Dane szczegółowe książki
Warsztat doradcy zawodu: aspekty pedagogiczno-psychologiczne / Wojtasik, Bożena
Autorzy
Tytuł
Warsztat doradcy zawodu: aspekty pedagogiczno-psychologiczne
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 1997
ISBN
830112265X
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Wstęp.......................... 5
CZĘŚĆ I. Specjaliści pomagający w wyborze zawodu, szkoły i pracy 9
1. Nowa profesja - doradca zawodu............ 9
2. Zadania doradców zawodu............... 13
2.1. Zadania osób prowadzących orientację zawodową w szkołach i wspieranie ich działań przez doradców zawodu........... 13
2.1.1. Orientacja i poradnictwo zawodowe w szkołach specjalnych . . 16
2.2. Zadania osób prowadzących orientację zawodową w szkołach ponadpodstawowych i wspieranie ich działań przez doradców zawodu .... 18 2.2.1. Orientacja i poradnictwo zawodowe w szkołach zawodowych . . 19
2.3. Zadania doradców zawodu pracujących w poradniach psychologiczno--pedagogicznych i specjalistycznych poradniach zawodowych .... 20
2.4. Zadania doradców zawodu i doradców pracy zatrudnionych w wojewódzkich i rejonowych urzędach pracy............ 22
3. Ogólne przesłanki konstruowania warsztatu pracy doradcy .... 23
4. Teorie wyboru zawodu wykorzystywane przez doradców ... 35
5. Działalność doradcy zawodu w sytuacji bezrobocia...... 47
5.1. Profilaktyka bezrobocia — nowa problematyka orientacji i poradnictwa zawodowego w szkole.................. 48
5.1.1. Wychowanie do zmian jako ważne zadanie szkoły..... 48
5.1.2. Aktywizowanie młodzieży do poszukiwania informacji o rynku pracy 50
5.2. Bezrobocie młodzieży — nowa problematyka orientacji poradnictwa zawodowego w poradniach psychologiczno-pedagogicznych .... 52
5.2.1. Konsekwencje utraty pracy.............. 52
5.2.2. Sposoby radzenia sobie osób bezrobotnych a pomoc doradcy 54
5.3. Przeciwdziałanie bezrobociu w systemie urzędów pracy..... 57
6. Uwzględnienie przez doradców zawodu roli rodziców jako pierwszych nieprofesjonalnych doradców........... 58
200
CZĘŚĆ II. Osoby wybierające zawody, szkoły i pracę.....
1. Sytuacja psychofizyczna młodzieży w okresie podejmowania decyzji zawodowej................... 61
2. Oczekiwania młodzieży wobec doradcy zawodu........ 65
3. Typologia osób podejmujących decyzję zawodową....... 68
4. Problemy jednostek, które nie znają siebie, swoich zainteresowań, zdolności, cech charakteru, stanu zdrowia......... 69
4.1. Zainteresowania...........'......... 71
4.2. Zdolności...................... 72
4.3. Cechy charakteru.................... 73
4.4. Stan zdrowia..................... 74
5. Problemy osób, które nie znają zawodów, szkół, rynku pracy 75
5.1. Klasyfikacja zawodów.................. 76
5.2. Próba własnej klasyfikacji zawodów............. 78
5.3. Formalne podziały zawodów i charakterystyki zawodowe..... 81
5.4. Rynek pracy i pojawienie się nowych zawodów......... 83
5.5. Zawody XXI wieku................... 85
5.6. Drogi kształcenia.................... 86
5.7. Zdawanie egzaminów.................. 91
6. Radzący się, którzy nie umieją „dopasować się" do zawodu ... 92
CZĘŚĆ III. Praktyczne sposoby aktywizowania jednostek do wyboru
zawodu i pracy w Polsce i krajach Unii Europejskiej .... 94
1. Orientacja zawodowa prowadzona w szkołach podstawowych
i ponadpodstawowych................ 94
2. Orientacja i poradnictwo zawodowe prowadzone przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne.............. 107
3. Działalność Centrów Informacji Zawodowej......... 111
4. Informacja i poradnictwo zawodowe oraz poradnictwo pracy w urzędach pracy.................... 117
5. Orientacja i poradnictwo zawodowe w wiodących krajach Unii Europejskiej — Niemczech, Francji i Wielkiej Brytanii..... 118
5.1. Informacja i poradnictwo zawodowe w Niemczech....... 119
5.1.1. Ogólne założenia................. 119
5.1.2. Instytucje zajmujące się poradnictwem zawodowym a system szkolny w Niemczech................ 120
5.1.3. Warsztat doradcy zawodu w Niemczech......... 121
5.2. Informacja i orientacja zawodowa we Francji.......... 123
201
5.2.1. Ogólne założenia................. 123
5.2.2. Instytucje zajmujące się orientacją zawodową a system szkolny . . 124
5.2.3. Warsztat doradcy zawodu we Francji.......... 125
5.3. Pomoc w wyborze drogi życiowej w Wielkiej Brytanii...... 127
5.3.1. Ogólne założenia................. 127
5.3.2. Instytucje zajmujące się pomocą w wyborze drogi zawodowej
a system szkolny.................. 128
5.3.3. Warsztat doradcy zawodu w Wielkiej Brytanii....... 130
5.4. Kierunki rozwoju orientacji i poradnictwa zawodowego w Europie . . 132
CZĘŚĆ IV. Warsztat doradcy zawodu w indywidualnym poradnictwie zawodowym....................133
1. Etapy indywidualnego poradnictwa zawodowego.......134
1.1. Etapy procesu poradniczego................ 134
1.2. Etapy prowadzenia rozmowy w indywidualnym poradnictwie zawodowym 136
2. Porozumienie się między doradcą zawodu a radzącym się . . . . 142
2.1. Kongruencja — akceptacja — empatia jako podstawy porozumiewania się 143
2.2. Niewerbalne porozumiewanie się.............. 145
3. Niektóre metody i techniki stosowane przez doradcę...... 148
3.1. Metody postępowania w poradnictwie liberalnym........ 148
3.1.1. Słuchanie i rozumienie................ 148
3.1.2. Parafrazowanie.................. 150
3.1.3. Wyjaśnianie (klaryfikowanie)............. 150
3.1.4. Zadawanie otwartych pytań.............. 151
3.1.5. Odzwierciedlanie uczuć............... 152
3.1.6. Obserwowanie.................. 152
3.1.7. Stosowanie wypowiedzi typu „ja"........... 153
3.1.8. Wsparcie i budowanie nadziei............. 153
3.1.9. Stymulowanie do działania.............. 154
3.2. Metody i techniki uprawiania poradnictwa dialogowego...... 154
3.2.1. Zadawanie pytań jako sposób wspólnego poszukiwania informacji
i określania uczuć................. 154
3.2.2. Określenie problemu osoby radzącej się......... 157
3.2.3. Interpretowanie wypowiedzi.............. 157
3.2.4. Negocjacje jako sposób dochodzenia do porozumienia..... 158
3.2.5. Wspólne rozwiązywanie problemów........... 160
3.2.6. Wspólnie wypracowana porada............ 161
3.2.7. Konsultacja................... 162
3.2.8. Podsumowywanie rozmowy.............. 162
3.3. Strategie działania w poradnictwie dyrektywnym......... 163
3.3.1. Kierowanie................... 163
3.3.2. Zadawanie pytań, aby postawić diagnozę......... 164
202
3.3.3. Przekonywanie radzącego się............. 165
3.3.4. Perswazja jako łagodniejsza forma przekonywania...... 167
3.3.5. Pouczanie.................... 168
3.3.6. Udzielanie informacji................ 169
3.3.7. Podawanie ścisłych instrukcji............. 170
Zakończenie..................... 172
Bibliografia..................... 176
Wykaz skrótów ważniejszych placówek naukowych i instytucji wymienianych w pracy.................... 184
Aneks.......................... 185
Doradca zawodowy (opis zawodu)............... 185
Doradca pracy (opis zawodu)................. 186
Karta określania życzeń zawodowych.............. 187
Wzór życiorysu (cv.).................... 188
Ankieta dla uczniów kl. VII................. 189
Wskazówki dla rodziców uczniów klas VI............ 190
Wskazówki dla rodziców uczniów klas VII............ 191
Wykaz najważniejszych dokumentów dotyczących przygotowania młodzieży i osób dorosłych do wyboru zawodu, szkoły i pracy........ 192
Komputerowy program „Kim będę".............. 193
Zeszyt zawodoznawczy — CIZ Toruń.............. 195
CZĘŚĆ I. Specjaliści pomagający w wyborze zawodu, szkoły i pracy 9
1. Nowa profesja - doradca zawodu............ 9
2. Zadania doradców zawodu............... 13
2.1. Zadania osób prowadzących orientację zawodową w szkołach i wspieranie ich działań przez doradców zawodu........... 13
2.1.1. Orientacja i poradnictwo zawodowe w szkołach specjalnych . . 16
2.2. Zadania osób prowadzących orientację zawodową w szkołach ponadpodstawowych i wspieranie ich działań przez doradców zawodu .... 18 2.2.1. Orientacja i poradnictwo zawodowe w szkołach zawodowych . . 19
2.3. Zadania doradców zawodu pracujących w poradniach psychologiczno--pedagogicznych i specjalistycznych poradniach zawodowych .... 20
2.4. Zadania doradców zawodu i doradców pracy zatrudnionych w wojewódzkich i rejonowych urzędach pracy............ 22
3. Ogólne przesłanki konstruowania warsztatu pracy doradcy .... 23
4. Teorie wyboru zawodu wykorzystywane przez doradców ... 35
5. Działalność doradcy zawodu w sytuacji bezrobocia...... 47
5.1. Profilaktyka bezrobocia — nowa problematyka orientacji i poradnictwa zawodowego w szkole.................. 48
5.1.1. Wychowanie do zmian jako ważne zadanie szkoły..... 48
5.1.2. Aktywizowanie młodzieży do poszukiwania informacji o rynku pracy 50
5.2. Bezrobocie młodzieży — nowa problematyka orientacji poradnictwa zawodowego w poradniach psychologiczno-pedagogicznych .... 52
5.2.1. Konsekwencje utraty pracy.............. 52
5.2.2. Sposoby radzenia sobie osób bezrobotnych a pomoc doradcy 54
5.3. Przeciwdziałanie bezrobociu w systemie urzędów pracy..... 57
6. Uwzględnienie przez doradców zawodu roli rodziców jako pierwszych nieprofesjonalnych doradców........... 58
200
CZĘŚĆ II. Osoby wybierające zawody, szkoły i pracę.....
1. Sytuacja psychofizyczna młodzieży w okresie podejmowania decyzji zawodowej................... 61
2. Oczekiwania młodzieży wobec doradcy zawodu........ 65
3. Typologia osób podejmujących decyzję zawodową....... 68
4. Problemy jednostek, które nie znają siebie, swoich zainteresowań, zdolności, cech charakteru, stanu zdrowia......... 69
4.1. Zainteresowania...........'......... 71
4.2. Zdolności...................... 72
4.3. Cechy charakteru.................... 73
4.4. Stan zdrowia..................... 74
5. Problemy osób, które nie znają zawodów, szkół, rynku pracy 75
5.1. Klasyfikacja zawodów.................. 76
5.2. Próba własnej klasyfikacji zawodów............. 78
5.3. Formalne podziały zawodów i charakterystyki zawodowe..... 81
5.4. Rynek pracy i pojawienie się nowych zawodów......... 83
5.5. Zawody XXI wieku................... 85
5.6. Drogi kształcenia.................... 86
5.7. Zdawanie egzaminów.................. 91
6. Radzący się, którzy nie umieją „dopasować się" do zawodu ... 92
CZĘŚĆ III. Praktyczne sposoby aktywizowania jednostek do wyboru
zawodu i pracy w Polsce i krajach Unii Europejskiej .... 94
1. Orientacja zawodowa prowadzona w szkołach podstawowych
i ponadpodstawowych................ 94
2. Orientacja i poradnictwo zawodowe prowadzone przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne.............. 107
3. Działalność Centrów Informacji Zawodowej......... 111
4. Informacja i poradnictwo zawodowe oraz poradnictwo pracy w urzędach pracy.................... 117
5. Orientacja i poradnictwo zawodowe w wiodących krajach Unii Europejskiej — Niemczech, Francji i Wielkiej Brytanii..... 118
5.1. Informacja i poradnictwo zawodowe w Niemczech....... 119
5.1.1. Ogólne założenia................. 119
5.1.2. Instytucje zajmujące się poradnictwem zawodowym a system szkolny w Niemczech................ 120
5.1.3. Warsztat doradcy zawodu w Niemczech......... 121
5.2. Informacja i orientacja zawodowa we Francji.......... 123
201
5.2.1. Ogólne założenia................. 123
5.2.2. Instytucje zajmujące się orientacją zawodową a system szkolny . . 124
5.2.3. Warsztat doradcy zawodu we Francji.......... 125
5.3. Pomoc w wyborze drogi życiowej w Wielkiej Brytanii...... 127
5.3.1. Ogólne założenia................. 127
5.3.2. Instytucje zajmujące się pomocą w wyborze drogi zawodowej
a system szkolny.................. 128
5.3.3. Warsztat doradcy zawodu w Wielkiej Brytanii....... 130
5.4. Kierunki rozwoju orientacji i poradnictwa zawodowego w Europie . . 132
CZĘŚĆ IV. Warsztat doradcy zawodu w indywidualnym poradnictwie zawodowym....................133
1. Etapy indywidualnego poradnictwa zawodowego.......134
1.1. Etapy procesu poradniczego................ 134
1.2. Etapy prowadzenia rozmowy w indywidualnym poradnictwie zawodowym 136
2. Porozumienie się między doradcą zawodu a radzącym się . . . . 142
2.1. Kongruencja — akceptacja — empatia jako podstawy porozumiewania się 143
2.2. Niewerbalne porozumiewanie się.............. 145
3. Niektóre metody i techniki stosowane przez doradcę...... 148
3.1. Metody postępowania w poradnictwie liberalnym........ 148
3.1.1. Słuchanie i rozumienie................ 148
3.1.2. Parafrazowanie.................. 150
3.1.3. Wyjaśnianie (klaryfikowanie)............. 150
3.1.4. Zadawanie otwartych pytań.............. 151
3.1.5. Odzwierciedlanie uczuć............... 152
3.1.6. Obserwowanie.................. 152
3.1.7. Stosowanie wypowiedzi typu „ja"........... 153
3.1.8. Wsparcie i budowanie nadziei............. 153
3.1.9. Stymulowanie do działania.............. 154
3.2. Metody i techniki uprawiania poradnictwa dialogowego...... 154
3.2.1. Zadawanie pytań jako sposób wspólnego poszukiwania informacji
i określania uczuć................. 154
3.2.2. Określenie problemu osoby radzącej się......... 157
3.2.3. Interpretowanie wypowiedzi.............. 157
3.2.4. Negocjacje jako sposób dochodzenia do porozumienia..... 158
3.2.5. Wspólne rozwiązywanie problemów........... 160
3.2.6. Wspólnie wypracowana porada............ 161
3.2.7. Konsultacja................... 162
3.2.8. Podsumowywanie rozmowy.............. 162
3.3. Strategie działania w poradnictwie dyrektywnym......... 163
3.3.1. Kierowanie................... 163
3.3.2. Zadawanie pytań, aby postawić diagnozę......... 164
202
3.3.3. Przekonywanie radzącego się............. 165
3.3.4. Perswazja jako łagodniejsza forma przekonywania...... 167
3.3.5. Pouczanie.................... 168
3.3.6. Udzielanie informacji................ 169
3.3.7. Podawanie ścisłych instrukcji............. 170
Zakończenie..................... 172
Bibliografia..................... 176
Wykaz skrótów ważniejszych placówek naukowych i instytucji wymienianych w pracy.................... 184
Aneks.......................... 185
Doradca zawodowy (opis zawodu)............... 185
Doradca pracy (opis zawodu)................. 186
Karta określania życzeń zawodowych.............. 187
Wzór życiorysu (cv.).................... 188
Ankieta dla uczniów kl. VII................. 189
Wskazówki dla rodziców uczniów klas VI............ 190
Wskazówki dla rodziców uczniów klas VII............ 191
Wykaz najważniejszych dokumentów dotyczących przygotowania młodzieży i osób dorosłych do wyboru zawodu, szkoły i pracy........ 192
Komputerowy program „Kim będę".............. 193
Zeszyt zawodoznawczy — CIZ Toruń.............. 195