Dane szczegółowe książki
W poszukiwaniu źródeł i uwarunkowań ludzkiego altruizmu / Szuster, Anna
Autorzy
Tytuł
W poszukiwaniu źródeł i uwarunkowań ludzkiego altruizmu
Wydawnictwo
Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, 2005
ISBN
8385459715
Hasła przedmiotowe
Spis treści
pokaż spis treści
Słowo wstępne 9
Część I O tradycji rozważań nad altruizmem
Rozdział 1. Idea altruizmu w debatach filozoficznych: o powiązaniach altruizmu
z egoizmem 13
1.1. Implikacje debat filozoficznych dla myślenia współczesnego 21
Rozdział 2. Podstawowe dylematy altruizmu w naukach empirycznych 23
2.1. Podstawowy dylemat altruizmu w psychologii 23 2.1.1. Zachowania pseudoprospołeczne i prospołeczne 23
2.2. Podejście socjobiologii do problematyki altruizmu 26
Rozdział 3. Psychologiczne determinanty zachowań prospołecznych 29
3.1. Sytuacyjne determinanty zachowań prospołecznych 29
3.2. O afektywno-popędowych uwarunkowaniach zachowań prospołecznych 34
3.2.1. Empatia emocjonalna jako afektywny mechanizm zachowań prospołecznych 36
3.2.2. Ulga w stanie negatywnym: specyficzny przejaw afektywnych mechanizmów zachowań prospołecznych 38
3.3. Poznawcze determinanty zachowań prospołecznych 39
3.3.1. Rola czynników poznawczych w teoriach pobudzenia 39
3.3.2. Empatia poznawcza 40
3.3.3. Podejście normatywne - zinternalizowane normy społeczne jako źródło generowania zachowań prospołecznych 45
3.4. Definicja zachowań prospołecznych 48
6
Część II Dwa typy altruizmu: orientacje endo- i egzocentryczna
Rozdział 4. Kluczowe rozróżnienie wewnętrznych mechanizmów motywacji altru-
istycznej: motywacja endo- i egzocentryczna 51
4.1. Podstawowe założenia koncepcji endo vs egzocentrycznych mechanizmów zachowań prospołecznych 52
4.2. Empiryczna weryfikacja koncepcji dwóch typów altruizmu 54
4.3. Charakterystyka dwóch typów orientacji prospołecznych przyjęta w badaniach własnych 56
Rozdział 5. O metodach pomiaru orientacji endo- vs egzocentrycznej 62
5.1. Kwestionariusz Endo- Egzocentryzmu Moralnego (KEEM) - „Dialog Wewnętrzny" 62
5.1.1. Założenia dotyczące narzędzia 63
5.1.2. Opis narzędzia 65
5.1.3. Wskaźnik względnej przewagi typu motywacji altruistycznej 66
5.1.4. Własności psychometryczne kwestionariusza „Dialog Wewnętrzny" 67
5.2. Kwestionariusz „Wypadek w górach" 70
5.2.1. Opis kwestionariusza „Wypadek w górach" 71
5.2.2. Zasady konstrukcji kwestionariusza „Wypadek w górach" 71
5.2.3. Własności psychometryczne kwestionariusza „Wypadek w górach" 74
Część III
Weryfikacja hipotez dotyczących uwarunkowań i konsekwencji regulacyjnych endo- vs egzocentrycznej orientacji prospołecznej (badania własne)
Rozdział 6. Egocentryzm jako korelat endo- i egzocentrycznej orientacji prospołecznej 80
6.1. Zjawisko asymetrii w spostrzeganiu dystansów JA, MY, INNI 81
6.2. Zjawisko generalizacji standardów osobistych 89
6.3. Utajone przejawy egocentryzmu 98
Rozdział 7. Złożoność identyfikacji społecznych (pojęcia MY) u osób o endo vs egzocentrycznej orientacji prospołecznej 109
Rozdział 8. Orientacja endo- vs egzocentryczna a gotowość do uproszczonych kategoryzacji społecznych 117
Rozdział 9. Przejawy niepokoju o ]A, MY i INNYCH u osób o endo- vs egzocentrycznej orientacji prospołecznej 128
7
Rozdział 10. Przejawy realnego angażowania się osób o endo- vs egzocentrycznej
orientacji prospołecznej 142
10.1. Wielkość realnego angażowania się w zadanie pozaosobiste w warunkach zagrożenia JA u osób o endo- vs egzocentrycznej orientacji prospołecznej 143
10.2. Wielkość realnego angażowania się w zadanie pozaosobiste w warunkach koncentracji na pozytywnych vs negatywnych aspektach JA osób o endo-
vs egzocentrycznej orientacji prospołecznej 148
10.3. Replikacja 155
Część IV Podsumowanie
O najważniejszych rezultatach badań 161
Orientacje prospołeczne a egocentryzm 161
Orientacje prospołeczne a specyfika identyfikacji społecznych 162
Orientacje prospołeczne a przebieg procesów kategoryzacji społecznych 163 Orientacje prospołeczne a wielkość niepokoju o innych pozostających w różnym
dystansie od JA 163
Orientacje prospołeczne a wielkość realnego zaangażowania w sprawy innych 164
Oblicza pozaosobistego zaangażowania 167
O instrumentalnych, motywacyjnych i refleksyjnych uwarunkowaniach ludzkiego
altruizmu 167
Związki pomiędzy standardami i afektywnymi regułami wartościowania 168
Końcowe refleksje nad naturą ludzkiego altruizmu 170
Bibliografia 174
Część I O tradycji rozważań nad altruizmem
Rozdział 1. Idea altruizmu w debatach filozoficznych: o powiązaniach altruizmu
z egoizmem 13
1.1. Implikacje debat filozoficznych dla myślenia współczesnego 21
Rozdział 2. Podstawowe dylematy altruizmu w naukach empirycznych 23
2.1. Podstawowy dylemat altruizmu w psychologii 23 2.1.1. Zachowania pseudoprospołeczne i prospołeczne 23
2.2. Podejście socjobiologii do problematyki altruizmu 26
Rozdział 3. Psychologiczne determinanty zachowań prospołecznych 29
3.1. Sytuacyjne determinanty zachowań prospołecznych 29
3.2. O afektywno-popędowych uwarunkowaniach zachowań prospołecznych 34
3.2.1. Empatia emocjonalna jako afektywny mechanizm zachowań prospołecznych 36
3.2.2. Ulga w stanie negatywnym: specyficzny przejaw afektywnych mechanizmów zachowań prospołecznych 38
3.3. Poznawcze determinanty zachowań prospołecznych 39
3.3.1. Rola czynników poznawczych w teoriach pobudzenia 39
3.3.2. Empatia poznawcza 40
3.3.3. Podejście normatywne - zinternalizowane normy społeczne jako źródło generowania zachowań prospołecznych 45
3.4. Definicja zachowań prospołecznych 48
6
Część II Dwa typy altruizmu: orientacje endo- i egzocentryczna
Rozdział 4. Kluczowe rozróżnienie wewnętrznych mechanizmów motywacji altru-
istycznej: motywacja endo- i egzocentryczna 51
4.1. Podstawowe założenia koncepcji endo vs egzocentrycznych mechanizmów zachowań prospołecznych 52
4.2. Empiryczna weryfikacja koncepcji dwóch typów altruizmu 54
4.3. Charakterystyka dwóch typów orientacji prospołecznych przyjęta w badaniach własnych 56
Rozdział 5. O metodach pomiaru orientacji endo- vs egzocentrycznej 62
5.1. Kwestionariusz Endo- Egzocentryzmu Moralnego (KEEM) - „Dialog Wewnętrzny" 62
5.1.1. Założenia dotyczące narzędzia 63
5.1.2. Opis narzędzia 65
5.1.3. Wskaźnik względnej przewagi typu motywacji altruistycznej 66
5.1.4. Własności psychometryczne kwestionariusza „Dialog Wewnętrzny" 67
5.2. Kwestionariusz „Wypadek w górach" 70
5.2.1. Opis kwestionariusza „Wypadek w górach" 71
5.2.2. Zasady konstrukcji kwestionariusza „Wypadek w górach" 71
5.2.3. Własności psychometryczne kwestionariusza „Wypadek w górach" 74
Część III
Weryfikacja hipotez dotyczących uwarunkowań i konsekwencji regulacyjnych endo- vs egzocentrycznej orientacji prospołecznej (badania własne)
Rozdział 6. Egocentryzm jako korelat endo- i egzocentrycznej orientacji prospołecznej 80
6.1. Zjawisko asymetrii w spostrzeganiu dystansów JA, MY, INNI 81
6.2. Zjawisko generalizacji standardów osobistych 89
6.3. Utajone przejawy egocentryzmu 98
Rozdział 7. Złożoność identyfikacji społecznych (pojęcia MY) u osób o endo vs egzocentrycznej orientacji prospołecznej 109
Rozdział 8. Orientacja endo- vs egzocentryczna a gotowość do uproszczonych kategoryzacji społecznych 117
Rozdział 9. Przejawy niepokoju o ]A, MY i INNYCH u osób o endo- vs egzocentrycznej orientacji prospołecznej 128
7
Rozdział 10. Przejawy realnego angażowania się osób o endo- vs egzocentrycznej
orientacji prospołecznej 142
10.1. Wielkość realnego angażowania się w zadanie pozaosobiste w warunkach zagrożenia JA u osób o endo- vs egzocentrycznej orientacji prospołecznej 143
10.2. Wielkość realnego angażowania się w zadanie pozaosobiste w warunkach koncentracji na pozytywnych vs negatywnych aspektach JA osób o endo-
vs egzocentrycznej orientacji prospołecznej 148
10.3. Replikacja 155
Część IV Podsumowanie
O najważniejszych rezultatach badań 161
Orientacje prospołeczne a egocentryzm 161
Orientacje prospołeczne a specyfika identyfikacji społecznych 162
Orientacje prospołeczne a przebieg procesów kategoryzacji społecznych 163 Orientacje prospołeczne a wielkość niepokoju o innych pozostających w różnym
dystansie od JA 163
Orientacje prospołeczne a wielkość realnego zaangażowania w sprawy innych 164
Oblicza pozaosobistego zaangażowania 167
O instrumentalnych, motywacyjnych i refleksyjnych uwarunkowaniach ludzkiego
altruizmu 167
Związki pomiędzy standardami i afektywnymi regułami wartościowania 168
Końcowe refleksje nad naturą ludzkiego altruizmu 170
Bibliografia 174