Dane szczegółowe książki
Mikroekonomia: kurs średni - ujęcie nowoczesne / Varian, Hal R.; Domański, Stanisław Ryszard
Tytuł
Mikroekonomia: kurs średni - ujęcie nowoczesne
Tytuł oryginału
Intermediate microeconomics : a modern approach
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002
Numer wydania
3 zm.
ISBN
8301136871
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Przedmowa do wydania polskiego .................................. 17
Przedmowa ....................................................... 23
Rozdział 1. Rynek ................................................/. 31
1.1. Budowanie modelu .............................................. 31
1.2. Optymalizacja i równowaga ........................................ 32
1.3. Krzywa popytu ................................................. 33
1.4. Krzywa podaży ................................................. 36
1.5. Równowaga rynkowa ............................................ 37
1.6. Statyka porównawcza ............................................ 38
1.7. Inne sposoby rozdziału mieszkań do wynajęcia .......................... 41
Monopolista różnicujący ceny ...................................... 42
Zwykły monopolista ............................................. 42
Kontrola czynszów .............................................. 43
1.8. Który sposób jest najlepszy?....................................... 44
1.9. Efektywność Pareta .............................................. 45
1.10. Porównanie sposobów rozdziału mieszkań ............................. 46
1.11. Równowaga w długim okresie ..................................... 48
1.12. Podsumowanie................................................ 48
Pytania .......................................................... 49
Rozdział 2. Ograniczenie budżetowe ................................ 50
2.1. Pojęcie ograniczenia budżetowego ................................... 50
2.2. Na ogół wystarczą dwa dobra ....................................... 51
2.3. Własności zbioru budżetowego ..................................'.... 51
2.4. Jak zmienia się linia budżetu? ...................................... 53
2.5. Numeraire .................................................... 55
2.6. Podatki, dotacje i racjonowanie ..................................... 56
Przykład: program bonów żywnościowych .............................. 58
2.7. Zmiany linii budżetu ............................................. 60
2.8. Podsumowanie ................................................. 61
Pytania.......................................................... 61
Rozdział 3. Preferencje ............................................ 62
3.1. Preferencje konsumenta ........................................... 63
3.2. Założenia o preferencjach ......................................... 63
Spis treści
3.3. Krzywe obojętności .............................................. 65
3.4. Przykłady, preferencji ............................................. 67
Substytuty doskonałe ............................................. 67
Dobra doskonale komplementarne .................................... 68
Dobra niechciane (złe) ............................................ 70
Dobra neutralne (obojętne) ......................................... 71
Błogostan ..................................................... 71
Dobra policzalne (dyskretne) ....................................... 73
3.5. Dobrze zachowujące się preferencje .................................. 74
3.6. Krańcowa stopa substytucji ........................................ 77
3.7. Inne implikacje krańcowej stopy substytucji..............................79
3.8. Kształtowanie się krańcowej stopy substytucji ........................... 80
3.9. Podsumowanie ................................................. 80
Pytania .......................................................... 81
Rozdział 4. Użyteczność ........................................... 82
4.1. Użyteczność kardynalna ........................................... 85
4.2. Budowanie funkcji użyteczności ..................................... 86
4.3. Niektóre przykłady funkcji użyteczności ............................... 87
Przykład: wyprowadzenie krzywych obojętności z użyteczności ............... 87
Substytuty doskonałe ............................................. 89
Dobra doskonale komplementarne .................................... 89
Preferencje quasi-liniowe .......................................... 90
Preferencje typu Cobba-Douglasa .................................... 91
4.4. Użyteczność krańcowa ............................................ 93
4.5. Użyteczność krańcowa a krańcowa stopa substytucji ....................... 94
4.6. Użyteczność — przykład podróży wahadłowych .......................... 95
4.7. Podsumowanie ................................................. 97
Pytania .......................................................... 97
Dodatek ......................................................... 98
Przykład: preferencje typu Cobba-Douglasa..............'............... 99
Rozdział 5. Wybór................................................. 101
5.1. Optymalny wybór ............................................... 101
5.2. Popyt konsumpcyjny ............................................. 105
5.3. Kilka przykładów ............................................... 106
Substytuty doskonałe ............................................. 106
Dobra doskonale komplementarne .................................... 107
Dobra neutralne i niechciane ....................................... 108
Dobra policzalne ................................................ 108
Preferencje wklęsłe .............................................. 109
Preferencje typu Cobba-Douglasa .................................... 109
5.4. Szacowanie funkcji użyteczności .................................... 111
5.5. Implikacje warunku dotyczącego krańcowej stopy substytucji ................ 112
5.6. Wybór rodzaju podatków .......................................... 114
5.7. Podsumowanie ................................................. 117
Pytania .......................................................... 117
Dodatek ......................................................... 117
Przykład: funkcja popytu typu Cobba-Douglasa .......................... 120
Spis treści
Rozdział 6. Popyt ................................................. 123
6.1. Dobra normalne i niższego rzędu .................................... 124
6.2. Krzywe zapotrzebowania i krzywe Engla............................... 126
6.3. Kilka przykładów ............................................... 127
Substytuty doskonałe ............................................. 127
Dobra doskonale komplementarne .................................... 127
Preferencje typu Cobba-Douglasa .................................... 128
Preferencje jednokładne (homotetyczne) ............................... 128
Preferencje quasi-liniowe .......................................... 130
6.4. Dobra zwykłe i dobra Giffena ...................................... 131
6.5. Krzywa oferty cenowej i krzywa popytu ............................... 133
6.6. Kilka przykładów ............................................... 134
Substytuty doskonałe ............................................. 135
Dobra doskonale komplementarne .................................... 135
Dobra policzalne ................................................ 136
6.7. Dobra substytucyjne i komplementarne ................................ 138
6.8. Odwrócona krzywa popytu ......................................... 140
6.9. Podsumowanie ................................................. 142
Pytania .......................................................... 142
Dodatek ......................................................... 142
Rozdział 7. Preferencje ujawnione .................................. 145
7.1. Pojęcie preferencji ujawnionych ..................................... 145
7.2. Od preferencji ujawnionych do preferencji .............................. 147
7.3. Odtwarzanie preferencji ........................................... 149
7.4. Słaby aksjomat preferencji ujawnionych ............................... 150
7.5. Sprawdzanie słabego aksjomatu preferencji ujawnionych .................... 153
7.6. Mocny aksjomat preferencji ujawnionych.............................. 154
7.7. Jak sprawdzić mocny aksjomat preferencji ujawnionych? ................... 156
7.8. Indeksy ilości .................................................. 157
7.9. Indeksy cen ................................................... 159
Przykład: indeksacja wypłat ubezpieczeń społecznych ...................... 160
7.10. Podsumowanie ................................................ 161
Pytania .......................................................... 161
Rozdział 8. Równanie Słuckiego .................................... 162
8.1. Efekt substytucyjny .............................................. 163
Przykład: obliczanie efektu substytucyjnego ............................. 166
8.2. Efekt dochodowy ............................................... 167
Przykład: obliczanie efektu dochodowego .............................. 167
8.3. Znak efektu substytucyjnego ....................................... 168
8.4. Całkowita zmiana popytu .......................................... 168
8.5. Stopy zmian ................................................... 171
8.6. Prawo popytu .................................................. 172
8.7. Przykłady efektów substytucyjnych i dochodowych........................ 173
Przykład: zwrot podatku .......................................... 175
8.8. Inny efekt substytucyjny .......................................... 177
8.9. Krzywa popytu skompensowanego ................................... 179
8.10. Podsumowanie ................................................ 180
Pytania .......................................................... 181
Spis treści
Dodatek ......................................................... 181
Przykład: zwracanie małych podatków ................................ 182
Rozdział 9. Kupowanie i sprzedawanie .............................. 183
9.1. Popyt netto i brutto .............................................. 183
9.2. Ograniczenie budżetowe .......................................... 184
9.3. Zmiana zasobu początkowego ...................................... 185
9.4. Zmiany cen ................................................... 187
9.5. Krzywe oferty cenowej a krzywe popytu ............................... 189
9.6. Równanie Słuckiego — raz jeszcze ................................... 191
9.7. Zastosowanie równania Słuckiego .................................... 194
Przykład: obliczanie efektu dochodowego zasobu ......................... 195
9.8. Podaż pracy ................................................... 195
Ograniczenie budżetowe .......................................... 195
9.9. Statyka porównawcza podaży pracy .................................. 198
Przykład: godziny nadliczbowe a podaż pracy ........................... 200
9.10. Podsumowanie ................................................ 201
Pytania .......................................................... 201
Dodatek ......................................................... 202
Rozdział 10. Wybór międzyokresowy ................................ 205
10.1. Ograniczenie budżetowe ........................................ 205
10.2. Preferencje odnoszące się do konsumpcji w dwóch okresach ............... 208
10.3. Statyka porównawcza .......................................... 209
10.4. Równanie Słuckiego a wybór międzyokresowy ........................ 211
10.5. Inflacja.................................................... 212
10.6. Wartość obecna: dokładniejsze spojrzenie ............................ 214
10.7. Analiza wartości obecnej dla kilku okresów ........................... 215
10.8. Wykorzystanie wartości obecnej ................................... 217
Przykład: wycena strumieni płatności ............................... 218
Przykład: prawdziwy koszt karty kredytowej .......................... 219
10.9. Obligacje ................................................... 220
Przykład: pożyczki (zakupy) ratalne ................................ 221
10.10. Podatki ................................................... 222
Przykład: stypendia i oszczędności ................................. 222
10.11. Wybór stopy procentowej ...................................... 223
10.12. Podsumowanie .............................................. 224
Pytania ......................................................... 224
Rozdział 11. Rynki aktywów ........................................ 225
11.1. Stopy przychodu .............................................. 225
11.2. Arbitraż i wartość obecna ....................................... 227
11.3. Dostosowania uwzględniające różnice między aktywami .................. 227
11.4. Aktywa o przychodach w postaci konsumpcji ......................... 228
11.5. Opodatkowanie przychodów z aktywów ............................. 229
11.6. Zastosowania ................................................ 231
Zasoby nieodnawialne ..........................:............... 231
Kiedy wyciąć las? ............................................ 232
Przykład: ceny benzyny podczas wojny w Zatoce Perskiej ................ 234
11.7. Instytucje finansowe ........................................... 235
11.8. Podsumowanie ............................................... 236
Spis treści
Pytania ......................................................... 236
Dodatek ........................................................ 237
Rozdział 12. Niepewność .......................................... 238
12.1. Konsumpcja zależna od losu (konsumpcja warunkowa) ................... 238
12.2. Prawdopodobieństwo a funkcje użyteczności .......................... 242
Przykład: niektóre przykłady funkcji użyteczności ...................... 242
12.3. Użyteczność oczekiwana ........................................ 243
12.4. Dlaczego użyteczność oczekiwana ma sens? .......................... 244
12.5. Niechęć do ryzyka ............................................ 246
Przykład: popyt na ubezpieczenia .................................. 248
12.6. Rozproszenie (dywersyfikacja) ryzyka między różne inwestycje ............. 249
12.7. Rozkładanie ryzyka między różne podmioty .......................... 250
12.8. Rola rynku papierów wartościowych ................................ 251
12.9. Podsumowanie ............................................... 252
Pytania ......................................................... 252
Dodatek ........................................................ 253
Przykład: wpływ opodatkowania na inwestycje w aktywa ryzykowne ......... 254
Rozdział 13. Aktywa ryzykowne .................................... 256
13.1. Użyteczność średniej-wariancji ................................... 256
13.2. Mierzenie ryzyka ............................................. 261
13.3. Równowaga na rynku aktywów ryzykownych ......................... 263
13.4. Jak stopy przychodów dostosowują się do stanu równowagi?............... 265
Przykład: uszeregowanie funduszy zbiorowego inwestowania (funduszy powier¬niczych) ................................................... 266
13.5. Podsumowanie ............................................... 269
Pytania ......................................................... 269
Rozdział 14. Nadwyżka konsumenta ................................ 270
14.1. Popyt na dobra policzalne (dyskretne) ............................... 270
14.2. Wyprowadzenie użyteczności z popytu .............................. 272
14.3. Inne interpretacje nadwyżki konsumenta ............................. 273
14.4. Od nadwyżki konsumenta do nadwyżki ogółu konsumentów ............... 273
14.5. Szacowanie popytu ciągłego ..................................... 274
14.6. Użyteczność quasi-liniowa ....................................... 274
14.7. Interpretacja zmian nadwyżki konsumenta ............................ 275
Przykład: zmiana nadwyżki konsumenta ............................. 275
14.8. Zmiana kompensacyjna i ekwiwalentna .............................. 276
Przykład: zmiana kompensacyjna i ekwiwalentna....................... 279
Przykład: zmiana kompensacyjna i ekwiwalentna dla preferencji quasi-liniowych 280
14.9. Nadwyżka producenta .......................................... 281
14.10. Obliczanie zysków i strat....................................... 282
14.11. Podsumowanie .............................................. 284
Pytania ......................................................... 284
Dodatek ........................................................ 284
Przykład: kilka funkcji popytu .................................... 285
Przykład: zmiana ekwiwalentna, nadwyżka konsumenta i zmiana kompensacyjna 286
Rozdział 15. Popyt rynkowy ........................................ 287
15.1. Od popytu indywidualnego do rynkowego ............................ 287
15.2. Odwrócona krzywa popytu ...................................... 289
Przykład: dodawanie „liniowych" krzywych popytu ..................... 289
10
Spis treści
15.3. Dobra policzalne (dyskretne) ..................................... 290
15.4. Kraniec ekstensywny (słaby) i intensywny (mocny) ..................... 290
15.5. Elastyczność ................................................ 291
Przykład: elastyczność liniowej krzywej popytu ........................ 292
15.6. Elastyczność i popyt ........................................... 293
15.7. Elastyczność i przychody ........................................ 294
Przykład: strajki a zyski ........................................ 296
15.8. Popyt o stałej elastyczności cenowej ................................ 297
15.9. Elastyczność i przychód krańcowy ................................. 298
Przykład: ustalanie ceny ........................................ 299
15.10. Krzywe przychodu krańcowego .................................. 300
15.11. Elastyczność dochodowa ....................................... 301
15.12. Podsumowanie .............................................. 302
Pytania ......................................................... 303
Dodatek ........................................................ 303
Przykład: krzywa Laffera ....................................... 304
Przykład: inne wyrażenie elastyczności .............................. 307
Rozdział 16. Równowaga .......................................... 308
16.1. Podaż ..................................................... 308
16.2. Równowaga rynkowa .......................................... 309
16.3. Dwa szczególne przypadki ....................................... 310
16.4. Odwrócone krzywe popytu i podaży ................................ 311
Przykład: równowaga przy funkcjach liniowych........................ 311
16.5. Statyka porównawcza . . /....................................... 312
Przykład: przesuniecie obydwu krzywych ............................ 313
16.6. Podatki .................................................... 314
Przykład: opodatkowanie przy liniowym popycie i liniowej podaży .......... 316
16.7. Przerzucanie podatku .......................................... 317
16.8. Czysta strata społeczna z tytułu podatku ............................. 320
Przykład: rynek kredytowy ...................................... 321
Przykład: dotacje żywnościowe ................................... 324
16.9. Optimum Pareta .............................................. 325
16.10. Podsumowanie .............................................. 327
Przykład: czekanie w kolejce ..................................... 327
Pytania ......................................................... 328
Rozdział 17. Przetargi (aukcje)...................................... 329
17.1. Klasyfikacja przetargów ........................................ 330
Zasady składania ofert ......................................... 330
17.2. Konstrukcja przetargu .......................................... 331
17.3. Problemy z przetargami ......................................... 334
17.4. Klątwa zwycięzcy ............................................. 335
17.5. Podsumowanie ............................................... 336
Pytania ......................................................... 336
Rozdział 18. Technologia .......................................... 337
18.1. Nakłady i wyniki ............................................. 337
18.2. Opisywanie ograniczeń technicznych ............................... 338
18.3. Przykłady technologii .......................................... 339
Stałe proporcje ............................................... 340
Substytuty doskonałe .......................................... 340
Funkcja produkcji typu Cobba-Douglasa............................. 340
Spis treści
11
18.4. Własności technologii .......................................... 341
18.5. Produkt krańcowy ............................................. 342
18.6. Techniczna stopa substytucji ..................................... 343
18.7. Prawo malejącej produkcyjności krańcowej ........................... 343
18.8. Zasada malejącej technicznej stopy substytucji ......................... 344
18.9. Długi i krótki okres ............................................ 345
18.10. Korzyści skali ............................................... 346
18.11. Podsumowanie.............................................. 348
Pytania ......................................................... 348
Rozdział 19. Maksymalizacja zysku ................................. 349
19.1. Zyski ...................................................... 349
19.2. Organizacja przedsiębiorstw ...................................... 350
19.3. Zyski i wartość rynkowa akcji .................................... 351
19.4. Czynniki stałe i zmienne ........................................ 352
19.5. Krótkookresowa maksymalizacja zysku.............................. 353
19.6. Statyka porównawcza .......................................... 355
19.7. Maksymalizacja zysku w długim okresie ............................. 356
19.8. Odwrócone krzywe popytu na czynniki .............................. 357
19.9. Maksymalizacja zysku i korzyści skali .............................. 358
19.10. Zyskowność ujawniona ........................................ 359
Przykład: jak rolnicy reagują na subsydiowanie cen? ................... 363
19.11. Minimalizacja kosztów........................................ 363
19.12. Podsumowanie .............................................. 364
Pytania ......................................................... 364
Dodatek ........................................................ 365
Rozdział 20. Minimalizacja kosztów ................................. 367
20.1. Zasada minimalizacji kosztów .................................... 367
Przykład: minimalizacja kosztów konkretnych technologii ................. 370
20.2. Ujawniona minimalizacja kosztów ................................. 371
20.3. Korzyści skali i funkcja kosztów .................................. 372
20.4. Koszty długookresowe i krótkookresowe ............................. 373
20.5. Koszty stałe i quasi-stałe ........................................ 375
20.6. Koszty przepadłe (utopione) ...................................... 376
20.7. Podsumowanie ............................................... 377
Pytania ......................................................... 377
Dodatek ........................................................ 377
Rozdział 21. Krzywe kosztów....................................... 380
21.1. Koszty przeciętne ............................................. 380
21.2. Koszty krańcowe ............................................. 382
21.3. Koszty krańcowe i koszty zmienne ................................. 384
Przykład: konkretne krzywe kosztów ............................... 385
Przykład: krzywe kosztu krańcowego dla dwu fabryk (urządzeń) ............ 386
21.4. Długookresowe krzywe kosztów ................................... 387
21.5. Nieciągłość rozmiarów aparatu wytwórczego .......................... 390
21.6. Długookresowe koszty krańcowe .................................. 391
21.7. Podsumowanie ............................................... 393
Pytania ......................................................... 393
Dodatek ........................................................ 393
12
Spis treści
Rozdział 22. Podaż firmy ........................................... 395
22.1. Otoczenie rynkowe ............................................ 395
22.2. Konkurencja doskonała ...........................:............. 396
22.3. Decyzje podażowe firmy konkurencyjnej ............................. 398
22.4. Pewien wyjątek ...................,.......................... 399
22.5. Inny wyjątek ................................................ 401
Przykład: sprzedaż systemów operacyjnych ........................... 402
22.6. Odwrócona krzywa podaży ...................................... 402
22.7. Zyski i nadwyżka producenta ..................................... 403
Przykład: krzywa podaży dla konkretnej funkcji kosztów ................. 406
22.8. Długookresowa krzywa podaży firmy ............................... 407
22.9. Długookresowe stałe koszty przeciętne .............................. 409
22.10. Podsumowanie .............................................. 410
Pytania ......................................................... 411
Dodatek ........................................................ 411
Rozdział 23. Podaż gałęzi .......................................... 412
23.1. Krótkookresowa krzywa podaży ................................... 412
23.2. Równowaga gałęzi w krótkim okresie ............................... 412
23.3. Równowaga gałęzi w długim okresie ............................... 414
23.4. Długookresowa krzywa podaży ................................... 416
Przykład: opodatkowanie w długim i krótkim okresie .................... 419
23.5. Znaczenie zysków zerowych ..................................... 420
23.6. Czynniki stałe i renta ekonomiczna ................................. 421
Przykład: licencje na prowadzenie taksówki w Nowym Jorku .............. 423
23.7. Renta ekonomiczna ............................................ 423
23.8. Stawki renty i ceny ............................................ 425
Przykład: licencje na sprzedaż alkoholu ............................. 426
23.9. Polityka renty ................................................ 426
Przykład: „uprawianie rządu" .................................... 427
23.10. Polityka energetyczna ......................................... 428
Dwupoziomowa cena ropy ...................................... 429
Regulacja cen ............................................... 430
System upoważnień ........................................... 431
23.11. Podsumowanie .............................................. 432
Pytania ......................................................... 433
Rozdział 24. Monopol .............................................. 434
24.1. Maksymalizacja zysku .......................................... 434
24.2. Liniowa krzywa popytu i monopol ................................. 436
24.3. Wycena według narzutu ........................................ 438
Przykład: wpływ podatków na zachowanie monopolisty .................. 439
24.4. Nieefektywność monopolu ....................................... 441
24.5. Strata społeczna z tytułu monopolu ................................. 442
Przykład: optymalna długość życia patentu ........................... 444
24.6. Monopol naturalny ............................................ 445
24.7. Dlaczego powstają monopole? .................................... 447
Przykład: diamenty są wieczne ................................... 449
Przykład: zmowy na rynkach aukcyjnych ............................ 450
24.8. Podsumowanie ............................................... 451
Pytania ......................................................... 451
Dodatek ........................................................ 452
Spis treści
13
Rozdział 25. Zachowanie monopolistyczne .......................... 453
25.1. Różnicowanie cen (dyskryminacja cenowa) ........................... 453
25.2. Różnicowanie cen pierwszego stopnia ............................... 454
25.3. Różnicowanie cen drugiego stopnia ................................ 456
Przykład: różnicowanie biletów lotniczych .......................... 459
25.4. Różnicowanie cen trzeciego stopnia ................................ 460
Przykład: liniowa krzywa popytu .................................. 462
Przykład: rachunek optymalnego zróżnicowania cen ..................... 463
Przykład: różnicowanie cen czasopism akademickich .................... 464
25.5. Sprzedaż wiązana ............................................. 465
Przykład: pakiety oprogramowania ................................. 466
25.6. Taryfy dwuczęściowe .......................................... 467
25.7. Konkurencja monopolistyczna .................................... 468
25.8. Model terytorialnego zróżnicowania produktu ......................... 472
25.9. Różnicowanie produktu ......................................... 473
25.10. Konkurowanie większej liczby sprzedawców ......................... 474
25.11. Podsumowanie .............................................. 475
Pytania ......................................................... 475
Rozdział 26. Rynki czynników ...................................... 477
26.1. Monopol na rynku wyrobów gotowych .............................. 477
26.2. Monopson .................................................. 480
Przykład: płaca minimalna ...................................... 482
26.3. Monopole zaopatrzeniowe i finalne ................................. 483
26.4. Podsumowanie ............................................... 486
Pytania ......................................................... 487
Dodatek ........................................................ 487
Rozdział 27. Oligopol .............................................. 488
27.1. Wybór strategii............................................... 489
27.2. Przywództwo ilościowe ......................................... 489
Problem naśladowcy ........................................... 490
Problem przywódcy ........................................... 492
27.3. Przywództwo cenowe .......................................... 494
27.4. Porównanie przywództwa cenowego z przywództwem ilościowym ........... 497
27.5. Jednoczesne ustalenie ilości ...................................... 497
27.6. Przykład równowagi Cournota .................................... 500
27.7. Dochodzenie do równowagi ...................................... 501
27.8. Wiele firm w warunkach równowagi Cournota ......................... 502
27.9. Jednoczesne ustalanie ceny ...................................... 503
27.10. Zmowa ................................................... 504
27.11. Strategie kar ................................................ 507
Przykład: harmonizacja cen i konkurencja ........................... 509
Przykład: dobrowolne ograniczenia eksportu ......................... 509
27.12. Porównanie rozwiązań ......................................... 510
27.13. Podsumowanie .............................................. 511
Pytania ......................................................... 511
Rozdział 28. Teoria gier ............................................ 512
28.1. Macierz wypłat ............................................... 512
28.2. Równowaga Nasha ............................................ 513
28.3. Strategie mieszane ............................................ 515
14
Spis treści
28.4. Dylemat więźnia .............................................. 516
28.5. Gry powtarzalne .............................................. 518
28.6. Narzucanie warunków .......................................... 519
Przykład: wet za wet na rynku lotniczym ............................ 520
28.7. Gry sekwencyjne ............................................. 521
28.8. Gra o powstrzymanie wejścia ..................................... 523
28.9. Podsumowanie ............................................... 525
Pytania ......................................................... 525
Rozdział 29. Wymiana............................................. 526
29.1. Prostokąt Edgewortha .......................................... 527
29.2. Wymiana ................................................... 529
29.3. Alokacja efektywna w rozumieniu Pareta ............................ 530
29.4. Wymiana rynkowa ............................................ 532
29.5. Algebra stanu równowagi ....................................... 535
29.6. Prawo Walrasa ............................................... 536
29.7. Ceny względne ............................................... 538
Przykład: algebraiczny przykład równowagi .......................... 538
29.8. Istnienie równowagi ........................................... 540
29.9. Równowaga i efektywność ....................................... 541
29.10. Algebra efektywności......................................... 541
Przykład: monopol w prostokącie Edgewortha ........................ 542
29.11. Efektywność i równowaga ...................................... 545
29.12. Implikacje pierwszego twierdzenia ekonomii dobrobytu.................. 547
29.13. Implikacje drugiego twierdzenia ekonomii dobrobytu ................... 549
29.14. Podsumowanie .............................................. 551
Pytania ......................................................... 552
Dodatek ........................................................ 552
Rozdział 30. Produkcja ............................................ 555
30.1. Gospodarka Robinsona Crusoe .................................... 555
30.2. Spółka Crusoe ............................................... 557
30.3. Firma ..................................................... 557
30.4. Problem Robinsona ............................................ 559
30.5. Zestawienie problemów konsumenta i producenta....................... 560
30.6. Różne technologie ............................................ 561
30.7. Produkcja a pierwsze twierdzenie ekonomii dobrobytu ................... 563
30.8. Produkcja a drugie twierdzenie ekonomii dobrobytu ..................... 564
30.9. Możliwe (osiągalne) produkty .................................... 565
30.10. Przewaga komparatywna ....................................... 567
30.11. Efektywność Pareta ........................................... 568
30.12. Spółka Rozbitkowie .......................................... 571
30.13. Robinson i Piętaszek jako konsumenci ............................. 573
30.14. Zdecentralizowana alokacja zasobów ................................ 574
30.15. Podsumowanie .............................................. 574
Pytania ......................................................... 575
Dodatek ........................................................ 575
Rozdział 31. Dobrobyt .........................................___ 578
31.1. Agregacja preferencji .......................................... 578
31.2. Funkcja dobrobytu społecznego ................................... 581
31.3. Maksymalizacja dobrobytu ....................................... 583
Spis treści
15
31.4. Indywidualistyczne funkcje dobrobytu społecznego...................... 585
31.5. Uczciwa alokacja ............................................. 586
31.6. Zazdrość i sprawiedliwość ....................................... 587
31.7. Podsumowanie ............................................... 589
Pytania ......................................................... 589
Dodatek ........................................................ 590
Rozdział 32. Efekty zewnętrzne..................................... 591
32.1. Palący i niepalący ............................................. 592
32.2. Preferencje quasi-liniowe i twierdzenie Coase'a ........................ 595
32.3. Zewnętrzne efekty produkcji ..................................... 597
Przykład: talony na zanieczyszczenia ............................... 601
32.4. Interpretacja warunków ......................................... 602
32.5. Sygnały rynkowe ............................................. 605
32.6. Tragedia wspólnego ........................................... 606
Przykład: nadmierne połowy ..................................... 609
32.7. Zanieczyszczenia powodowane przez samochody ....................... 610
32.8. Podsumowanie ............................................... 612
Pytania ......................................................... 612
Rozdział 33. Prawo i ekonomia ..................................... 613
33.1. Przestępstwo i kara ............................................ 613
33.2. Zastrzeżenia ................................................. 616
33.3. Odpowiedzialność cywilna ....................................... 617
33.4. Wypadki z winy obu stron ....................................... 619
33.5. Zasada potrójnego odszkodowania w ustawodawstwie antymonopolowym...... 622
Starania o to, by zostać poszkodowanym ............................ 623
33.6. Który model jest właściwy? ...................................... 625
33.7. Podsumowanie ............................................... 625
Pytania ......................................................... 625
Rozdział 34. Technika informacyjna ................................. 626
34.1. Konkurencja między systemami ................................... 627
34.2. „Uwięzienie" ................................................ 627
Model konkurencji z wysokimi kosztami przestawienia .................. 628
34.3. Efekty zewnętrzne sieci ......................................... 630
34.4. Rynki z efektami zewnętrznymi sieci ............................... 630
34.5. Dynamika rynku .............................................. 632
Przykład: efekty zewnętrzne sieci w oprogramowaniu komputerów .......... 634
34.6. Implikacje efektów zewnętrznych sieci.............................. 636
34.7. Zarządzanie prawami własności ................................... 637
Przykład: wypożyczalnie kaset wideo ............................... 638
34.8. Współużytkowanie własności intelektualnej ........................... 638
34.9. Podsumowanie ............................................... 641
Pytania......................................................... 641
Rozdział 35. Dobra publiczne ........................................ 642
35.1. Kiedy dostarczać dobro publiczne? ................................. 643
35.2. Prywatne zaopatrzenie w dobro publiczne ............................ 647
35.3. Pieczeniarstwo ............................................... 648
35.4. Różne poziomy dobra publicznego ................................. 649
16
Spis treści
35.5. Preferencje ąuasi-liniowe a dobra publiczne ........................... 652
Przykład: zanieczyszczenie środowiska — raz jeszcze ................... 653
35.6. Problem pieczeniarza .......................................... 654
35.7. Porównanie z dobrem prywatnym .................................. 656
35.8. Głosowanie ................................................. 656
Przykład: manipulowanie porządkiem głosowania ...................... 658
35.9. Ujawnianie popytu ............................................ 659
Przykład: podatek Clarke'a....................................... 662
35.10. Kłopoty z podatkiem Clarke'a ................................... 664
35.11. Podsumowanie .............................................. 665
Pytania ......................................................... 665
Dodatek ........................................................ 665
Rozdział 36. Niedoinformowanie (asymetria informacji) ............... 667
36.1. Rynek gratów ................................................ 668
36.2. Wybór jakości ............................................... 669
Wybieranie jakości ............................................ 671
36.3. Selekcja negatywna ............................................ 671
36.4. Pokusa nadużycia ............................................. 673
36.5. Pokusa nadużycia a selekcja negatywna ............................. 674
36.6. Dawanie sygnałów ............................................ 676
Przykład: efekt owczej skóry ..................................... 679
36.7. Bodźce .................................................... 681
Przykład: prawo głosu w korporacji ................................ 684
Przykład: reformy ekonomiczne w Chinach ........................... 684
36.8. Informacja asymetryczna ........................................ 685
Przykład: monitorowanie kosztów ................................. 687
Przykład: Grameen Bank ........................................ 688
36.9. Podsumowanie ............................................... 689
Pytania ......................................................... 689
Dodatek matematyczny ............................................ 690
A.l. Funkcje .................................................... 690
A.2. Wykresy .................................................... 690
A.3. Własności funkcji ............................................. 691
A.4. Funkcje odwrotne ............................................. 691
A.5. Równania i tożsamości .......................................... 692
A.6. Funkcje liniowe ............................................... 692
A.7. Zmiany i stopy zmian .......................................... 693
A.8. Nachylenie i punkty przecięcia z osiami .............................. 694
A.9. Wartości bezwzględne i logarytmy ................................. 695
A.10. Pochodne .................................................. 695
A.11. Pochodne drugiego rzędu ....................................... 696
A.12. Reguła iloczynu i reguła łańcucha ................................. 696
A.13. Pochodne cząstkowe ........................................... 697
A. 14. Optymalizacja ............................................... 698
A. 15. Optymalizacja warunkowa ...................................... 698
Odpowiedzi ....................................................... 700
Posłowie ......................................................... 713
Indeks ............................................................ 721
Przedmowa ....................................................... 23
Rozdział 1. Rynek ................................................/. 31
1.1. Budowanie modelu .............................................. 31
1.2. Optymalizacja i równowaga ........................................ 32
1.3. Krzywa popytu ................................................. 33
1.4. Krzywa podaży ................................................. 36
1.5. Równowaga rynkowa ............................................ 37
1.6. Statyka porównawcza ............................................ 38
1.7. Inne sposoby rozdziału mieszkań do wynajęcia .......................... 41
Monopolista różnicujący ceny ...................................... 42
Zwykły monopolista ............................................. 42
Kontrola czynszów .............................................. 43
1.8. Który sposób jest najlepszy?....................................... 44
1.9. Efektywność Pareta .............................................. 45
1.10. Porównanie sposobów rozdziału mieszkań ............................. 46
1.11. Równowaga w długim okresie ..................................... 48
1.12. Podsumowanie................................................ 48
Pytania .......................................................... 49
Rozdział 2. Ograniczenie budżetowe ................................ 50
2.1. Pojęcie ograniczenia budżetowego ................................... 50
2.2. Na ogół wystarczą dwa dobra ....................................... 51
2.3. Własności zbioru budżetowego ..................................'.... 51
2.4. Jak zmienia się linia budżetu? ...................................... 53
2.5. Numeraire .................................................... 55
2.6. Podatki, dotacje i racjonowanie ..................................... 56
Przykład: program bonów żywnościowych .............................. 58
2.7. Zmiany linii budżetu ............................................. 60
2.8. Podsumowanie ................................................. 61
Pytania.......................................................... 61
Rozdział 3. Preferencje ............................................ 62
3.1. Preferencje konsumenta ........................................... 63
3.2. Założenia o preferencjach ......................................... 63
Spis treści
3.3. Krzywe obojętności .............................................. 65
3.4. Przykłady, preferencji ............................................. 67
Substytuty doskonałe ............................................. 67
Dobra doskonale komplementarne .................................... 68
Dobra niechciane (złe) ............................................ 70
Dobra neutralne (obojętne) ......................................... 71
Błogostan ..................................................... 71
Dobra policzalne (dyskretne) ....................................... 73
3.5. Dobrze zachowujące się preferencje .................................. 74
3.6. Krańcowa stopa substytucji ........................................ 77
3.7. Inne implikacje krańcowej stopy substytucji..............................79
3.8. Kształtowanie się krańcowej stopy substytucji ........................... 80
3.9. Podsumowanie ................................................. 80
Pytania .......................................................... 81
Rozdział 4. Użyteczność ........................................... 82
4.1. Użyteczność kardynalna ........................................... 85
4.2. Budowanie funkcji użyteczności ..................................... 86
4.3. Niektóre przykłady funkcji użyteczności ............................... 87
Przykład: wyprowadzenie krzywych obojętności z użyteczności ............... 87
Substytuty doskonałe ............................................. 89
Dobra doskonale komplementarne .................................... 89
Preferencje quasi-liniowe .......................................... 90
Preferencje typu Cobba-Douglasa .................................... 91
4.4. Użyteczność krańcowa ............................................ 93
4.5. Użyteczność krańcowa a krańcowa stopa substytucji ....................... 94
4.6. Użyteczność — przykład podróży wahadłowych .......................... 95
4.7. Podsumowanie ................................................. 97
Pytania .......................................................... 97
Dodatek ......................................................... 98
Przykład: preferencje typu Cobba-Douglasa..............'............... 99
Rozdział 5. Wybór................................................. 101
5.1. Optymalny wybór ............................................... 101
5.2. Popyt konsumpcyjny ............................................. 105
5.3. Kilka przykładów ............................................... 106
Substytuty doskonałe ............................................. 106
Dobra doskonale komplementarne .................................... 107
Dobra neutralne i niechciane ....................................... 108
Dobra policzalne ................................................ 108
Preferencje wklęsłe .............................................. 109
Preferencje typu Cobba-Douglasa .................................... 109
5.4. Szacowanie funkcji użyteczności .................................... 111
5.5. Implikacje warunku dotyczącego krańcowej stopy substytucji ................ 112
5.6. Wybór rodzaju podatków .......................................... 114
5.7. Podsumowanie ................................................. 117
Pytania .......................................................... 117
Dodatek ......................................................... 117
Przykład: funkcja popytu typu Cobba-Douglasa .......................... 120
Spis treści
Rozdział 6. Popyt ................................................. 123
6.1. Dobra normalne i niższego rzędu .................................... 124
6.2. Krzywe zapotrzebowania i krzywe Engla............................... 126
6.3. Kilka przykładów ............................................... 127
Substytuty doskonałe ............................................. 127
Dobra doskonale komplementarne .................................... 127
Preferencje typu Cobba-Douglasa .................................... 128
Preferencje jednokładne (homotetyczne) ............................... 128
Preferencje quasi-liniowe .......................................... 130
6.4. Dobra zwykłe i dobra Giffena ...................................... 131
6.5. Krzywa oferty cenowej i krzywa popytu ............................... 133
6.6. Kilka przykładów ............................................... 134
Substytuty doskonałe ............................................. 135
Dobra doskonale komplementarne .................................... 135
Dobra policzalne ................................................ 136
6.7. Dobra substytucyjne i komplementarne ................................ 138
6.8. Odwrócona krzywa popytu ......................................... 140
6.9. Podsumowanie ................................................. 142
Pytania .......................................................... 142
Dodatek ......................................................... 142
Rozdział 7. Preferencje ujawnione .................................. 145
7.1. Pojęcie preferencji ujawnionych ..................................... 145
7.2. Od preferencji ujawnionych do preferencji .............................. 147
7.3. Odtwarzanie preferencji ........................................... 149
7.4. Słaby aksjomat preferencji ujawnionych ............................... 150
7.5. Sprawdzanie słabego aksjomatu preferencji ujawnionych .................... 153
7.6. Mocny aksjomat preferencji ujawnionych.............................. 154
7.7. Jak sprawdzić mocny aksjomat preferencji ujawnionych? ................... 156
7.8. Indeksy ilości .................................................. 157
7.9. Indeksy cen ................................................... 159
Przykład: indeksacja wypłat ubezpieczeń społecznych ...................... 160
7.10. Podsumowanie ................................................ 161
Pytania .......................................................... 161
Rozdział 8. Równanie Słuckiego .................................... 162
8.1. Efekt substytucyjny .............................................. 163
Przykład: obliczanie efektu substytucyjnego ............................. 166
8.2. Efekt dochodowy ............................................... 167
Przykład: obliczanie efektu dochodowego .............................. 167
8.3. Znak efektu substytucyjnego ....................................... 168
8.4. Całkowita zmiana popytu .......................................... 168
8.5. Stopy zmian ................................................... 171
8.6. Prawo popytu .................................................. 172
8.7. Przykłady efektów substytucyjnych i dochodowych........................ 173
Przykład: zwrot podatku .......................................... 175
8.8. Inny efekt substytucyjny .......................................... 177
8.9. Krzywa popytu skompensowanego ................................... 179
8.10. Podsumowanie ................................................ 180
Pytania .......................................................... 181
Spis treści
Dodatek ......................................................... 181
Przykład: zwracanie małych podatków ................................ 182
Rozdział 9. Kupowanie i sprzedawanie .............................. 183
9.1. Popyt netto i brutto .............................................. 183
9.2. Ograniczenie budżetowe .......................................... 184
9.3. Zmiana zasobu początkowego ...................................... 185
9.4. Zmiany cen ................................................... 187
9.5. Krzywe oferty cenowej a krzywe popytu ............................... 189
9.6. Równanie Słuckiego — raz jeszcze ................................... 191
9.7. Zastosowanie równania Słuckiego .................................... 194
Przykład: obliczanie efektu dochodowego zasobu ......................... 195
9.8. Podaż pracy ................................................... 195
Ograniczenie budżetowe .......................................... 195
9.9. Statyka porównawcza podaży pracy .................................. 198
Przykład: godziny nadliczbowe a podaż pracy ........................... 200
9.10. Podsumowanie ................................................ 201
Pytania .......................................................... 201
Dodatek ......................................................... 202
Rozdział 10. Wybór międzyokresowy ................................ 205
10.1. Ograniczenie budżetowe ........................................ 205
10.2. Preferencje odnoszące się do konsumpcji w dwóch okresach ............... 208
10.3. Statyka porównawcza .......................................... 209
10.4. Równanie Słuckiego a wybór międzyokresowy ........................ 211
10.5. Inflacja.................................................... 212
10.6. Wartość obecna: dokładniejsze spojrzenie ............................ 214
10.7. Analiza wartości obecnej dla kilku okresów ........................... 215
10.8. Wykorzystanie wartości obecnej ................................... 217
Przykład: wycena strumieni płatności ............................... 218
Przykład: prawdziwy koszt karty kredytowej .......................... 219
10.9. Obligacje ................................................... 220
Przykład: pożyczki (zakupy) ratalne ................................ 221
10.10. Podatki ................................................... 222
Przykład: stypendia i oszczędności ................................. 222
10.11. Wybór stopy procentowej ...................................... 223
10.12. Podsumowanie .............................................. 224
Pytania ......................................................... 224
Rozdział 11. Rynki aktywów ........................................ 225
11.1. Stopy przychodu .............................................. 225
11.2. Arbitraż i wartość obecna ....................................... 227
11.3. Dostosowania uwzględniające różnice między aktywami .................. 227
11.4. Aktywa o przychodach w postaci konsumpcji ......................... 228
11.5. Opodatkowanie przychodów z aktywów ............................. 229
11.6. Zastosowania ................................................ 231
Zasoby nieodnawialne ..........................:............... 231
Kiedy wyciąć las? ............................................ 232
Przykład: ceny benzyny podczas wojny w Zatoce Perskiej ................ 234
11.7. Instytucje finansowe ........................................... 235
11.8. Podsumowanie ............................................... 236
Spis treści
Pytania ......................................................... 236
Dodatek ........................................................ 237
Rozdział 12. Niepewność .......................................... 238
12.1. Konsumpcja zależna od losu (konsumpcja warunkowa) ................... 238
12.2. Prawdopodobieństwo a funkcje użyteczności .......................... 242
Przykład: niektóre przykłady funkcji użyteczności ...................... 242
12.3. Użyteczność oczekiwana ........................................ 243
12.4. Dlaczego użyteczność oczekiwana ma sens? .......................... 244
12.5. Niechęć do ryzyka ............................................ 246
Przykład: popyt na ubezpieczenia .................................. 248
12.6. Rozproszenie (dywersyfikacja) ryzyka między różne inwestycje ............. 249
12.7. Rozkładanie ryzyka między różne podmioty .......................... 250
12.8. Rola rynku papierów wartościowych ................................ 251
12.9. Podsumowanie ............................................... 252
Pytania ......................................................... 252
Dodatek ........................................................ 253
Przykład: wpływ opodatkowania na inwestycje w aktywa ryzykowne ......... 254
Rozdział 13. Aktywa ryzykowne .................................... 256
13.1. Użyteczność średniej-wariancji ................................... 256
13.2. Mierzenie ryzyka ............................................. 261
13.3. Równowaga na rynku aktywów ryzykownych ......................... 263
13.4. Jak stopy przychodów dostosowują się do stanu równowagi?............... 265
Przykład: uszeregowanie funduszy zbiorowego inwestowania (funduszy powier¬niczych) ................................................... 266
13.5. Podsumowanie ............................................... 269
Pytania ......................................................... 269
Rozdział 14. Nadwyżka konsumenta ................................ 270
14.1. Popyt na dobra policzalne (dyskretne) ............................... 270
14.2. Wyprowadzenie użyteczności z popytu .............................. 272
14.3. Inne interpretacje nadwyżki konsumenta ............................. 273
14.4. Od nadwyżki konsumenta do nadwyżki ogółu konsumentów ............... 273
14.5. Szacowanie popytu ciągłego ..................................... 274
14.6. Użyteczność quasi-liniowa ....................................... 274
14.7. Interpretacja zmian nadwyżki konsumenta ............................ 275
Przykład: zmiana nadwyżki konsumenta ............................. 275
14.8. Zmiana kompensacyjna i ekwiwalentna .............................. 276
Przykład: zmiana kompensacyjna i ekwiwalentna....................... 279
Przykład: zmiana kompensacyjna i ekwiwalentna dla preferencji quasi-liniowych 280
14.9. Nadwyżka producenta .......................................... 281
14.10. Obliczanie zysków i strat....................................... 282
14.11. Podsumowanie .............................................. 284
Pytania ......................................................... 284
Dodatek ........................................................ 284
Przykład: kilka funkcji popytu .................................... 285
Przykład: zmiana ekwiwalentna, nadwyżka konsumenta i zmiana kompensacyjna 286
Rozdział 15. Popyt rynkowy ........................................ 287
15.1. Od popytu indywidualnego do rynkowego ............................ 287
15.2. Odwrócona krzywa popytu ...................................... 289
Przykład: dodawanie „liniowych" krzywych popytu ..................... 289
10
Spis treści
15.3. Dobra policzalne (dyskretne) ..................................... 290
15.4. Kraniec ekstensywny (słaby) i intensywny (mocny) ..................... 290
15.5. Elastyczność ................................................ 291
Przykład: elastyczność liniowej krzywej popytu ........................ 292
15.6. Elastyczność i popyt ........................................... 293
15.7. Elastyczność i przychody ........................................ 294
Przykład: strajki a zyski ........................................ 296
15.8. Popyt o stałej elastyczności cenowej ................................ 297
15.9. Elastyczność i przychód krańcowy ................................. 298
Przykład: ustalanie ceny ........................................ 299
15.10. Krzywe przychodu krańcowego .................................. 300
15.11. Elastyczność dochodowa ....................................... 301
15.12. Podsumowanie .............................................. 302
Pytania ......................................................... 303
Dodatek ........................................................ 303
Przykład: krzywa Laffera ....................................... 304
Przykład: inne wyrażenie elastyczności .............................. 307
Rozdział 16. Równowaga .......................................... 308
16.1. Podaż ..................................................... 308
16.2. Równowaga rynkowa .......................................... 309
16.3. Dwa szczególne przypadki ....................................... 310
16.4. Odwrócone krzywe popytu i podaży ................................ 311
Przykład: równowaga przy funkcjach liniowych........................ 311
16.5. Statyka porównawcza . . /....................................... 312
Przykład: przesuniecie obydwu krzywych ............................ 313
16.6. Podatki .................................................... 314
Przykład: opodatkowanie przy liniowym popycie i liniowej podaży .......... 316
16.7. Przerzucanie podatku .......................................... 317
16.8. Czysta strata społeczna z tytułu podatku ............................. 320
Przykład: rynek kredytowy ...................................... 321
Przykład: dotacje żywnościowe ................................... 324
16.9. Optimum Pareta .............................................. 325
16.10. Podsumowanie .............................................. 327
Przykład: czekanie w kolejce ..................................... 327
Pytania ......................................................... 328
Rozdział 17. Przetargi (aukcje)...................................... 329
17.1. Klasyfikacja przetargów ........................................ 330
Zasady składania ofert ......................................... 330
17.2. Konstrukcja przetargu .......................................... 331
17.3. Problemy z przetargami ......................................... 334
17.4. Klątwa zwycięzcy ............................................. 335
17.5. Podsumowanie ............................................... 336
Pytania ......................................................... 336
Rozdział 18. Technologia .......................................... 337
18.1. Nakłady i wyniki ............................................. 337
18.2. Opisywanie ograniczeń technicznych ............................... 338
18.3. Przykłady technologii .......................................... 339
Stałe proporcje ............................................... 340
Substytuty doskonałe .......................................... 340
Funkcja produkcji typu Cobba-Douglasa............................. 340
Spis treści
11
18.4. Własności technologii .......................................... 341
18.5. Produkt krańcowy ............................................. 342
18.6. Techniczna stopa substytucji ..................................... 343
18.7. Prawo malejącej produkcyjności krańcowej ........................... 343
18.8. Zasada malejącej technicznej stopy substytucji ......................... 344
18.9. Długi i krótki okres ............................................ 345
18.10. Korzyści skali ............................................... 346
18.11. Podsumowanie.............................................. 348
Pytania ......................................................... 348
Rozdział 19. Maksymalizacja zysku ................................. 349
19.1. Zyski ...................................................... 349
19.2. Organizacja przedsiębiorstw ...................................... 350
19.3. Zyski i wartość rynkowa akcji .................................... 351
19.4. Czynniki stałe i zmienne ........................................ 352
19.5. Krótkookresowa maksymalizacja zysku.............................. 353
19.6. Statyka porównawcza .......................................... 355
19.7. Maksymalizacja zysku w długim okresie ............................. 356
19.8. Odwrócone krzywe popytu na czynniki .............................. 357
19.9. Maksymalizacja zysku i korzyści skali .............................. 358
19.10. Zyskowność ujawniona ........................................ 359
Przykład: jak rolnicy reagują na subsydiowanie cen? ................... 363
19.11. Minimalizacja kosztów........................................ 363
19.12. Podsumowanie .............................................. 364
Pytania ......................................................... 364
Dodatek ........................................................ 365
Rozdział 20. Minimalizacja kosztów ................................. 367
20.1. Zasada minimalizacji kosztów .................................... 367
Przykład: minimalizacja kosztów konkretnych technologii ................. 370
20.2. Ujawniona minimalizacja kosztów ................................. 371
20.3. Korzyści skali i funkcja kosztów .................................. 372
20.4. Koszty długookresowe i krótkookresowe ............................. 373
20.5. Koszty stałe i quasi-stałe ........................................ 375
20.6. Koszty przepadłe (utopione) ...................................... 376
20.7. Podsumowanie ............................................... 377
Pytania ......................................................... 377
Dodatek ........................................................ 377
Rozdział 21. Krzywe kosztów....................................... 380
21.1. Koszty przeciętne ............................................. 380
21.2. Koszty krańcowe ............................................. 382
21.3. Koszty krańcowe i koszty zmienne ................................. 384
Przykład: konkretne krzywe kosztów ............................... 385
Przykład: krzywe kosztu krańcowego dla dwu fabryk (urządzeń) ............ 386
21.4. Długookresowe krzywe kosztów ................................... 387
21.5. Nieciągłość rozmiarów aparatu wytwórczego .......................... 390
21.6. Długookresowe koszty krańcowe .................................. 391
21.7. Podsumowanie ............................................... 393
Pytania ......................................................... 393
Dodatek ........................................................ 393
12
Spis treści
Rozdział 22. Podaż firmy ........................................... 395
22.1. Otoczenie rynkowe ............................................ 395
22.2. Konkurencja doskonała ...........................:............. 396
22.3. Decyzje podażowe firmy konkurencyjnej ............................. 398
22.4. Pewien wyjątek ...................,.......................... 399
22.5. Inny wyjątek ................................................ 401
Przykład: sprzedaż systemów operacyjnych ........................... 402
22.6. Odwrócona krzywa podaży ...................................... 402
22.7. Zyski i nadwyżka producenta ..................................... 403
Przykład: krzywa podaży dla konkretnej funkcji kosztów ................. 406
22.8. Długookresowa krzywa podaży firmy ............................... 407
22.9. Długookresowe stałe koszty przeciętne .............................. 409
22.10. Podsumowanie .............................................. 410
Pytania ......................................................... 411
Dodatek ........................................................ 411
Rozdział 23. Podaż gałęzi .......................................... 412
23.1. Krótkookresowa krzywa podaży ................................... 412
23.2. Równowaga gałęzi w krótkim okresie ............................... 412
23.3. Równowaga gałęzi w długim okresie ............................... 414
23.4. Długookresowa krzywa podaży ................................... 416
Przykład: opodatkowanie w długim i krótkim okresie .................... 419
23.5. Znaczenie zysków zerowych ..................................... 420
23.6. Czynniki stałe i renta ekonomiczna ................................. 421
Przykład: licencje na prowadzenie taksówki w Nowym Jorku .............. 423
23.7. Renta ekonomiczna ............................................ 423
23.8. Stawki renty i ceny ............................................ 425
Przykład: licencje na sprzedaż alkoholu ............................. 426
23.9. Polityka renty ................................................ 426
Przykład: „uprawianie rządu" .................................... 427
23.10. Polityka energetyczna ......................................... 428
Dwupoziomowa cena ropy ...................................... 429
Regulacja cen ............................................... 430
System upoważnień ........................................... 431
23.11. Podsumowanie .............................................. 432
Pytania ......................................................... 433
Rozdział 24. Monopol .............................................. 434
24.1. Maksymalizacja zysku .......................................... 434
24.2. Liniowa krzywa popytu i monopol ................................. 436
24.3. Wycena według narzutu ........................................ 438
Przykład: wpływ podatków na zachowanie monopolisty .................. 439
24.4. Nieefektywność monopolu ....................................... 441
24.5. Strata społeczna z tytułu monopolu ................................. 442
Przykład: optymalna długość życia patentu ........................... 444
24.6. Monopol naturalny ............................................ 445
24.7. Dlaczego powstają monopole? .................................... 447
Przykład: diamenty są wieczne ................................... 449
Przykład: zmowy na rynkach aukcyjnych ............................ 450
24.8. Podsumowanie ............................................... 451
Pytania ......................................................... 451
Dodatek ........................................................ 452
Spis treści
13
Rozdział 25. Zachowanie monopolistyczne .......................... 453
25.1. Różnicowanie cen (dyskryminacja cenowa) ........................... 453
25.2. Różnicowanie cen pierwszego stopnia ............................... 454
25.3. Różnicowanie cen drugiego stopnia ................................ 456
Przykład: różnicowanie biletów lotniczych .......................... 459
25.4. Różnicowanie cen trzeciego stopnia ................................ 460
Przykład: liniowa krzywa popytu .................................. 462
Przykład: rachunek optymalnego zróżnicowania cen ..................... 463
Przykład: różnicowanie cen czasopism akademickich .................... 464
25.5. Sprzedaż wiązana ............................................. 465
Przykład: pakiety oprogramowania ................................. 466
25.6. Taryfy dwuczęściowe .......................................... 467
25.7. Konkurencja monopolistyczna .................................... 468
25.8. Model terytorialnego zróżnicowania produktu ......................... 472
25.9. Różnicowanie produktu ......................................... 473
25.10. Konkurowanie większej liczby sprzedawców ......................... 474
25.11. Podsumowanie .............................................. 475
Pytania ......................................................... 475
Rozdział 26. Rynki czynników ...................................... 477
26.1. Monopol na rynku wyrobów gotowych .............................. 477
26.2. Monopson .................................................. 480
Przykład: płaca minimalna ...................................... 482
26.3. Monopole zaopatrzeniowe i finalne ................................. 483
26.4. Podsumowanie ............................................... 486
Pytania ......................................................... 487
Dodatek ........................................................ 487
Rozdział 27. Oligopol .............................................. 488
27.1. Wybór strategii............................................... 489
27.2. Przywództwo ilościowe ......................................... 489
Problem naśladowcy ........................................... 490
Problem przywódcy ........................................... 492
27.3. Przywództwo cenowe .......................................... 494
27.4. Porównanie przywództwa cenowego z przywództwem ilościowym ........... 497
27.5. Jednoczesne ustalenie ilości ...................................... 497
27.6. Przykład równowagi Cournota .................................... 500
27.7. Dochodzenie do równowagi ...................................... 501
27.8. Wiele firm w warunkach równowagi Cournota ......................... 502
27.9. Jednoczesne ustalanie ceny ...................................... 503
27.10. Zmowa ................................................... 504
27.11. Strategie kar ................................................ 507
Przykład: harmonizacja cen i konkurencja ........................... 509
Przykład: dobrowolne ograniczenia eksportu ......................... 509
27.12. Porównanie rozwiązań ......................................... 510
27.13. Podsumowanie .............................................. 511
Pytania ......................................................... 511
Rozdział 28. Teoria gier ............................................ 512
28.1. Macierz wypłat ............................................... 512
28.2. Równowaga Nasha ............................................ 513
28.3. Strategie mieszane ............................................ 515
14
Spis treści
28.4. Dylemat więźnia .............................................. 516
28.5. Gry powtarzalne .............................................. 518
28.6. Narzucanie warunków .......................................... 519
Przykład: wet za wet na rynku lotniczym ............................ 520
28.7. Gry sekwencyjne ............................................. 521
28.8. Gra o powstrzymanie wejścia ..................................... 523
28.9. Podsumowanie ............................................... 525
Pytania ......................................................... 525
Rozdział 29. Wymiana............................................. 526
29.1. Prostokąt Edgewortha .......................................... 527
29.2. Wymiana ................................................... 529
29.3. Alokacja efektywna w rozumieniu Pareta ............................ 530
29.4. Wymiana rynkowa ............................................ 532
29.5. Algebra stanu równowagi ....................................... 535
29.6. Prawo Walrasa ............................................... 536
29.7. Ceny względne ............................................... 538
Przykład: algebraiczny przykład równowagi .......................... 538
29.8. Istnienie równowagi ........................................... 540
29.9. Równowaga i efektywność ....................................... 541
29.10. Algebra efektywności......................................... 541
Przykład: monopol w prostokącie Edgewortha ........................ 542
29.11. Efektywność i równowaga ...................................... 545
29.12. Implikacje pierwszego twierdzenia ekonomii dobrobytu.................. 547
29.13. Implikacje drugiego twierdzenia ekonomii dobrobytu ................... 549
29.14. Podsumowanie .............................................. 551
Pytania ......................................................... 552
Dodatek ........................................................ 552
Rozdział 30. Produkcja ............................................ 555
30.1. Gospodarka Robinsona Crusoe .................................... 555
30.2. Spółka Crusoe ............................................... 557
30.3. Firma ..................................................... 557
30.4. Problem Robinsona ............................................ 559
30.5. Zestawienie problemów konsumenta i producenta....................... 560
30.6. Różne technologie ............................................ 561
30.7. Produkcja a pierwsze twierdzenie ekonomii dobrobytu ................... 563
30.8. Produkcja a drugie twierdzenie ekonomii dobrobytu ..................... 564
30.9. Możliwe (osiągalne) produkty .................................... 565
30.10. Przewaga komparatywna ....................................... 567
30.11. Efektywność Pareta ........................................... 568
30.12. Spółka Rozbitkowie .......................................... 571
30.13. Robinson i Piętaszek jako konsumenci ............................. 573
30.14. Zdecentralizowana alokacja zasobów ................................ 574
30.15. Podsumowanie .............................................. 574
Pytania ......................................................... 575
Dodatek ........................................................ 575
Rozdział 31. Dobrobyt .........................................___ 578
31.1. Agregacja preferencji .......................................... 578
31.2. Funkcja dobrobytu społecznego ................................... 581
31.3. Maksymalizacja dobrobytu ....................................... 583
Spis treści
15
31.4. Indywidualistyczne funkcje dobrobytu społecznego...................... 585
31.5. Uczciwa alokacja ............................................. 586
31.6. Zazdrość i sprawiedliwość ....................................... 587
31.7. Podsumowanie ............................................... 589
Pytania ......................................................... 589
Dodatek ........................................................ 590
Rozdział 32. Efekty zewnętrzne..................................... 591
32.1. Palący i niepalący ............................................. 592
32.2. Preferencje quasi-liniowe i twierdzenie Coase'a ........................ 595
32.3. Zewnętrzne efekty produkcji ..................................... 597
Przykład: talony na zanieczyszczenia ............................... 601
32.4. Interpretacja warunków ......................................... 602
32.5. Sygnały rynkowe ............................................. 605
32.6. Tragedia wspólnego ........................................... 606
Przykład: nadmierne połowy ..................................... 609
32.7. Zanieczyszczenia powodowane przez samochody ....................... 610
32.8. Podsumowanie ............................................... 612
Pytania ......................................................... 612
Rozdział 33. Prawo i ekonomia ..................................... 613
33.1. Przestępstwo i kara ............................................ 613
33.2. Zastrzeżenia ................................................. 616
33.3. Odpowiedzialność cywilna ....................................... 617
33.4. Wypadki z winy obu stron ....................................... 619
33.5. Zasada potrójnego odszkodowania w ustawodawstwie antymonopolowym...... 622
Starania o to, by zostać poszkodowanym ............................ 623
33.6. Który model jest właściwy? ...................................... 625
33.7. Podsumowanie ............................................... 625
Pytania ......................................................... 625
Rozdział 34. Technika informacyjna ................................. 626
34.1. Konkurencja między systemami ................................... 627
34.2. „Uwięzienie" ................................................ 627
Model konkurencji z wysokimi kosztami przestawienia .................. 628
34.3. Efekty zewnętrzne sieci ......................................... 630
34.4. Rynki z efektami zewnętrznymi sieci ............................... 630
34.5. Dynamika rynku .............................................. 632
Przykład: efekty zewnętrzne sieci w oprogramowaniu komputerów .......... 634
34.6. Implikacje efektów zewnętrznych sieci.............................. 636
34.7. Zarządzanie prawami własności ................................... 637
Przykład: wypożyczalnie kaset wideo ............................... 638
34.8. Współużytkowanie własności intelektualnej ........................... 638
34.9. Podsumowanie ............................................... 641
Pytania......................................................... 641
Rozdział 35. Dobra publiczne ........................................ 642
35.1. Kiedy dostarczać dobro publiczne? ................................. 643
35.2. Prywatne zaopatrzenie w dobro publiczne ............................ 647
35.3. Pieczeniarstwo ............................................... 648
35.4. Różne poziomy dobra publicznego ................................. 649
16
Spis treści
35.5. Preferencje ąuasi-liniowe a dobra publiczne ........................... 652
Przykład: zanieczyszczenie środowiska — raz jeszcze ................... 653
35.6. Problem pieczeniarza .......................................... 654
35.7. Porównanie z dobrem prywatnym .................................. 656
35.8. Głosowanie ................................................. 656
Przykład: manipulowanie porządkiem głosowania ...................... 658
35.9. Ujawnianie popytu ............................................ 659
Przykład: podatek Clarke'a....................................... 662
35.10. Kłopoty z podatkiem Clarke'a ................................... 664
35.11. Podsumowanie .............................................. 665
Pytania ......................................................... 665
Dodatek ........................................................ 665
Rozdział 36. Niedoinformowanie (asymetria informacji) ............... 667
36.1. Rynek gratów ................................................ 668
36.2. Wybór jakości ............................................... 669
Wybieranie jakości ............................................ 671
36.3. Selekcja negatywna ............................................ 671
36.4. Pokusa nadużycia ............................................. 673
36.5. Pokusa nadużycia a selekcja negatywna ............................. 674
36.6. Dawanie sygnałów ............................................ 676
Przykład: efekt owczej skóry ..................................... 679
36.7. Bodźce .................................................... 681
Przykład: prawo głosu w korporacji ................................ 684
Przykład: reformy ekonomiczne w Chinach ........................... 684
36.8. Informacja asymetryczna ........................................ 685
Przykład: monitorowanie kosztów ................................. 687
Przykład: Grameen Bank ........................................ 688
36.9. Podsumowanie ............................................... 689
Pytania ......................................................... 689
Dodatek matematyczny ............................................ 690
A.l. Funkcje .................................................... 690
A.2. Wykresy .................................................... 690
A.3. Własności funkcji ............................................. 691
A.4. Funkcje odwrotne ............................................. 691
A.5. Równania i tożsamości .......................................... 692
A.6. Funkcje liniowe ............................................... 692
A.7. Zmiany i stopy zmian .......................................... 693
A.8. Nachylenie i punkty przecięcia z osiami .............................. 694
A.9. Wartości bezwzględne i logarytmy ................................. 695
A.10. Pochodne .................................................. 695
A.11. Pochodne drugiego rzędu ....................................... 696
A.12. Reguła iloczynu i reguła łańcucha ................................. 696
A.13. Pochodne cząstkowe ........................................... 697
A. 14. Optymalizacja ............................................... 698
A. 15. Optymalizacja warunkowa ...................................... 698
Odpowiedzi ....................................................... 700
Posłowie ......................................................... 713
Indeks ............................................................ 721