Dane szczegółowe książki
Zarys gramatyki polskiej: ze słowotwórstwem / Nagórko, Alicja
Autorzy
Tytuł
Zarys gramatyki polskiej: ze słowotwórstwem
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001
Numer wydania
5
ISBN
830112721X
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa.................................. 9
Przedmowa do trzeciego wydania..................... 10
Wprowadzenie................................ 11
s
Ćwiczenia ................................. 22
Rozdział I. Alfabet.............................. 23
Rozdział II. Fonetyka i fonologia...................... 27
1. Wstęp. Głoska i fonem......................... 27
2. Samogłoski polskie........................... 31
2.1. Charakterystyka typologiczna....................... 31
2.2. Polskie samogłoski ustne - samogłoskowe fonemy ustne........... 32
2.3. Polskie samogłoski nosowe - samogłoskowe fonemy nosowe......... 35
3. Spółgłoski polskie........................... 39
3.1. Charakterystyka typologiczna....................... 39
3.2. Polskie spółgłoski twarde........................ 42
3.3. Polskie spółgłoski miękkie........................ 45
3.3.1. Głoski zmiękczone. Palatalność asynchroniczna............ 45
3.3.2. Właściwe spółgłoski miękkie.................... 47
3.3.2.1. Spółgłoski miękkie środkowojęzykowe............ 47
3.3.2.2. Spółgłoski miękkie przedniojęzykowe............ 50
4. Elementy fonotaktyki. Asymilacja, redukcja, dysymilacja...... 51
5. Akcent w języku polskim....................... 57
6. Alfabet fonetyczny........................... 60
Zalecana literatura............................. 65
Rozdział III. Morfologia - zagadnienia ogólne.............. 66
1. Morfem i wyraz. Typy morfemów. Allomorfizm........... 66
2. Fleksja a słowotwórstwo........................ 73
3. Fleksja a aglutynacja.......................... 77
m
4. Fleksja syntetyczna i analityczna................... 80
5. Kategorie morfologiczne........................ 82
5.1. Kłopoty z definicją........................... 82
Spis treści
5.2. Typologia kategorii morfologicznych................... 83
5.3. Kategorie werbalne........................... 85
5.4. Kategorie imienne........................... 93
6. Części mowy.............................. 100
6.1. Podstawy klasyfikacji.......................... 100
6.2. Klasyfikacja semantyczna Tadeusza Milewskiego........•<..... 102
6.3. Klasyfikacja fleksyjna Zygmunta Saloniego................ 103
6.4. Klasyfikacja składniowa Romana Laskowskiego.............. 108
7. Ćwiczenia................................ 110
Zalecana literatura............................. 111
Rozdział IV. Odmiana............................ 112
1. Czasownik................................ 112
1.1. Wstęp................................. 12
1.2. Paradygmaty koniugacji polskiej..................... 15
1.2.1. Obraz koniugacji w ujęciu Jana Tokarskiego............. 15
1.2.2. Ujęcie Romana Laskowskiego................... 18
1.3. Budowa tematów czasownikowych.................... 19
1.3.1. Tematy supletywne........................ 19
1.3.2. Wymiany (alternacje) głoskowe................... 121
1.3.3. Jeden czy dwa tematy?...................... 122
1.4. Pary aspektowe i imiesłowy....................... 124
2. Rzeczownik............................... 126
2.1. Klasy deklinacyjne........................... 126
2.2. Przegląd końcówek wspólnofunkcyjnych.................. 132
1 2.2.1. Liczba pojedyncza - deklinacja męska (nijaka)............ 132
2.2.2. Liczba pojedyncza - deklinacja żeńska............... 134
2.2.3. Liczba mnoga.......................... 135
3. Zaimek ................................. 137
3.1. Cechy definicyjne............................ 137
3.2. Zaimki osobowe; zwrotny się...................... 138
3.3. Zaimki nieokreślone i przeczące..................... 141
3.4. Zaimki wskazujące........................... 142
3.5. Zaimki dzierżawcze........................... 143
3.6. Zaimki pytajno-względne........................ 144
4. Przymiotnik............................... 145
4.1. Deklinacja............................... 145
4.2. Stopniowanie przymiotników....................... 147
5. Liczebnik................................ 149
5.1. Charakterystyka ogólna......................... 149
5.2. Odmiana liczebników głównych..................... 151
5.2.1. Liczebniki jeden - cztery..................... 151
5.2.2. Liczebniki określone pięć - dziewięćset; liczebniki nieokreślone .... 152
5.2.3. Liczebniki zero, tysiąc, milion i wyższe............... 153
5.3. Liczebniki zbiorowe.......................... 153
5.4. Liczebniki porządkowe......................... 155
Spis treści
*
i
6. Ćwiczenia................................ 155
Zalecana literatura............................. 156
Rozdział V. Słowotwórstwo......................... 157
„ 1. Miejsce słowotwórstwa w systemie języka.............. 157
2. Analiza słowotwórcza......................... 165
2.1. Derywacja a pochodność genetyczna; słowotwórstwo synchroniczne a diachroniczne 165
\/ 2.2. Podstawowe terminy synchronicznej analizy derywatów VO^!it^(.)Ą Ąbf. . . 167
V 3. Przegląd formantów.......................... 177/
4. Rodzaje słowotwórstwa......................... 189
4.1. Adaptacja............................... 189
4.2. Derywacja właściwa.......................... 192
4.3. Kompozycja............................... 195
5. Funkcjonalne klasy derywatów..................... 199
5.1. Funkcja tekstotwórcza.......................... 201
5.2. Funkcja semantyczna.......................... 204
5.3. Funkcja pragmatyczna.......................... 208
6. Jednostki systemu słowotwórczego.................. 213
\/ 6.1. Gniazdo słowotwórcze.......................... 213
V6.2. Paradygmat słowotwórczy........................ 216
v 6.3. Typ słowotwórczy........................... 222
6.4. Kategoria słowotwórcza......................... 230
7. Ćwiczenia................................ 236
i
Zalecana literatura............................. 237
Rozdział VI. Składnia............................ 238
s
1. Jednostki analizy składniowej..................... 238
1.1. Zdanie i wypowiedzenie......................... 238
1.2. Minimalna jednostka składni - człon syntaktyczny............. 241
1.3. Grupa składniowa (fraza)........................ 244
1.4. Ćwiczenia............................... 246
2. Związki składniowe. Akomodacja................... 246
. :• 2.1. Związki strukturalne, linearne i semantyczne................ 246
2.2. Akomodacja składniowa......................... 248
2.3. Ćwiczenia............................... 252
3. Konotacja................................ 253
3.1. Rozumienie konotacji.......................... 253 '
3.2. Rodzaje konotacji............................ 254 i
3.3. Charakterystyka części mowy z punktu widzenia konotacji.......... 257 !
3.4. Ćwiczenia............................... 259
Spis treści
4. Zdanie pojedyncze. Problem części zdania.............. 260
4. l. Kryteria opisu części zdania....................... 26Q
4.2. Podmiot................................ 2(Ą
4.3. Orzeczenie............................... 26?
4.4. Przydawka....................«».......... 263
4.5. Dopełnienie.............................. 274
4.6. Okolicznik............................... 278
4.7. Ćwiczenia............................... 282
5. Zdanie złożone............................. 283
5.1. Definicja zdania złożonego........................ 283
5.2. Parataksa............................... 28
5.3. Hipotaksa............................... 29C
5.4. Zdania wielokrotnie złożone - ćwiczenia................. 3(X
Zalecana literatura............................. 301
Źródła cytatów................................ 301
Zakończenie ................................. 302
Klucz do ćwiczeń............................... 304
Indeks ważniejszych terminów....................... 312
Przedmowa do trzeciego wydania..................... 10
Wprowadzenie................................ 11
s
Ćwiczenia ................................. 22
Rozdział I. Alfabet.............................. 23
Rozdział II. Fonetyka i fonologia...................... 27
1. Wstęp. Głoska i fonem......................... 27
2. Samogłoski polskie........................... 31
2.1. Charakterystyka typologiczna....................... 31
2.2. Polskie samogłoski ustne - samogłoskowe fonemy ustne........... 32
2.3. Polskie samogłoski nosowe - samogłoskowe fonemy nosowe......... 35
3. Spółgłoski polskie........................... 39
3.1. Charakterystyka typologiczna....................... 39
3.2. Polskie spółgłoski twarde........................ 42
3.3. Polskie spółgłoski miękkie........................ 45
3.3.1. Głoski zmiękczone. Palatalność asynchroniczna............ 45
3.3.2. Właściwe spółgłoski miękkie.................... 47
3.3.2.1. Spółgłoski miękkie środkowojęzykowe............ 47
3.3.2.2. Spółgłoski miękkie przedniojęzykowe............ 50
4. Elementy fonotaktyki. Asymilacja, redukcja, dysymilacja...... 51
5. Akcent w języku polskim....................... 57
6. Alfabet fonetyczny........................... 60
Zalecana literatura............................. 65
Rozdział III. Morfologia - zagadnienia ogólne.............. 66
1. Morfem i wyraz. Typy morfemów. Allomorfizm........... 66
2. Fleksja a słowotwórstwo........................ 73
3. Fleksja a aglutynacja.......................... 77
m
4. Fleksja syntetyczna i analityczna................... 80
5. Kategorie morfologiczne........................ 82
5.1. Kłopoty z definicją........................... 82
Spis treści
5.2. Typologia kategorii morfologicznych................... 83
5.3. Kategorie werbalne........................... 85
5.4. Kategorie imienne........................... 93
6. Części mowy.............................. 100
6.1. Podstawy klasyfikacji.......................... 100
6.2. Klasyfikacja semantyczna Tadeusza Milewskiego........•<..... 102
6.3. Klasyfikacja fleksyjna Zygmunta Saloniego................ 103
6.4. Klasyfikacja składniowa Romana Laskowskiego.............. 108
7. Ćwiczenia................................ 110
Zalecana literatura............................. 111
Rozdział IV. Odmiana............................ 112
1. Czasownik................................ 112
1.1. Wstęp................................. 12
1.2. Paradygmaty koniugacji polskiej..................... 15
1.2.1. Obraz koniugacji w ujęciu Jana Tokarskiego............. 15
1.2.2. Ujęcie Romana Laskowskiego................... 18
1.3. Budowa tematów czasownikowych.................... 19
1.3.1. Tematy supletywne........................ 19
1.3.2. Wymiany (alternacje) głoskowe................... 121
1.3.3. Jeden czy dwa tematy?...................... 122
1.4. Pary aspektowe i imiesłowy....................... 124
2. Rzeczownik............................... 126
2.1. Klasy deklinacyjne........................... 126
2.2. Przegląd końcówek wspólnofunkcyjnych.................. 132
1 2.2.1. Liczba pojedyncza - deklinacja męska (nijaka)............ 132
2.2.2. Liczba pojedyncza - deklinacja żeńska............... 134
2.2.3. Liczba mnoga.......................... 135
3. Zaimek ................................. 137
3.1. Cechy definicyjne............................ 137
3.2. Zaimki osobowe; zwrotny się...................... 138
3.3. Zaimki nieokreślone i przeczące..................... 141
3.4. Zaimki wskazujące........................... 142
3.5. Zaimki dzierżawcze........................... 143
3.6. Zaimki pytajno-względne........................ 144
4. Przymiotnik............................... 145
4.1. Deklinacja............................... 145
4.2. Stopniowanie przymiotników....................... 147
5. Liczebnik................................ 149
5.1. Charakterystyka ogólna......................... 149
5.2. Odmiana liczebników głównych..................... 151
5.2.1. Liczebniki jeden - cztery..................... 151
5.2.2. Liczebniki określone pięć - dziewięćset; liczebniki nieokreślone .... 152
5.2.3. Liczebniki zero, tysiąc, milion i wyższe............... 153
5.3. Liczebniki zbiorowe.......................... 153
5.4. Liczebniki porządkowe......................... 155
Spis treści
*
i
6. Ćwiczenia................................ 155
Zalecana literatura............................. 156
Rozdział V. Słowotwórstwo......................... 157
„ 1. Miejsce słowotwórstwa w systemie języka.............. 157
2. Analiza słowotwórcza......................... 165
2.1. Derywacja a pochodność genetyczna; słowotwórstwo synchroniczne a diachroniczne 165
\/ 2.2. Podstawowe terminy synchronicznej analizy derywatów VO^!it^(.)Ą Ąbf. . . 167
V 3. Przegląd formantów.......................... 177/
4. Rodzaje słowotwórstwa......................... 189
4.1. Adaptacja............................... 189
4.2. Derywacja właściwa.......................... 192
4.3. Kompozycja............................... 195
5. Funkcjonalne klasy derywatów..................... 199
5.1. Funkcja tekstotwórcza.......................... 201
5.2. Funkcja semantyczna.......................... 204
5.3. Funkcja pragmatyczna.......................... 208
6. Jednostki systemu słowotwórczego.................. 213
\/ 6.1. Gniazdo słowotwórcze.......................... 213
V6.2. Paradygmat słowotwórczy........................ 216
v 6.3. Typ słowotwórczy........................... 222
6.4. Kategoria słowotwórcza......................... 230
7. Ćwiczenia................................ 236
i
Zalecana literatura............................. 237
Rozdział VI. Składnia............................ 238
s
1. Jednostki analizy składniowej..................... 238
1.1. Zdanie i wypowiedzenie......................... 238
1.2. Minimalna jednostka składni - człon syntaktyczny............. 241
1.3. Grupa składniowa (fraza)........................ 244
1.4. Ćwiczenia............................... 246
2. Związki składniowe. Akomodacja................... 246
. :• 2.1. Związki strukturalne, linearne i semantyczne................ 246
2.2. Akomodacja składniowa......................... 248
2.3. Ćwiczenia............................... 252
3. Konotacja................................ 253
3.1. Rozumienie konotacji.......................... 253 '
3.2. Rodzaje konotacji............................ 254 i
3.3. Charakterystyka części mowy z punktu widzenia konotacji.......... 257 !
3.4. Ćwiczenia............................... 259
Spis treści
4. Zdanie pojedyncze. Problem części zdania.............. 260
4. l. Kryteria opisu części zdania....................... 26Q
4.2. Podmiot................................ 2(Ą
4.3. Orzeczenie............................... 26?
4.4. Przydawka....................«».......... 263
4.5. Dopełnienie.............................. 274
4.6. Okolicznik............................... 278
4.7. Ćwiczenia............................... 282
5. Zdanie złożone............................. 283
5.1. Definicja zdania złożonego........................ 283
5.2. Parataksa............................... 28
5.3. Hipotaksa............................... 29C
5.4. Zdania wielokrotnie złożone - ćwiczenia................. 3(X
Zalecana literatura............................. 301
Źródła cytatów................................ 301
Zakończenie ................................. 302
Klucz do ćwiczeń............................... 304
Indeks ważniejszych terminów....................... 312