Dane szczegółowe książki
Tworzenie pojęć w naukach humanistycznych / Pawłowski, Tadeusz (1924-1996)
Autorzy
Tytuł
Tworzenie pojęć w naukach humanistycznych
Serie wydawnicze
Wydawnictwo
Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986
Numer wydania
2
ISBN
8301063394
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Słowo wstępne
Rozdział 1. Definicja, jej odmiany oraz formalne warunki jej poprawności....... 9
1.1. Postać definicji i jej części składowe................... 9
1.2. Definicje sprawozdawcze, projektujące i regulujące ............ 14
1.3. Definicje słownikowe i semantyczne .................. 20
1.4. Błędy definicji i warunki jej poprawności ................ 20
1.5. Metody budowania definicji sprawozdawczych.............. 29
Rozdział 2. O wadliwościach języka i o definicjach jako środku ich usuwania...... 35
2.1. Wieloznaczność ........................... 35
2.2. Błędy i nieporozumienia powstające na tle wieloznaczności......... 46
2.3. Nieostrość ............................. 50
Rozdział 3. Warunki naukowej użyteczności definicji ............... 54
3.1. Uwagi wstępne ........................... 54
3.2. Warunki użyteczności definicji w naukach nomologicznych......... 58
3.3. Warunki użyteczności definicji w naukach nienomologicznych ....... 64
Rozdział 4. Definicje cząstkowe ........................ 78
4.1. Uwagi wstępne - Definicje pełne a definicje cząstkowe .......... 78
4.2. Argumentacja Carnapa ....................... 80
4.3. Rodzaje definicji cząstkowych ..................... 85
4.4. Pewne metodologiczne różnice między definicjami pełnymi i cząstkowymi ... 86
4.5. Zastosowania definicji cząstkowych w naukach humanistycznych ..... 88
Rozdział 5. Eksplikacja............................ 97
5.1. Składniki eksplikacji......................... 99
5.2. Warunki, jakie winno spełniać explicatum ................ 102
5.3. Eksplikacja a inne metody określania pojęć ............... 111
5.4. Zastosowania............................ 113-
Rozdział 6. Pojęcia mające rodziny znaczeń i problem ich definicji .......... 121
6.1. Struktura logiczna pojęć mających rodzinę znaczeń ............ 123
6.2. Powstawanie i rozwój pojęć mających rodziny znaczeń 136
223
\
Rozdział 7. Definicje perswazyjne 149
7.1. Perswazyjna funkcja języka ...................... 149
7.2. Definicje perswazyjne, których celem jest zmiana zakresu definiendum .... 152
7.3. Definicje perswazyjne, których celem jest zmiana skojarzeń emocjonalnych wią-
zanych z definiendum ........................ 154
7.4. Definicje perswazyjne, których celem jest zastąpienie używanego dotąd terminu
przez inny termin o odmiennym ładunku emocjonalnym.......... 157
7.5. Argumentacja perswazyjna ...................... 159
7.6. Niektóre problemy metodologiczne................... 160
Rozdział 8. Pojęcia typologiczne ........................ 168
8.1. Uwagi wstępne ........................... 168
8.2. Uporządkowania .......................... 169
8.3. Istota pojęć typologicznych i ich rodzaje................. 175
8.4. Naukowa użyteczność pojęć typologicznych ............... 180
Rozdział 9. Pojęcie wskaźnika w naukach społecznych ............... 181
9.1. Pojęcie wskaźnika.......................... 182
9.2. Związek wskaźnika z indicatum .................... 187
9.3. Przykłady wskaźników rzeczowych................... 189
9.4. Przykłady wskaźników definicyjnych ................. 192
9.5. Przeniesienie wskaźników stosowanych w jednej grupie społecznej do innej
grupy ............................... 199
9.6. Znaczenie wskaźników dla nauk społecznych............... 201
Rozdział 10. O pojęciach i metodach nauk społecznych .............. 204
10.1. Model nauk społecznych ....................... 204
10.2. Wyjaśnianie i przewidywanie ..................... 206
10.3. Zastosowanie matematyki i pomiaru .................. 210
10.4. Zastosowanie wskaźnika ...................... 211
10.5. Nowe metody i sposoby podejścia ................... 211
Bibliografia ................................. 214
Indeks osób................................. 218
Indeks rzeczowy 221
Rozdział 1. Definicja, jej odmiany oraz formalne warunki jej poprawności....... 9
1.1. Postać definicji i jej części składowe................... 9
1.2. Definicje sprawozdawcze, projektujące i regulujące ............ 14
1.3. Definicje słownikowe i semantyczne .................. 20
1.4. Błędy definicji i warunki jej poprawności ................ 20
1.5. Metody budowania definicji sprawozdawczych.............. 29
Rozdział 2. O wadliwościach języka i o definicjach jako środku ich usuwania...... 35
2.1. Wieloznaczność ........................... 35
2.2. Błędy i nieporozumienia powstające na tle wieloznaczności......... 46
2.3. Nieostrość ............................. 50
Rozdział 3. Warunki naukowej użyteczności definicji ............... 54
3.1. Uwagi wstępne ........................... 54
3.2. Warunki użyteczności definicji w naukach nomologicznych......... 58
3.3. Warunki użyteczności definicji w naukach nienomologicznych ....... 64
Rozdział 4. Definicje cząstkowe ........................ 78
4.1. Uwagi wstępne - Definicje pełne a definicje cząstkowe .......... 78
4.2. Argumentacja Carnapa ....................... 80
4.3. Rodzaje definicji cząstkowych ..................... 85
4.4. Pewne metodologiczne różnice między definicjami pełnymi i cząstkowymi ... 86
4.5. Zastosowania definicji cząstkowych w naukach humanistycznych ..... 88
Rozdział 5. Eksplikacja............................ 97
5.1. Składniki eksplikacji......................... 99
5.2. Warunki, jakie winno spełniać explicatum ................ 102
5.3. Eksplikacja a inne metody określania pojęć ............... 111
5.4. Zastosowania............................ 113-
Rozdział 6. Pojęcia mające rodziny znaczeń i problem ich definicji .......... 121
6.1. Struktura logiczna pojęć mających rodzinę znaczeń ............ 123
6.2. Powstawanie i rozwój pojęć mających rodziny znaczeń 136
223
\
Rozdział 7. Definicje perswazyjne 149
7.1. Perswazyjna funkcja języka ...................... 149
7.2. Definicje perswazyjne, których celem jest zmiana zakresu definiendum .... 152
7.3. Definicje perswazyjne, których celem jest zmiana skojarzeń emocjonalnych wią-
zanych z definiendum ........................ 154
7.4. Definicje perswazyjne, których celem jest zastąpienie używanego dotąd terminu
przez inny termin o odmiennym ładunku emocjonalnym.......... 157
7.5. Argumentacja perswazyjna ...................... 159
7.6. Niektóre problemy metodologiczne................... 160
Rozdział 8. Pojęcia typologiczne ........................ 168
8.1. Uwagi wstępne ........................... 168
8.2. Uporządkowania .......................... 169
8.3. Istota pojęć typologicznych i ich rodzaje................. 175
8.4. Naukowa użyteczność pojęć typologicznych ............... 180
Rozdział 9. Pojęcie wskaźnika w naukach społecznych ............... 181
9.1. Pojęcie wskaźnika.......................... 182
9.2. Związek wskaźnika z indicatum .................... 187
9.3. Przykłady wskaźników rzeczowych................... 189
9.4. Przykłady wskaźników definicyjnych ................. 192
9.5. Przeniesienie wskaźników stosowanych w jednej grupie społecznej do innej
grupy ............................... 199
9.6. Znaczenie wskaźników dla nauk społecznych............... 201
Rozdział 10. O pojęciach i metodach nauk społecznych .............. 204
10.1. Model nauk społecznych ....................... 204
10.2. Wyjaśnianie i przewidywanie ..................... 206
10.3. Zastosowanie matematyki i pomiaru .................. 210
10.4. Zastosowanie wskaźnika ...................... 211
10.5. Nowe metody i sposoby podejścia ................... 211
Bibliografia ................................. 214
Indeks osób................................. 218
Indeks rzeczowy 221