Dane szczegółowe książki
Jan Kazimierz Waza / Wójcik, Zbigniew (1922-2014)
Autorzy
Tytuł
Jan Kazimierz Waza
Wydawnictwo
Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997
ISBN
830404353X
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
1. Dynastia Wazów 5
Początek dynastii Wazów i jej rządy w Szwecji. Związek Wazów z Jagiellonami. Zygmunt III, pierwszy Waza na tronie polskim. Główne problemy jego panowania. Najstarszy syn Zygmunta III, Władysław IV. Inne jego dzieci: Karol Ferdynand, Jan Albert, Aleksander Karol, Katarzyna Konstancja.
2. Młodość i czasy przedkrólewskie Jana Kazimierza 14
Dzieciństwo i wychowanie, lata młodzieńcze. Wokół elekcji 1632 r. Sojusznik Habsburgów, admirał hiszpański i wicekról Portugalii. W niewoli u kardynała Richelieu. Jezuita i książę Kościoła. Powrót do Polski.
3. Król Polski, wielki książę litewski 39
W kraju. Rzeczpospolita w roku śmierci Władysława IV. Powstanie na Ukrainie pod wodzą Chmielnickiego. Elekcja 1648. Koronacja. Małżeństwo z Ludwiką Marią. Pierwsze miesiące panowania.
4. W cieniu wielkiej wojny na Ukrainie (1649-1654) 64
Zbaraż, Zborów, Beresteczko, Biała Cerkiew. Batoh i Żwaniec. Powstanie ukraińskie a sytuacja międzynarodowa Polski. Sprawy wewnętrzne. Sprawa Radziejowskiego. Sejm 1652 i pierwsze liberum veto. Rosja a wojna na Ukrainie. Ugoda perejasławska 1654 r. i jej historyczne znaczenie. Przewrót przymierzy - sojusz polsko-tatarski 1654 r. Wybuch wojny polsko-moskiewskiej.
5. „Potop” 99
Nasilenie walki króla z opozycją. Geneza wojny północnej 1655-1660. Ujście i Kiejdany. Polska w rękach Szwedów. Król na wychodźstwie śląskim. Początek oporu przeciw najeźdźcy i powrót króla do kraju. Częstochowa, śluby lwowskie, Tyszowce. Wojna ze Szwecją, Brandenburgią i Siedmiogrodem. Zbliżenie z Rosją. Rozejm w Niemieży (1656). Ku Rzeczypospolitej Trojga Narodów - unia hadziacka (1658). Schyłek drugiej wojny północnej i pokój oliwski (1660).
6. O reformę państwa 134
Pierwsze projekty reform w okresie najazdu szwedzkiego. Sprawy sejmu i liberum veto. Problem elekcji vivente rege. Sejm 1661 i ostrzeżenie Jana Kazimierza dla Polski. Sejm 1662. Porażka dworu. Konfederacje wojskowe 1659-1663. Problemy gospodarcze kraju. Zalew podłej monety i jego skutki dla życia politycznego i społecznego.
7. W walce ze Wschodem 149
Ukraina po unii hadziackiej, wznowienie wojny z Moskwą i „szczęśliwy rok” 1660. Polska, Rosja i chanat krymski w walce o Ukrainę (1660-1663). Wyprawa Jana Kazimierza na Zadnieprze (1663/1664) i podział Ukrainy. Batalia dyplomatyczna z Moskwą (1663-1666). Traktat andruszowski 1667 r. i jego historyczne znaczenie. Kampania podhajecka 1667 r.
8. Wojna domowa i klęska obozu reformatorskiego 168
Jerzy Sebastian Lubomirski i istota jego konfliktu z dworem. Orientacja francuska i habsburska w Rzeczypospolitej. Bunt Lubomirskiego i sąd sejmowy nad nim. Pierwszy okres rokoszu 1664-1665. Rozejm pod Palczynem i klęska idei porozumienia. Tragiczna bitwa pod Mątwami i koniec wojny domowej. Przegrana wojna o naprawę Rzeczypospolitej.
9. Dwory królewskie 179
Dwory królewskie jako centrum polityczne kraju. Moda francuska na obu dworach. Rola Ludwiki Marii i jej dominacja nad Janem Kazimierzem. Rywalizacja obu dworów. Ludzie związani z dworami. Personel dworski. Życie i mecenat artystyczny, naukowy i kulturalny. Finanse, gospodarka i kuchnia. Krytycy życia dworskiego. Romanse królewskie.
10. Abdykacja i emigracja 191
Śmierć Lubomirskiego i Ludwiki Marii. Wokół planu nowego mariażu Jana Kazimierza. Reakcja opinii szlacheckiej na plany abdykacyjne króla. Zimowy sejm nadzwyczajny 1668 r. U źródeł ostatecznej decyzji abdykacyjnej - traktat Jana Kazimierza z Ludwikiem XIV i Filipem Wilhelmem ks. neuburskim. Sejm abdykacyjny 1668 r. Sytuacja Jana Kazimierza po abdykacji. Ostatnie miesiące w kraju. Wyjazd do Francji i pierwszy okres pobytu na emigracji. Plany matrymonialne eks-króla. Umowa z Bourbonami w sprawie sum neapolitańskich. Testament i śmierć. Trzy pogrzeby: Nevers, Saint-Germain-des-Pres i Wawel.
Bilans 215
Zwolennicy i przeciwnicy Jana Kazimierza, współcześni mu. Opinie historyków - Plebański, Czermak, Szajnocha, Walewski. Jan Kazimierz w oczach Sienkiewicza i Kubali. Skrajnie tendencyjny obraz Jana Kazimierza u Tadeusza Korzona. Władysław Konopczyński. Współcześni historycy wojskowi o Janie Kazimierzu. Ocena króla w pracach Stefanii Ochmann, Andrzeja Rachuby, Witolda Kłaczewskiego i Mirosława Nagielskiego. Biografia króla pióra Tadeusza Wasilewskiego. Król w ocenie Adama Kerstena. Sine ira et studio.
Źródła i bibliografia 221
Indeks nazwisk 235
Spis ilustracji 243
Początek dynastii Wazów i jej rządy w Szwecji. Związek Wazów z Jagiellonami. Zygmunt III, pierwszy Waza na tronie polskim. Główne problemy jego panowania. Najstarszy syn Zygmunta III, Władysław IV. Inne jego dzieci: Karol Ferdynand, Jan Albert, Aleksander Karol, Katarzyna Konstancja.
2. Młodość i czasy przedkrólewskie Jana Kazimierza 14
Dzieciństwo i wychowanie, lata młodzieńcze. Wokół elekcji 1632 r. Sojusznik Habsburgów, admirał hiszpański i wicekról Portugalii. W niewoli u kardynała Richelieu. Jezuita i książę Kościoła. Powrót do Polski.
3. Król Polski, wielki książę litewski 39
W kraju. Rzeczpospolita w roku śmierci Władysława IV. Powstanie na Ukrainie pod wodzą Chmielnickiego. Elekcja 1648. Koronacja. Małżeństwo z Ludwiką Marią. Pierwsze miesiące panowania.
4. W cieniu wielkiej wojny na Ukrainie (1649-1654) 64
Zbaraż, Zborów, Beresteczko, Biała Cerkiew. Batoh i Żwaniec. Powstanie ukraińskie a sytuacja międzynarodowa Polski. Sprawy wewnętrzne. Sprawa Radziejowskiego. Sejm 1652 i pierwsze liberum veto. Rosja a wojna na Ukrainie. Ugoda perejasławska 1654 r. i jej historyczne znaczenie. Przewrót przymierzy - sojusz polsko-tatarski 1654 r. Wybuch wojny polsko-moskiewskiej.
5. „Potop” 99
Nasilenie walki króla z opozycją. Geneza wojny północnej 1655-1660. Ujście i Kiejdany. Polska w rękach Szwedów. Król na wychodźstwie śląskim. Początek oporu przeciw najeźdźcy i powrót króla do kraju. Częstochowa, śluby lwowskie, Tyszowce. Wojna ze Szwecją, Brandenburgią i Siedmiogrodem. Zbliżenie z Rosją. Rozejm w Niemieży (1656). Ku Rzeczypospolitej Trojga Narodów - unia hadziacka (1658). Schyłek drugiej wojny północnej i pokój oliwski (1660).
6. O reformę państwa 134
Pierwsze projekty reform w okresie najazdu szwedzkiego. Sprawy sejmu i liberum veto. Problem elekcji vivente rege. Sejm 1661 i ostrzeżenie Jana Kazimierza dla Polski. Sejm 1662. Porażka dworu. Konfederacje wojskowe 1659-1663. Problemy gospodarcze kraju. Zalew podłej monety i jego skutki dla życia politycznego i społecznego.
7. W walce ze Wschodem 149
Ukraina po unii hadziackiej, wznowienie wojny z Moskwą i „szczęśliwy rok” 1660. Polska, Rosja i chanat krymski w walce o Ukrainę (1660-1663). Wyprawa Jana Kazimierza na Zadnieprze (1663/1664) i podział Ukrainy. Batalia dyplomatyczna z Moskwą (1663-1666). Traktat andruszowski 1667 r. i jego historyczne znaczenie. Kampania podhajecka 1667 r.
8. Wojna domowa i klęska obozu reformatorskiego 168
Jerzy Sebastian Lubomirski i istota jego konfliktu z dworem. Orientacja francuska i habsburska w Rzeczypospolitej. Bunt Lubomirskiego i sąd sejmowy nad nim. Pierwszy okres rokoszu 1664-1665. Rozejm pod Palczynem i klęska idei porozumienia. Tragiczna bitwa pod Mątwami i koniec wojny domowej. Przegrana wojna o naprawę Rzeczypospolitej.
9. Dwory królewskie 179
Dwory królewskie jako centrum polityczne kraju. Moda francuska na obu dworach. Rola Ludwiki Marii i jej dominacja nad Janem Kazimierzem. Rywalizacja obu dworów. Ludzie związani z dworami. Personel dworski. Życie i mecenat artystyczny, naukowy i kulturalny. Finanse, gospodarka i kuchnia. Krytycy życia dworskiego. Romanse królewskie.
10. Abdykacja i emigracja 191
Śmierć Lubomirskiego i Ludwiki Marii. Wokół planu nowego mariażu Jana Kazimierza. Reakcja opinii szlacheckiej na plany abdykacyjne króla. Zimowy sejm nadzwyczajny 1668 r. U źródeł ostatecznej decyzji abdykacyjnej - traktat Jana Kazimierza z Ludwikiem XIV i Filipem Wilhelmem ks. neuburskim. Sejm abdykacyjny 1668 r. Sytuacja Jana Kazimierza po abdykacji. Ostatnie miesiące w kraju. Wyjazd do Francji i pierwszy okres pobytu na emigracji. Plany matrymonialne eks-króla. Umowa z Bourbonami w sprawie sum neapolitańskich. Testament i śmierć. Trzy pogrzeby: Nevers, Saint-Germain-des-Pres i Wawel.
Bilans 215
Zwolennicy i przeciwnicy Jana Kazimierza, współcześni mu. Opinie historyków - Plebański, Czermak, Szajnocha, Walewski. Jan Kazimierz w oczach Sienkiewicza i Kubali. Skrajnie tendencyjny obraz Jana Kazimierza u Tadeusza Korzona. Władysław Konopczyński. Współcześni historycy wojskowi o Janie Kazimierzu. Ocena króla w pracach Stefanii Ochmann, Andrzeja Rachuby, Witolda Kłaczewskiego i Mirosława Nagielskiego. Biografia króla pióra Tadeusza Wasilewskiego. Król w ocenie Adama Kerstena. Sine ira et studio.
Źródła i bibliografia 221
Indeks nazwisk 235
Spis ilustracji 243