Dane szczegółowe książki

Uwagi wstępne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Częœć pierwsza
Odbudowa niepodległego państwa polskiego (1914-1921). . . . . . 7

Rozdzial I. Odrodzenie sprawy polskiej w okresie I wojny œwiatowej (1914-1918). . . . . . . . . . . .
1. Polskie przygotowania do wojny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Stanowisko państw zaborczych w kwestii polskiej w okresie I wojny œwiatowej. . . . . . . .
3. Akt 5 listopada i jego następstwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Rewolucja marcowa w Rosji i sprawa polska. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Znaczenie Rewolucji PaŸdziernikowej w Rosji dla dalszego rozwoju kwestii polskiej. . . . .
6. Klęska wojenna państw centralnych, rozpad Austro-Węgier, rewolucja listopadowa w
Niemczech..............................................
7. Rola Koœciola katolickiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzial II. Ksztaltowanie centralnego oœrodka wtadzy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Powstanie Tymczasowego Rzšdu Ludowego Republiki Polskiej. . . . . . . . . . . . . . . .
2. Przejęcie wladzy przez Pitsudskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Zabór pruski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Galicja Wschodnia i Wolyń. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Sytuacja na Litwie i Bialorusi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Podzial $lšska Cieszyńskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7. Powstanie Wielkopolskie (27 XII 1918 -16 II 1919 r.). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8 Rozwój ruchu rewolucyjnego i powstanie KPRP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzial III. Wybory do Sejmu Ustawodawczego i uznanie rzšdu polskiego na forum
międzynarodowym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Ordynacja wyborcza do Sejmu Ustawodawczego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Upadek rzšdu Moraczewskiego i powstanie rzšdu Paderewskiego. . . . . . . . . . . . . . .
3. Wybory do Sejmu Ustawodawczego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Mala Konstytucja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Walki klasowe i reformy spoteczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzial IV. Walka o granice i ustrój państwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Sprawy polskie na Konferencji Pokojowej w Pacyżu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Polityka wschodnia Pilsudskiego i Paderewskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Postępy unifikacyjne ziem polskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Kampania kijowska i jej skutki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Walka o Górny $lšsk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Konstytucja marcowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Częœć druga
Polska w okresie demokracji parlamentarnej (1921-1926). . . . . 91

Rozdzial I. Ksztaltowanie podstaw demokracji parlamentarnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
1. Spuœcizna po zaborach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
2. Problemy wyznaniowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95


459



3. Zatożenia polityki zagcanicznej II Rzeczypospolitej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
4. Wybory do sejmu i senatu w 1922 c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
5. Walka o fotel prezydenta w grudniu 1922 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
Rozdziai II. Między kryzysem i stabilizacjš. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
1. Od Sikocskiego do Witoœa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
2. Kryzys dcugiej potowy 1923 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
3. Refocmy stabilizacyjne Wtadystawa Grabskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
4. Ruch robotniczy wobec reform Gcabskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
5. Nacisk angielsko-niemiecki na Polskę i upadek rzšdu Grabskiego. . . . . . . . . . . . . . . 129
6. Spoteczeństwo polskie okresu demokracji parlamentarnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Rozdzial III. Przewrót majowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
1. Przygotowanie do zamachu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
2. Demonstcacja zbrojna Pitsudskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
3. Pacyfikacja stosunków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

Częœć trzecia
Od "maja" do "Brzeœcia" (1926-1930). . . . . . . . . . . . . . . 151

Rozdziat I. Pomajow y system rzšdzenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
1. Nowela konstytucyjna z 2 VIII 1926 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
2. Ref ocmy wojskowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
3. Spoteczno-polityczne aspekty przewrotu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
4. Międzynarodowe aspekty przewrotu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
5. Stronnictwa polityczne wobec rzšdów pomajowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
b. Koniunktura gospodarcza i dšżenia integcacyjne rzšdu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
Rozdzial II. Ksztaltowanie się opozycji antysanacyjnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
1. Zaostrzenie konfliktu między rzšdem i sejmem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
2. Repcesje wobec lewicy cewolucyjnej, IV Zjazd KPP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
3. Przegrupowanie sil politycznych w toku przygotowań nowych wyborów do sejmu
i senatu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
4. Oblicze polityczne sejmu II kadencji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
5. Pierwszy etap konsolidacji opozycli antysanacyjnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
Ri,zdzial III. Walka centrolew u z dyktaturš sanacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .197
1. Powstanie bloku centrum i lewicy i obalenie gabinetu Œwitalskiego. . . . . . . . . . . . . . 197
2. Przejœcie opozycji do akcji pozaparlamentarnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
3. Wybory "brzeskie" z listopada 1930 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202

Częœć czwarta
Polska w drugim okresie dyktatury sanacyjnej (1931-1939). . . . 207

Rozdzial I. Okres kryzysu ekonomicznego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
1. Kryzys ekonomiczny i jego skutki spoteczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
2. Rzšdy sanacyjne wobec kcyzysu i narastajšcego oporu mas pracujšcych. . . . . . . . . . . . 211
3. Reformy spoteczno-polityczne lat 1932-1933. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
4. Polityka zagcaniczna w okresie kcyzysu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
5. Ewolucja ukladu sii politycznych w Polsce w latach 1931-1934. . . . . . . . . . . . . . . . 220
6. Konstytucja kwietniowa. . . . . . . . . . . :. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
Rozdziat II. Walka sanacji z opozycjš po œmierci Pilsudskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
l. Próba utwoczenia frontu ludowego (1935-1937). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
2. Dekompozycja obozu czšdzšcego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
3. Ruchy masowe lat 1936-1937. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
4. Rzšdy sanacyjne w latach 1936-1939. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
Rozdzial III. Rozwój oœwiaty, kultury i nauki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
I. Oœwiata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239


460



2. Rozwój kultury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
3. Badania naukowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
Rozdziat IV. Agresja hitlerowska na Polskę. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

1. Międzynarodowe pczeslanki tragedii wrzeœniowej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
2. Bilans dwudziestolecia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
3. Uktad sit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
4. Zarys dzialań zbrojnych do 17 IX 1939 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
5. Ewakuacja rzšdu i koniec walk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . - -. -. . -. . . . 261

Częœć pišta
Polacy i sprawa polska w okresie II wojny œwiatowej. . . . . . . 263

Rozdziat I. Wlšczenie ziem wschodnich II Rzeczypospolitej do ZSRR i Litwy. . . . . . . . . . . . . 263
1. Motywyiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
2. Polożenie ludnoœci polskiej w ZSRR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
3. Starania o odbudowę partii komunistycznej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Rozdziat II. Polityka niemiecka wobec Polski w I okresie wojny (1939-1941). . . . . . . . . . . . . . 269
1. Podziat ziem polskich i tercor hitlerowski wobec ludnoœci polskiej. . . . . . . . . . . . . . 269
2. Rzšd polski na emigracji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
3. Powstanie ruchu opocu w Polsce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
4. Ruch robotniczy i ludowy w pierwszym okresie okupacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
5. Szare Szecegi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282
Rozdziat III. Polacy w podziemiu i na frontach II wojny œwiatowej w latach 1941-1943. . . . . . . . 283
1. Uktad Sikorski - Majski z 30 VII 1941 i jego konsekwencje. . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
2. Rozwój w kcaju ruchu oporu podlegtego rzšdowi emigracyjnemu (1941-1942). . . . . . . . 287
3. Konsolidacja sit lewicy spotecznej. Powstanie PPR i ZPP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289
4. Sytuacja ludnoœci polskiej w latach 1941-1943. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
5. Stanowisko obozu londyńskiego wobec wydarzeń z przetomu lat 1942/1943. . . . . . . . . 294
b. Dalsza konsolidacja obozu lewicy spotecznej w kraju i na emigracji. . . . . . . . . . . . . . 295
7. Pogtębienie izolacji rzšdu emigracyjnego na forum międzynarodowym. . . . . . . . . . . . . 297

Rozdziat IV. Wyzwolenie ziem wschodnich i utworzenie Polskiego Komitetu Wyzwolenia
Narodowego (PKWN). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
1. Delegatura Rzšdic i KG AK w poczštkach 1944 r.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300
2. Walki pactyzanckie w Polsce w 1944 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
3. Utworzenie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Nacodowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
4. Pierwsze kroki wtadzy ludowej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
5. Powstanie Warszawskie (1 VIII - 2 X 1944). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312

Rozdzial V. Udziat Polski w końcowej f azie wojny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
1. Przeksztatcenie PKWN w Rzšd Tymczasowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
2. Wyzwolenie reszty kraju i utworzenie Tymczasowego Rzšdu Jednoœci Narodowej. . . . . . 315
3. Bilans wojny i okupacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320

Częœć szósta
Glówne kierunki i etapy rozwoju Polski Ludowej. . . . . :. . . 322

. 322
r
Rozdziat I. Powstanie systemu ludowo-demokratycznego w Polsce (1944-1947). . . . : . . . .

1. Stabilizacja stosunków w Polsce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
2. Wymiana ludnoœci. Zasiedlanie Ziem Odzyskanych. Reforma rolna. Nacjonalizacja . .
przemystu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : 328
3. Referendum ludowe w 1946 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331
4. Wybory do Sejmu Ustawodawczego 19 I 1947 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333
5. Zasady ustrojowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334



461



Rozdzial II. Walka o koncepcję budowy podstaw socjalizmu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
1. Przestanki międzynarodowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
2. Przygotowania do zjednoczenia PPR i PPS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
3. Powstanie PZPR i jej progcam dziatania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
4. Zak_ończenie pcocesu powojennej odbudowy i przebudowy Polski. . . . . . . . . . . . . . . 344
Rozdział III Polska w okresie budowy podstaw socjalizmu (1950-1975). . . . . . . . . . . . . . . . . 348
1. Realizacja planu 6-letniego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348
2. Ewolucja ustrojowa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
3. Ewolucja stosunków politycznych w latach 1955-1956. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354
4. Polska w pierwszych latach rzšdów Władystawa Cromutki (1957-1966). . . . . . . . . . . . 360
5. Kryzys polityczny lat 1966-1968. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363
6. Kryzys grudniowy 1970 c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367
7. Poczštek nowej dekady (1971-1975). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369
8. Rozwój ekonomiczny Polski i jej pozycja w œwiecie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
9. Rozwój oœwiaty, nauki i kultury. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
10. Zmiany w strukturze ludnoœci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382
11. Polityka zagraniczna PRL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
Rozdział IV. Ewolucja stosunków spoteczno-politycznych lat 1976-1983. . . . . . . . . . . . . . . . 390
1. Koncepcja dynamicznego cozwoju Polski. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390
2. Kryzys paliwowy i finansowy w œwiecie i jego wpływ na gospodarkę polskš. . . . . . . . . 393
3. Stosunki spoteczno-polityczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394
4. Narastanie kryzysu (1976-1980). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396
5. Kryzys polityczny z pczetomu lat 1980/1981. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402
6. Stan wojenny (13 XII 1981 - 22 VII 1983). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
7. Kierunki i pierwsze efekty przezwyciężania kryzysu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408
Zakończenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411
Aneks......................................................413
Wybór bibliografii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415
I. Opracowania syntetyczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415
II. Opracowania monograficzne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416
1. Do okresu 1914-1939. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416
2. Okres II wojny œwiatowej i okupacji hitlerowskiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421
3. Do historii Polski Ludowej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . :. . . . 425

Indeks osób. .. . . . . . . . . . . . . . . . 429

Indeks nazw geograficznych. . . . . . . . . 451