Dane szczegółowe książki
Polityka handlowa: mechanizmy ekonomiczne i regulacje międzynarodowe / Michałek, Jan Jakub (1953)
Autorzy
Tytuł
Polityka handlowa: mechanizmy ekonomiczne i regulacje międzynarodowe
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
ISBN
8301137479
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp ' 9
Część Ł Analiza ekonomiczna polityki celnej
. ii
Rodział 1. Polityka celna w warunkach doskonałej konkurencji ,|, . . . . 15
1. Wprowadzenie S!l . . . . 15
2. Analiza skutków ekonomicznych stosowania ceł w ramach równowagi cząstkowej 16
3. Najprostsze motywy polityki celnej , 20
4. Analiza skutków ekonomicznych stosowania ceł w ramach równowagi ogólnej , 21
5. Optymalna taryfa celna | | 26
6. Wpływ cła na temu of trade; wojna celna -> i 31
7. Protekcjonizm wychowawczy ; .33
8. Protekcjonizm a redystrybucja dochodów czynników produkcji ; 37
9. Znaczenie tzw. efektywnej protekcji celnej ,40
10. Ekwiwalentność ceł importowych i podatków eksportowych a równowaga ogólna , 44
11. Tradycyjne motywy stosowania protekcjonizmu handlowego 47
Aneksy do rozdziału I 49
Rozdział II. Nowoczesne argumenty na rzecz aktywnej polityki handlowej w warunkach
niedoskonałej konkurencji 54
1. Zniekształcenia rynkowe a polityka handlowa 54
1.1. Analiza w ramach równowagi cząstkowej 54
1.2. Analiza zakłóceń rynkowych w ramach równowagi ogólnej ,58
2. Defensywna polityka handlowa: skutki stosowania cel w warunkach oligopolizacji rynku .... 61
2.1. Analiza skutków protekcji przy monopolizacji gospodarki krajowej — w ramach równowagi
cząstkowej 61
2.2. Analiza skutków protekcji przy monopolizacji sektora importowego — w ramach równowagi
ogólnej 63
2.3. „Naukowa" taryfa celna przy (potencjalnej) monopolizacji produkcji krajowej '66
2.4. Protekcja celna wobec oligopolu zagranicznego przy braku produkcji krajowej 67
3. Strategiczna polityka handlowa 70
3.1. Ochrona przed importem jako wyraz polityki proeksportowej w ujęciu P. Krugmana .... 71
3.2. Strategiczna polityka handlowa w warunkach oligopolu; ujecie ogólne Eatona-Grossmana . i Hj 79
3.3. Próby empirycznej weryfikacji teorii strategicznej polityki handlowej -.,' 88
3.1.
i. nicŁyy diuKiiL^juc. iiaLyttna teona uu" ^'"^j - , ?-?
1. Efekty alokacyjne: korzyści skali 97
3. Inne dynamiczne efekty aliikacyjne: zwiększenie poziomu konkurencji i podniesienie efektywności
menedżerskiej 103
4. Efekty dynamiczne związane z akumulacją kapitału i decyzjami lokalizacyjnymi 106
5. Weryfikacje empiryczne teorii integracji na przykładzie ugrupowań europejskich 108
Część II. Regulacje i praktyka międzynarodowej polityki celnej
Rozdział IV. Zasady niedyskryminacyjnej polityki celnej 117
1. Podstawowe zasady GATT 117
2. Zasada niedyskryminacji i wzajemności (koncesji) 120
3. Reguły polityki celnej w systemie GATT/WTO 124
3.1. Ogólne zasady polityki celnej 124
3.2. Specyficzne zasady polityki celnej w sektorze rolnym 126
3.3. Zmiany w poziomie stawek celnych na świecie 131
3.4. Możliwości podnoszenia ceł w sytuacjach wyjątkowych 135
4. Struktura polskiej poEtyki celnej na bazie KNU 137
4.1. Charakterystyka ogólna 137
4.2. Struktura sektorowa protekcji celnej 139
4.3. Poziom efektywnej protekcji i eskalacja celna 141
4.4. Skutki liberalizacji ceł konwencyjnych (na bazie KNU) 143
Aneks do rozdziału IV 145
Rozdział V. Preferencyjna polityka celna 149
1. Regionalne ugrupowania integracyjne 149
1.1. Postanowienia dotyczące integracji handlowej w GATT (artykuł XXIV) 150
1.2. Integracja europejska a postanowienia art. XXIV Układu 151
1.3. Postanowienia Układu Europejskiego dotyczące swobody przepływu towarów 157
1.4. Skutki Układu Europejskiego i innych porozumień o strefach wolnego handlu 163
1.5. Skutki przystąpienia Polski do Unii Europejskiej 168
2. Protekcjonizm wychowawczy i preferencje handlowe dla krajów rozwijających się: ewolucja zasad
i rozkład korzyści 175
2.1. Modyfikacje Układu Ogólnego: zgeneralizowany system preferencji (ZSP) 176
2.2. Kraje rozwijające się w rundzie urugwajskiej 180
2.3. Konsekwencje dla Polski preferencji celnych slosowanych przez UE wobec państw roz
wijających się 184
Rozdział VI. Klauzule ochronne w polityce celnej 188
1. Klauzula ochrony bilansu płatniczego 188
2. Ogólne sektorowe klauzule ochronne 193
3. Specyficzne sektorowe klauzule ochronne 196
4. Wykorzystanie klauzul ochronnych przez Polskę 199
4.1. Klauzula bilansu płatniczego 199
4.2. Klauzule sektorowe 203
5. Uwagi na temat ewolucji polskiej polityki celnej 207
Część III. Instrumenty pozataryfowe: mechanizmy i regulacje
Rozdział VII. Ograniczenia ilościowe i „dobrowolne" ograniczenia eksportowe 217
1. Mechanizmy ekonomiczne funkcjonowania ograniczeń ilościowych importu 217
1.3. Konsekwencje ograniczeń ilościowych przy monopolizacji rynku 222
1.4. Znaczenie sposobu dystrybucji licencji importowych 227
2. Mechanizm funkcjonowania „dobrowolnych" ograniczeń eksportowych 229
2.1. Skutki stosowania VER-ów w handlu miedzy dwoma krajami 230
2.2. Potencjalne skutki stosowania VER-ow w handlu międzynarodowym 232
2.3. Badania empiryczne „dobrowolnych" ograniczeń eksportowych 234
3. Ograniczenia ilościowe w świetle zasad GATT/WTO 236
3.1. Zasady stosowania ograniczeń ilościowych w GATT 237
3.2. Zmiany zasad w czasie rundy urugwajskiej 241
3.3. Ograniczenia ilościowe w polskiej polityce handlowej 244
3.3.1. Artykuły rolne 244
3.3.2. Artykuły włókiennicze i inne 248
Aneks do rozdziału VII 250
Rozdział VIII. Subsydia i cła wyrównawcze 255
1. Analiza ekonomiczna w doskonałej konkurencji 255
1.1. Porównanie ceł i subwencji produkcyjnych 255
1.2. Subsydia eksportowe 259
1.3. Specyfika subwencji stosowanych w handlu rolnym 261
2. Subsydia eksportowe w warunkach niedoskonałej konkurencji i retaliacji 265
2.1. Strategiczna polityka eksportowa 265
2.2. Cła wyrównawcze a badania empiryczne skuteczności subwencjonowania 269
3. Zasady WTO dotyczące stosowania subwencji 272
3.1. Początkowe zasady GATT 272
3.2. Porozumienie w sprawie subsydiów WTO 273
3.3. Subwencje rolne 27S
4. Praktyczne znaczenie subwencji i postępowań anty subwencyjnych 279
4.1. Subwencje i postępowania anty subwencyjne w handlu międzynarodowym 279
4.2. Subwencje eksportowe w handlu zagranicznym Polski 280
Aneks do rozdziału VIII 284
Rozdział IX. Dumping i cła antydumpingowe (A-D) 286
1. Mechanizm ekonomiczny dumpingu i ceł A-D 287
1.1. Analiza dumpingu przy monopolizacji rynku krajowego 287
1.2. Model „wzajemnego dumpingu" 292
1.3. Skuteczność ceł anlydumpingowych w świetle teorii i badań empirycznych 297
2. Zasady dotyczące antydumpingu w WTO i Unii Europejskiej 301
2.1. Postanowienia zawarte w GATT i WTO — protekcjonizm uwarunkowany 301
2.2. Polityka A-D Unii Europejskiej i innych członków WTO 306
2.3. Antydumping a interesy polskich producentów 310
Rozdział X. Inne formy protekcjonizmu pozataryfowego 316
1. „Przepisy domieszkowe", minimalne wymogi eksportowe i porozumienie TRIMs 317
1.1. Skutki ekonomiczne funkcjonowania „przepisów domieszkowych" 317
1.2. Minimalne wymogi eksportowe 320
1.3. Porozumienie TRIMs i jego weryfikacja w WTO 321
2. Bariery techniczne w handlu 325
2.1. Bariery techniczne i sanitarne — mechanizmy ekonomiczne 325
2.2. Porozumienie w sprawie barier technicznych w handlu (TBT) i Porozumienie sanitarne
i fitosanitame (SPS) 328
Rozdział XI. Ekonomia polityczna polityki handlowej 339
1. Ogólne mechanizmy ekonomii politycznej 340
2. Model Findlaya-Wellisza — aspekt ekonomiczny lobbingu 343
3. Model Magee'a, Brocka i Younga (MBY) — aspekt polityczny lobbingu 348
4. Próby weryfikacji modeli ekonomii politycznej — ich znaczenie dla Polski 352
Zakończenie 359
Bibliografia 363
Słowniczek używanych skrótów 381
Aneks 383
Część Ł Analiza ekonomiczna polityki celnej
. ii
Rodział 1. Polityka celna w warunkach doskonałej konkurencji ,|, . . . . 15
1. Wprowadzenie S!l . . . . 15
2. Analiza skutków ekonomicznych stosowania ceł w ramach równowagi cząstkowej 16
3. Najprostsze motywy polityki celnej , 20
4. Analiza skutków ekonomicznych stosowania ceł w ramach równowagi ogólnej , 21
5. Optymalna taryfa celna | | 26
6. Wpływ cła na temu of trade; wojna celna -> i 31
7. Protekcjonizm wychowawczy ; .33
8. Protekcjonizm a redystrybucja dochodów czynników produkcji ; 37
9. Znaczenie tzw. efektywnej protekcji celnej ,40
10. Ekwiwalentność ceł importowych i podatków eksportowych a równowaga ogólna , 44
11. Tradycyjne motywy stosowania protekcjonizmu handlowego 47
Aneksy do rozdziału I 49
Rozdział II. Nowoczesne argumenty na rzecz aktywnej polityki handlowej w warunkach
niedoskonałej konkurencji 54
1. Zniekształcenia rynkowe a polityka handlowa 54
1.1. Analiza w ramach równowagi cząstkowej 54
1.2. Analiza zakłóceń rynkowych w ramach równowagi ogólnej ,58
2. Defensywna polityka handlowa: skutki stosowania cel w warunkach oligopolizacji rynku .... 61
2.1. Analiza skutków protekcji przy monopolizacji gospodarki krajowej — w ramach równowagi
cząstkowej 61
2.2. Analiza skutków protekcji przy monopolizacji sektora importowego — w ramach równowagi
ogólnej 63
2.3. „Naukowa" taryfa celna przy (potencjalnej) monopolizacji produkcji krajowej '66
2.4. Protekcja celna wobec oligopolu zagranicznego przy braku produkcji krajowej 67
3. Strategiczna polityka handlowa 70
3.1. Ochrona przed importem jako wyraz polityki proeksportowej w ujęciu P. Krugmana .... 71
3.2. Strategiczna polityka handlowa w warunkach oligopolu; ujecie ogólne Eatona-Grossmana . i Hj 79
3.3. Próby empirycznej weryfikacji teorii strategicznej polityki handlowej -.,' 88
3.1.
i. nicŁyy diuKiiL^juc. iiaLyttna teona uu" ^'"^j - , ?-?
1. Efekty alokacyjne: korzyści skali 97
3. Inne dynamiczne efekty aliikacyjne: zwiększenie poziomu konkurencji i podniesienie efektywności
menedżerskiej 103
4. Efekty dynamiczne związane z akumulacją kapitału i decyzjami lokalizacyjnymi 106
5. Weryfikacje empiryczne teorii integracji na przykładzie ugrupowań europejskich 108
Część II. Regulacje i praktyka międzynarodowej polityki celnej
Rozdział IV. Zasady niedyskryminacyjnej polityki celnej 117
1. Podstawowe zasady GATT 117
2. Zasada niedyskryminacji i wzajemności (koncesji) 120
3. Reguły polityki celnej w systemie GATT/WTO 124
3.1. Ogólne zasady polityki celnej 124
3.2. Specyficzne zasady polityki celnej w sektorze rolnym 126
3.3. Zmiany w poziomie stawek celnych na świecie 131
3.4. Możliwości podnoszenia ceł w sytuacjach wyjątkowych 135
4. Struktura polskiej poEtyki celnej na bazie KNU 137
4.1. Charakterystyka ogólna 137
4.2. Struktura sektorowa protekcji celnej 139
4.3. Poziom efektywnej protekcji i eskalacja celna 141
4.4. Skutki liberalizacji ceł konwencyjnych (na bazie KNU) 143
Aneks do rozdziału IV 145
Rozdział V. Preferencyjna polityka celna 149
1. Regionalne ugrupowania integracyjne 149
1.1. Postanowienia dotyczące integracji handlowej w GATT (artykuł XXIV) 150
1.2. Integracja europejska a postanowienia art. XXIV Układu 151
1.3. Postanowienia Układu Europejskiego dotyczące swobody przepływu towarów 157
1.4. Skutki Układu Europejskiego i innych porozumień o strefach wolnego handlu 163
1.5. Skutki przystąpienia Polski do Unii Europejskiej 168
2. Protekcjonizm wychowawczy i preferencje handlowe dla krajów rozwijających się: ewolucja zasad
i rozkład korzyści 175
2.1. Modyfikacje Układu Ogólnego: zgeneralizowany system preferencji (ZSP) 176
2.2. Kraje rozwijające się w rundzie urugwajskiej 180
2.3. Konsekwencje dla Polski preferencji celnych slosowanych przez UE wobec państw roz
wijających się 184
Rozdział VI. Klauzule ochronne w polityce celnej 188
1. Klauzula ochrony bilansu płatniczego 188
2. Ogólne sektorowe klauzule ochronne 193
3. Specyficzne sektorowe klauzule ochronne 196
4. Wykorzystanie klauzul ochronnych przez Polskę 199
4.1. Klauzula bilansu płatniczego 199
4.2. Klauzule sektorowe 203
5. Uwagi na temat ewolucji polskiej polityki celnej 207
Część III. Instrumenty pozataryfowe: mechanizmy i regulacje
Rozdział VII. Ograniczenia ilościowe i „dobrowolne" ograniczenia eksportowe 217
1. Mechanizmy ekonomiczne funkcjonowania ograniczeń ilościowych importu 217
1.3. Konsekwencje ograniczeń ilościowych przy monopolizacji rynku 222
1.4. Znaczenie sposobu dystrybucji licencji importowych 227
2. Mechanizm funkcjonowania „dobrowolnych" ograniczeń eksportowych 229
2.1. Skutki stosowania VER-ów w handlu miedzy dwoma krajami 230
2.2. Potencjalne skutki stosowania VER-ow w handlu międzynarodowym 232
2.3. Badania empiryczne „dobrowolnych" ograniczeń eksportowych 234
3. Ograniczenia ilościowe w świetle zasad GATT/WTO 236
3.1. Zasady stosowania ograniczeń ilościowych w GATT 237
3.2. Zmiany zasad w czasie rundy urugwajskiej 241
3.3. Ograniczenia ilościowe w polskiej polityce handlowej 244
3.3.1. Artykuły rolne 244
3.3.2. Artykuły włókiennicze i inne 248
Aneks do rozdziału VII 250
Rozdział VIII. Subsydia i cła wyrównawcze 255
1. Analiza ekonomiczna w doskonałej konkurencji 255
1.1. Porównanie ceł i subwencji produkcyjnych 255
1.2. Subsydia eksportowe 259
1.3. Specyfika subwencji stosowanych w handlu rolnym 261
2. Subsydia eksportowe w warunkach niedoskonałej konkurencji i retaliacji 265
2.1. Strategiczna polityka eksportowa 265
2.2. Cła wyrównawcze a badania empiryczne skuteczności subwencjonowania 269
3. Zasady WTO dotyczące stosowania subwencji 272
3.1. Początkowe zasady GATT 272
3.2. Porozumienie w sprawie subsydiów WTO 273
3.3. Subwencje rolne 27S
4. Praktyczne znaczenie subwencji i postępowań anty subwencyjnych 279
4.1. Subwencje i postępowania anty subwencyjne w handlu międzynarodowym 279
4.2. Subwencje eksportowe w handlu zagranicznym Polski 280
Aneks do rozdziału VIII 284
Rozdział IX. Dumping i cła antydumpingowe (A-D) 286
1. Mechanizm ekonomiczny dumpingu i ceł A-D 287
1.1. Analiza dumpingu przy monopolizacji rynku krajowego 287
1.2. Model „wzajemnego dumpingu" 292
1.3. Skuteczność ceł anlydumpingowych w świetle teorii i badań empirycznych 297
2. Zasady dotyczące antydumpingu w WTO i Unii Europejskiej 301
2.1. Postanowienia zawarte w GATT i WTO — protekcjonizm uwarunkowany 301
2.2. Polityka A-D Unii Europejskiej i innych członków WTO 306
2.3. Antydumping a interesy polskich producentów 310
Rozdział X. Inne formy protekcjonizmu pozataryfowego 316
1. „Przepisy domieszkowe", minimalne wymogi eksportowe i porozumienie TRIMs 317
1.1. Skutki ekonomiczne funkcjonowania „przepisów domieszkowych" 317
1.2. Minimalne wymogi eksportowe 320
1.3. Porozumienie TRIMs i jego weryfikacja w WTO 321
2. Bariery techniczne w handlu 325
2.1. Bariery techniczne i sanitarne — mechanizmy ekonomiczne 325
2.2. Porozumienie w sprawie barier technicznych w handlu (TBT) i Porozumienie sanitarne
i fitosanitame (SPS) 328
Rozdział XI. Ekonomia polityczna polityki handlowej 339
1. Ogólne mechanizmy ekonomii politycznej 340
2. Model Findlaya-Wellisza — aspekt ekonomiczny lobbingu 343
3. Model Magee'a, Brocka i Younga (MBY) — aspekt polityczny lobbingu 348
4. Próby weryfikacji modeli ekonomii politycznej — ich znaczenie dla Polski 352
Zakończenie 359
Bibliografia 363
Słowniczek używanych skrótów 381
Aneks 383