Dane szczegółowe książki

OBJAŚNIENIA SKRÓTÓW 13
UWAGI WSTĘPNE 15
Rozdział I. NAZWA I RYS HISTORYCZNY. POJĘCIE DYPLOMACJI ORAZ
POJĘCIE, ŹRÓDŁA I KODYFIKACJA PRAWA DYPLOMATYCZNEGO 21
1. Nazwa i rys historyczny 21
2. Dyplomacja polska 26
3. Pojęcie dyplomacji 29
4. Pojęcie prawa dyplomatycznego 32
5. Źródła prawa dyplomatycznego 33
6. Kodyfikacja prawa dyplomatycznego 36
Rozdział II. ORGANY WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE PAŃSTW
W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH 44
1. Pojęcie i podział 44
2. Organy wewnętrzne o kompetencjach w zakresie stosunków
międzynarodowych 46
a. Parlament - 46; b. Głowa państwa - 47; c. Premier i rząd - 50; d. Minister spraw zagranicznych i ministerstwo spraw zagranicznych - 51
3. Minister i Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej 57
4. Inne resorty realizujące poszczególne segmenty polityki zagranicznej państwa 65
5. Organy państwa działające za granicą 70
a. Charakter i rodzaje organów działających za granicą - 70; b. Ambasady, nuncjatury, poselstwa i inne stałe misje dyplomatyczne - 70; c. Szef misji dyplomatycznej - 74; d. Specjalne organy quasi-dyplomatyczne (quasi-dyplomacja) i quasi-konsulame - 78; e. Urzędy konsularne - 80; f. Instytuty kultury, ośrodki informacyjne itp. - 81; g. Stałe przedstawicielstwa państw przy organizacjach międzynarodowych - 82; h. Misje specjalne (dyplomacja ad hoc) - 83; i. Oddziały wojskowe - 84; j. Misje wojskowe - 86; k. Okręty wojenne

#5

i inne rządowe jednostki pływające używane do celów niehandlowych - 87; 1. Komisje międzynarodowe i misje obserwatorów - 88; m. Doraźne Siły Zbrojne ONZ - 89; n. Oddziały uczestniczące w operacjach pokojowych NATO poza obszarem tego sojuszu - 92
Rozdział III. USTANAWIANIE STOSUNKÓW DYPLOMATYCZNYCH 94
1. Określenie stosunków dyplomatycznych i służby dyplomatycznej 94
2. Prawo legacji 96
3. Nawiązanie stosunków dyplomatycznych 99
4. Prawo legacji w świetle prawa wewnętrznego 100
5. Sprawa uznania a stosunki dyplomatyczne 101
a. Uznanie państwa - 101; b. Uznanie rządu - 104; c. Pojawienie się dwóch rządów, okupacja terytorium i zmiany systemowe oraz zmiany na stanowisku szefa państwa lub rządu - 105
6. Podmioty prawa legacji 108
a. Konfederacja - 109; b. Federacja - 109; c. Rządy emigracyjne, narody walczące o wyzwolenie spod obcej okupacji - 111
7. Prawo legacji Stolicy Apostolskiej 113
8. Prawo legacji państw i terytoriów zależnych, najmniejszych państw Europy oraz
zakonu maltańskiego 116
a. Państwa i terytoria zależne - 116; b. Prawo legacji czterech najmniejszych państw Europy - 117; c. Zakon maltański - 118
Rozdział IV. FUNKCJE DYPLOMATYCZNE 120
1. Ewolucja funkcji dyplomatycznych 120
2. Znaczenie odpowiedniego doboru, wykształcenia i przygotowania zawodowego kadr służby dyplomatyczno-konsularnej oraz rola zaplecza naukowego 124
3. Najważniejsze funkcje dyplomatyczne 127
a. Pojęcie funkcji dyplomatycznych - 127; b. Funkcja reprezentacyjna - 128;
c. Funkcja ochrony interesów państwa wysyłającego i jego obywateli - 130;
d. Funkcja negocjacyjna - 133; e. Funkcja informacyjna - 136; f. Funkcja promocyjna w dziedzinie stosunków politycznych, gospodarczych, kulturalnych i naukowych - 139; g. Funkcja konsularna - 145
4. Reprezentowanie interesów państwa trzeciego i jego obywateli 146
5. Wspólne przedstawicielstwa (ambasady, misje, konsulaty) 148
Rozdział V. RODZAJE, KLASY, RANGI, TYTUŁY SZEFÓW I CZŁONKÓW MISJI DYPLOMATYCZNYCH. ZASADY PRECEDENCJI ORAZ KORPUS DYPLOMATYCZNY 152
1. Rodzaje 152
2. Klasy 152
a. Pierwsza klasa - 154; b. Druga klasa - 155; c. Trzecia klasa - 156
3. Stolica Apostolska158
4. Zasady pierwszeństwa (precedencji) między szefami misji dyplomatycznych 160
5. Zasada równości między szefami misji 162
6. Stopnie dyplomatyczne i zasady precedencji w służbie dyplomatycznej 163
7. Attaches wojskowi (obrony) 166
8. Korpus dyplomatyczny 172

#6

Rozdział VI. POCZĄTEK I KONIEC PEŁNIENIA FUNKCJI
DYPLOMATYCZNYCH 175
1. Mianowanie i objęcie funkcji przez szefa misji dyplomatycznej 175
a. Tryb mianowania ambasadora (posła) - 175; b. Agrement - 175; c. Listy uwierzytelniające - 181; d. Składanie nowych listów uwierzytelniających przez akredytowanego już ambasadora - 185; e. Akredytacja stałego i tymczasowego charge d'affaires - 185; f. Mianowanie członków personelu misji dyplomatycznej oraz kwestia jej liczebności - 187; g. Obowiązek notyfikowania - 189;
h. Siedziba misji dyplomatycznej - 190
2. Zakończenie misji szefa i członków przedstawicielstwa dyplomatycznego 192 a. Różnorakie powody - 192; b. Zawieszenie stosunków dyplomatycznych (zawieszenie działalności misji na stałe lub czasowo) - 193; c. Zerwanie stosunków dyplomatycznych - 195; d. Tymczasowe lub definitywne wycofanie szefa misji - 198; e. Stałe lub tymczasowe wycofanie misji dyplomatycznej - 200;
f. Brak stosunków dyplomatycznych - 201; g. Utrata podmiotowości prawno-międzynarodowej przez państwo - 201; h. Zmiany konstytucyjne i systemowe oraz zmiany na stanowisku głowy państwa - 202; i. Persona non grata i osoba niepożądana - 204; j. Ekspulsja - 205; k. Koniec pełnienia funkcji przez stałego szefa misji dyplomatycznej - 207; 1. Listy odwołujące - 207; m. Listy zwalniające (rekredencjalja) - 207; n. Koniec pełnienia misji przez pozostałych członków misji dyplomatycznej - 207
Rozdział VII. PRZYWILEJE I IMMUNITETY DYPLOMATYCZNE 209
1. Terminologia i istota 209
2. Teoretyczne aspekty instytucji przywilejów i immunitetów 210
a. Immunitet jurysdykcyjny państwa a immunitet dyplomatyczny-210; b. Teoria eksterytorialności - 215; c. Koncepcja funkcji reprezentacyjnej - 216; d. Teoria interesu funkcji („funkcjonalnej konieczności" -functional necessity) - 217
3. Obowiązek respektowania ustawodawstwa i zwyczajów państwa przyjmującego i niemieszania się do jego spraw wewnętrznych 219
4. Zasada niedyskryminacji, wzajemności i największego uprzywilejowania 223
5. Odpowiedzialność za naruszenie przywilejów i immunitetów 227
6. Zakres osobowy, terytorialny i czasowy korzystania z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych 239
a. Zakres osobowy -239; b. Zakres terytorialny. Przejazd przez państwo trzecie - 243; c. Zakres czasowy - 246
7. Nietykalność osobista 247
8. Status pomieszczeń misji dyplomatycznej, rezydencji, mienia oraz tzw. prawo
do kaplicy 256
a. Definicja i funkcjonalny zakres uprzywilejowanego statusu pomieszczeń - 256; b. Nietykalność pomieszczeń misji dyplomatycznych - 258; c. Prawo do kaplicy - 267; d. Majątek, fundusze, m.in. konta bankowe, oraz środki lokomocji misji dyplomatycznych i ich personelu - 267; e. Zwolnienie misji i jej pomieszczeń od opłat, podatków i rewizji celnej, obciążeń służby publicznej i ubezpieczeń społecznych - 274; f. Archiwa i korespondencja misji dyplomatycznej - 277; g. Korespondencja i dokumenty członków personelu misji dyplomatycznej - 280; h. Azyl dyplomatyczny - 280
9. Immunitet jurysdykcyjny 285
a. Zasady ogólne -285; b. Immunitet od jurysdykcji karnej -286; c. Immunitet od jurysdykcji cywilnej -289; d. Immunitet jurysdykcyjny w zakresie prawa

#7

pracy - 292; e. Immunitet od jurysdykcji administracyjnej -296; f. Broń palna - 298; g. Zeznawanie w charakterze świadka, doręczanie pism procesowych i występowanie w charakterze biegłego - 299; h. Zrzeczenie się immunitetu jurysdykcyjnego lub odmowa takiego zrzeczenia się - 301; i. Immunitet egzekucyjny i zrzeczenie się tegoż immunitetu - 304; j. Sposoby dochodzenia roszczeń wobec misji dyplomatycznej i jej członków - 307
10. Komunikowanie się z władzami państwa przyjmującego, władzami i obywatelami państwa wysyłającego, swoboda poruszania się, porozumiewania się, korespondencja urzędowa, poczta dyplomatyczna, kurierzy dyplomatyczni i nadajnik radiowy 311
a. Komunikowanie się z władzami i obywatelami państwa przyjmującego - 311;
b. Swoboda komunikowania się z własnym rządem, misjami dyplomatycznymi, urzędami konsularnymi, własnymi obywatelami itd. - 311; c. Swoboda poruszania się - 312; d. Status kuriera i poczty dyplomatycznej - 313; e. Nadajnik radiowy i inne środki łączności - 319
11. Zwolnienia podatkowe i celne członków misji dyplomatycznej 321
a. Zwolnienia podatkowe - 321; b. Zwolnienia celne - 324; c. Bagaż osobisty przedstawiciela dyplomatycznego - 325
12. Inne przywileje i immunitety, takie jak: zwolnienia od świadczeń osobistych, obciążeń wojskowych, obowiązków rejestracyjnych, zwolnienia w zakresie ubezpieczeń społecznych, zezwolenia na pracę 326
13. Prawo do wywieszania flagi, godła i ich ochrony 329
14. Paszporty dyplomatyczne, służbowe MSZ, wizy, legitymacje, laissez-passer, listy polecające, glejty bezpieczeństwa (żelazne listy) 330
a. Paszporty dyplomatyczne i służbowe MSZ - 330; b. Wizy - 334; c. Legitymacje członków misji dyplomatycznych, urzędów konsularnych i funkcjonariuszy międzynarodowych - 337; d. Paszporty dyplomatyczne i legitymacje a przywileje i immunitety dyplomatyczne - 338; e. Laissez-passer - 339; f. Listy polecające - 339; g. Glejty bezpieczeństwa (żelazne listy) - 340
15. Przywileje i immunitety dyplomatyczne w sytuacjach wyjątkowych, takich jak: stałe lub czasowe wycofanie misji, zerwanie stosunków dyplomatycznych, wybuch konfliktu zbrojnego, stan wyjątkowy, sankcje międzynarodowe....... 341
Rozdział VIII. MISJE SPECJALNE 352
1. Pojęcie i podstawy prawnomiędzynarodowe 352
2. Podstawowe rodzaje misji specjalnych oraz ich zakres osobowy 356
3. Przywileje i immunitety 358
a. Zakres rzeczowy - 358; b. Zakres czasowy i terytorialny - 358; c. Przywileje
i immunitety głowy państwa, szefa i innych członków rządu, zwłaszcza ministra spraw zagranicznych - 360
Rozdział IX. PRAWO DYPLOMATYCZNE ORGANIZACJI
MIĘDZYNARODOWYCH 368
1. Rozwój dyplomacji wielostronnej, kodyfikacja oraz źródła prawa dyplomatycznego organizacji międzynarodowych 368
2. Pojęcie prawa dyplomatycznego organizacji międzynarodowych 372
3. Kwestia podmiotowości prawnomiędzynarodowej organizacji międzynarodowych oraz ich osobowości w prawie wewnętrznym państw 374
4. Prawo legacji organizacji międzynarodowych 375

#8

5. Prawo legacji Unii Europejskiej 376
6. Stałe przedstawicielstwa państw przy organizacjach międzynarodowych 378
7. Delegacje do organów i na konferencje organizacji międzynarodowych 382
8. Funkcjonariusze międzynarodowi 383
9. Funkcje organizacji międzynarodowych 386
10. Przywileje i immunitety (zwłaszcza ONZ i organizacji wyspecjalizowanych ONZ) 387
11. Przywileje i immunitety Unii Europejskiej, Rady Europy i NATO 393
a. Przywileje i immunitety samych organizacji - 393; b. Przywileje i immunitety przedstawicieli państw (delegatów) uczestniczących ad hoc w obradach i pracach organizacji - 393; c. Przywileje i immunitety funkcjonariuszy omawianych organizacji międzynarodowych - 394; d. Deputowani do zgromadzeń parlamentarnych omawianych organizacji - 395; e. Stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane przy Radzie Europy, Unii Europejskiej i NATO oraz
tych organizacji w innych państwach i przy niektórych organizacjach międzynarodowych - 395; f. Podstawy prawne przywilejów i immunitetów Rady Europy, Unii Europejskiej i NATO - 396 Rozdział X. DYPLOMACJA KONFERENCYJNA (PARLAMENTARNA) 399
a. Pojęcie dyplomacji konferencyjnej - 399; b. Konferencje międzynarodowe - 400; c. Delegacje na rokowania wielostronne i konferencje - 407; d. Pełnomocnictwa - 408; e. Instrukcje negocjacyjne - 410
Rozdział XI. AKTY DYPLOMACJI, JĘZYK DYPLOMATYCZNY, KURTUAZJA MIĘDZYNARODOWA, PROTOKÓŁ DYPLOMATYCZNY, KORESPONDENCJA DYPLOMATYCZNA 411
1. Akty dyplomacji 411
2. Język dyplomatyczny 412
3. Kurtuazja międzynarodowa, ceremoniał państwowy, etykieta oraz protokół dyplomatyczny 414
4. Korespondencja dyplomatyczna 417
a. Ogólne zasady odnoszące się do korespondencji dyplomatycznej - 417;
b. Korespondencja na szczeblu głowy państwa, szefa i członków rządu - 420;
c. Pisma dyplomatyczne - 421; d. Specyficzne formy przekazu stanowiska państw - 427; e. Pisma dyplomatyczne w formie półoficjalnej i prywatnej - 428; f. Depesze dyplomatyczne - 428; g. Korespondencja dyplomatyczna organizacji międzynarodowych - 428
Rozdział XII. NAZWA, ZARYS HISTORYCZNY, POJĘCIE, ŹRÓDŁA
I KODYFIKACJA PRAWA KONSULARNEGO 429
1. Nazwa i zarys historyczny 429
2. Pojęcie i źródła prawa konsularnego 435
3. Kodyfikacja prawa konsularnego 436
Rozdział XIII. USTANAWIANIE STOSUNKÓW KONSULARNYCH 442
1. Stosunki konsularne, ich ustanawianie oraz kwestia „prawa konsulatu" 442
2. Podmioty „prawa konsulatu" 444

#9

3. Stosunki konsularne a sprawa uznania 444
4. Ustanowienie zawodowego urzędu konsularnego, jego klasy, siedziby i okręgu konsularnego 448
5. Okręg konsularny, sieć konsularna i siedziba urzędu konsularnego 450
6. Ustanowienie honorowego urzędu konsularnego, jego szefa, klasy, siedziby
i okręgu konsularnego 451
7. Stosunki dyplomatyczne a stosunki konsularne 453
Rozdział XIV. ORGANY DO SPRAW REALIZACJI STOSUNKÓW
KONSULARNYCH 455
1. Urzędy konsularne, ich status, kategorie, klasy oraz struktura organizacyjna 455
2. Klasy zawodowych i honorowych kierowników urzędów konsularnych 457
3. Członkowie personelu zawodowych i honorowych urzędów konsularnych 460 a. Zawodowi urzędnicy konsularni, zwani także konsulami zawodowymi lub etatowymi - 460; b. Honorowi urzędnicy konsularni, zwani także nieetatowymi-460
4. Pracownicy konsularni 465
5. Członkowie personelu służby 466
6. Członkowie personelu prywatnego 466
7. Pracownicy i członkowie służby honorowych urzędów konsularnych 466
8. Mianowanie członków urzędu konsularnego oraz kwestia obywatelstwa 467
9. Kwestia liczebności personelu konsularnego 468
10. Zasady pierwszeństwa 468
11. Przedstawicielski charakter konsula oraz jednolitość służby dyplomatycznej
i konsularnej 469
12. Korpus konsularny 471
Rozdział XV. FUNKCJE KONSULARNE 473
1. Uwagi ogólne 473
2. Ochrona interesów państwa wysyłającego i jego obywateli 478
3. Funkcje konsularne o charakterze administracyjnym, sądowym, notarialnym, urzędnika stanu cywilnego oraz w sprawach spadkowych, opieki, kurateli i przyjmowania przedmiotów wartościowych do depozytu urzędu konsularnego 484
a. Funkcje konsularne o charakterze administracyjnym - 484; b. Funkcje o charakterze sądowym - 487; c. Pełnienie przez urzędnika konsularnego funkcji notariusza - 491; d. Funkcje konsularne w sprawach spadkowych - 492;
e. Funkcje konsularne w zakresie opieki i kurateli - 493; f. Przyjmowanie do depozytu urzędu konsularnego - 494
4. Funkcje konsula w dziedzinie żeglugi morskiej i powietrznej 494
5. Funkcje konsularne w dziedzinie promocji stosunków gospodarczych i handlowych 497
6. Funkcja promocyjna w dziedzinie stosunków kulturalnych i naukowych 500
7. Funkcja informacyjna 501
8. Funkcje polityczne i specyficzne zadania o charakterze dyplomatycznym 502
9. Możliwość pełnienia funkcji konsularnych przez członka misji dyplomatycznej 503
10. Dokonywanie aktów dyplomatycznych przez urzędników konsularnych 506
11. Powierzenie konsulowi reprezentacji państwa wysyłającego przy organizacji międzynarodowej 507

#10

12. Wykonywanie funkcji konsularnych w państwie trzecim 508
13. Wykonywanie funkcji konsularnych na rzecz państwa trzeciego 508
14. Mianowanie tej samej osoby urzędnikiem konsularnym przez dwa lub więcej państw 510
15. Funkcje konsulów honorowych i zakończenie ich wykonywania 510
Rozdział XVI. POCZĄTEK I KONIEC PEŁNIENIA FUNKCJI
KONSULARNYCH 513
1. Mianowanie i dopuszczanie do wykonywania funkcji kierownika urzędu konsularnego 513
a. Listy komisyjne - 515; b. Exequatur- 517; c. Tymczasowe dopuszczenie do wykonywania funkcji kierownika urzędu konsularnego - 520; d. Tymczasowe wykonywanie funkcji kierownika urzędu konsularnego - 520
2. Zakończenie pełnienia funkcji konsularnych 522
3. Obowiązek notyfikowania państwu przyjmującemu o nominacjach, przybyciu i wyjazdach oraz wszelkich zmianach w składzie osobowym urzędów konsularnych 524
Rozdział XVII. PRZYWILEJE I IMMUNITETY KONSULARNE 525
1. Teoria funkcji w odniesieniu do przywilejów i immunitetów konsularnych 525
2. Niestosowanie dyskryminacji, zasada wzajemności i największego uprzywilejowania 526
3. Odpowiedzialność państwa przyjmującego z tytułu naruszenia przywilejów i immunitetów konsularnych526
4. Obowiązek poszanowania ustawodawstwa państwa przyjmującego i niemieszania się do jego spraw wewnętrznych 527
5. Zakres osobowy i rzeczowy przywilejów i immunitetów konsularnych, prywatna działalność członków personelu urzędu konsularnego oraz kwestie związane z ich obywatelstwem 528
6. Zakres czasowy przywilejów i immunitetów konsularnych 531
7. Swoboda poruszania się, zakres terytorialny przywilejów i immunitetów konsularnych oraz przejazd przez państwa trzecie (tranzytowe) 533
8. Nietykalność osobista 536
9. Immunitet jurysdykcyjny 538
a. Uwagi ogólne - 538; b. Immunitet od jurysdykcji karnej - 540; c. Immunitet
od jurysdykcji cywilnej - 542; d. Immunitet od jurysdykcji administracyjnej - 543
10. Składanie zeznań w charakterze świadka, występowanie w charakterze biegłego lub tłumacza, przedstawianie korespondencji i dokumentów oraz doręczanie pism sądowych i wykonywanie rekwizycji sądowych 544
11. Zrzeczenie się przywilejów i immunitetów konsularnych 547
12. Swoboda porozumiewania się z obywatelami państwa wysyłającego oraz władzami państwa przyjmującego 549
13. Obowiązek powiadamiania o zatrzymaniu i aresztowaniu obywateli państwa wysyłającego 549
14. Zawiadomienie o przypadkach zgonów, opiece lub kurateli, rozbiciu statków
i wypadkach lotniczych 553
15. Porozumiewanie się z władzami państwa przyjmującego - kwestia języka obowiązującego w korespondencji urzędowej 554

#11

16. Swoboda komunikowania się, kurier i poczta konsularna, korespondencja urzędowa 555
17. Zwolnienie od opłat i podatków członków urzędu konsularnego 556
18. Zwolnienie od opłat celnych i rewizji celnej 558
19. Zwolnienie od świadczeń osobistych i rzeczowych, od rejestracji cudzoziemców, od zezwoleń na pracę, od ubezpieczeń społecznych oraz obciążeń wojskowych 560
20. Przywileje i immunitety dotyczące urzędu konsularnego i pomieszczeń konsularnych 561
a. Pojęcie pomieszczeń konsularnych - 561; b. Kwestia nietykalności pomieszczeń konsularnych - 562; c. Majątek, konta w banku i środki lokomocji
- 565; d. Archiwa konsularne i korespondencja urzędowa - 566; e. Status rezydencji kierownika urzędu konsularnego i pozostałych członków urzędu konsularnego - 567
21. Kwestia udzielania azylu w pomieszczeniach konsularnych 568
22. Zwolnienia urzędu konsularnego od podatków, opłat celnych i rewizji celnej
oraz ułatwienia przy nabywaniu pomieszczeń urzędu konsularnego 570
23. Opłaty i inne należności konsularne oraz kwestia transferu nagromadzonych
z tego tytułu kwot 571
24. Prawo urzędu konsularnego do używania flagi i godła państwowego 572
25. Sytuacja członków urzędu konsularnego, ochrona pomieszczeń i archiwów konsularnych oraz interesów państwa wysyłającego w okolicznościach wyjątkowych,
a szczególnie zerwania stosunków konsularnych i konfliktu zbrojnego 572
26. Przywileje i immunitety honorowych urzędników konsularnych i członków ich rodzin oraz personelu honorowego urzędu konsularnego 574
WYBRANA LITERATURA 581