Dane szczegółowe książki
Wprowadzenie do zagadnień eutyfroniki / Łada, Wincenty
Autorzy
Tytuł
Wprowadzenie do zagadnień eutyfroniki
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1973
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp ............ ..... 13
Część I, INTEGRACJA CZŁOWIEKA ZE ŚRODOWISKIEM . . . . 27
1 . Opanowywanie środowiska przez orientację a integracja człowieka ze środowiskiem . . .
................... 29
Prawidłowości i pojęcia odnoszące się do ekosystemu 29.
Przyrodnicze i kulturowe aspekty środowiska życia człowieka 32. Przystosowanie człowieka do otoczenia 36
2. Rozwój tzw. "środowiska egzosomatycznego" . . . . . . . . . 43 Przejście od cywilizacji klasycznej do przemysłowej 43.
"uzgodnienie" człowieka
z przyrodą 46. Modyfikacja postawy cziowieka wobec przyrody i techniki 48
3. Przesłanki współczesnej rewolucji naukowo-technicznej . . . . . 51
Rewolucyjny charakter przeobrażeń w nauce współczesnej 51. Nowe źródła energii 53. Automatyzacja przetwarzania informacji 54. Nowe środki transpor-
tu 55. Tworzywa sztuczne 56
4. Problemy, które stawia cywilizacja techniczna . . . . . . . . 59
Niektóre znamiona cywilizacji współczesnej 59.
Wpływ współczesnej cywilizacji na zdrowie psychiczne człowieka 62. Wnioski, które zarazem powinny być przestankami 63
5. Problem Homo euthyphronicus . . . . . . . . . . , , 65
Więź techniczna a duchowe wartości kultury 65. Potrzeba
adekwatnego terminu 67.
Nacisk techniki w sferze tzw. "utajonej aksjologii" 72.
Transfer techniki na życie człowieka 74. Czy zmierzch cyWilizacji uczuć? 77
Część II, SYMBIOZA CZŁOWTEK-TECHNIKA . . . . . . . . . . . 81
1. Zagadnienie skutków zachowań ty'pu technicznego . . . . . . . 83
Wpływ rozwoju techniki na źycie społeczeństw ludzkich 83.
Trudności wywodzące się z zachowań typu technicznego 85.
Model cybernetyczny 87.
Eutyfronika jako rodzaj działalności naukowej 89.
Wspólną platformą - nauka ogólna 90.
Automat yzacja nie zwalnia cztowieka z Wszelkich prac 91.
Szkodliwy wpływ braku kontaktów międzyludźmi 94
2. Problemy przejściowe 99
O pewnych trudnościach w formułowaniu pojęć eutyfroniki 99
3. Człowiek - centrum zainteresowań eutyfroniki . . . . . . . . 105
Niektóre źródła kryzysu cywilizacji i propozycje terapii 105. Antynomia między postępem techniki a formufą humanizmu 111.
Rozmiary dyskusji między Postępem i Trwogą 112.
Rewolucja naukowo-techniczna a nowe możliwości w dziedzinie
kultury masowej 115.
Trudności - nieproporcjonalnie szybkie tempo przemian cywilizacyjnych w stosunku do możliwości człowieka 116
4. Maszyna jako partner człowieka . . . . . . . . . . . . . . . 121
Maszyna jako jednostka technologiczna· która w zasadzie nie potrzebuje człowieka 121.
Maszyna jak kontrpartner człoWieka 124.
Przesunięcie w znaczeniu terminu technika 125.
DeWaluacja pracy żywej 12
5. Symbioza człowieka z maszyną. . . . . . . . . . . . . . . . 129 Homeostaza 129. Istota homeostazy naturalnej i sztucznej 132. Postęp techniczny a fizjologiczny koszt pracy żywej 134.
Automatyzacja-skok jakościowy 136
6. Zmęczenie industrialne w aspekcie instrumentalnym . . . . . . 139
Zabezpieczenia od zagrożeń 139. Postęp techniczny poddany kryteriom ekonomicznym 142. Dyrektywa recentywizmu 143. Postęp polegający na ciągłości i "skoku" 146. Ingerowanie nauki w transfer techniki na życie człowieka 147.
Automatyzacja a niektóre problemy społeczne 149.
Kierunki poszukiwań 150
7. Zmęczenie industrialne w aspekcie przeżyciowym . . . . . . . 153
Świat osób wyrażony w kategoriach eutyfronicznych 153.
Preferencyjne cele działania 155. Nerwicowy aspekt kontaktu człowieka z maszyną 156. Zachowanie właściWych proporcji 158. Alarm o zagrożeniu czynnika osobniczego a rozczarowanie cywilizacją techniczną 160
Część III. ANALIZA PROBLEMU . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 1. Komplementarny charakter kultury i cywilizacji . . . . . . . . 165
Problem jedności spraw kultury i cywilizacji 165.
Spory semantyczne 167.
Cywilizacja jako forma ustroju życia zbiorowego 169.
Tożsamość kultury i cywilizacji 171
2. Nacisk postępu na życie człowieka . . . . . . · . . . . . . . 175 Między konserwatyzmem dziedziczności a zmiennością czynników środowiskowych 175.
Nacisk cywilizacji na dziedzinę emocji eziowieka 177. Potrzeba przewartościowań 178.
Przyspieszenie rozwoju nauk przyrodniczych 180. Wzrost naktadów na naukę a tzw. "choroba przerostu" cywilizacji 182. Przedwczesna śmiertelność i nierówny podział nauki 185.
W poszukiwaniu wyjścia 186
3. Zmęczenie industrialne jako zubożenie osobowości ....191
Postęp W sferze ułatwień życia a zubożenie systemu wartości 191. Zachowanie naturalnych własności człowieka 193
4. Transfer techniki na życie człowieka ....197
O kojarzeniu żądań rewolucji socjalnej z zadaniami rewolucji naukowo-technicznej 197.
Stress jako sytuacja psychicznie trudna 19R.
Ogólna analiza zjawisk przebywania w sytuacjach łatwych 199.
Zmęczenie industrialne jako pośredni efekt nacisku
postępu technicznego 202.
O bardziej osobową manipulację dorobkiem techniki 203.
Zapobieganie Wygasaniu motywacji osobniczych 204.
Perspektywa futurologiczna 205
$. Układ człowiek-maszyna z dominacją czynnika technicznego ..209 Wyjałowienieprocesu technologicznegoz treści ściśle osobniczych 209. Bezimienność współpracy inteligencji ludzkiej z masryną 210.
Ideał moźliwy do osiągnięcia 212.
Warunek ludzkiej kontroti 213.
Formuła "żądam" i formuła "tneba" 214
6. Granice wpływu techniki na życie człowieka 219
Przenikanie kryteriów naukowych w sferę życia osobistego 219.
Technika a niematerialne zainteresowania człowieka 220.
Kształtowanie przestrzeni na modłę miejską 221.
Przeciw "ześrednieniu" kultury 223.
Podatność na antycywilizacyjne sposoby myślenia 224
7. Niedopasowanie człowieka do wymagań cywilizacji . . ..227 Tzw. "nerwicowa osobowość" naszych czasów 227. Rozszerzenie wachlarza za-
Pilna potrzeba poczucia wyboru wtaściwej drogi 229.
Poziom techniki a odczuwalność jej wpływu na życie ludzkie 231.
Wartość idei futurologicznych 233
8. Działanie zmierzające do redukcji zmęczenia industrialnego ...237
Konieczność przeciwdziałania wynaturzeniu środowiska naturalnego 237. Problematyka ulatwień i utrudnień 238. W poszukiwaniu możliwości profilaktyki 239
9. Idea wzmocnienia czynnika osobowego układu człowiek-maszyna243 Człowiek-istota uprzywilejowana 243. Konieczność ponoszenia wysiłku psychicznego 245.
Zapobieganie patologicznym stanom wysycenia potrzeb 246
Część IV, ZARYS KONCEPCJI POZYTYWNEJ . ....247
1. Środki redukcji zmęczenia industrialnego ........249
Nauki o człowieku współdziałające w równoważeniu układu człowiek-technika 249.
W poszukiwaniu czynników chroniących człowieka technicznego 250
?. Czynniki ochronne typu psychologicznego . . . . . . . .2$3 Znaczenie znajomości zasad racjonalnej gospodarki siłami psychicznymi człowieka 253.
Pojęcie sity psychic.nej 255. Osiągnięcie stanu
przystosowania jako cel główny 256.
Pozytywne wskazania i objawy dobrego prżystosowania 257
3. Czynniki ochronne typu socjologicznego ...261
Hasło badania współczesności 261. Potrzeba"wyobraźni socjologicznej" 263.
Procesy nadzorowane przez socjologów 264.
Poglębianie osobistego charakteru
stosunków międzyludzkich 265.
Kształtowanie grup nacechowanych dominacją
więzi osobistej 267.
Kształtowanie tendencji urbanizacyjnej 268
4. Czynniki ochronnetypu pedagogicznego . . .273
Technika a materiał ludzki 273.
Włączenie nowych elementów kultury i cywilizacji
do szeroko pojętej koncepcji humanizmu 276.
Środowisko ludzkie - środowiskiem tWorzonym przez czlowieka 277. Wychowanie dla przyszłości 277
5. Czynniki ochronne typu fizjologicznego i
biochemicznego . 281
Znaczenie fizjologii dla stawiania i rozwiązywania problemów eutyfroniki 283.
Z problemów biochemii 284. Misja medycynY 285. Rytm życia i rytmybiologiczne 287.
Organizm i karta rytmów 289.
Technika-chirurgia-moralność 290.
Elektronika i medycyna przyszłości 292
6. Czynnikiochronnetypu ekonomicznego. 297
Przeobrażenie stereotypu robotnika 297.
Rozszerzenie kręgu zainteresowań
i te matyki badawczej nauk ekonomicznych 298. Zautomatyzowane przedsiębiorstwa rolne i społeczeństwo przysztości 300
7. Czynniki ochronne typu estetycznego . . . . . . . . 305
Sztuka jako świat tekompensaty i wyobraźni 305.
Zmiana działania prozaicznego na działanie artystyczne 307.
Świadoma asymilacja maszyny 308. Technika a rewizja tradycyjnych nawyków estetycznych 311.
Zadanie sztuki w przywróceniu technice jej aspektu
estetycznego 312
8. Czynniki ochronne typu ideologicznego . . . . . . . 315
Problem technokratyzmu 3t5. Transfer techniki z punktu widzenia makroekonomicznego 316.
Rewolucja naukowo-techniczna a walka ideologiczna 318. Nowa lewica i nowe spoleczeństwo 322.
Rewolucja naukowo-techniczna a klasa robotnicza 327
9. Czynniki ochronne typu prakseologicznego . .331
Pozytywne i negatywne formy współdziaiania w symbiozie człowieka z maszyną 331
Zakończenie . ........ ....335
Wykaz literatury ................ ....341
Streszczenie w języku angielskim............... ....349
Streszczenie w języku rosyjskim............... ....351
Część I, INTEGRACJA CZŁOWIEKA ZE ŚRODOWISKIEM . . . . 27
1 . Opanowywanie środowiska przez orientację a integracja człowieka ze środowiskiem . . .
................... 29
Prawidłowości i pojęcia odnoszące się do ekosystemu 29.
Przyrodnicze i kulturowe aspekty środowiska życia człowieka 32. Przystosowanie człowieka do otoczenia 36
2. Rozwój tzw. "środowiska egzosomatycznego" . . . . . . . . . 43 Przejście od cywilizacji klasycznej do przemysłowej 43.
"uzgodnienie" człowieka
z przyrodą 46. Modyfikacja postawy cziowieka wobec przyrody i techniki 48
3. Przesłanki współczesnej rewolucji naukowo-technicznej . . . . . 51
Rewolucyjny charakter przeobrażeń w nauce współczesnej 51. Nowe źródła energii 53. Automatyzacja przetwarzania informacji 54. Nowe środki transpor-
tu 55. Tworzywa sztuczne 56
4. Problemy, które stawia cywilizacja techniczna . . . . . . . . 59
Niektóre znamiona cywilizacji współczesnej 59.
Wpływ współczesnej cywilizacji na zdrowie psychiczne człowieka 62. Wnioski, które zarazem powinny być przestankami 63
5. Problem Homo euthyphronicus . . . . . . . . . . , , 65
Więź techniczna a duchowe wartości kultury 65. Potrzeba
adekwatnego terminu 67.
Nacisk techniki w sferze tzw. "utajonej aksjologii" 72.
Transfer techniki na życie człowieka 74. Czy zmierzch cyWilizacji uczuć? 77
Część II, SYMBIOZA CZŁOWTEK-TECHNIKA . . . . . . . . . . . 81
1. Zagadnienie skutków zachowań ty'pu technicznego . . . . . . . 83
Wpływ rozwoju techniki na źycie społeczeństw ludzkich 83.
Trudności wywodzące się z zachowań typu technicznego 85.
Model cybernetyczny 87.
Eutyfronika jako rodzaj działalności naukowej 89.
Wspólną platformą - nauka ogólna 90.
Automat yzacja nie zwalnia cztowieka z Wszelkich prac 91.
Szkodliwy wpływ braku kontaktów międzyludźmi 94
2. Problemy przejściowe 99
O pewnych trudnościach w formułowaniu pojęć eutyfroniki 99
3. Człowiek - centrum zainteresowań eutyfroniki . . . . . . . . 105
Niektóre źródła kryzysu cywilizacji i propozycje terapii 105. Antynomia między postępem techniki a formufą humanizmu 111.
Rozmiary dyskusji między Postępem i Trwogą 112.
Rewolucja naukowo-techniczna a nowe możliwości w dziedzinie
kultury masowej 115.
Trudności - nieproporcjonalnie szybkie tempo przemian cywilizacyjnych w stosunku do możliwości człowieka 116
4. Maszyna jako partner człowieka . . . . . . . . . . . . . . . 121
Maszyna jako jednostka technologiczna· która w zasadzie nie potrzebuje człowieka 121.
Maszyna jak kontrpartner człoWieka 124.
Przesunięcie w znaczeniu terminu technika 125.
DeWaluacja pracy żywej 12
5. Symbioza człowieka z maszyną. . . . . . . . . . . . . . . . 129 Homeostaza 129. Istota homeostazy naturalnej i sztucznej 132. Postęp techniczny a fizjologiczny koszt pracy żywej 134.
Automatyzacja-skok jakościowy 136
6. Zmęczenie industrialne w aspekcie instrumentalnym . . . . . . 139
Zabezpieczenia od zagrożeń 139. Postęp techniczny poddany kryteriom ekonomicznym 142. Dyrektywa recentywizmu 143. Postęp polegający na ciągłości i "skoku" 146. Ingerowanie nauki w transfer techniki na życie człowieka 147.
Automatyzacja a niektóre problemy społeczne 149.
Kierunki poszukiwań 150
7. Zmęczenie industrialne w aspekcie przeżyciowym . . . . . . . 153
Świat osób wyrażony w kategoriach eutyfronicznych 153.
Preferencyjne cele działania 155. Nerwicowy aspekt kontaktu człowieka z maszyną 156. Zachowanie właściWych proporcji 158. Alarm o zagrożeniu czynnika osobniczego a rozczarowanie cywilizacją techniczną 160
Część III. ANALIZA PROBLEMU . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 1. Komplementarny charakter kultury i cywilizacji . . . . . . . . 165
Problem jedności spraw kultury i cywilizacji 165.
Spory semantyczne 167.
Cywilizacja jako forma ustroju życia zbiorowego 169.
Tożsamość kultury i cywilizacji 171
2. Nacisk postępu na życie człowieka . . . . . . · . . . . . . . 175 Między konserwatyzmem dziedziczności a zmiennością czynników środowiskowych 175.
Nacisk cywilizacji na dziedzinę emocji eziowieka 177. Potrzeba przewartościowań 178.
Przyspieszenie rozwoju nauk przyrodniczych 180. Wzrost naktadów na naukę a tzw. "choroba przerostu" cywilizacji 182. Przedwczesna śmiertelność i nierówny podział nauki 185.
W poszukiwaniu wyjścia 186
3. Zmęczenie industrialne jako zubożenie osobowości ....191
Postęp W sferze ułatwień życia a zubożenie systemu wartości 191. Zachowanie naturalnych własności człowieka 193
4. Transfer techniki na życie człowieka ....197
O kojarzeniu żądań rewolucji socjalnej z zadaniami rewolucji naukowo-technicznej 197.
Stress jako sytuacja psychicznie trudna 19R.
Ogólna analiza zjawisk przebywania w sytuacjach łatwych 199.
Zmęczenie industrialne jako pośredni efekt nacisku
postępu technicznego 202.
O bardziej osobową manipulację dorobkiem techniki 203.
Zapobieganie Wygasaniu motywacji osobniczych 204.
Perspektywa futurologiczna 205
$. Układ człowiek-maszyna z dominacją czynnika technicznego ..209 Wyjałowienieprocesu technologicznegoz treści ściśle osobniczych 209. Bezimienność współpracy inteligencji ludzkiej z masryną 210.
Ideał moźliwy do osiągnięcia 212.
Warunek ludzkiej kontroti 213.
Formuła "żądam" i formuła "tneba" 214
6. Granice wpływu techniki na życie człowieka 219
Przenikanie kryteriów naukowych w sferę życia osobistego 219.
Technika a niematerialne zainteresowania człowieka 220.
Kształtowanie przestrzeni na modłę miejską 221.
Przeciw "ześrednieniu" kultury 223.
Podatność na antycywilizacyjne sposoby myślenia 224
7. Niedopasowanie człowieka do wymagań cywilizacji . . ..227 Tzw. "nerwicowa osobowość" naszych czasów 227. Rozszerzenie wachlarza za-
Pilna potrzeba poczucia wyboru wtaściwej drogi 229.
Poziom techniki a odczuwalność jej wpływu na życie ludzkie 231.
Wartość idei futurologicznych 233
8. Działanie zmierzające do redukcji zmęczenia industrialnego ...237
Konieczność przeciwdziałania wynaturzeniu środowiska naturalnego 237. Problematyka ulatwień i utrudnień 238. W poszukiwaniu możliwości profilaktyki 239
9. Idea wzmocnienia czynnika osobowego układu człowiek-maszyna243 Człowiek-istota uprzywilejowana 243. Konieczność ponoszenia wysiłku psychicznego 245.
Zapobieganie patologicznym stanom wysycenia potrzeb 246
Część IV, ZARYS KONCEPCJI POZYTYWNEJ . ....247
1. Środki redukcji zmęczenia industrialnego ........249
Nauki o człowieku współdziałające w równoważeniu układu człowiek-technika 249.
W poszukiwaniu czynników chroniących człowieka technicznego 250
?. Czynniki ochronne typu psychologicznego . . . . . . . .2$3 Znaczenie znajomości zasad racjonalnej gospodarki siłami psychicznymi człowieka 253.
Pojęcie sity psychic.nej 255. Osiągnięcie stanu
przystosowania jako cel główny 256.
Pozytywne wskazania i objawy dobrego prżystosowania 257
3. Czynniki ochronne typu socjologicznego ...261
Hasło badania współczesności 261. Potrzeba"wyobraźni socjologicznej" 263.
Procesy nadzorowane przez socjologów 264.
Poglębianie osobistego charakteru
stosunków międzyludzkich 265.
Kształtowanie grup nacechowanych dominacją
więzi osobistej 267.
Kształtowanie tendencji urbanizacyjnej 268
4. Czynniki ochronnetypu pedagogicznego . . .273
Technika a materiał ludzki 273.
Włączenie nowych elementów kultury i cywilizacji
do szeroko pojętej koncepcji humanizmu 276.
Środowisko ludzkie - środowiskiem tWorzonym przez czlowieka 277. Wychowanie dla przyszłości 277
5. Czynniki ochronne typu fizjologicznego i
biochemicznego . 281
Znaczenie fizjologii dla stawiania i rozwiązywania problemów eutyfroniki 283.
Z problemów biochemii 284. Misja medycynY 285. Rytm życia i rytmybiologiczne 287.
Organizm i karta rytmów 289.
Technika-chirurgia-moralność 290.
Elektronika i medycyna przyszłości 292
6. Czynnikiochronnetypu ekonomicznego. 297
Przeobrażenie stereotypu robotnika 297.
Rozszerzenie kręgu zainteresowań
i te matyki badawczej nauk ekonomicznych 298. Zautomatyzowane przedsiębiorstwa rolne i społeczeństwo przysztości 300
7. Czynniki ochronne typu estetycznego . . . . . . . . 305
Sztuka jako świat tekompensaty i wyobraźni 305.
Zmiana działania prozaicznego na działanie artystyczne 307.
Świadoma asymilacja maszyny 308. Technika a rewizja tradycyjnych nawyków estetycznych 311.
Zadanie sztuki w przywróceniu technice jej aspektu
estetycznego 312
8. Czynniki ochronne typu ideologicznego . . . . . . . 315
Problem technokratyzmu 3t5. Transfer techniki z punktu widzenia makroekonomicznego 316.
Rewolucja naukowo-techniczna a walka ideologiczna 318. Nowa lewica i nowe spoleczeństwo 322.
Rewolucja naukowo-techniczna a klasa robotnicza 327
9. Czynniki ochronne typu prakseologicznego . .331
Pozytywne i negatywne formy współdziaiania w symbiozie człowieka z maszyną 331
Zakończenie . ........ ....335
Wykaz literatury ................ ....341
Streszczenie w języku angielskim............... ....349
Streszczenie w języku rosyjskim............... ....351