: Bibliografia . . . 1&1
+ţ; Nletrologia . . . 16Ó
ţ` 5.1. Pojęcie i zakres metrologii historycznej, . . . . 160
5.2. Rozwój,badań metrólůogiczńych. . . . . . 161
";.
5ţ.3. Pierwotne systemy metrologiczne u Słowian. . . . 162
5.4. Polskie końwencjonalne systemy metrologiczne. . . . . 165
5.5 Systemy metrologiczne na ziemiach polkich w okresie rozbiorów. . 1?9
5.6. Narzędzia metrologiczne i sposoby ich używania. . . . 190
'ţ: 5.7. Funkcje społećzne konwencjonalnych systemów metrologicznych. . 193
" 5.8. Inercjaţ i tendencje unifikacyjne systemów miar. . . . 195
r 5:9. Sytem metryczny mierzenia. . . 198
ţţ. ů ţ.10. Bibliografia . . . 202
ţ' 6. Geografia historyczna. . . . 210
6.1. Pojęcie i zakres geografii historycznej. . . . . 210
ţţ 6.2. Rozwbj badań.geograficzno-historycznych . . . . 212
6.3. Rekonstrukcja krajobrazu naturalnego. . . . . 213 ţ
6.4. Rekonstrukcja krajobrazu kulturalnego. . . . . 216
6.5. Rekonstrukcja krajobrazu historyczno-politycznego . . . 228
ţ : 6:6 Historia horyzontu geograficznego . . . 31
6.7: Podstawowe wiadomoci o mapie. . ů. . 234
6.8. Konstrukcja mapy historycznej. . . . 239ţ
6.9. Historia kartografii. . . . 243
6.10. Bibliografia . . . 248
Jţzyk i pismo
?. Język i kultura literaeka. . . 266
7.1. Metody językoznawcze i rozwój językbw. , . . ţ 266
7.2. Język ródeł historycznych. . . 2?1 .
?.3. Metody historycznoliterackie i rozwój kultury literackiej w Europie. 285
7.4. Konwencje stylistyczne rbdeł historycżnych. . . 302
?.5. Biblioţrafia. . . . 309
8. Paleografia . . . 318
8.1. Pojęcie i zakres paleografii. . . 318
ů 8.2. Rozwbj badań paleograficznych. . . . 319
8.3. Materiały i narzędzia pisarskie. . . . 320
8.4. Historia pisma łacińskiego. . . . 327
8.5. Brachygrafia . . . 369
8.6. Epigrafika . . . . 376
8.7. Pisma,niełacińskie używane na ziemiach polskich. . . 380
8.8. Stenografia i kryptografia. . . . . 384
8:9: Bibliografia. . . . . 388
9. Bibliologia historyczna. . . , . . 406
9.1. Pojęcie i zakres bibliologii historycznej. . . . 406
9.2. Dzieje badań bibliologicznych. . . . 407
ů 9.3. Kodykologiaů. . . . , 408
9.4. Ksišżka drukówana. . . , . 417
9.5. Niektóre zagadnienia ksišżki zwišzane z jej rozpówszechnianiem. . 431
777
9.6. Biblioţeka w rozwoju historycznym. . . 437
9.7. Bibliografia. .
10. Dyplomatyka . . . 46o
10.1. Pojęcie i zakres dyplomatyki. . . 460
10.2. Rozwój badań dyplomatycznych. . . . 461
10.3. Podstawowe pojęcia dyplomatyki. . . 462
10.2. Historia dokumentu redniowiecznego. . . . 470
10.5. Polska kancelaria monarsża. . . 479
10.6. Kancelaria i dokument a księga wpisów . . . 482
10.7. Problematyka nowożytnego dokumentu i kancelarii. . . . . 488
10.8. Dyplomatyka papieska . . . . . 494
10.9. Dyplomatyka cesarska. . . 497
10.10. Uwagi u zasadach dawnego przewodu sšdowego. . . 499
10.11. Bibliografia . . . 504
11: Nauka o archiwach. . . 526
11.4. Rozwój form kancelaryjnych i archiwalnych. : . . . 533
11.5. Informacja o dziejach archiwów. . . . 540
11.6: Metoda poszukiwań arćhiwalnych . . . 546
11.7. Bibliografia . . . 548
Przedmioty i wizerunki
12. Nauka o znakach władzy i prawa : . . 559
12.1.Pojęcie i zakres nauki o znakach władzy i prawa. . . . 559
12.2.Rozwój badań nauki ţ znakach władzy i prawa. . . . 560
12.3.Miejsca stanowienia i realizowania norm prawnych. . . . 561
12.4.ţNarzędzia i sprzęty służšce do realizowania norm prawnych. .. 563
12.5.Strój jako forma rytuału prawnego. . . . 564
12.6.Atrybuty, symbole i znaki rytuału prawnego. . . . . 565
12.7.Formy rytuału prawnego. . . . `. . 566
12.8.Bibliografia. . . . . . 567
?3. Numizmatyka . . . 592
13.1.Pojęcie i zakres numizmatykż. . . . . 572
13.2.Rozwój badań numizmatycznych. '. . . . 572
13.3.Zagadnienia ogólne numizmatyki . . ţ. . 574
13.4.Znaleziska monet i zagadnienia pbiegu monety. . . . 581
13.5.Prenišdz na ziemiach polskich przed powstaniem własnego systemu
monetarnego . . , . 584
13.6.Polska moneta redniowieczna. . . . . . 587
13.7.Polska moneta nówożytna. . . . 599
13.8.Moneta państw zaborczych . . 614
I3.9. Polska moneta porozbiorowa i po odzyskaniu niepodległoci. .. f18
13.10.gibliografia . . . 619
'a. Sfragistyka . . . 633
14.1.Poj4eie i zakres sfragistyki. . . . 633
14.2.Rozwój badańţsfragistycznych . . . . 634
14.3.fiistoria pieczţci . . . . 634.
14.4.Budowa pieczęci . . . . 636
Giţ Rodzaje piecżęci . . . 642
I; ' Fuţkcjonowanie pieczęci : . . . : 653
': Bibliografia . . . . '. . . . 656
;^aldyka . . . . 663
:. Pojęcie i zakres heraldyki . . . . 663
!. Rozwój badań heraldycznych. . . . 664
ţ Geneza i rozwój herbu oraz jego znaczenie społeczno-prawne. . 664
!. Rodzaje herbów w Polsce. . . . . 671
r.EIementy herbu. . . 67ţ
ţ;Zawołania. . . . . 690
f:i.8ymbolika heraldyczna. . . . 692
ţ: ;ţIeraldyka a niektóre inne nauki : . . . . 694
ţ"Bibliografia . . . . , . . . 699
ţ ywiţţwv iiiţovryţ,i.iic .
ţţ 1 Pojęcie i zakres edytorstwa historycznego. . . . 711
. Rożwój badań nad edytorstwem. . . 712
ţ,ţ ţţj4
ţůţ`-ţţ ,8. Metody edytorstwa historycznego. . . . 712
ţi!li3r ţţů.1 .
y a 4. Podstavc,a wydawnicza i jej typy. 715
ţ ţ 8 Instrukcje wydawnicze. . . 718
ţ.8: Typy wydawnictw ródłowych. . 720
ţ,
ţ. Bibliografia . . . . 721 ţ
ţ 'ţi 727
ţ, ţlokumenty . . . 727
!ů Rozbiór ;dyplomatyczny dokumentu. . . . . 732
ţ ; ůTerminy wprowadzenia kalendarza gregoriańskiego. . . . 735