Dane szczegółowe książki

Spis treści
Przedmowa 17
Rozdział I EUROPA I POLSKA W DOBIE NAPOLEOŃSKIEJ Materiały źródłowe 21
1. Jan Henryk Dąbrowski o polskim projekcie zorganizowania legionów, przekazanym Dyrektoriatowi 9 X 1796 r. 21
2. Umowa z Administracją Generalną Lombardii w sprawie utworzenia legionów polskich z 9 I 1797 r. 22
3. Odezwa legionowa z 20 I 1797 r. 22
4. Poseł pruski Sandoz-Rollin o reakcji społeczeństwa francuskiego na wydarzenia we Francji z 9 XI1799 r. 23
5. Przemówienie gen. Napoleona Bonapartego w Radzie Starszych z 9 XI1799 r. 24
6. Józef Pawlikowski o szansach Polaków na niepodległość 24
7. Konkordat między Stolicą Apostolską a Republiką Francuską z 15 VII 1801 r. 25
8. Uchwała senatu francuskiego o powierzeniu władzy cesarskiej Napoleonowi Bonapartemu z 15 V 1804 r. 26
9. Proklamacja angielska wzywająca do walki z Napoleonem Iz 1803 r. 27
10. Relacje legionistów o losach Polaków na San Domingo 28
11. Kodeks Napoleona z 21 III 1804 r. 29
12. Deklaracja cesarza Franciszka II o złożeniu korony Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego z 1806

r. 32
13. Dekrety o blokadzie kontynentalnej 34
14. Relacja Józefa Wybickiego ze spotkania z Napoleonem w 1806 r. 36
15. Odezwa Jana Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego do rodaków z 3 XI 1806 r. 37
16. Postanowienia traktatu z Tylży dotyczące powołanego tam Księstwa Warszawskiego z 7 VII 1807 r. 37
17. Tajna część traktatu tylżyckiego z 7 VII 1807 r. 39
18. Ustawa Konstytucyjna Księstwa Warszawskiego z 22 VII 1807 r. 39
19. Dekret Fryderyka Augusta o sytuacji prawnej chłopów w Księstwie Warszawskim z 21 XII 1807 r. 47
20. Andrzej Niegolewski o zdobyciu Somosierry przez 3 szwadron szwoleżerów polskich 30 XI1808 r. 48
21. Odpowiedź Napoleona I deputowanym Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego napisana w 1812 r. 52
22. Odezwy Napoleona I i Aleksandra I do swoich wojsk z czerwca 1812 r. 53
23. Klemens Kołaczkowski o udziale wojska Księstwa Warszawskiego w wyprawie na Moskwę w 1812 r. 54
24. Dwudziesty dziewiąty biuletyn Wielkiej Armii o przeprawie przez Berezynę w 1812 r. 55
25. Oficer polski Adam Turno o odwrocie armii napoleońskiej spod Moskwy w 1812 r. 57
26. Odezwa księcia Józefa Poniatowskiego do żołnierzy polskich z 9 I 1813 r. 58
27. Louis Waizy Constant o bitwie pod Lipskiem w 1813 r. 58
28. Układ między Rosją, Austrią, Prusami i Napoleonem zawarty w Paryżu 11 V 1814 r. 60
29. Odezwa Napoleona do narodu z 1 III 1815 r. 61
30. Biuletyn Napoleona o bitwie pod Waterloo z 18 VI1815 r. 62
Materiały metodyczne 64
Anegdoty, ciekawostki, myśli 68

Rozdział II. STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE W LATACH 1815-1849 Materiały źródłowe 73
31. Akt Końcowy kongresu wiedeńskiego z 9 VI 1815 r. 73
32. Traktat Świętego Przymierza z 1815 r. 75
33. Ustawa Konstytucyjna Królestwa Polskiego z 27 XI 1815 r. 77
34. Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa i jego okręgu z 1818 r. 89
35. Odezwa księcia Aleksandra Ypsilantiego, wzywająca Greków do powstania przeciw Turcji, wydana w Iassach 24

6/8 III 1821 r. 90
36. Ogłoszenie niepodległości Grecji przez greckie Zgromadzenie Narodowe w Epidauros 15/27 I 1822 r. 91
37. Depesza okólna Austrii, Rosji i Prus o celach i wynikach kongresu w Weronie z 14 XII 1822 r. 92
38. Doktryna Monroego z grudnia 1823 r. 93
39. Manifest dekabrystów z 1825 r. 94
40. Odezwa Komisji Municypalnej miasta Paryża do mieszkańców stolicy z 30 VII 1830 r. 95
41. Edykt abdykacyjny Karola X z 2 VIII 1830 r. 96
42. Pismo króla Ludwika Filipa I do cesarza Mikołaja I z sierpnia 1830 r. 96
43. Traktat w sprawie uznania niepodległości Grecji z 1830 r. 98
44. List Giuseppe Mazziniego do Karola Alberta z 1831 r. 99
45. Postanowienia układu z Miinchengratzu z 1833 r. 100
46. Akt fundacyjny Młodej Europy z 1834 r. 101
47. Friedrich K.L. von Haller o rewolucji 103
48. Alexis de Tocqueville o demokracji 106
49. Victor Considerant o wolności 109
50. Benjamin Constant o liberalizmie 109
51. Proklamacja Rządu Tymczasowego do narodu francuskiego z 25 II1848 r. 110
52. Angielski pamiętnikarz Charles C.F. Greville o wydarzeniach we Francji z 28 II 18 r. 111
53. Odezwa króla sardyńskiego Karola Alberta do mieszkańców Lombardii z 24 III 18 r. 112
54. Program węgierskiego stowarzyszenia opozycyjnego z 15 III 1848 r. 113
55. Odezwa Fryderyka Wilhelma IV do berlińczyków z 19 III 1848 r. 114
56. Założenia programowe Legionu włoskiego zredagowane przez Adama Mickiewicza Rzymie 28 III 1848 r. 114
57. Proklamacja niepodległości Węgier przez węgierskie Zgromadzenie Narodowe 4 IV 1849 r. 115
58. Odezwa robotników Paryża z czerwca 1848 r. 116
59. Odezwa księcia Ludwika Napoleona z 27 XI 1848 r. 116
60. Franciszek Bagieński o udziale Polaków w walkach na terenie Siedmiogrodu 1848 r. 117
61. Artykuł z “Demokraty Polskiego" o wydarzeniach poznańskich 1848 r. 120
62. Manifest komunistyczny z lutego 1848 r. 121
Materiały metodyczne 124
Anegdoty, ciekawostki, myśli 128

Rozdział III. PRZEOBRAŻENIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZE PIERWSZEJ POŁOWIE XIX W. Materiały

źródłowe 133
63. Ruch luddystów w Anglii na początku XIX w. 133
64. Samuel Bamford o wydarzeniach na Polach św. Piotra w Manchesterze podczas demonstracji z 16 VIII 1819 r. 134
65. Robert Owen o skutkach systemu fabrycznego w Anglii 135
66. James P. Kay-Shuttleworth o warunkach pracy i życia w Manchesterze w 1832 r. 136
67. Charles C.F. Greville o sytuacji ubogiej ludności angielskiej 136
68Eugene Buret o warunkach życia dzieci w Manchesterze w pierwszej połowie XIX w. 137
69. Eugene Buret o zatrudnianiu nieletnich i dzieci w przemyśle angielskim 137
70. Pauperyzacja środowisk robotniczych w Europie w pierwszej połowie XIX w. 138
71. Heinrich Heine o Londynie w 1827 r. 138
72. Alexis de Tocqueville o przemysłowych miastach Anglii w 1835 r. 140
73. Ruch czartystów w Anglii 141
74. Dyskusja w parlamencie angielskim nad wnioskiem o poprawie warunków zatrudnienia robotników z 1844 r. 143
75. Charles C.F. Greville o wynalazku kolei żelaznej 144
76. Prawo o budowie wielkich linii kolejowych we Francji z 1842 r. 145
77. Rozwój kolejnictwa w pierwszej połowie XIX w. 146
78. Wydarzenia w Lyonie z 20 i 21 XI 1831 r. 147
79. Charles Fourier o zasadach pracy w falandze, przedstawionych w 1822 r. 148
80. Przemówienie Richarda Cobdena o znaczeniu i roli wolnego handlu, wygłoszone w Manchesterze w 1846 r. 149
81. Ludność świata i wybranych krajów w pierwszej połowie XIX w. (w mln) 150
82. Ludność największych miast Europy w XIX w. (w tyś.) 150
83. Wydobycie węgla w Europie i w Stanach Zjednoczonych w pierwszej połowie XIX w. (w mln ton) 152
84. Hieronim Łabęcki o rozwoju przemysłu w Królestwie Polskim w latach 1815-1840 152
85. Ustawa o powołaniu Banku Polskiego w Królestwie Polskim z 1828 r. 153
86. Pruski edykt królewski o ułatwionym nabywaniu własności ziemskiej oraz o stosunkach osobistych mieszkańców wsi

z 1807 r. 154
87. Ustawy uwłaszczeniowe dotyczące zaboru pruskiego z pierwszej połowy XIX w. 156
88. Patent cesarski o zniesieniu pańszczyzny w Galicji z 17 IV 1848 r. 157
89. Heinrich Heine o społeczeństwie Wielkiego Księstwa Poznańskiego w 1822 r. 158
90. Deklaracja w sprawie zniesienia handlu niewolnikami z 1815 r. 161
Materiały metodyczne 162
Anegdoty, ciekawostki, myśli 166

Rozdział IV. ZIEMIE POLSKIE W LATACH 1815-1831 Materiały źródłowe 169
91. Maurycy Mochnacki o działalności organizacji młodzieżowych na Uniwersytecie Wileńskim w latach 1819-1822 169
92. Maurycy Mochnacki o warszawskich organizacjach politycznych w latach dwudziestych XIX w. 170
93. Julian Ursyn Niemcewicz o nastrojach w Warszawie w 1830 r. 172
94. Tekst przysięgi członków Towarzystwa Patriotycznego z 1821 r. 173
95. Rosyjskie zarządzenie mobilizacyjne z 1830 r. 173
96. Piotr Wysocki o wybuchu powstania listopadowego 29 XI1830 r. 174
97. Seweryn Goszczyński o nocy listopadowej 29/30 XI1830 r. 175
98. Opanowanie Arsenału w relacji kapitana 4 pułku piechoty liniowej Antoniego oślakowskiego 29 XI1830 r. 177
99. Warszawa wobec wybuchu powstania listopadowego w relacji Stanisława Barzykowskiego, związanego z księciem

Adamem Czartoryskim 178
100. Odezwa dyktatora Józefa Chłopickiego z 6 XII 1830 r. 179
101. Natalia Kicka o stosunku gen. Józefa Chłopickiego do powstania listopado-ego 179
102. Odezwa Rady Administracyjnej z 30 XI1830 r. 181
103. Uchwała sejmu o detronizacji Mikołaja I z 25 I 1831 r. 181
104. Ignacy Prądzyński o stanie sił polskich na początku 1831 r. 183
105. Nastroje Kurpiów w 1831 r. 184
106. Relacja Ignacego Prądzyńskiego o bitwie pod Iganiami z 10 IV 1831 r. 184
107. Maurycy Mochnacki o wydarzeniach nocy 15/16 VIII 1831 r. w Warszawie 186
108. Stanisław Barzykowski o obronie i upadku Warszawy 6-8 IX 1831 r. 188
109. List gen. Marie J. La Fayette'a do gen. Antoniego Ostrowskiego po nadaniu mu przez Rząd Narodowy tytułu

gwardzisty narodu polskiego z 21IV 1831 r. 190
110. List Henry J. T. Palmerstona do Charles'a M. de Talleyranda w sprawie polskiej 22 VII 1831 r. 190
111. Warszawianka 192
112. Szlachta w roku 1831 Gustawa Ehrenberga 194
Materiały metodyczne 196
Anegdoty, ciekawostki, myśli 199

Rozdział V. ZIEMIE POLSKIE W LATACH 1831-1864 Materiały źródłowe 203
113. Statut Organiczny Królestwa Polskiego z 14/26 II 1832 r. 203
114. Odezwa Józefa Zaliwskiego z czerwca 1833 r. 209
115. Natalia Kicka o losach emisariuszy 211
116. Henryk Bogdański o działalności Stowarzyszenia Ludu Polskiego 211
117. Przysięga członków tajnego stowarzyszenia, kierowanego przez Szymona Konarskiego, z lat 1837-1838 213
118. Program społeczno-polityczny księdza Piotra Ściegiennego 214
119. Program polityczny Henryka Kamieńskiego 216
120. Aleksander Guttry o działalności spiskowej Walentego Stefańskiego 217
121. Manifest Rządu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej wydany w Krakowie 22 II
1846 r. 218
122. Biurokracja austriacka o Jakubie Szeli 220
123. Jan Słomka o rzezi szlachty galicyjskiej w 1846 r. 220
124. Chorał Kornela Ujejskiego, muzyka Józefa Nikorowicza 221
125. Patent aneksyjny Ferdynanda I wcielający Wolne Miasto Kraków do Austrii, wydany w Wiedniu 11 XI 1846 r.

223
126. Układ zawarty w Jarosławcu 11IV 1848 r. 225
127. Odezwa Żydów krakowskich do współwyznawców w Wielkim Księstwie Poznańskim, nawołująca ich do wsparcia

tamtejszego powstania, wydana w Krakowie 3 V 1848 r. 226
128. Karol Libelt o sytuacji gospodarczej Wielkiego Księstwa Poznańskiego w połowie XIX w. 227
129. Mowa cesarza Aleksandra II wygłoszona w Warszawie wobec marszałków, szlachty, senatorów i duchowieństwa

23 V 1856 r. 228
130. Rabin Baer Meisels o asymilacji kulturowej Żydów w Królestwie Polskim 229
131. Manifest Tymczasowego Rządu Narodowego z 22 I 1863 r. 230
132. Umowa między rządami pruskim i rosyjskim, zwana konwencją Alvenslebena, dotycząca współpracy w zwalczaniu

polskiego powstania, z 8 II1863 r. 231
133. Odezwa Ludwika Mierosławskiego do narodu po przejęciu władzy dyktatorskiej z 16 II 1863 r. 232
134. Walki zbrojne z okresu powstania styczniowego 1863-1864 233
135. Pieśni z okresu powstania styczniowego 236
136. Dekrety Tymczasowego Rządu Narodowego z okresu powstania styczniowego 240
Materiały metodyczne 245
Anegdoty, ciekawostki, myśli 248

Rozdział VI. STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE W LATACH 1849-1871 Materiały źródłowe 253
137. Włoskie ugrupowania niepodległościowe w ocenie Adama Mickiewicza 253
138. Uchwała o przywróceniu cesarstwa we Francji z listopada 1852 r. 254
139. Abraham Lincoln o niewolnictwie 255
140. List Murzynki Earro do W. Stillesa w Filadelfii w sprawie wykupienia niewolnika z 19 IX 1857 r. 256
141. Proklamacja królowej Wiktorii podporządkowująca Indie Koronie brytyjskiej z 1858 r. 257
142. Ordonans Karoliny Południowej o secesji z 20 XII 1860 r. 258
143. Konstytucja Konfederacji Stanów Południowych z 4 II1861 r. 258
144. Przemówienie Ottona von Bismarcka w komisji budżetowej Landtagu Prus z 30IX
1862 r. 259
145. Proklamacja zniesienia niewolnictwa z II 1863 r. 259
146. Rezolucja Zgromadzenia stanu Illinois w sprawie proklamacji Abrahama Lincolna znoszącej niewolnictwo z 7 I

1863 r. 260
147. Przemówienie Black Kettle'a w odpowiedzi na żądania komisarzy do spraw Indian, wygłoszone w obozie nad rzeką

Little Arkansas 12 X 1865 r. 260
148. Przemówienie Tena Bearsa na naradzie plemiennej w Medicine Lodge z 20 X 1867r. 263
149. Pokój praski z 23 VIII 1866 r. 264
150. Giuseppe Garibaldi o bitwie pod Mentaną z 3 XI1867 r. 265
151. Traktat między Stanami Zjednoczonymi a Indianami z plemienia Sioux z 29 IV 1868 r. 266
152. Deklaracja cesarza Mutsuhito z 1869 r. 267
153. Depesza emska z 13 VII 1870 r. 268
154. Francuska deklaracja wojenna z 19 VII 1870 r. 269
155. Francois Sarcey o nastrojach w Paryżu przed i w czasie oblężenia przez Prusaków 1870 r. 270
156. Odezwa Leona Gambetty do ludu francuskiego z 9 X 1870 r. 271
157. Adres Sejmu Związku Północnoniemieckiego do króla Wilhelma I uchwalony Berlinie 10 XII 1870 r. 272
158. Manifest Wilhelma I o przyjęciu korony cesarskiej z 17 I 1871 r. 273
159. Preliminaria pokoju między Francją a Niemcami z 1871 r. 274
160. Deklaracja programowa Komuny Paryskiej z 19 IV 1871 r. 275
161. Wykład inauguracyjny Johna Ruskina na temat ekspansji kolonialnej Anglii, wygłoszony na Uniwersytecie w

Mordzie w latach siedemdziesiątych XIX w. 276
Materiały metodyczne 277
Anegdoty, ciekawostki, myśli 280

Rozdział VII. PRZEOBRAŻENIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZE DO 1914 R. Materiały źródłowe 285
162. Henryk Sienkiewicz o gospodarczym znaczeniu budowy kolei żelaznych w Stanach Zjednoczonych w drugiej

połowie XIX w. 285
163. Rozwój linii kolejowych w Stanach Zjednoczonych w drugiej połowie XIX w. (w milach) 286
164. Rozwój linii kolejowych na świecie w drugiej połowie XIX i na początku XX w. (w km) 286
165. Prezydent Chester Alan Arthur o programie gospodarczym Stanów Zjednoczonych 287
166. Koncentracja przemysłu w Stanach Zjednoczonych na przełomie XIX XX w. 288
167. Ludność Stanów Zjednoczonych na przełomie XIX i XX w. 289
168. Statut I Międzynarodówki z 1864 r. 290
169. Uchwała paryskiej sekcji I Międzynarodówki z 1871 r. 292
170. Majowe zajścia w Chicago w 1886 r. 283
171. Fryderyk Engels o amerykańskim ruchu robotniczym pod koniec XIX w. 294
172. Sprawozdanie inspektora fabrycznego guberni piotrkowskiej za drugą połowę 1886 r. 294
173. Pieśni robotnicze z drugiej połowy XIX w. 297
174. Bernard von Biilow o penetracji kapitału niemieckiego w Turcji na przełomie XIX i XX w. 301
175. Pierre P. Leroy-Beaulieu o korzyściach z posiadania kolonii i terytoriów zależnych 301
176. Książę Ito o stosunku społeczeństwa japońskiego do cudzoziemców na przełomie XIX i XX w. 302
177. Traktat o neutralizacji Kanału Sueskiego zawarty w Konstantynopolu 29 X 1888 r. 303
178. Traktat między Stanami Zjednoczonymi a Panamą w sprawie Kanału Panamskiego zawarty w Waszyngtonie 18

XI1903 r. 304
179. Uwłaszczenie chłopów w Rosji w 1861 r. 305
180. Ukaz uwłaszczeniowy w Królestwie Polskim z 2 III 1864 r. 307
181. Rozwój gospodarczy świata na przełomie XIX i XX w. 308
Materiały metodyczne 310
Anegdoty, ciekawostki, myśli 313

Rozdział VIII. PRZEMIANY W ŻYCIU POLITYCZNYM NA ŚWIECIE W DRUGIEJ POŁOWIE XIX W.

Materiały źródłowe 317
182. Poprawki do konstytucji Stanów Zjednoczonych z lat 1865-1870 317
183. Konstytucja III Republiki Francuskiej z 1875 r. 318
184. Ustawa o sprawach wspólnych dla obu części Austro-Węgier z 21 XII 1867 r. 320
185. Konstytucja II Rzeszy Niemieckiej z 16 IV 1871 r. 321
186. Konstytucja japońska z 11 II 1889 r. 326
187. Rozwój prawa wyborczego w Europie Zachodniej -w drugiej połowie XIX i na początku XX w. 328
188. Mowa tronowa Wiktora Emanuela II wygłoszona w Rzymie 27 XI1871 r. 329
189. Papież Pius IX o błędach współczesnego świata 330
190. Papież Leon XIII o kwestii socjalnej u schyłku XIX w. 330
191. Ustawodawstwo antysocjaldemokratyczne w Niemczech z 21 X 1878 r. 332
192. Orędzie cesarza Wilhelma I do Sejmu Rzeszy w sprawie zapoczątkowania reform społecznych wygłoszone w

Berlinie 17 XI 1881 r. 332
193. Programy wyborcze partii amerykańskich z 1876 r. 333
194. Program erfurcki z 1891 r. 335
195. Program Action Francaise z 1908 r. 337
196. Frederick Douglass o położeniu Murzynów po wojnie secesyjnej 340
197. Pismo “Ateneum" o ograniczaniu prawa wyborczego Murzynów w Stanach Zjednoczonych 341
198. Wiktor Hugo o potrzebie utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy 341
199. Krwawa niedziela w Petersburgu w 1905 r. 342
200. Włodzimierz Iljicz Lenin o konieczności zbojkotowania tzw. Dumy Bułyginowskiej w 1905 r. 344
201. Manifest konstytucyjny cara Mikołaja II wydany w Peterhofie 17/30 X 1905 r. 345
202. Rewolucja 1905-1907 r. w Rosji w karykaturze politycznej 346
203. Manifest Mikołaja II o rozwiązaniu Dumy państwowej z 1907 r. 349
Materiały metodyczne 350
Anegdoty, ciekawostki, myśli 353

Rozdział IX. ŚWIAT NA PRZEŁOMIE WIEKÓW Materiały źródłowe 357
204. Sojusz trzech cesarzy z 1873 r. 357
205. Trójprzymierze niemiecko-austro-węgiersko-włoskie zawarte w Wiedniu 20 V 1882 r. 358
206. Mowa Ottona von Bismarcka w sprawie zbrojeń z 6 II 1888 r. 359
207. Mowa tronowa Wilhelma II w sprawie powiększenia floty wojennej z 30 XI 1897 r. 360
208. Przemówienie Bernarda von Biilowa wygłoszone w Reichstagu 6 XII 1897 r. 361
209. Relacja Siergieja J. Wittego o okolicznościach, które umożliwiły Rosji zajęcie południowej części półwyspu

Liaotung, z 27 III 1898 r. 362
210. Proklamacja Fredericka Robertsa w sprawie przekształcenia wolnego państwa Oranii w Kolonię nad rzeką Orania

z 24 V 1900 r. 364
211. Przemówienie Wilhelma II wygłoszone podczas pożegnania wojsk niemieckich, wyruszających do Chin, w Bremie

27 VII 1900 r. 364
212. Gen. Christian De Wet o metodach walki dowództwa angielskiego z ludnością republik burskich w latach

1900-1902 365
213. Memorandum Francisa Bertie o wytycznych polityki angielskiej na Dalekim Wschodzie z 11 III 1901 r. 366
214. Odezwa Horacego H. Kitchenera, w sprawie sankcji w wypadku niezłożenia broni przez obywateli republik

burskich, wydana w Pretorii 7 VIII 1901 r. 367
215. Traktat pretoryjski formułujący warunki zakończenia wojny angielsko-burskiej z 31 V 1902 r. 368
216. Porozumienie między Francją a Wielką Brytanią w sprawach kolonialnych, tzw. entente cordiale, z 8 IV 1904 r.

369
217. Siergiej J. Witte o stosunku wielkich mocarstw do pokoju na Dalekim Wschodzie 370
218. Tajne memorandum Eyre Crowe'a o dążeniach Niemiec do zdobycia hegemonii w świecie z II 1907 r. 372
219. Porozumienie brytyjsko-rosyjskie dotyczące Persji z 31 XII 1907 r. 373
220. List cesarza Franciszka Józefa do Alyosa L. von Aehrenthala o aneksji Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry z

5 X 1908 r. 374
221. Theodore Roosevelt o polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych 375
222. Ultimatum Austro-Węgier wobec Serbii z 23 VII 1914 r. 377
Materiały metodyczne 379
Anegdoty, ciekawostki, myśli 381

Rozdział X. ZIEMIE POLSKIE W LATACH 1864-1914 Materiał źródłowy 385
223. Droga zesłańców na Sybir w relacji Władysława Lasockiego z lat 1863-1864 385
224. Program polityczny Aleksandra Swiętochowskiego 387
225. Adres sejmu galicyjskiego do cesarza z 10 XII 1866 r. 389
226. Jan Wołyński o rusyfikacyjnej polityce caratu w latach 1868-1915 390
227. Galicyjskie rozporządzenie językowe z 5 VI 1869 r. 392
228. Z Teki Stańczyka 393
229. Tadeusz Boy-Żeleński o stańczykach 396
230. List otwarty Karola Miarki do Ottona von Bismarcka z 1871 r. 398
231. Postanowienia dotyczące nauczania w szkołach ludowych w Poznańskiem z 27 X 1873 r. 400
232. Adres najpoddanniejszy mieszkańców miasta Warszawy do cara Aleksandra II z 14 XII 1876 r. 401
233. Program socjalistów polskich, tzw. program brukselski, z września 1878 r. 402
234. Program Komitetu Robotniczego Partii Socjalno-Rewolucyjnej “Proletariat" z 1 IX 1882 r. 404
235. Ustawa o utworzeniu pruskiej Komisji Kolonizacyjnej z 26 IV 1886 r. 408
236. “Nowiny Raciborskie" o walce z germanizacją w Raciborskiem 408
237. Ignacy Daszyński o borysławowskim zagłębiu naftowym w latach osiemdziesiątych XIX w. 409 i
238. Szkic programu Polskiej Partii Socjalistycznej z listopada 1892 r. 410
239. Wilhelm Feldman o asymilacji Żydów 413
240. Roman Dmowski o szkole rosyjskiej w Polsce w drugiej połowie XIX w. 415
241. Sprawozdanie Komisji Kolonizacyjnej o wynikach działalności w zaborze pruskim z lat 1894-1906 417
242. Roman Dmowski o kwestii żydowskiej w Królestwie Polskim w początkach
XX W. 418
243. Wincenty Witos o przyczynach emigracji 420
244. Głos antysemicki z końca XIX w. 421
245. Franciszek Bujak o ruchu ukraińskim w Galicji na początku XX w. 422
246. Jakub Bójko o życiu codziennym chłopa galicyjskiego w drugiej połowie XIX w. 424
247. Mowa prokuratora w procesie o strajk dzieci polskich we Wrześni z listopada 1901 r. 427
248. Róża Luksemburg o celach SDKPiL 428
249. Czasopismo “Die Ostmark" o celach Hakaty 429
250. List otwarty Henryka Sienkiewicza na wieść o wyroku w sprawie wrzesińskiej w 1901 r. 430
251. Raport naczelnika piotrkowskiego Gubernialnego Zarządu Żandarmerii do A.N. Markgrafskiego o sytuacji

rewolucyjnej w Zagłębiu Dąbrowskim i w Łodzi z 6 II 1905 r. 431
252. Roman Dmowski o programie narodowców 431
253. Program Polskiego Stronnictwa Ludowego z 27 II 1903 r. 433
254. Odezwa młodzieży szkół średnich Królestwa Polskiego w sprawie strajku szkolnego z lutego 1905 r. 436
255. Raport carskiej policji o postawach religijnych Polaków demonstrowanych w płockiej katedrze w sierpniu 1905 r.

438
256. Raport p.o. pomocnika warszawskiego generała-gubernatora do Gieorgija A. Skałona o wydarzeniach w Zagłębiu

Dąbrowskim w listopadzie 1905 r. 439 ''
257. Nowele do ustawy o niemieckim osadnictwie państwowym z 1904 i 1912 r. 440
258. Regulamin Związku Walki Czynnej z 1908 r. 441
259. Odezwa Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych z grudnia 1912 r. 442
Materiały metodyczne 444
Anegdoty, ciekawostki, myśli 448

Rozdział XI. OSIĄGNIĘCIA NAUKOWE, ROZWÓJ KULTURY I PRZEOBRAŻENIA CYWILIZACYJNE W

XIX W. Materiały źródłowe 451
260. Ustanowienie Uniwersytetu Warszawskiego w 1816 r. 451
261. Józef Dietl o zadaniach nowoczesnej szkoły 451
262. Cele szkoły według Komuny Paryskiej w 1871 r. 454
263. Rozwój oświaty i wzrost piśmiennictwa w wybranych krajach w XIX w. 455
264. Ludwik Bierkowski o atrakcyjności szkoły gminastycznej 455
265. Wprowadzenie gier i zabaw sportowych do szkół angielskich w 1864 r. 456
266. Pierre de Coubertin o zaletach sportu 456
267. Bolesław Prus o przeobrażeniach cywilizacyjnych w XIX w. 457
268. Georges Sorel o znaczeniu przemocy w życiu społecznym 459
269. Ernest Renan o znaczeniu nauki dla ludzkości 461
270. Karol Darwin o swoich dokonaniach naukowych 461
271. Karol Darwin o teorii pochodzenia gatunków 463
272. Wprowadzenie oświetlenia gazowego na ulicach Warszawy w 1856 r. 465
273. Wynalezienie żarówki elektrycznej przez Thomasa A. Edisona 466
274. Bolesław Prus o znaczeniu elektryczności 467
275. Wacław Kruszka o wynalazkach XIX w. i konsekwencjach ich przyswajania 468
276. Wykaz najważniejszych wynalazków XIX w. 470
277. Afisz reklamujący projekcje filmów braci Lumiere z 1896 r. 473
278. Reklama prasowa z końca XIX w. 474
279. Heinrich Heine o epidemii cholery w Paryżu w 1832 r. 475
280. Adolf Kussmaul o praktyce lekarza wiejskiego w połowie XIX w. 476
281. Jean Henri Dunant o przyczynach powołania Czerwonego Krzyża 477
282. Wynalezienie szczepionki przeciwko wściekliźnie przez Ludwika Pasteura 477
283. Locomotive Act z 1865 r. 479
284. Bolesław Prus o tramwajach w Warszawie 479
285. Henry Ford o zasadach budowy i sprzedaży swych samochodów 480
286. Porady dla automobilistów z przełomu XIX i XX w. 481
287. Helena Modrzejewska o Nowym Jorku w 1876 r. 482
288. Ludwik Krzywicki o Warszawie w 1878 r. 483
289. Antoni Zaleski o wizerunku Warszawy w 1886 r. 485
290. Tokio w przededniu 1900 r. 485
Materiały metodyczne 487
Anegdoty, ciekawostki, myśli 489
Bibliografia 491