Dane szczegółowe książki
Średniowiecze / Michałowska, Teresa (1932-); Instytut Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk
Tytuł
Średniowiecze
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995
ISBN
8301114525
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Od autora .. 11
Wstęp 15
1. Media aetas w Europie (wybrane zagadnienia) ... 15
2. Piśmiennictwo średniowieczne w Polsce (granice czasowe i fazy rozwoju) 37
Część pierwsza
PIŚMIENNICTWO ŁACIŃSKIE W POLSCE
DO KOŃCA XII WIEKU
Wprowadzenie w epokę .. 43
I. Przedchrześcijańskie początki: twórczość ustna . 53
II. Pierwotne formy katechizacji ... 57
III. Początki piśmiennictwa łacińskiego: roczniki i dokumenty .. 62
IV. Epigrafy .. 65
V. Hagiografia 72
1. Narodziny i rozwój hagiografii w piśmiennictwie chrześcijańskiej Europy 72
2. Żywot pierwszy św. Wojciecha 76
3. Twórczość Brunona z Kwerfurtu .. 82
4. Rodzime żywoty św. Wojciecha (XI-XIII wiek) .. 90
VI. Modlitewnik Gertrudy ... 95
VII. List biskupa Mateusza do św. Bernarda z Clairvaux .. 99
VIII. Dziejopisarze i ich twórczość ... 103
1. Średniowieczne dziejopisarstwo europejskie . 103
2. Gali Anonim: “Gęsta królów i książąt polskich" .. 107
3. Utwory poetyckie w Kronice Galia Anonima 118
4. Mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem: Kronika polska ... 129
5. Wiersze w Kronice polskiej mistrza Wincentego ... 138
IX. Epika rycerska .. 145
1. Carmen Mauri (Pieśń Maura) 145
2. Historia o Wisławie, Walterze i Helgundzie . 149
X. Najdawniejsze zapisy słów polskich ... 154
Część druga
PIŚMIENNICTWO ŁACIŃSKIE I POLSKIE
XIII-XIV WIEKU
Wprowadzenie w epokę . . .
Twórczość w języku łacińskim
161
167 5
Spis treści
I. Hagiografia 167
1. Twórczość hagiograficzna Wincentego z Kielczy. Legenda św. Stanisława 167
2. Hagiografia jako źródło masowej wyobraźni (żywoty i miracula) . 180
II. Dziejopisarstwo .. 187
1. Roczniki. Historia Tartarorum. Kronika zwana wielkopolską ... 187
2. Kronika Janka z Czarnkowa . 194
III. Kaznodziejstwo .. 199
1. Początki i rozwój kaznodziejstwa w Europie Zachodniej . 199
2. Kaznodziejstwo w Polsce ... 204
IV. Poezja kościelna .. 210
1. Pieśni liturgiczne ... 210
2. Gatunki 215
A. Hymny ... 215
B. Tropy 221
C. Sekwencje . 224
D. Oficja rymowane . 231
V. Formy i nurty życia teatralnego . 237
1. Teatr i dramat w Europie średniowiecznej . 237
2. Początki życia teatralnego w Polsce . 245
VI. Poezja świecka ... 254
1. Poematy “stanowe" .. 254
2. Pieśń O pewnym wójcie krakowskim Albercie 258
3. Drobne formy poetyckie ... 263
Twórczość w języku polskim 265
I. Polskie słowa i zdania pisane .. 265
II. Modlitwy . 269
III. Pieśni procesyjne . 274
IV. Bogurodzica 278
1. Przekazy i tekst 278
2. Część archaiczna ... 281
3. Części: druga i trzecia . 291
V. Przekłady Psałterza 294
VI. Kazania tzw. świętokrzyskie ... 301
VII. Świecka twórczość oralna 311
Część trzecia
POLSKIE I ŁACIŃSKIE PIŚMIENNICTWO
PÓŹNEGO ŚREDNIOWIECZA
Wprowadzenie w epokę .. 321
Twórczość w języku narodowym . 329
Emancypacja języka polskiego .. 329
6 Poezja ... 336
Spis treści
I. Między słowem mówionym a pisanym . 336
II. Poezja kościelna .. 341
1. Pieśń tradycyjna 341
A. Związki z liturgią . 341
B. Twórcy — kopiści — przekazy .. 345
C. Tematy ... 349
D. Formy ... 352
a. Tropy .. 352
b. Sekwencje (“prozy") . 356
c. Hymny . 363
d. Próby epickie . 371
e. Pieśni różne .. 376
2. Pieśń “nowa" . 382
A. “Rewolucja" bernardyńska 382
B. Władysław z Gielniowa (twórczość polska) ... 388
C. Rękopiśmienne przekazy późnośredniowiecznych pieśni anonimowych 410
D. Tematy pieśniowe . 415
E. Liryka ... 418
F. Pieśni epickie ... 433
3. “Posłuchajcie, bracia mila..." (Szczątek polskiego misterium?) ... 448
4. W kręgu kultury druku 457
A. Nowy “sposób istnienia" i funkcjonowania tekstu pieśniowego 457
B. “Mistyczne epitalamium" . 462
III. Poezja “kręgu przykościelnego" . 469
1. Tematy — formy — wykonawcy .. 469
2. Pieśni o świętych ... 470
A. Pieśń o św. Dorocie męczennicy . 471
B. Pieśń o św. Stanisławie .. 477
C. Legenda o św. Aleksym .. 484
3. Człowiek wobec śmierci 497
A. Utwory o śmierci i życiu przyszłym w literaturze europejskiej . 497
B. Polskie pieśni i dialogi eschatologiczne . 503
a. Skarga umierającego (pieśń) . 503
b. Skarga umierającego (dialog) . 508
c. Pieśń “Dusza z ciała wyleciała..." .. 512
d. Dialog mistrza Polikarpa ze Śmiercią (De Morte prologus) . 516
IV. Poezja świecka i polemiczno-religijna .. 528
1. Recytatyw Słoty o dworskim obyczaju biesiadnym . 528
2. Pieśń o Wiklefle Jędrzeja Gałki z Dobczyna 534
3. “Nowina o węgierskim króli" . 545
4. Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczynskiego 549
5. “Chytrze bydlą z pony kmiecie..." .. 555
6. Pieśni miłosne i swawolne .. 562
Proza ... 569
I. Biblia królowej Zofii ... 569
II. Przekłady Psałterza 575
III. Twórczość o tematyce apokryficznej .. 583
l. Apokryfy Starego i Nowego Testamentu w piśmiennictwie europejskim . 583 7
2. Polskie przekłady apokryfów . 590
3. Żywoty Jezusa i Marii 597
4. Pasje .. 609
5. Twórczość apokryficzna jako źródło masowej wyobraźni . 616
IV. Kaznodziejstwo .. 618
V. Hagiografia 631
VI. Modlitewniki ... 638
VII. Proza świecka ... 641
1. Listy miłosne . 641
2. Proza narracyjna ... 646
Twórczość w języku łacińskim ... 658
Poezja .. 658
I. Kontynuacje 658
1. Pieśni kościelne 658
2. Poematy “stanowe" .. 662
3. Formy teatralne i dramatyczne 669
II. Poezja okolicznościowa .. 674
1. Wiersze o Wiktorii grunwaldzkiej .. 674
2. Stanisława Ciołka Laus Cracoviae .. 678
3. Genefhliaca dworskie . 685
4. Funeralia 690
5. Wiersze o klęsce warneńskiej . 697
6. Wiersz na śmierć Andrzeja Odrowąża 706
7. Okolicznościowa twórczość łacińska Władysława z Gielniowa .. 710
8. Nowe tendencje w poezji ... 714
III. Poezja żakowska . 723
1. Status scholarium ... 723
2. Zabawy żakowskie .. 731
3. Pieśni miłosne . 736
4. Pieśń wagancka 742
Proza ... 746
I. Kaznodziejstwo i exempla 746
II. Mowy i listy 753
III. Proza traktatowa i publicystyczna 759
IV. Twórczość Jana Długosza. Annales ... Regni Poloniae... 766
Uwagi końcowe: między średniowieczem a renesansem . 779
Wskazówki bibliograficzne . 786
Indeks osób i utworów ... 818
Spis ilustracji 889
Wstęp 15
1. Media aetas w Europie (wybrane zagadnienia) ... 15
2. Piśmiennictwo średniowieczne w Polsce (granice czasowe i fazy rozwoju) 37
Część pierwsza
PIŚMIENNICTWO ŁACIŃSKIE W POLSCE
DO KOŃCA XII WIEKU
Wprowadzenie w epokę .. 43
I. Przedchrześcijańskie początki: twórczość ustna . 53
II. Pierwotne formy katechizacji ... 57
III. Początki piśmiennictwa łacińskiego: roczniki i dokumenty .. 62
IV. Epigrafy .. 65
V. Hagiografia 72
1. Narodziny i rozwój hagiografii w piśmiennictwie chrześcijańskiej Europy 72
2. Żywot pierwszy św. Wojciecha 76
3. Twórczość Brunona z Kwerfurtu .. 82
4. Rodzime żywoty św. Wojciecha (XI-XIII wiek) .. 90
VI. Modlitewnik Gertrudy ... 95
VII. List biskupa Mateusza do św. Bernarda z Clairvaux .. 99
VIII. Dziejopisarze i ich twórczość ... 103
1. Średniowieczne dziejopisarstwo europejskie . 103
2. Gali Anonim: “Gęsta królów i książąt polskich" .. 107
3. Utwory poetyckie w Kronice Galia Anonima 118
4. Mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem: Kronika polska ... 129
5. Wiersze w Kronice polskiej mistrza Wincentego ... 138
IX. Epika rycerska .. 145
1. Carmen Mauri (Pieśń Maura) 145
2. Historia o Wisławie, Walterze i Helgundzie . 149
X. Najdawniejsze zapisy słów polskich ... 154
Część druga
PIŚMIENNICTWO ŁACIŃSKIE I POLSKIE
XIII-XIV WIEKU
Wprowadzenie w epokę . . .
Twórczość w języku łacińskim
161
167 5
Spis treści
I. Hagiografia 167
1. Twórczość hagiograficzna Wincentego z Kielczy. Legenda św. Stanisława 167
2. Hagiografia jako źródło masowej wyobraźni (żywoty i miracula) . 180
II. Dziejopisarstwo .. 187
1. Roczniki. Historia Tartarorum. Kronika zwana wielkopolską ... 187
2. Kronika Janka z Czarnkowa . 194
III. Kaznodziejstwo .. 199
1. Początki i rozwój kaznodziejstwa w Europie Zachodniej . 199
2. Kaznodziejstwo w Polsce ... 204
IV. Poezja kościelna .. 210
1. Pieśni liturgiczne ... 210
2. Gatunki 215
A. Hymny ... 215
B. Tropy 221
C. Sekwencje . 224
D. Oficja rymowane . 231
V. Formy i nurty życia teatralnego . 237
1. Teatr i dramat w Europie średniowiecznej . 237
2. Początki życia teatralnego w Polsce . 245
VI. Poezja świecka ... 254
1. Poematy “stanowe" .. 254
2. Pieśń O pewnym wójcie krakowskim Albercie 258
3. Drobne formy poetyckie ... 263
Twórczość w języku polskim 265
I. Polskie słowa i zdania pisane .. 265
II. Modlitwy . 269
III. Pieśni procesyjne . 274
IV. Bogurodzica 278
1. Przekazy i tekst 278
2. Część archaiczna ... 281
3. Części: druga i trzecia . 291
V. Przekłady Psałterza 294
VI. Kazania tzw. świętokrzyskie ... 301
VII. Świecka twórczość oralna 311
Część trzecia
POLSKIE I ŁACIŃSKIE PIŚMIENNICTWO
PÓŹNEGO ŚREDNIOWIECZA
Wprowadzenie w epokę .. 321
Twórczość w języku narodowym . 329
Emancypacja języka polskiego .. 329
6 Poezja ... 336
Spis treści
I. Między słowem mówionym a pisanym . 336
II. Poezja kościelna .. 341
1. Pieśń tradycyjna 341
A. Związki z liturgią . 341
B. Twórcy — kopiści — przekazy .. 345
C. Tematy ... 349
D. Formy ... 352
a. Tropy .. 352
b. Sekwencje (“prozy") . 356
c. Hymny . 363
d. Próby epickie . 371
e. Pieśni różne .. 376
2. Pieśń “nowa" . 382
A. “Rewolucja" bernardyńska 382
B. Władysław z Gielniowa (twórczość polska) ... 388
C. Rękopiśmienne przekazy późnośredniowiecznych pieśni anonimowych 410
D. Tematy pieśniowe . 415
E. Liryka ... 418
F. Pieśni epickie ... 433
3. “Posłuchajcie, bracia mila..." (Szczątek polskiego misterium?) ... 448
4. W kręgu kultury druku 457
A. Nowy “sposób istnienia" i funkcjonowania tekstu pieśniowego 457
B. “Mistyczne epitalamium" . 462
III. Poezja “kręgu przykościelnego" . 469
1. Tematy — formy — wykonawcy .. 469
2. Pieśni o świętych ... 470
A. Pieśń o św. Dorocie męczennicy . 471
B. Pieśń o św. Stanisławie .. 477
C. Legenda o św. Aleksym .. 484
3. Człowiek wobec śmierci 497
A. Utwory o śmierci i życiu przyszłym w literaturze europejskiej . 497
B. Polskie pieśni i dialogi eschatologiczne . 503
a. Skarga umierającego (pieśń) . 503
b. Skarga umierającego (dialog) . 508
c. Pieśń “Dusza z ciała wyleciała..." .. 512
d. Dialog mistrza Polikarpa ze Śmiercią (De Morte prologus) . 516
IV. Poezja świecka i polemiczno-religijna .. 528
1. Recytatyw Słoty o dworskim obyczaju biesiadnym . 528
2. Pieśń o Wiklefle Jędrzeja Gałki z Dobczyna 534
3. “Nowina o węgierskim króli" . 545
4. Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczynskiego 549
5. “Chytrze bydlą z pony kmiecie..." .. 555
6. Pieśni miłosne i swawolne .. 562
Proza ... 569
I. Biblia królowej Zofii ... 569
II. Przekłady Psałterza 575
III. Twórczość o tematyce apokryficznej .. 583
l. Apokryfy Starego i Nowego Testamentu w piśmiennictwie europejskim . 583 7
2. Polskie przekłady apokryfów . 590
3. Żywoty Jezusa i Marii 597
4. Pasje .. 609
5. Twórczość apokryficzna jako źródło masowej wyobraźni . 616
IV. Kaznodziejstwo .. 618
V. Hagiografia 631
VI. Modlitewniki ... 638
VII. Proza świecka ... 641
1. Listy miłosne . 641
2. Proza narracyjna ... 646
Twórczość w języku łacińskim ... 658
Poezja .. 658
I. Kontynuacje 658
1. Pieśni kościelne 658
2. Poematy “stanowe" .. 662
3. Formy teatralne i dramatyczne 669
II. Poezja okolicznościowa .. 674
1. Wiersze o Wiktorii grunwaldzkiej .. 674
2. Stanisława Ciołka Laus Cracoviae .. 678
3. Genefhliaca dworskie . 685
4. Funeralia 690
5. Wiersze o klęsce warneńskiej . 697
6. Wiersz na śmierć Andrzeja Odrowąża 706
7. Okolicznościowa twórczość łacińska Władysława z Gielniowa .. 710
8. Nowe tendencje w poezji ... 714
III. Poezja żakowska . 723
1. Status scholarium ... 723
2. Zabawy żakowskie .. 731
3. Pieśni miłosne . 736
4. Pieśń wagancka 742
Proza ... 746
I. Kaznodziejstwo i exempla 746
II. Mowy i listy 753
III. Proza traktatowa i publicystyczna 759
IV. Twórczość Jana Długosza. Annales ... Regni Poloniae... 766
Uwagi końcowe: między średniowieczem a renesansem . 779
Wskazówki bibliograficzne . 786
Indeks osób i utworów ... 818
Spis ilustracji 889